De Brabantsche Brief
VOOR
DE VROUW
van Dré
Herfstmorgen
Slip-gevaar
Zaterdag 31 October 1936 Vierde blad
Ulvenhout, 26 October 193G
De avonden wor
den lang. Vóór
vijven al mot ik
den akker uit,
want in dieën
duister zou 'k
meer verknoeien,
dan goedmaken
aan 't prille win
tergewas.
Van den mid
dag, om drie uur
hing 't avond
zwartsel al tus-
schen den kool.
*t Was of er grijzen assïe over 't land wie-
melde. 't Was den mist, die in speldenpun-
tekes in d eerde zakte.
Ja 't is 'n donker, 'n triestig tij, deus
yan Allerzielen.
Laag hangen de lochten over de weareld
£e haken vast aan 't kale geboomt en
heestergewas; aan de schriele, takskes, die
zwart en dik worden van 't danzend ne-
yelnat.
En toch
Als teugen den nacht de lochten gaan
kleeren, de maanschijf in den glanzenden
glinster van smeltend ijs achter de jachten
de wolkenflarden drijft, dan staat den
buiten in éénen zuiveren schemer en is
de schepping van 'n schoonheid of ze
ja, of ze geslepen ligt in zwarten kristal.
Dan huivert de kleerte van den kristal
len nacht over oew zielement, als d'n spel-
denpuntekesnevel over den kool.
Als ik dan den kalen kruin van den no-
tenleer zie aderen teugen 'n plakaat he-
melzulver van den Allerzielennacht in 'n
stilte da'k m'n pijpke krakend branden
heur, dan kan 'k blijven tot't manczul-
ver ten leste aan m'n oogharen hangt.
Zonder goed besef loop ik dan naar dat
zuiveren schijfke, om dan terecht te ko
men op zoo'n gebogen brugske over de
Mark, midden in de Ulvenhoutsclie velden
En dan vloeit daar die maanbeschenen
Mark onder m'n klompen vort, als zwart
fluweel met zuiveren loovers.
Ons kerketorentje doopt zijn glanzend
kruis in 'nen manewolk dat 't zuiver langs
z'n ranke flanken glijdt.
God, dan is 't zoo stil. Dan heur ik
de watervlugge ratten deur 't fluweelzwar-
te water ruischen. Dan heur ik lang te
veuren aankomen den slag van de toren
klok 't schuren in 't uurwerk. En over
de zwart-geploegde akkers, daar glinstert
hier en daar 'nen brok zuiver 'nen vet
ten eerdekluit, die glimt in den maneglans
in den witten schemer die op de zwarte
.èèrde pcerlt.
Zoo'nen Allerzielennacht is 'n sprook, die
in oew oogen wordt gefezeld deur de schu
rende radcrs van de kerkeklok; deur 't riet-
gefluister in d'altij vloeiende Mark, deur
't gerucht van de stilte, die op 't windeke
hit de bosschen zucht.
Deus tij is van 'n schoonheid die ge
puurd wierd uit louter zwart en zuiver.
Uit de kleuren van denrouw, die
zoo passen in deusAllerzielentij, op 't end
.van 't jaar.
t Jaar gaat ten ende weer.
Traag begonnen als 'n smeeklied, is %t
overgegaan in den trillend-hoogen jubel
van Mei, is 't uitgejuicht in den zegendank
veur den oogst en is 't aan 't versterven
in de zware slotaccoordenj die nou deur,
de Schepping zoeven lijk de leste toonen
van den orgel deur de hooge kerkgewulf-
ten golven over dewegschuifelende
menschheid
Ja, over de wegschuifelende mensch
heid
Als ge, lijk ik, zoo ruim zestig van die
jaarliederen hebt heuren vergaan in .den
lesten- verstervenden dreun van het slot-
accoord als ge zoo dikwijls 't AUprzielentij
op den buiten hebt zien schemeren deur de
zuiveren nevels die op eerde traanden, als
ge zestig getijen dc lanteernlichten als krih-
zen hebt zien staan op den zwarten ne
velsluier, die den lanteern omfloerst,
dan, dan hebt ge'r al veul zien „wegschui-
felen" uit oewen kring van familie en
van vrinden.
En als ge dan in zoo'nen zwartzulveren
Allerzielennacht peinzend oew pijpke te
slurpen staat naar den hoogen, naar den
ruimen gewulft van den glanzenden ster
renhemel, die sterrekes, die ooit sjuust
zoo pinkelden in d'oogen van huilie, die
daar achter de kerk liggen onder de zacht-
druppende treurheesters dan dan zoudt
ge toch wel 'n hart van beton motten heb
ben, als 'V nie efkens samenkneep van 'n
nameloos heimwee, hier onder dieën mys-
terieuzen sterrenkoepel, waarin ge speurt
naar de weemoedige herinnerinkskes van
d'afgestorven zieltjes, waarveur we straks
onze gewijde keersen gaan aansteken in
onze rouwgesierde kerken...
De dagen zijn vol van triestigheid. Als
ik 's morgens, in de vroegte van den grij
zen dag, m'n eerste passen op den erf zet,
dan bots ik teugen klamme stilte, zoo dik,
da'k er mijnen vinger wel kan indrukken.
De lochten zijn troebel. En hier en daar
slaat uit de schouwkes 'nen bruinen turf-
smoor plat naar d'eerde.
Erst teugen zeuvenen begint d'n dag dan
traag te komen; dringt aan den Oostkant
'n rossig floers deur de dikke, wollige
locht. Begint langzaam den Oosterkim te
gloeien en dringt 't morgenrood als 'n
kolossale olievlek dieper en grooter in de
wolkenvacht.
De lochten barsten open. De zon puilt dan
efkens deur. Gouwen licht flakkert in den
buiten. Moeizaam gaat zoo'nen Allerzielen
dag open, lijk 'n bloedrooie klaproos, ge
boren uit den donkeren knop, die nou ver
scheurd ligt langs den stralenden ender.
Dan komt Blek me zijnen goeienmorgen
wenschen mee z'n zware blafstsm. Springt
ie overend en legt ie z'n zware, kouwe veur-
pooten op m'n schouwers. Bles m'n perdje,
ziet den dag deur 'n spleet van den stal en
hinnekend schuurt-ie z'n flanken teugen
de stutsels.
De runders, wakker gemaakt deur Bles,
rapen d'r eigen op, met veul lawijt, uit 't
krakend strooi, 't lieve leven is ont
waakt zoo rap 't zonneke z'n eerste licht
vloeien liet over die rosse, haast bloederige
barst aan don ender.
Allerleste blaren, nat en zwaar, smakten
uit den notenleer. Vallen plat. als dooie
veugels uit den nest, mee gespreide wie
ken. Dan raap ik zoo'nen lesten bladveu-
géi wel 'n's op, peins er naar, om 'm dan
weer zachtjes te laten vallen.
Waarom...?
Ja, waarom? D'n mensch pakt wel 'ns
meer iets vast, terwijl ie op veurhand weet
dat er niks vast te houwen is..!
Dan klepelt 't kerkeklokske veur d'eerste
Mis. En Maandag dan klepelen de klok
ken den echoklank, den dubbelen klank
veur lijkmissen bestemd.
Ochja, 't is alle jaren zoo en toch altij
weer van verschen weemoed.
Plechtig klinkt dan d'n klokkenroep over
ons dorpke. En gaan Trui en ik onder 'n
gewulf van klokkenklank den vroegen mor
gen deur, naar ons rouwend kerkske, dat
roept, dat roept, roept over de velden, over
de bosschen, dat roept veur de zieltjes van
ons afgestorven, maar die vandaag toch
tusschen ons in leven, deurd at mysterieuze
verbond tusschen deuzen en genen kant van
't graf...
Zwarter nog mag den November wemelen
in 't kerkportaal de zware deuren open-
douwen. Want niks zal ons pastoorke ooit
sparen veur zijn en onze dooien, veur
wien ie op deuzen, hun gewijden dag, z'n
kerkske drapeert in zwaren rouw, en siert
mee duuzend keersen
Den zwaren katafalk, veur de rooie Gods
lamp, lijkt gedragen op 'n gouwen zweem
van keersenlicht.
Diep wemelt den duster achter de nissm
van den altaar en fel stralen daar de zon-
nekes op de blanke wijkeersen.
Zwarter nog nag den November wemelen
in de verre hoeken, achter pileeren, in bo
gen en kruisgangen maar stralender gloeien
de aureolen op de keersenspitsen.
Zwart en strak hangt den rouwcier veur
den altaar, waaruit den gouwen tabernakel,
overvloeid van wijlicht blinkt als de zon
eigens.
En hoog, hoog boven alles uit, onder den
donkeren koepel, daar licht 't blanke naakt
van den gestorven Christus op 't bebloede
kruis. En diepen troost is 't dan, te weten
dat onze afgestorven zieltjes zijn bij Hem,
wiens armen nog spreidden in 't leste uur
van zijnen marteldood, toen zijn leste drup
pels hartebloed in d'eerde zonken en deus
veur altij en iedereen wijdde...
En als ons pastoorke, gebogen onder *t
zwart van zijnen zulvergekruisten kazuivel,
met biddende handen naar omhoog, dan
roept: „Réquièscat in Pace", dan schuifelen
wij de kerk uit en gaan we naar ons kerk-
hoveke, dat daar ligt in de luwte van den
torenbouw, die mee z'n gouwen kruis altij
den hemel inwijst.
Trui en ik, we gaan dan naar „onze"
graven. Leste rozenblaaikes plekken nog op
de zerken. Blinkende bottels hangen nog
aan de leege treurrozen. Trui wrijft dan
mee den zakdoek, zachtjes, oh zoo zacht
jes als moeders dat alleen kunnen, de
smetjes van 't gebrande portret weg, de
rozenblaaikes van den zerk en dan buigt
ze heur knieën op den genadeloozen hard
steen.
Ja, 't Is alle, alle jaren zoo, en toch
altij weer van verschen weemoed.
Ik mot dan weer aan den arbeid denken,
't Wreed moment dat altij komt, in eiken
rouw; 't leven dat aan den dood geenen tijd
wil laten.'
„Wefke, ga mee."
En stijf richt z' heur eigen op, van den
steen, turende op 't portret, mee dat glim
lachende gezicht, dat... altij jonger wordt...!
Dan gaan we over 't knepperend, schurend
grint van den uitgang,-naar den arbeid die
wacht.
Twee November. Allerzielen. 'Nen triesti-
gen dag in 'n triest tij, maar dien we nie
geren zouden overslaan.
Als ik van den middag mee mijnen leegen
wagel weer van de stad kwam, dan lag den
weg in doffen mist; Koud stond d'n nevel
op de weareld. Ge slikte 'm! De velden dre
ven in de lage wolken, 't Land leek onder-
geloopen. Van mist.
Hij droop uit de kale boomen over 't zeiltje
van mijnen wagel, dat blonk van nat.
D'n dag was rap vergaan.
En weer hing 'nen wolk van stilte om den
buiten gesloten.
Tusschen 't gedokker van den wagel, heurde-
n-ik den Blek z'n agels kretsen op den kei
weg.
'Nen struik ,nen wilg, hier en daar in 't
landschap, kwamen even mee den top boven
de nevels uit.
'k Was blij, weer thuis te zijn. Bij 't bin
nenkomen liep ik ook weer teugen den damp
op, maar d'n dcuze was lekker warm. Smeu-
igen damp van d'ecrpels die Trui sjuust
stond om te schudden.
,,'t Is hier beter dan buiten, Truike!"
„Niks gedaan," hoeploeploep, daar tui
melden patatten weer droog deur de pan
buiten" maakte Trui heur antwoord af.
Wefke, m'n maag is lijk 'nen leegen eer-
pelzak, schiet 't op?"
„Schuif maar aan."
En uit den damp, die dik om de plattebuis
wollcte, heurde-n-ik Trui vragen: „goeien ont
vangst?"
„Jaja. Gewoon, gewoontekes, ee!"
„Bestellings?"
„Eerpel!"
„Veul?"
„Nie te klagen!"
„Meteen siste-n-er lawijt uit de bakpan,
da'k niks meer verstaan kost.
Onderwijl plompte zij de eerpelschaal vol
en mee plaizierigen trots, zag ik naar die
prachtschaal dampende piepers, droog als 'n
nootje, vast als appels. Geen wonder da'k ze
goed verkocht.
't Water droop van de ramen. Binnen van
den warmen kookdamp, buiten van de kou
wen mist. M'n huuske was warm. 'n Veilig
nest, 't alderbeste plekske van de weareld,
da'k veur geen paleis zou willen ruilen, nog
nie mee 'n Truike van twintig erin.
Toen zette Trui de bakpan op tafel. Daar
lagen 'n paar karbonaden in te drijven,
malsch als boter en mee 'nen rand sappig
vet, dat mijnen „leegen eerpelzak" begost te
knoersen.
Onderwijle keek Trui over heuren arm en
vroeg: „hoeveeT eerpel?"
,,'n Vol bord, toeteloeris!"
„Hoeveel hedde 'r verkocht, bedoel ik!"
„Twintig mudjes!"
„Nneeje...!"
„Jaje!"
„Da's zeuventig mud bij malkaar, deus
week?"
„Geenen patal minder, wijf!"
Handig-rap pakte ze de pan mee vleesch
weer op, zette ze achter op de plattebuis en
sjuust als ik daar iets van zeggen wou, be
greep ik... en zweeg rap!
Eh jah hahah 'k heurde ze bezig op
de plank van den kelder, waar... de kruik
staat.
Toen kwam ze naar me toe, dichtbij,
ha..., bekans verlegen (sodepin, na ruim
veertig jaren!) en ze zee: „ge hebt vendaag
'n hartversterkingske verdiend, Dré".
Waarop ik, da's privé!
Maar sjuust als van den morgen kwam 't
zonneke ook even deur onzen Herfst gekro
pen...! r
Bovent
Een japon van wdUen stof in de moderne
herfstkleur, wijnrood. Als garneering zijn
alleen biezen gebruikt aan het bovenste
deel en op het taschje aan de rechterzijde.
De leeren ceintuur harmonieert met de
band om de bijpassende sportieve hoed.
Links:
De nieuwe wollen mantel van bouclé in
de nieuwe roodbruine tint of wijnrood.
Een ongeschoren bontkraag in den vorm
van revers en verder een ceintuur van soe
pel leen
Rechts:
Hoe enkele dwarse streepen een zeld
zaam aardig effect kunnen geven toont ons
rechtsche japon van een warm getint jersey
De streepen, loopende van de rechterschou
der naar de linkerheup, zijn van een ver
schillende tint, n.l. zandkleur, wijnrood en
marineblauw,
En daarom da'k hierboven aan m'nen
brief al zee: ,,'t is 'n triestig, triestig tij en
toch...!
Veul groeten van Trui en als altij geen
haarke minder van oewen t.a.v.
DRé.
Als in de herfst de dorre blaad'ren vallen,
Op eiken weg, bij vele duizendtallen,
Met stil gebaar,
Dan treedt alom onmerkbaar iets naar vo
ren,
Waaruit steeds weer iets ernstigs wordt
geboren,
Het slip-gevaar!
We draaien vaak nog zorgeloos door de
bochten,
Zooals we deden op de zomertochten,
De motor raast.
Maar midden onder 't al te snelle rijden
Begint de auto even af te glijden
We slipten haast!
In een seconde zijn we dit vergeten,
Maar één seconde ging er door ons weten:
„We deden dwaas!"
Hoe sterk dan onze wagen ook mag wezen,
Er is iets sterkers, dat we moeten vreezen,
De weg is baas!
En toch, hoevelen, die al lange jaren
Bekend zijn met de stille herfst-gevaren,
Gaan roek'loos door,
Langs smalle wegen, rondgelegde dijken
Met korte rukken gierend uit te wijken,
Waarom? Waarvoor?!
Want eenmaal zal hun t speelsche stuur
ontglippen,
Dan zal hun wagen hulpeloos gaan slippen
Dan is 't te laat,
Wanneer, als bij zoovele auto-rampen
Een and're wagen, met gedimde lampen
Te wachten staat!
Als in de herfst de natte blaad'ren plekken
En langs den weg hun gladde sporen trek
ken,
Met stil gebaar,
Geeft acht dan, heeren automobilisten!
Hoevelen zijn er, die zich reeds vergisten...
HET SLIP-GEVAAR!!
KROES
October 1936. (Nadruk verboden)
Onze vorige herfstjapon kunnen wij heel
goed aan de nieuwe herfstmode aanpassen
door op het bovenstuk een der hierboven
afgebeelde hals sluiting en te creëëren. Een
practische verandering die in vele gevallen
met weinig moeite aangebracht kan wor
den.
