Bedreiging van Madrid
wordt sterker
Vandaag de
BERTELS
verkiezing in
Amerika
DAGBLAD VOOR HOLLAHDS NOORDERKWARTIER
De stad radeloos
Middellandsche zee
is niet Italiaansch
Een dictator moet
brutaal spreken
De crisisheffing op
koffie vervallen
Mussolini en de kleine
Entente
Builenlandsch
Overzicht
S<*Imh
DINSDAG 3 NOVEMBER 1936. 80e Jaargang. No. 10103.
Uitgave der N.V. v.h. Trapman Co. Schagen.
SPANJE
Aanvallers maken gestadig vor
deringen. Hoofdstad opnieuw
gebombardeerd.
Volgens een bericht van United
Press uit Madi'id, maakten de her
nieuwde aanvallen van de nationa
listische troepen op verschillende
fronten terugtrekkende bewegingen
van de Volksfronters noodzakelijk,
terwijl andere door het ontruimen
van verschillende plaatsen worden
voorbereid. Dit is o.a. het geval in
het ongeveer elf kilometer ten Noor
den van Naval Carnero gelegen dorp
Brunete, dat gister den geheelen
dag door de vliegtuigen en artillerie
van de nationalisten werd gebombar
deerd, en in de dorpen Mostolo en
Alcorcon.
Het slechts twintig kilometer van Madrid
bij Getafe gelegen dorp Pinto is door Ma-
rokkaansche troepen ingenomen, nadat de
volksfrontstellingen aldaar tevoren gebom
bardeerd waren door drie nationalistische
vliegtuigen, welke van drie jachtvliegtuigen
[vergezeld waren.
Twee andere vliegtuigen verkenden de
omgeving van het vliegveld Getafe, om na
tte gaan, of daar soms ook geschut in stel
ling was gebracht.
Verder bombardeerden de nationalisten
tal van dorpen nabij den spoorweg Madrid-
Valencia en het Madrileensche vliegveld
Barajas., waar de neergeworpen brandbom
men evenwel weinig schade aanrichtten.
Ook de hoofdstad zelf werd gister
andermaal gebombardeerd. Tot drie
maal toe werden bommen geworpen
op de voorstad Puenta Vallescas. De
eerste maal viel een bom in de straat
Jaime Vera, vlak bij een groep vrou
wen, die queue maakten voor een
levensmiddelenwinkel. Drie kinde
ren werden gedood.
Een tweede bom ontplofte in de straat Sol
Ortega. Hier werden zeven personen ge
wond. Bijzonderheden omtrent de uitwer
king van het tweede en het derde bombar
dement zijn nog niet bekend.
Radio-Sevilla bevestigde hedenmiddag nog
eens uitdrukkelijk de vanmorgen uitgezon
den mededeelingen omtrent de nederlaag
van de volksfronttroepen ten zuiden van
Madrid.
De correspondent van de Times te Madrid
meldt eveneens het voortdurend naderbij-
komen van den vijand en geeft dezelfde
namen van stadjes, die de witten bezet
hebben. Blijkbaar worden deze veroverin
gen te Madrid niet verzwegen.
In de vijf dagen sinds het militaire opper
bevel te Madrid last heeft gegeven tot een
algemeen tegenoffensief zoo gaat de cor
respondent verder hebben de regeerings-
troepen meer terrein verloren dan gewon
nen. Of schoon alles gedaan is om de mili
tie beter uit te rusten en het moreel te ver
sterken en ofschoon de terreinomstandighe
den zoo zijn, dat de kansen voor de militie
verbeterd zijn. zijn de resultaten waarop
men had gehoopt, niet verkregen.
De Madrileensche pers blijft de militie
met vurige woorden opzweepen, maar tus-
schen de regels door leest men bittere ge
voelens. Zoo schrijft de Politico, dat het
blijkbaar voor sommige miliciens gemak
kelijker is in de café's van Madrid jacht te
maken op de vijfde colonne van generaal
Franco, dan buiten op het slagveld de
andere vier colonnes aan te vallen.
De ontruiming van Pinto.
Naar Reuter uit. Madrid meldt, is daar
öfficieel meegedeeld, dat de miliciens Pinto
ontruimd hebben.
Het ministerie te Madrid wordt
gereorganiseerd tot een „raad
van verdediging der republiek",
waarin vier militaire syndicalis
ten worden opgenomen.
Inmiddels wordt uit Barcelona vernomen,-
dat het Madrilleensche kabinet zla worden
gereorganiseerd. De nieuwe regeering zou,
evenals de Catalaansche.d en naam „raad
van verdediging" aannemen.
Ook vier vertegenwoordigers van de syn
dicalisten zullen erin worden opgenomen,
namelijk Tuan Garcia Oliver voor justitie,
Juan Peiro voor handel en industrie, mevr.
Montsenv voor gezondheid en Juan Lopez
voor verkeerswezen.
Largo Caballero zou minister-president
blijven en ook de porteeuille van oorlog
behouden.
Juan Garcia Oliver is secretaris-generaal
van het comité van defensie van het de
partement van oorlog der Katalaansche ge
neraliteit. Mevr. Montseny, die de F.A.I.
(Federation Anarchista Iberica) vertegen
woordigt, is bekend als schrijfster en pro
pagandiste. Zij is de dochter van den anar
chist Federico Urales, Juan Peiro verte
genwoordigt de C.N.T. en is van gematigde
richting. Juan Lopez zou de streek Valen-
cia vertegenwoordigen.
Nieuwe bomaanvallen op Madrid.
Radio la Corogna heeft vannacht mede
gedeeld, dat vliegtuigen der opstandelingen
op openbare gebouwen en kazernes van
Madrid bommen van geringe kracht heb
ben geworpen. Tevens werden in de stra
ten van de hoofdstad 'n groot aantal pro
clamaties uitgeworpen, waarin de bevolking
wordt uitgenoodigd zich over te geven. Een
escadrille vliegtuigen der opstandelingen
heeft naar hetzelfde station verder heeft
medegedeeld, Alcala en Henaras aangeval
len, waarbij aanzienlijke schade werd aan
gericht, Hetzelfde station weet nog te mel
den, dat de Madrileensche communistische
partij den minister van financiën een bedrag
van 6.800.000 pesetas heeft overhandigd, in
effecten, die onverhandelbaar zijn en af
komstig van plunderingen. Het communi
qué wijst er tevens op dat geen enkele gift
in bankbiljetten of geld werd overhandigd.
DE HUIDIGE,TOESTAND MOET
BEWAARD BLIJVEN.
De Britsche regeering heeft door middel
van het persbureau Reuter een niet-
officieele beschouwing gegeven over de re
de van Mussolini.
Zij zegt daarin dat, voor zoover de rede
van Mussolini uitgelegd kan worden als een
verklaring, dat de Britsche en Italiaansche
belangen in de Middellandsche Zee geen te
genstelling vormen, zijn rede natuurlijk in
Britsche kringen goed is ontvangen. Aan den
anderen kant wordt de bewering als zou er
gevaar voor bestaan, dat Groot-Brittannië het
leven van het Italiaansche volk in de Mid
dellandsche Zee zou verstikken, uitdrukke
lijk van de hand gewezen.
Het eenige belang van Engeland
in de Middellandsche Zee, zoo zegt
men, is het handhaven van den sta
tus quo. Dit houdt geenerlei bedrei
ging in voor Italië, tenzij Italië den
status quo zou willen wijzigen, waar
voor geen enkele aanwijzing bestaat.
Om deze reden is er een duidelijke nei
ging merkbaar in Britsche kringen de
Italiaansche belangen te erkennen, voor zoo
ver die wederkeerig zijn, maar men gelooft
niet, dat een bilateraal of zelfs multilateraal
Middellandsche Zeeverdrag het bereiken van
dit doel zou begunstigen. Men doet beter de
dingen te laten, zooals zij zijn, schijnt de
these te zijn van Whitehall.
Men heeft den indruk, dat onderhandelin
gen over nieuwe Middellandsche Zeeverdra
gen zooveel oud zeer zonden kunnen opwek
ken, dat zij tenslotte den vrede niet zouden
dienen.
Engeland heeft de verovering van
Abessinië de facto reeds erkend.
Ten aanzien van de erkenning van de
verovering van Abessinië verklaart men met
De regeeringspersdienst meldt:
's-Gravenhage 2 November. De
crisisheffing op koffie, welke op 6
October j.l. reeds was teruggebracht
tot 6 ct. per kg. zijnde de helft der
oorspronkelijke heffing, is met in
gang van Dinsdag 3 November ge
heel vervallen. Tengevolge van de
zen maatregel zal een prijsverhoo-
ging van het artikel, welke anders
wellicht noodzakelijk zou zijn,
voorshands achterwege kunnen
blijven.
kracht, dat zulks op het oogenblik geen
voorstel van practisch belang is, doch er
bestaat geenerlei bijzonder verlangen zich
wat dit betreft achter den Volkenbond te
verschuilen.
Men wijst er op, dat er reeds een
soort erkenning de faco door Enge
land van de taliaansche verovering
geschied is, want het Britsche ge
zantschap te Addis Abeba heeft be
trekkingen onderhouden met Gra-
ziani en de Engelsch-Italiaansche
betrekkingen te Addis Abeba zijn
onderhouden op een zuiver practi-
schen grondslag.
Hetzelfde verlangen tot het volgen van
een practische gedragslijn heeft geleid tot
het terugtrekken van den Engelschen con
sul uit Gore.
De brutale Mussolini Geen ver
betering van de verhouding tot Joe-
go-Slavië verwacht.
De nadrukkelijke verwerping door Mus
solini van de idealen van ontwapening en
Volkenbond betreurt men, al geeft men
openhartig toe, dat deze idealen op het
oogenblik niet op zeer feitelijke wijze geuit
kunnen worden.
Men gelooft niet, dat Mussolini's
zinspeling op de Hongaarsche on
tevredenheid ten aanzien van de
vredesverdragen de verbetering van
de betrekkingen met Belgrado voor
Rome gemakkelijker zal maken, hoe
wel Mussolini op warmen toon over
Zuid-Slavië gesproken heeft.
Ten slotte is men algemeen van oordeel,
dat de rede voor een deel bestemd was
voor plaatselijk gebruik. Wat den toon van
de rede betreft, merkt men op, dat dicta
toren uiteraard brutaal moeten spreken
zonder de fijnere nuances in het oog te
houden. Men neemt dienaangaande alle toe
gefelijkheid in acht, maar niettemin schijnt
de rede er op te wijzen, dat Italië buiten
gewoon gevoelig is nopens zijn positie in
de Middellandsche Zee, wat echter niets
nieuws is. Het lijkt weinig waarschijnlijk
dat de rede aanleiding zal geven tot be
langrijke diplomatieke gebeurtenissen, voor
zoover Engeland aangaat, betreffende de
Middellandsche Zee.
VLIEGTUIG IN FRANKRIJK
NEERGESTORT
Een Fransch particulier vliegtuig, be
stuurd door een Engelschman, en waarin
voorts een Fransch passagier gezeten was,
is bij de monding van den Var neerge
stort. de beide inzittenden werden op slag
gedood.
OMVANGRIJKE VOORZORGSMAAT
REGELEN GETROFFEN. VLIE
GENDE CONTROLE" TEGEN BE
DROG.
Vandaag heeft de verkiezing om
het presidentschap van de Vereenig-
de Staten plaats. Enorme voorberei
dingen voor deze verkiezing moesten
worden getroffen, waaraan naar
schatting niet minder dan 45 mil-
lioen menschen zullen deelnemen.
Teneinde den ongestoorden afloop der
verkiezingen te verzekeren, hebben de au
toriteiten alle beschikbare politiemannen ge
mobiliseerd.
In New York doen alle politie-ambtenaren
van gisteravond 8 uur tot hedenavond 9 uur,
als wanneer de stembussen gesloten wor
den, dienst.
Voor den dienst bij de verkiezingen zijn
8100 politie-agenten aangewezen; 7700 zijn
belast met de handhaving der orde bij de
stemlokalen. De overige worden gereed ge
houden in alarm-afdeelingen, elk van 25
man.
Ter voorkoming van ongeregeldheden, die
eventueel door gewelddadige elementen zou
den gepleegd worden, heeft het hoofd der
politie, gelijk reeds gemeld, massa-arresta
ties van misdadigers en landloopers laten
verrichten, die tot na de verkiezingen in
hechtenis gehouden worden.
Daar de door de verkiezingscampagne
reeds opgewonden geraakte stemming der
bevolking door de havenarbeidersstaking
nog verstevigd wordt, vreest men, dat ver
storing van de openbare orde niet zal uit
blijven.
Ook de burgerij poogt door „controleurs"
voor een eerlijke afwikkeling der verkie
zingen te zorgen. Een „genootschap voor
eerlijke stemming" zendt zijn leden naar de
stemlokalen om „bedrog en intimidatie van
kiezers" te voorkomen.
Bovendien rijden er 130 auto's met „vlie
gende controle-afdeelingen" met een van
het kiesrecht op de hoogte zijnden jurist
en een man met een filmcamara die ver
grijpen tegen de kieswet fotografisch vast
legt, door New York.
De weddenschappen.
In Wallstreet heeft men weddenschap
pen gesloten tegen een quote van 7/2, dat
Landon niet gekozen zal worden.
Volgens de proefstemming van New York
Herald Tribune zou Roosevelt zeker zijn
van 315 van de 531 stemmen van het kies
college, terwijl de New York Times zeker
heid geeft van 236 stemmen en 170 stem
men op Roosevelt daarenboven waarschijn
lijk acht.
Deze proefstemming van de bladen wer
den evenwel gehouden voor Landon zijn
campagne inzette ten gunste van de op
heffing der belasting op de loonen en
voor de zeeliedenstaking. De invloed daar
van op den uitslag is niet te voorspellen.
MET ZIJN REDE GOOIT DE
DUCE DE KNUPPEL IN HET
HOENDERHOK. SOFIA
ZWIJGT. ONRUST IN PRAAG
EN BOEKAREST.
Gisteren konden wij aan de rede van Mus
solini nog een korte beschouwing vastknoo-
pen, waarbij wij wijzen op de groote be
langrijkheid van des Duce's verklaring over
de billijkheid der verlangens van Hongarije,
ten aanzien van en herziening der bepalin
gen en grenswijzigingen vastgelegd in het
vredesverdrag van Trianon.
Het is thans wel interessant eens na te
gaan hoe de diverse landen reageeren op de
rede van den Italiaanschen dictator.
In Praag.
Dat het „meest bedreigde land van Eu
ropa", Tsjecho-Slowakije, zeer slecht te
spreken zou zijn over den Italiaanschen
steun aan zijn natuurlijken vijand, Honga
rije, spreekt vanzelf.
De Praagsche correspondent van de N.R.
Crt. weet daarvan o.a. het volgende te ver
stellen:
De rede van Mussolini heeft hier een ver
klaarbaar opzien gewekt. Men is echter niet
van meening, dat zij, zelfs al is zij dan uit
gesproken aan den vooravond van de con
ferentie der staten van de protocollen van
Rome, den politieken toestand in Midden-
Europa een nieuw karakter geeft. In de eer
ste plaats interesseert hier natuurlijk de wij
ze, waarop Mussolini zich plotseling weder
als kampioen van het Hongaarsche revisio
nisme opwerpt. Men wijst er op, dat het
niet de eerste maal is, dat de Duce inzake
grenswijziging woorden ten beste heeft ge
geven, waarop echter nooit daden gevolgd
zijn of daden konden volgen.
Wat het standpunt van Tsjechoslo-
wakije en van de andere staten der
Kleine Entente betreft, dit is be
kend en het jongste exposé van Krof-
ta heeft Mussolini ten aanzien hier
van reeds bij voorbaat een voor den
eersten ongewoon scherp antwoord
gegeven, door te verklaren, dat het
een aanmatiging van den Volken
bond ware, wanneer deze zelfs maar
de discussie over deze kwestie wil
de openen.
Dit zou stellig niet tot den vrede bijdra
gen, maar integendeel een groot gevaar
daarvoor opleveren.
In dit verband schrijft de A. Z., de Maan
dag-editie van het blad der Benesj-partij, tot
nog toe het eenige, dat de rede van Mus
solini commenteert, het volgende:
Mussolini eischt gerechtigheid voor Hon
garije. Tegen gerechtigheid kan niemand
bezwaar maken. Alle successie-staten zijn
bereid in duurzame vriendschap met Hon
garije levend, dit door handels- en politieke
verdragen recht te laten wedervaren. Mus
solini verstaat onder gerechtigheid territo
riaal revisionisme, doch wie daarvan spreekt,
dient den vrede niet. Grenswijziging ten op
zichte van Hongarije zou beteekenen an
dere landen een onrecht aandoen. Honga
rije eischt gebieden op, waarvan het mee-
rendeel der bevolking niet Hongaarsch is.
Verontwaardiging in Boekarest.
A.N.P. seint uit Boekarest:
De woorden, die door den Duce te Milaan
zijn gesproken ten gunste van het Hon
gaarsche revisionisme hebben in politieke
en journalistieke kringen verontwaardiging
gewekt. Hoewel men zich in regeerings-
kringen zeer terughoudend toont, verheelt
men daar niet, dat de rede van Mussolini
volgende op de verzoenende verklaringen,
die te Praag zijn afgelegd jegens de onder
teekenaars van de protocollen van Rome,
een pijnlijken indruk hebben gemaakt.
De beroering is vooral groot in de recht-
sche en uiterst-rechtsche kringen, die in
het algemeen geneigd zijn, de fascistische
politiek te steunen, en waar de woorden
van Mussolini een ware consternatie hebben
veroorzaakt.
De officieuze Indépendance Roumaine
schrijft: Vandaag zoo goed als gisteren,
morgen zoo goed als vandaag zal de krach
tige vastberadenheid van de volken die hun
nationaal ideaal verwezenlijkt hebben, zich
verzetten tegen elke poging om de onschend
baarheid hunner grenzen.
Sofia zwijgt.
Opmerkelijk is dat de regeering van Joo-
go-Slavie zwijgt in alle talen.
Dit is te meer opvallend, omdat enkele
jaren terug het Zuid-Slavische Rijk gold als
de groote tegenstander van Italië. Men
denke slechts aan de tegenstellingen om
Triest. Het zwijgen van Sofia en de ver
heerlijking door Mussolini van de vriend
schap met Zuid-Slavië hebben blijkbaar
ook in Tsjeco-Slowakije verwondering op
gewekt, althans President Benesj, maakt
zich op om een bezoek te gaan brengen
aan Sofia. Wel voegt men aan dit bericht
toe, dat hedenmorgen binnenkwam, dat deze
reis in geen enkel verband staat tot de rede
van Mussolini en daartoe reeds lang was
besloten, maarwe zijn op dat punt
een beetje ongeloovig geworden.
Door de ervaring geleerd!
Een verstandig boer
voedert Bertels' Voer
De van OUDS BEKENDE naam
BERTELS waarborgt gehalte, kwa
liteit en zuiverheid van Uw veekoek
jes, varkens en pluimveevoeder.
Let op ons ongeschonden
loodje aan lederen zak
Bestelt bij Uw plaatselijken
voederhandelaai of coöperatie.
Oliefabrieken N.V Amsterdam
Mussolini dreigt
DE VOLKENBOND KAN STERVEN.
GEEN GELIJKE RECHTEN MEER
VOOR GROOTE EN KLEINE MO
GENDHEDEN. DE DUITSCH—
ITALIAANSCHE EENHEID.
We waren gisteren nog in de gelegenheid
een beschouwing vast te knoopen aan de
rede van Mussolini, die hij Zondag te Milaan
gehouden heeft voor een schare van twee
honderdvijftigduizend zwarthemden. We
komen er hier nog wat uitvoeriger op terug;
omdat het door Mussolini gesproken woord
van voldoende belang is er nog een over
zicht aan te wijden.
De verschillende punten, die naar voren zijn
gekomen, zijn een beschouwing meer dan
waard.
Daar is dan allereerst het vraag
stuk betreffende den Volkenbond,
waarover we gisteren schreven dat
het standpunt van Italië geen ver
bazing zal wekken, omdat immers
dictators den Volkenbond een sta in
den weg vinden, voor de uitvoering
van hun plannen. Het is Duitsch-
land geweest, dat den Volkenbond
consequent den rug toekeerde, omdat
het zich gedwarsboomd voelde en
Mussolini heeft in de inconsequentie
aangedurfd om de verdragen van
den Volkenbond met voeten te treden
doch toch lid te blijven.
„De bond moet vernieuwd worden, of ster
ven", zoo heeft de Duce nu gezegd en hij
liet daarop meteen volgen: .Aangezien ver
nieuwing uiterst moeilijk is, kan de Bond,
wat ons betreft, sterven." Ziezoo, dat is radi
caal, het teekenen van het doodvonnis van
den Bond. We hebben er vroeger al op ge
wezen, dat er waarlijk niet veel leven meer
in het lichaam te Genève zat en uitingen als
die van Mussolini, zijn inderdaad niet bemoe
digend om den stervenden Bond weer op de
been te helpen.
De geschiedenis herhaalt zich. In 1913 werd
het Vredespaleis geopend, in 1914 brak de
wereldoorlog uit. In 1936 zag het nieuwe Vol
kenbondspaleis, dat millioenen gekost heeft,
het licht en nog in hetzelfde jaar werd het
doodsvonnis over den Bond, die daarin zal
zetelen, uitgesproken.
Dnitschland en Italië gaan samen in hun
opvatting ten opzichte van den Volkenbond
en zijn instellingen en beiden zouden de za
ken in Europa naar eigen inzicht willen
regelen en dan kunnen de andere mogend
heden zich bij hen aansluiten.
„Mussolini wil „tabula rasa" maken, ten
opzichte van alle nog bestaande .illusies en
gemeenplaatsen", schreef het Hbl., in een
hoofdartikel gisterenavond. Indien Mussolini
en Hitier daarin zouden slagen, kan dat in
de praktijk hierop neerkomen, dat de wereld
weder werd uitgeleverd aan de geheime
diplomatie en willekeur en machtswellust
van de dictatoriale leiders van mogendheden,
die hun kans meenen te moeten waarnemen.
Het geval met Abessinië thans een fait ac
compli, waaraan niet meer te veranderen
valt, levert daarvan de levendige illustratie.
Wijden we tenslotte nog enkele woorden
aan de passage uit de rede van Hitier over
de Middellandsche Zee, waarover de N. R.
Crt. in een beschouwing schreef in haar
avondblad van gisteren:
De maritieme tegenstelling ItaliëEnge
land, is op het oogenblik waarschijnlijk de
gevaarlijkste in Europa. Haar tragisch ka
rakter hoof* Mussolini n« „p.
zet. Tragisch is zij ook economisch voor Italië
dat met zijn uitgeputte geldmiddelen, zijn ge
brek aan grondstoffen, en met de noodzake
lijkheid van de ontginning van Abessinië ten
zijnen laste, niet slechts tegen het rijke
Engeland, maar stellig tegen het Britsche
wereldrijk den wedstrijd in bewapening moet
opnemen. Deze strijd snijdt het af van be
langrijke bronnen van crediet. Mussolini
kan niet wel te moede zijn bij dit inzicht.
Wij voelen de menschelijke tragiek van de
bovenmenscheliike taak, die de tegenstelling
tusschen zijn willen en zijn kunnen hem op
legt- Het besef daarvan sprak uit de bitter
heid in zijn woorden.
Tenslotte: de wereld heeft er opnieuw ken
nis van kunnen nemen wat zij van dictatuur
te verwachten heeft.