Dr. H. DETERDING
als zakenman en mensch
„Napoleontisch in zijn durf en
Cromwelliaansch in zijn doortastendheid
I
Deterding's
meening
Energie en durf
Zijn naam zal door de eeuwen heen in
Nederland genoemd worden
M
„De juiste waarde
van het geld ligt in
onze bekwaamheid,
om het op de goede
wijze te gebruiken."
schiepen machtige
wereldorganisatie
SIR HENRI DETERDING heeft,
zooals wij reeds hebben gemeld,
den wensch te kennen gegeven,
als dir.-generaal der Koninklijke
Shell af te treden. Bij het afscheid
van deze groote figuur past het dr.
Deterding nader te beschouwen, niet
alleen als zakenman, .doch .vooral
ook als mensch.
Wanneer men zich neerzet om den
mensch Deterding te beschrijven, ziet men
zich waarlijk niet voor een eenvoudige
taak gesteld. Niet, dat het karakter van
Dr. Deterding zooals bij andere genieën
het geval is en dr. Deterding is een
geniaal mensch zoo ingewikkeld is. In
tegendeel, veeleer treft ons zijn weinig ge
compliceerde aard. Dr. Deterding is een
man van principes, principes, die hij zijn
geheele leven niet heeft verloochend en
die, mag men succes als een goede maat
staf bij de beoordeeling van deze principes
beschouwen, wel een zeer groote mate van
juistheid moet bevatten.
Wanneer wij dan ook desondanks van een
„moeilijke taak" spreken is deze moeilijk
heid gelegen in de veelheid van stof, die
bij de schildering van den persoon Deter
ding verwerkt moet worden iets, dat in
een dergelijk klein bestek als ons ter be
schikking staat, eenvoudig een onmogelijk
heid is. Want Dr. Deterding heeft een rijk
leven achter den rug en is veel meer dan
slechts een zakenman, die enkel en alleen
naar succes streeft, ook al noemt hij zich
zelf een koopman in hart en nieren, een
van één gedachte, een „Higher Simpleton"
een Hoogere Onnoozele zooals hij
zichzelf eens geestig heeft gekarakteri
seerd.
Ja, zakenman is Dr. Deterding zeker,
zelfs een groot zakenman, maar daarnaast
ook philosoof, die niet slechts eigen geluk
maar ook het geluk van vele tienduizenden
menschen, die hij door middel van zijn on
derneming reeds een zorgenvrij bestaan
had verschaft, zocht. Dat blijkt uit talrijke
typische uitlatingen van dezen Nederlan
der, b.v.:
„Welvaart en succes brengen ver
antwoordelijkheid mede. Er zijn
twee paden: het eene leidt naar het
ware genot van hetgeen werd be
reikt, het andere naar ellende en
misschien zelfs waanzin. In het
bezit van geld moge een groote
macht liggen, maar alleen, indien
men begrijpt, dat succes alleen
niet voldoende is.
Wij zijn allen op de wereld met
een doel. Dit doel is iets tot stand
te brengen, hetzij klein of groot.
Indien wij er ons van bewust zijn,
dat wij werkelijk iets tot stand
hebben gebracht, kunnen wij zeg
gen, dat ons leven de moeite waard
is geweest. De man, die nooit iets
Het huidige Kantoorgebouw der Konink
lijke te s-GravenhagèInzet: het eerste
kantoor der Bataafsche was een eenvou
dig heerenhuis te s-Gravenhage
heeft geschapen, verdient geen be
looning en mag zich niet beklagen
over zijn teleurstelling.
Dat Dr. Deterding overigens verre van
een eenzijdige zakenman is, blijkt uit een
andere uitlating van hem, waarin hij er de
menschen tegen waarschuwt, alle energie
op één ding te concentreeren.
Of wij rijk of arm zijn, het leven
kan niet op één ding geconcentreerd
worden. Sommige menschen con
centreeren zich zóó overdreven op
één ding, met uitsluiting van al het
andere, dat zij tenslotte voor zich-
zelve een geestelijke gevangenis
bouwen".
Niet slechts woorden, doch daden.
Woorden op zichzelve beteekenen intus-
schen weinig, ook al is htm inhoud nog
zoo rijk. Hun beteekenis krijgen zij eerst,
indien zij ook in daden worden omgezet.
En dat is bij Deterding wel in zeer hooge
mate het geval, want bij hem zijn de daden
steeds aan zijn woorden voorafgegaan. Dat
Dr. Deterding iets heeft weten te scheppen
onze foto's leggen er getuigenis van af.
De Koninklijke Petroleum Maatschappij
is na de fusie met de Shell, die Deterding
tot stand wist te brengen, een wereldcon
cern geworden, dank zij het inzicht, de
groote zakelijke kennis en de doortastend
heid van haar directeur-generaal.
Dat Dr. Deterding zich niet op één ding
concentreerde: talrijke schilderijen in Ne-
derlandsche musea, geschenken met zeld
zame kunstzinnigheid uitgezocht, bewijzen
het.
Dat Dr. Deterding bovendien voor zijn
personeel meer dan slechts de directeur
was, maar er een eer in stelde niet slechts
voor het lichamelijke, doch ook voor het
geestelijke welzijn te zorgen, wie kan het
ontkennen?
Welk personeel heeft buiten werktijd zoo
veel gelegenheden tot ontspanning, zooveel
schitterende sportvelden?
Links: het in moderne stijl opgetrokken
Shell-Haus te Berlijn. Midden: het kan
toor te Londen. Rechts: de reusachtige
wolkenkrabber der Shell te Los Angeles-
En hij heeft ons door zijn leven, door
wat hij bereikte, een voorbeeld ge
geven, een voorbeeld, dat ook de komende
generaties zich voor oogen zullen hebben
te stellen. Want wanneer over bijv. hon
derd jaar vele bekende namen van het
oogenblik vergeten zal zijn, zal die van
Deterding behooren tot de korte rij der
genen, die in de historie bewaard blijven,
wijl hun dragers hoogst uitzonderlijke
menschen waren.
En Deterding is een hoogst uitzonderlijk
mensch. Hij heeft in zich de goede eigen
schappen van een Napoleon en een Crom-
well tesamen. Dit is geen ontdekking van
ons, maar van den bekenden Engelschen
admiraal Fisher, den ronden zeeman, waar
van bekend was, dat hij nooit een blad
voor den mond nam. „Napoleonistisch is
zijn durf en Cromwelliaansch is zijn door
tastendheid", zei hij van Deterding.
Dag en nacht werken.
Men stelle zich intusschen niet voor, dat
men met al deze aangeboren gaven zou
kunnen bereiken, wat een Deterding be
reikt heeft, indien deze gaven niet gepaard
gaan aan een zeer uitzonderlijken ijver.
Dag en nacht heeft Dr. Deterding gewerkt,
om de KoninklijkeShell te maken tot wat
zij geworden is. Deterding heeft eens ver
klaard, dat hij een mensch is als alle men
schen. Maar hoeveel menschen zijn in staat,
zich met een dergelijken ijver aan een ge
steld doel te wijden en wat meer zegt, dan
nog tijd over te houden voor andere dingen,
die h-'-angrijk zijn in het leven?
feSjfi'i i" i' ""«iiiiiiiru
t n b t11 n
HUIli
Typisch in Deterdings scheppen en wer
ken is steeds geweest, dat dit alles niet
ontaardde in een krankzinnige jacht naar
het goud, zooals hij zelf de handelingen
van sommige lieden eens noemde. Wat De
terding hieromtrent zeide, is waard, aan
de vergetelheid ontrukt te worden.
Zij, die gelooven, dat als de glan
zende prijs (het goud) eenmaal in
hun bezit is, al het andere, dat zij
wenschen, vanzelf zal volgen, ver
gissen zich. Als zij hun doel hebben
bereikt, ontdekken zij eenzaam te
zijn. Hun vrienden zijn verdwenen
en met hen het huiselijk leven, de
belangstelling in kunst en weten
schappen, alles wat er toe bijdraagt
het leven de moeite waard te
maken.".
Deterding heeft altijd groote waarde ge
hecht aan een gezellig huiselijk milieu. Het
is waarschijnlijk zijn moeder, waaraan een
groote liefde hem bond, die hem dit naar
waarde heeft leeren schatten.
Dr. Deterding is op het oogenblik zeven
tig jaar oud, maar maakt den indruk van
een zestiger. Hij zelf wijt dit aan de sport
en het gematigd leven, dat hij leidde, maar
wel moet hij over een zeer sterk gestel de
beschikking hebben, wanneer men nagaat,
wat hij zooal presteerde.
„Je bent een ijzer schip!" zei indertijd
reeds de professor, die hem keurde, voor
hij naar Indië trok.
Zijn krachtige natuur heeft hy ongetwij
feld te danken gehad aan het gezonde leven
van zijn vader, kapitein Philip Jacob
Deterding, wiens gebeente in den Oost-
Indischen Archipel rust en zijn grootvader
van moeder's zijde, H. L. A. Kayser, kapi
tein van het Barkschip „De Zeemeeuw",
dat in 1866 in de Straat van Madagascar
met man en muis verging.
Uit een oer-Hollandsche zeemansfamilie
geboren, verlaat deze man de commando
brug van het Nederlandsch-Engelsch we
reldconcern, dat hij door noest werken
heeft weten groot te maken. Geheel en al
zonder hem zal de KoninklijkeShell het
intusschen nog niet behoeven te stellen.
Als lid van den Raad van Commissarissen
zal de onderneming nog veel kunnen pro-
fiteeren van zijn enorme ervaring en groot
inzicht op elk gebied.
Hopen wij, dat hij ons land en volk, dat
zoo onnoemelijk veel aan Henri Wilhelm
August Deterding te danken heeft, nog vele
jaren met zijn inzicht en veel omvattende
kennis dienen zal!
Deterding over zijn loopbaan.
In een van de weinige interviews, die
Sir Henri Deterding toestond, verhaalt hij
zelf iets over zijn loopbaan:
„Ik ben in Amsterdam geboren In 1866.
Toen ik zes jaar was, is mijn vader ge
storven. Hij was kapitein van een vracht
boot. Wij waren een groote familie. Van
vijf kinderen was ik op één na de jongste.
Na beëindiging van studies kwam ik bij de
Twentsche Bank te Amsterdam, en daar
bleef ik tot 1888. Toen solliciteerde ik bij
de Nederlandsche Handelsmaatschappij en
werd sub-agent in Penang, in de Straits.
Het waren dagen van pionierschap. Ik
kan u verzekeren, dat iedereen daar van
aanpakken wist. Het werk was zwaar. Van
acht uur 's ochtends tot 's middags zaten
wij op kantoor."
„Maar er was toch schafttijd?"
„Schafttijd? Nauwelijks. Wij aten ons
brood op de zaak. In 1896 werd ik door
Dh. Kessler aangenomen als assistent bij
een pas opgerichte maatschappij tot ex
ploitatie van oliebronnen in Nederlandsch-
Indië. Het was toen nog een klein concern,
met een kapitaal van 200.000."
„En nu?"
„Nu? De Koninklijke werkt met een
kapitaal van f 170.000.000, de Shell met
6 100.000.000, de preferente aandeelen en
„debentures" niet meegerekend.
(Alle rechten Vereenigde Persbureaux,
Den Haag.),
