Behandeling van de Bankwet
Tweede Kamer
Bewusteloos langs den weg
gevonden
Er komt een
Staatscommissie
Buitenland
De ontploffing van
Dr. Schacht te Ankara
Donderdag 19 November 1936
Derde blad
Wegens een teveel een- biggen moeien de boeren een aantal van deze beestjes inleveren om geslacht te worden. Tijdens
btggenseJeetfe op een der boerderijen te Hoogwoud
vallen, mevr. Bakker-Nort om aanvatting
van de. kwestie aangaande de rechtspositie
van de met een vreemdeling gehuwde Ne-
derlandsche vrouw en betreffende overspelige
kinderen, die momenteel dikwijls totaal
rechteloos zijn.
Mr. Donker bracht 'ook nog een zaak van
meer algemeen gewicht aan de orde, name
lijk het optreden tegen extremistische stroo
mingen en hierbij was hij van meening, dat
een blad als „Volk en Vaderland" regelrecht
tot opruiing aanspoort, getuige het gebeurde
te Utrecht met de vergadering van „Se Da
geraad". In dit verband achtte de afge
vaardigde 't van de Regeering een hoogst-
onhandige daad om nu de zendtijdvergun
ning aan genoemde vereeniging in te trek
ken, want op die manier wekt men den in
druk, alsof de Overheid wijkt, voor terreur,
„Het Nationale Dagblad" van 17 dezer kraait
ten deze dan ook reeds victorie, hetgeen na
tuurlijk tot voortzetting der acties wil prik
kelen.
Morgen worden de debatten voortgezet.
Er staan nog heelwat gegadigden op het
sprekerslijstje!
Wat ook eenigermate nog het geval is met
de begrooting van Binnenlandsche Zaken,
welke in de afgeloopen avondzitting werd
aangesneden. 'Daarbij kwamen echter talrij
ke détailpunten ter sprake, waarover beter
kan worden geschreven als minister De
Wilde morgenavond zal hebben gesproken.
De rijksmiddelen in
October
In tien maanden i 7 millioen bij
de raming ten achter. October
bracht meer op dan vorig jaar.
De Rijksmiddelen brachten in October
35.307, millioen, tegen f 31.404 millioen in
October 1935 en 30.96 millioen als 1/12 der
raming.
In de eerste tien maanden van het jaar
bedroegen de totale ontvangsten f 302.826
millioen (v.J. f 305.025 millioen),.bij f 309.604
millioen als 10/12 der raming.
Wat de kohierbelasting betreft, was eind
October in totaal f 95.032 millioen op kohier
gebracht tegen f 90.088 millioen op 31 Octo
ber 1935.
Naar alle waarschijnlijkheid is van K.
aangereden door een vrachtauto. De politie
heeft een signalement van deze vrachtauto
in de omgeving van Oosterbeek bekend ge
maakt.
De brievenbesteller had zich vanmorgen
met zijn fiets op weg naar het postkantoor
te Arnhem begeven.
In den loop van den dag is het slachtof
fer, zonder tot het bewustzijn teruggekeerd
te zijn, in het gemeenteziekenhuis te Arn
hem, waarheen het was vervoerd, overleden.
Wenschen en grieven
van het P.T.T.-personeel
Duizenden losse arbeiders wacb.
ten reeds jaren op een vaste aan
stelling.
Utrecht. Gister kwam de bondsraad van
den centralen bond van Nederl. Post-, Tele
graaf- en Telefoonpersoneel te Utrecht
bijeen.
Verschillende ingediende voorstellen van
landelijke vakgroepen kwamen in behande
ling. Hierbij bleek, dat veel onvoldaanheid
en ontevredenheid bestaat over de wijze
waarop aan de personeelsverlangens wordt
tegemoet gekomen. Bij het winstgevend be
drijf der PTT zijn duizenden losse arbeids
contractanten werkzaam gesteld, van wie
velen reeds 15, 20 en meer jaren op een
vaste aanstelling wachten en waarvan er
ook velen een volle of nagenoeg volle dag
taak verrichten. In plaats van vaste aan
stellingen te verleenen, wordt echter het
aantal losse krachten voortdurend uitge
breid. De z.g. personeelszoom van kantoor
als bestellend personeel neemt steeds groo-
tere afmetingen aan.
Het capitulantenstelsel bedreigt voorts
tevens de vooruitzichten van deze arbeids
contractanten, omdat capitulanten reeds nu
vacatures gaan bezetten. Zulks werd in
strijd geacht met toezeggingen van de re
geering aan de Eerste en Tweede Kamer
der Staten-Generaal.
Ook bevorderingen tot hoogeren rang heb
ben bij PTT in de laatste jaren slechts in
een miniem aantal plaats.
Besloten werd tot het houden van een
vakgroepen-congres in 1937 ter bespreking
en behandeling dezer grieven.
Over den arbeidsduur en de intensiteit
der te verrichten werkzaamheden werd sterk
geklaagd.
Een en ander werd in een tweetal moties
ter kennis van de autoriteiten gebracht.
DE ORDEHANDHAVING EN DE
JUSTITIE IN BEHANDELING.
„HAAGSCHE ZEDENZAAK" TER
SPRAKE. ONVOLDOENDE
RECHTSZEKERHEID?
DEN HAAG, 18 Nov. 1036.
Tusschen het begrootingswerk door worden
zoo nu en dan „aparte" ontwerpjes in be
handeling genomen en aldus stond heden
mede op de agenda „wetsontwerp tot verlen
ging en wijziging van het aan de Nederland-
sche Bank verleende octrooi", een formeele
wijziging der Bankwet, welke noodig was ge
oordeeld naar aanleiding van de opzegging
,van het octrooi op 31 Maart 1932 (als gevolg
,van het gebeurde met het „pondenbezit"),,
zoodat het loopende octrooi op 31 Maart
Ü937 eindigt.
Minister De Geer zegde indertijd het octrooi
op, overtuigd zijnde, dat er betere bepalin
gen dienen te worden gemaakt. Een en ander
had dus niet de strekking, met de Ned. Bank
als centrale circulatiebank af te rekenen,
[verre van dat.
Minister Oud nu is van oordeel, dat die
bpzegging eigenlijk beter niet had kunnen
geschieden, gelijk hij heden-middag bij de be
handeling van het wijzigingswet je dan ook
ronduit zei, wijl men allereerst de ruim hon
derdjarige gunstige ervaring met de bank
toch niet uit het oog moet verliezen, en daar
naast bedenken moge, dat onze circulatie
bank nimmer het algemeen belang opofferde
aan particuliere belangen. Daarbijwanneer
zich een niet te overbruggen verschil tus-
ischen Regeering en Bank voordoet over een
kwestie van zeer groot belang, dan zal de
[Bankclirectie moeten wijken.
De minister had echter de gelegenheid aan
gegrepen om enkele wijzigingen en aanvul
lingen van het octrooi, beperkt tot diverse
practische zaken, te ontwerpen.
Minister Oud is er heden echter niet in
geslaagd, de Kamer zonder meer mee te krij
gen met zijn voorstel. De heeren Van der
IWaerden (S.D.) en Teulings (R.K.) toonden
zich heel weinig ingenomen met den loop
;van zaken, en vooral eerstgenoemde verlang
de in de toekomst heel wat solieder maatre
gelen ten aanzien van de zekerheid, dat het
beheer van de Nederlandsche Bank steeds
het algemeen belang zal doen voorgaan. Ir.
Van der Waerden ontboezemde nog eens zijn
liefde voor een Staatscirculatiebank, dit de
eenige manier achtende aan particuliere
winzucht bij de centrale circulatiebank een
einde te maken. De heer Teulings achtte den
invloed van de gemeenschap op de Ned.
Bank te gering en bepleitte de instelling van
een Staatscommissie, om het gansche vraag
stuk eens terdege te doen onderzoeken en om
ite komen tot een regeling, waardoor de Re
geering het beleid van de bank voldoende in
de hand heeft.
En de afgevaardigde diende een motie in,
[vragend de instelling eener Staatscommis
sie, gelijk hierboven reeds werd omschre
ven.
Minister Oud bleek door de speeches der
afgevaardigden bekeerd ten aanzien van
die Staatscommissie (in de schriftelijke
stukken wees Z.Exc. het denkbeeld af) en
[verklaarde zich principieel bereid, de Staats
commissie in te stellen, waardoor niet alleen
de kwestie der Nederlandsche Bank beke
ken zal worden, doch het bankwezen in zijn
ganschen omvang.
Toen ontstond er nog weer strijd bij art.
1 van het ontwerp. De heer Van der Waer
den had een amendement, strekkende om
het octrooi automatisch na vijf jaar te doen
afloopen. De Regeering wilde wel een op
zeggingsmogelijkheid, maar dan zoo, dat na
de opzegging nog vijf jaar verloopen, eer
aan de relatie een einde komt. Mr. Oud
wees er op, dat de bank na een eventueele
opzegging voldoende tijd moet hebben, om
de loopende zaken af te doen. Volgens het
systeem-Van der Waerden zou de bank de
mogelijkheid moeten open houden, dat haar
octrooi over vijf jaar niet verlengd wordt
(b.v. bij instelling van een Staatsbank), het
geen een groote mate van onzekerheid zou
scheppen. Daarbij legde de minister den
nadruk op het feit, dat de opzeggingsmoge-
lijkheid, zooals de Regeering die beoogt,
steeds kan dienen als een „stok achter de
deur" bij *eventueele onderhandelingen met
de Bankdirectie ten aanzien van nieuwe
octrooi-voorwaarden. En ten slotte was de
bewindsman van meening, dat, als het oc
trooi dan (gelijk ir. Van der Waerde wilde)
over vijf jaar opnieuw eindigt, en er op
dat moment geen regeeringsinitiatief ten
aanzien van een nieuwe situatie op tafel
ligt, de Kamer eigenlijk machteloos staat,
wijl men 't toch moeilijk zonder circulatie
bank kan stellen. Zoodat Z.Exc. het amen
dement bleef zien als een verstroeving der
procedure.
De heer Teulings, die eerst wel sympathie
[voor het amendement-Van der Waerden ge
voelde, doch door den minister eenigermate
werd overtuigd, deed het denkbeeld aan de
hand, 't amendement aldus in te kleeden,
dat behouden bleef de verlenging van het
octrooi met vijf jaar (dus tot '42), maar dat
na een eventueele opzegging in dat jaar de
relatie niet nog vijf, maar twee jaar behou
den blijft.
Minister Oud tapte plotseling uit een an
der vaatje. De Nederlandsche Bank stelt
prijs op een periode van vijf jaar, zoo zei
de bewindsman en nu achtte hij het onbe
hoorlijk om in deze een beslissing te ne
men, zonder eerst overleg met de bank te
plegen, weshalve Z.Exc. schorsing van de
beraadslaging over het wetje vroeg.
De Kamer was 'n momentje verbaasd!
Mr. Teulings kwam verwonderd vragen,
waarin dat „onbehoorlijke" dan school?
Mocht de Kamer niet meer naar eigen in
zichten handelen? De minister zette recht,
dat hij bedoelde „niet van de Kamer, maar
van mij!" Omdat de bewindsman niet wist.,
of de bank na de beoogde wijziging.nog
wel prijs stelt op verlenging van het oc
trooi. Welk argument de Kamer in een
Jachbuitje deed srhipf«nt
Mr. Goseling (R.K.) vroeg, waarom de
behandeling van het geheele wetje moest
blijven liggen, wijl men toch het artikel
alleen kon aanhouden! 't Denkbeeld sloeg
in en zoo werd het artikel voorloopig aan
gehouden, en ging men verder met de af
doening van het ontwerp.
Maar er zouden toch weer strubbelingen
komen. Eerst werd bij art. 7 een amende
ment-Van der Waerden verworpen, beoo-
gend het College van Commissarissen der
Ned. Bank uit 15 leden te doen bestaan,
waarvan 8 door de Kroon zouden worden
aangewezen. Z. Exc. zei ervan, dat men in
deze beter kon wachten op de adviezen
der in te stellen Staatscommissie.
Nadat bij art. 8 een amendement IJssel-
muiden (R.K.) (een redactie-verbetering)
was aangenomen, kwam die afgevaardigde
bij art. 9 met een amendement, bedoelend
de „overwinst" der Bank (de reserves) niet
voor de helft, maar in zijn geheel aan den
Staat ten goede te doen komen. Hij achtte
het niet gewenscht dat de aandeelhouder
niet zooveel belang bij winst hebben als
dat thans het geval is. De heer LTsselmui-
den wees in clit verband op de komende
„depreciatiewinst".
Minister Oud bestreed het amendement,
wijl de Staat nu in elk geval de helft van
de winst krijgt, doch bij het systeem van
den afgevaardigde niets als het verlies van
de winst evenaart of overtreft. En wat de
depreciatiewinst aangaat die zal men straks
volkomen in de hand hebben, waar de ko
mende herwaardeering bij de wet dient te
geschieden. Waarop de ander vroeg, welk
recht de Overheid heeft, den aandeelhou
ders de depreciatiewinst, te onthouden?
Minister Oud bleek hierop niet dadelijk te
willen of te kunnen antwoorden, want hij
verzocht aan den president ook dit artikel
aan te houden. En eveneens over het. ge
heele ontwerpje zal later worden beslist.
Men ziet: de Kamer kan heel „ongemak
kelijk" zijn!
Wat eveneens zal blijken, en heden reeds
bleek bij de aangevatte behandeling van de
Justitie-begrooting. Vooral de bekende
„Haagsche zedenzaak", waarbij een hoog
geplaatst ambtenaar mr. Ries, thesaurier-
generaal bij Financiën, immers zoo onbegrij
pelijk-lichtvaardig door de Justitie in op
spraak zou zijn gebracht, en dat alleen
door de (valsche) verklaringen van een
jeugdigen en uiterst-bedriegelijken fantast,
werd heden door een drietal afgevaardigden
de héeren Donker (S.D.), Coops (V.B.)
en mevr. BakkerNort (V.D.) ter sprake
gebracht en dan in voor de rechterlijke
macht, bij de zaak betrokken, allerminst-
bewonderenden zin. Vooral was men teleur
gesteld, dat de minister weigert, opening
van zaken te geven, vooral waar hij ver
klaard heeft, dat. nog andere motieven
dan de beschuldiging van den fantast tot
ingrijpen genoopt hebben.. Was het won
der, dat mr. Coops om „klaarheid in deze
zaak" vroeg, wijl de brochure van de hee
ren Van der Heide en Bouman den indruk
vestigen, dat hier grof onrecht tegenover
een eervol Staatsburger is gepleegd. „Deze
toestand is onaanvaardbaar!", aldus verder
de afgevaardigde. Mr. Donker verklaarde
eveneens terecht, dat het volk eerst gerust
zal zijn, als de zaak openlijk wordt behan
deld. Nu wekt de minister den indruk, als
of er „geheime dossiers" bestaan!
Mr. Coops zei verder, dat nu toch moet
worden beslist over het al of niet herstellen
van den thesaurier-generaal in zijn functie,
doch hoe zou dat kunnen, als daar blijft lig
gen de (geheimzinnig aandoende!) ministe-
rieele verklaring, dat er „nog ander belastend
materiaal bestaat", waarvan men echter geen
kennis zou kunnen nemen
Zeer ernstig achtten de over deze kwestie
sprekende afgevaardigden de wijze van optre
den van den Haagschen recht er-commissaris,
die de zaak in vooronderzoek te behandelen
kreeg. Hij zou allemaal volgens de ge
noemde brochures! geweigerd hebben, ge
tuigen a décharge te hooren, alsook rappor
ten in te zien, die voor mr. Ries' zaak gunstig
waren. Mr. Coops vroeg, of de rechterlijke
macht wel onttrokken kan blijven aan een
controle van hoogere macht, een Raad van
Toezicht bijvoorbeeld?
Er werden heden ook nog andere kwesties
aangeroerd. Zoo vroeg mr. Donker o.a. om
maatregelen tegen de kwakzalverij; mr.
Coops om een wettelijke regeling der aan
sprakelijkheid van autobestuurders bij onge
Brievenbesteller het slachtoffer.
Arnhem, 18 Nov. Op den Utrechtschen
straatweg tusschen Oosterbeek en Arnhem
is gistermorgen in de vroegte de brievenbe
steller van K. uit Oosterbeek in bewuste-
loozen toestand, met zijn fiets naast' zich,
op den weg gevonden.
SPELLINGSBESLUIT.
De Staatscourant van gisteravond bevatte
een Kon. besluit, waarbij het nieuwe spel-
lingsbesluit ook is voorgeschreven voor het
eindexamen der hoogere burgerscholen A.
Saint Chamas
De ruimingsarbeid wordt voort
gezet.
Uit de mededeelingen van de ziekenhuizen,
waar de slachtoffers van de ontploffing in
de buskruitfabriek van Saint Chamas zijn
ondergebracht, blijkt, dat over het alge
meen een lichte verbetering is te bespeuren
in den gezondheidstoestand .van de gewon
den.
Op het terrein wordt de ruimingsarbeid
voortgezet. Men vreest, dat nog drie lijken
onder het puin liggen.
Het directiegebouw is ingericht als Gha-
pelle ardente en zonder ophouden brengen
de inwoners van Saint Chamas bloemen op
de kisten.
Nog twee dooden te Saint Cha
mas geborgen.
Tijdens het ruimingswerk op de terreinen
van de buskruitfabriek is het stoffelijk over<
schot van nog twee slachtoffers gevonden.
Devaluatie van de Rijksmark
onvermijdelijk?
Van officieuse zijde wordt vernomen, dat
dr. Schacht aan de Turksche regeering zou
hebben voorgesteld om de katoen-cultuur in
Zuid- en Zuidwest Turkije te bevorderen.
Dit zou dan door Duitschland worden gefi
nancierd. Duitschland zou zich verbinden
de geheele productie te koopen tegen een
prijs, welke 40 procent hooger is, dan de
gangbare prijs op de Turksche katoenmarkt,
Anderzijds wordt vernomen, dat de Duit-
sche minister in een onderhoud met de
Turksche ministers van financiën en econo
mische zaken de mogelijkheid van een de
valuatie van het Turksche pond heeft be
sproken, als gevolg van de devaluatie van
de Rijksmark, welke dr. Schacht, naar te
Ankara wordt verklaard, binnen een half
jaar onvermijdelijk zou achten.
FRANSCHE ONDERDANEN IN DUITSCH
LAND GEARRESTEERD.
Omtrent de arrestatie van vijf Franscheny
in den Duitschen staat Baden wordt naden
gemeld, dat twee van hen beschuldigd
worden van communistische propaganda,
twee anderen worden gevangen gehouden
wegens overtreding van de deviezenvoor-
schriften en de vijfde wegens onvriendelijke
opmerkingen over Hitier.
De beide eersten zullen voor het hoog
gerechtshof te Berlijn terecht staan. De
Fransche consul te Karlsruhe heeft de noo-<
dige stappen genomen en stelde zich ten
plaatse op de hoogte van de behandeling
der arrestanten.
UITBREIDING VAN DE BRITSCHE
LUCHTMACHT.
8000 H.A. cultuurgrond voor vlieg
velden aangekocht.
De onderstaatssecretaris van luchtvaart,
Sir Philip Sassoom, heeft in een schriftelijk
antwoord op een desbetreffende vraag van
een der afgevaardigden verklaard, dat de re
geering in verband met het ontwerp tot ont
wikkeling van de militaire luchtvaart, onge
veer 8.000 H.A. terrein heeft aangekocht, die
tpt dusver voor landbouwdoeleinden werden
gebruikt. Deze terreinen zullen dienen voor
den aanleg van nieuwe vliegvelden.
MODERNISEERING VAN HET
EGYPTISCHE LEGER.
Het Egyptische ministerie van oorlog heeft
een crediet van 55.000 Egyptische ponden toe
gestaan voor den aankoop van 6.000 nieuwe
geweren voor het Egyptische leger.
Dit is een der eerste stappen der regeering
tot moderniseering van het Egyptische leger
krachtens de bepalingen van het Engelsch—
Egyptische verdrag, dat Zaterdag door het
Egyptische parlement is geratificeerd.
De geweren zullen bij een Britsche firma
worden gekocht. Het nieuwe crediet is een
aanvulling op de 20.000 Egyptische ponden,
die reeds in de begrooting waren uitgetrok
ken voor den aankoop van 3.000 geweren
voor de provinciale garden, waarvan velen
nog geweren gebruiken, die uit den tijd van
.Napoleon dateeren.
De «November-spekmarkt" te Alkmaar, waar vele particulieren een varken koópen om te slachten voor de kuip,
was Maandag weer druk bezocht. Een kijkje op de marlet, genomen vanuit den Waagtoren
