Belangstelling
Sovjet-congres
DAGBLAD VOOR HOLLAND'S NOORDERKWARTIER
Prins Bernhard
Kleine successen der
regeeringstroepen
KIJKENK01PEH bq CLOECK
van
Ruime middelen voor
den tuinbouw
De „Times" trekt
van leer
De rede van Stalin
Buitenlandsch
Overzicht
VRIJDAG 27 NOVEMBER 1936. 80e Jaargang. No. 10124.
Uitgave der N.V. v.h. Trapman Co. Schagen.
TWEEDE KAMER
DE REDE VAN MINISTER GEUS-
SE N. EEN AANVULUNG DER
CRISISWETGEVING OP KOMST.
DE AMSTERDAMSCHE WE
RELDTENTOONSTELLING.
DEN HAAG, 26 Nov. 1936.
De hooge vergadering is heden de eer te
beurt gevallen van een belangstellend bezoek
van Prins Bernhard, die in een der presi
dentsloges geruimen tijd de debatten kwam
volgen. Reeds eerder was aan leden en „tri-
bunisten" het verzoek uitgegaan om het een
voudig karakter van dit bezoek niet te ver
storen, zoodat de prinselijke gast als het
ware „onopgemerkt" bleef, wat natuurlijk
niet zeggen wil, dat geen enkel oog nu en
dan eens tersluiks naar boven blikte
Z.D.H. was vergezeld van zijn adjudant,
en werd mede door griffier Kesper omtrent
het. werk der Kamer ingelicht. Het spreekt
vanzelf, dat allen dit onverwachte bezoek
hoogelijk waardeerden!
De Prins trof het, want de vergadering
bood een zeer levendig schouwspel op, terwijl
de antwoord-rede van minister Gelissen een
bijkans „uitverkocht huis" tengevolge had.
De rede van Z.Exc. was zeer lang,
en toch zal hij niet alle vragers en
wenschen-uiters hebben bevredigd!
Maar daarentegen deed hij wel ver
schillende mededeelingen, welke met
ingenomenheid werden begroet. Zoo
wat den tninboaw betreft, de be
windsman zette uiteen, dat, als na
1 Januari een grooter Duitsch be
talingscontingent los komt, de tuin
bouw daarvan een flink deel zal ont
vangen, tenminste als onze Ooste
lijke nabnur geen voorkeur toont
voor andere (b.v. Indische) produc
ten.
Ook voor den middenstand wil de minister
doen wat hij kan: bestrijding van het ca
deaustelsel, een effectiever credietgeving. De
binnenschippers zullen belangstelling hebben
voor de mededeeling, dat naar verbetering
voor steun aan de binnenschippers wordt ge
streefd.
Natuurlijk verdedigde Z.Exc. nog eens uit
voerig allerlei critiek op het beleid der Re
geering, o.a. wat betreft de contingentee-
ringspolitiek, dewelke de minister zeker niet
missen wilde, als zijnde een onzer sterkste
wapenen! Met vreugde wees Z.Exc. op het
eindelijk dalende werkloozencijfer, de Re
geering doet wat ze kan, men bedenke wel,
dat regeeringen, die de volledige macht in
handen hebben, moeten werken met vier- of
vijfjaren-plannen Men eische van de
Nederlandsche Regeering dus niet het on
mogelijke!
Er was slechts een punt in het debat,
waaromtrent de minister een bepaald-onbc-
vredigend antwoord had gegeven, namelijk
aangaande de wereldtentoonstelling te Am
sterdam. De bewindsman-persoonlijk was
vóór Regeeringssteun, doch bij Kabinetbe-
Sluit werd het tegendeel bepaald. Men wil
de spoedig komende Regeering ten aanzien
van de benoodigde f2.5 millioen niet binden.
Wel wilde Z.Exc. een propaganda-actie
steunen, b.v. onder het motto: ieder een
kwartje.
Bij de replieken diende dr. Van den Tem
pel (S.D.) een motie in, de Regeering uitnoo-
digend, de totstandkoming van de tentoon
stelling te bevorderen. Zij werd aangenomen
met 52-—19 stemmen. Tegen waren de A.R.,
de C.H. (op mr. Katz na), de S.G., en domi
néé Lingbeek (H.G.S.), Mr. de Geer was nog
komen verklaren, dat hij aan de Regeering
geen uitgaven wilde opdringen, iets der
gelijks zei ook de beer Smeenk.
Zeer vermoedelijk zal de Regeering deze
motie „naast zich neerleggen".
De begrooting van Handel, Nijverheid en
Scheepvaart werd zonder stemming aange
nomen, met aanteekening van de tegenstem
men der heeren Wijnkoop en Sneevliet.
Bnitenlandsche Zaken. De
Volkenbond.
Minister De Graeff kreeg nu met de Ka
mer te doen. De eerste spreker over Buiten-
landsche Zaken was de heer Vliegen (S.D.),
die wees op het gevaar, dat z.i. de fascisti
sche staten opleveren voor de democratieën,
zoodat Nederland aansluiting zal moeten
zoeken bij gelijkgezinde staten. „Onze zelf-
standigheidspolitiek zal misschien eens moe
ten wijken!", merkte de spreker in dit ver
band op.
Tot het Volkenbondswerk komend, ging de
heer Vliegen de mislukking met de sancties
tegen Italië na, van meening zijnde, dat zij
wel degelijk diep in het economische leven
van Italië ingrepen, doch dat de korte duur
van den oorlog in Abessynië, (gevolg van de
innerlijke zwakte van dat land) oorzaak was
van Italië's mogelijkheid, het „beleg" te
doorstaan. De heer Vliegen achtte aldus het
wapen der economische sancties zeker niet
gevonnisd, hij zou dan ook het schrappen
van de sanctie-mogelijkheden zeer betreu
ren. De Volkenbond zou dan slechts een
raadgevend en vermanend orgaan worden...
Volgens den afgevaardigde ligt de zwakte
van den Volkenbond in het niet-lid-zijn van
enkele groote mogendheden, doch dat kan
z.i. nog anders worden.
Een krachtiger Volkenbonds-vriend was
ir. Bongaerts (R.K.), die wees op Het ontzag
gelijk toegenomen internationaal verkeer,
wat z.i. ten slotte toch den wereldvrede moet
bevorderen, maar eerst moet de historische
drang naar machtsuitbreiding tot staan wor
den gebracht.
Weinig heil van het Geneefsche instituut
verwachtte ds. Lingbeek, omdat het niet rust
op het christelijk-moreele beginsel. Nu mo
gen, volgens dezen afgevaardigde de kleine
staten voor de grooten de kastanjes uit het
vuur halen
Morgen zullen nog wel een reeks leden
het woord voeren, voordat de minister ant
woordt. Veel nieuws zullen de debatten
evenwel vermoedelijk niet opleveren!
Hedenavond wordt de vergadering voortge
zet met de behandeling van de begrooting
van Financiën, welke reeds jl. Dinsdag
avond, toen men eerst het Postbudget afdeed,
aan de orde zou komen. En daarna ver
schijnt het Werkloosheids-subsidiefonds ter
tafel.
Tegen het gevormde anti-com
munistisch blok Het blad ver
werpt de mogelijkheid niet van
geheime clausules
Japan ontkent echter het be
staan daarvan.
De Britsche pers verzet zich vrijwel eens
gezind tegen het Japansch-Duitsche ver
drag. Het Labourorgaan „Daily Herald", de
ultra-conservatieve „Morningpost" bene
vens de isolationistische „Daily Express"
verklaren allen plechtig, dat Engeland zich
niet naast Duitschland zal scharen in
zijn anti-communistische campagne.
De „Daily Herald" schrijft, dat Duitsch
land hiermede alle kans heeft vernietigd
voor zijn politiek om een scheiding tusschen
Frankrijk en Engeland teweeg te bren
gen, waaraan het drie jaar diplomatieke
actie en millioenen ponden sterling be
steedde.
De „Times" critiseert eerst' hef
tig de communistische propaganda
methode, doch schrijft dan, dat het
de vorming van een anti-communis
tisch blok betreurenswaardig en
nutteloos acht. Het blad vreest, dat
het verdrag aan Duitschland groo
ter vrijheid in Europa en aan Ja-
„UITBUITERSKLASSEN" ZIJN OP
GERUIMD. DE SOCIALISTISCHE
MAATSCHAPPIJ IS IN RUSLAND
TEN VOLLE BEREIKT. THANS
OP WEG NAAR EEN COMMUNIS
TISCHE SAMENLEVING.
Na de veranderingen te hebben opge
somd, welke zich in de jaren van 1924 tot
1936 op economisch gebied hebben voltrok
ken, wees Stalin er in bet Sovjet-congres
op, dat zich ook de klassenstructuur heeft
gewijzigd. Alle „uitbuitersklassen" zijn ge
liquideerd. Gebleven zijn de arbeidersklas
se, de boerenstand en het intellect.
Bij ons is de kapitalistenklasse geliqui
deerd, de productiemiddelen zijn den kapi
talisten ontnomen en ter beschikking ge
steld van den Staat, waarvan de arbeiders
klasse de leidende kracht is. Onze arbei
dersklasse bezit derhalve de productiemid
delen tezamen met het geheele volk. Onze
arbeidersklasse kan men ook niet langer
proletariaat noemen.
Onze boerenstand, aldus vervolgde Sta
lin, is een van uitbuiting bevrijde groep,
aan het economische leven van den boe
renstand ligt niet de particuliere eigendom
doch de collectieve eigendom ten grondslag.
De Sovjet-boerenstand is dan ook een ge
heel nieuwe boerenstand, zooals men in de
geschiedenis der menschheid nog nooit te
voren gekend heeft.
Ook de intellectueele klasse had, naar
Stalin verder betoogde, in het afgeloopen
tijdperk groote veranderingen ondergü/an.
Om te beginnen is wijziging gekomen in de
samenstelling van deze klasse. 80 tot 90
procent der intellectueelen in de Sovjet
unie is afkomstig uit de arbeiders- en hoe
renklassen. Verder moet het intellect het
volk dienen.
Stalin sprak vervolgens over de onderlinge
nationale betrekkingen in de Sovjet-Unie.
Van de Sovjet-Unie maken, zooals men weet
ongeveer 60 nationale groepen deel uil. De
pan grooter vrijheid In het Verre
Oosten geeft. Dit laatste het meest
kan de Britsche belangen schaden
vooral indien werkelijk de geheime
clausules bestaan inzake de verdee
ling van Insulinde.
Verder vreest de „Times" dat de cam
pagne van Duitschland tegen Bolsjewi
seering" van Tsjecho-Slowakije wrange
vruchten zal dragen.
Bestaan van geheim protocol ontkend
Het bericht in de „Evening Stan
dard" dat het Duitsch-Japansche
verdrag een geheim protocol omvat
(waarin o.a. N. O. Indië in belan
gensferen zou worden verdeeldRed)
is door officieele kringen lachend
tegengesproken.
Russisch commentaar.
De „Iswestija" schrijft naar aanleiding
van het Duitsch-Japansche verdrag, dat
de Berlijnsche overeenkomst niets anders
is dan een dekmantel voor een geheim mi
litair verdrag tusschen agressive mogend
heden. Het verdrag van het fascistische
Duitschland en het militaristische Japan-
werd alleen tegen de sovjet-Unie doch
ook .tegen andere landen gesloten.
SPANJE
ZOUDEN ZIJ TOLEDO BEDREI
GEN BUITENLANDSCHE
VRIJWILLIGERS ARRIVEEREN
TE BARCELONA.
Het slechte weer verhinderd krijgsopera
ties op groote schaal en belemmerd een
snelle verplaatsing der troepen.
Ook de werkzaamheden van tanks en vlieg
machines wordt daardoor geringer
Als er echter van strijd sprake is, dan
komt het initiatief van de zijde der re
geeringstroepen; de opstandelingen houden
zich bijzonder rustig.
Tot bij Toledo opgerukt.
De regeeringstropen hebben voglens een
Havas-bericht, in den sector van Aranjuez
(ruim 40 kilometer ten Zuiden van Ma
drid) dat een belangrijk centrum vormt
van millitaire operaties, verscheidene aan
vallen op gelukkige wijze ten uitvoer we
ten te brengen. Zij slaagden er in zich
meester te maken van de dorpen Polen en
San Martin de Montelban. Deze colonnes
zullen hun actie in de richting van Toledo
voortzetten. Toledo ligt slechts op korten
afstand.
STALIN.
poging om op socialistischen grondslag uit
deze vele nationaliteiten één staat te vor
men. was volgens Stalin volkomen geslaagd
Het resultaat was, dat Stalin zeide, een
socialistischen staat bestaande uit vele na
tionalisten, die alle moeilijkheden heeft
doorstaan en waarom iedere Staat waar ter
wereld ook, ons kan benijden.
Stalin zette vervolgens uiteen, welke weer
spiegeling al deze veranderingen in het le
ven der Sovjet Unie hebben teweeg ge
bracht. Hij begon met te zeggen dat de grond
wet niet met het programma mag worden
verward.
Het programma betreft In hoofdzaak de
toekomst, de grondwet het heden. Het so
cialisme is feitelijk bij ons verwezenlijkt.
Het grondbeginsel van deze phaze van het
communisme is „ieder naar bekwaamheid,
ieder naar prestatie". Onze grondwet, moet
dit feit van de verwezenlijking van het so
cialisme weerspiegelen. Doch de sovjet
maatschappij is nog niet gekomen tot de
verwezenlijking van de hoogere phaze van
het communisme, waarin het heerschende
grondbeginsel formeel zal zijn: „ieder naar
bekwaamheid, ieder naar behoeft e". Of
schoon zij zich tot doel stelt, in de toekomst
deze hoogere phaze van het communisme
te bereiken.
Een tweede bijzonderheid van de nieuwe
grondwet is volgens Stalin, dat zij gebaseerd
Een verdrag met duistere
punten
Berust het bericht van de Eve.
ning Standard op fantasie of be.
vat het waarheid?
Het verdrag tusschen Duitschland en Ja-
pan heeft voor ons land plotseling actu-
eele beteekenis gekregen, naar aanleiding
van de verklaring van de Evening Standard
waarin op sensationeele wijze werd mede
gedeeld, dat een geheim protocol, dat aan
het verdrag zou zijn toegevoegd, zou bepa
len dat ons Indië tusschen Japan en
Duitschland zou worden verdeeld. Er werd
wel gesproken van economische belangen
sferen, maar dat woord heeft natuurlijk wij
dere beteekenis.
In hoeverre dit Engelsche bericht
op waarheid berustte is niet te zeg
gen en de veronderstelling dat het
uit Sowjet-bron komt, is heelemaal
niet onwaarschijnlijk. Sowjet-Rus-
land toch heeft er het grootste be
lang bij dat het protocol tusschen
Duitschland en Japan gesloten, als
een troebel verdrag wordt gebrand-
De te San Martin de Montelban en omge
ving gelegerde militietroepen hebben als
voornaamste doel Talavera de la Reina.
Gepoogd wordt den tegenstander tegen den
linkeroever van de Taag te drijven en de
troepen die Madrid belegerden aan te val
len op den rechterflank.
1000 vrijwilligers van vreemde
nationaliteit, komen aan re-
geeringszijde medestrijden.
Een speciale trein met 1000 vrijwilligers
is te Barcelona aangekomen, zij zullen
dienst nemen bij de internationale brigade
welke aan de zijde der regeeringstroepen
medestrijdt.
Neutrale zone bij Barcelona.
De vlootautoriteiten der opstandelingen
in de zone van Barcelona hebben de Brit
sche vloot autoriteiten er van in kennis
gesteld, dat een neutrale zone gevormd is
in de omgeving van de haven, zulks in
overeenkomst met het door Groot-Brittan-
nië' geformuleerde verzoek
Albanië erkent de regeering-Franco
Het Albaansche persbureau deelt mede,
dat de regeering het bewind van Franco
als Spaansche regeering erkend heeft. Aan
generaal Franco is daarvan mededeeling
gedaan
is op het feit van de overwinning der socia
listische orde. De grondslagen ervan vor
men de socialistische beginselen. Een derde
bijzonderheid is, naar Stalin uiteenzette, dat
de nieuwe grondwet niet zooals die van de
burgerlijke landen uitgaat van de stelling,
dat de maatschappij uit twee tegenover el
kaar staande klassen een bezittende en
een niet-bezittende klasse bestaat, doch uit
twee elkaar vriendschappelijk gezinde klas
sen, uit arbeiders en boeren, en dat de
macht in handen is van deze arbeidende
klassen.
Als vierde bijzonderheid noemde Stalin
het feit, dat de nieuwe Sovjet Russische
grondwet tot in den grond internationaal is,
en ervan uitgaat, dat alle volkeren en rassen
gelijkgerechtigd zijn.
Democratisohe grondwet.
De vijfde bijzonderheid van het ontwerp
der nieuwe grondwet vormt zijn uiterst,
consequente democratie. Voor hem bestaan
geen passieve en actieve burgers. Het kent
geen rechtsverschil tusschen bezittenden
en bezitloozen, tusschen intellectueelen en
niet-intellectueelen. Alle burgers hebben
gelijke rechten.
Men spreekt in de kapitalistische landen
van vrijheid van het woord, van vrijheid
van vergadering en persvrijheid, doch dit
zijn slechts holle klanken, wanneer men
geen goede vergaderlokalen, drukkerijen,
en voldoende papier heeft. Het ontwerp
van de nieuwe grondwet der Sovjet-Unie
proclameert niet eenvoudig rechtsgelijkheid
der burgers, doch garandeert, hun ook door
wetgevende verankering de feitelijke liqui
datie van het uitbuitingsregiem, de feite
lijke bevrijding der staatsburgers van iede
re uitbuiting.
Geen beloften maar daden.
Stalin verklaarde, dat in 1917 de volken
der Sovjet-Unie de bourgeoisie hebben ten
val gebracht en de ditatuur van het pro
letariaat hebben ingesteld. De Sovjet-staat
heeft de klasse der groot-grondbezitters ge
liquideerd en den boeren meer dan 150
millioen hectaren grond gegeven van voor
malige landeigenaars, de klasse der kapi
talisten werd onteigend, de banken, fabrie
ken, spoorwegen e.d., werden tot socialis
tisch eigendom verklaard en aan hot hoofd
dezer bedrijven werden de beste elementen
der arbeidersklasse geplaatst. Dat alles zijn
geen beloften, maar daden. - -
.merkt. We mogen dus aan het be
richt niet al te veel waarde hech
ten, al wekt het tot waakzaamheid
omdat het niet onmogelijk is. Er
zijn in het gesloten verdrag duis
tere punten.
We hebben er gisteren reeds op gewezen,
dat een dergelijk verdrag eigenlijk niet noo-
dig was, omdat èn door Duitschland èn door
Japan, de strijd tegen het communisme al
lang was aangebonden. Het was dus niet
noodig, zelfs onverstandig om een verdrag
wereldkundig te maken, dat beide landen
noodzakelijkerwijs het contact met andere
landen moeilijker maakt. We denken b.v. aan
JapanEngeland. Engeland zal cr onder de
ze omstandigheden weinig voor voelen om
een nauwere relatie met Japan aan te lcnoo-
pen. We denken aan Duitschland—Frankrijk.
Hoeveel moeilijker zal het voor Frankrijk
zijn onder deze omstandigheden met Duitsch
land in meer vriendschappelijk contact te ko
men. Het is dus geen wonder dat Engeland
en Frankrijk elkaar zoeken in een samen
gaan tegen een steeds dreigender toestand in
de wereld.
Onmogelijk, zoo zeiden we hier
boven, was de veronderstelling van
het Engelsche blad niet. We weten
al jaren dat Japan groote sympa
thieën voor onze koloniale bezittin
gen koestert en als het Engeland en
Amerika niet vreesde, wie weet
Ook Duitschland heeft koloniale
aspiraties en het is niet voor het
eerst dat van Duitsche zijde beweerd
is dat Nederland toch eigenlijk niet
bij machte is om zijn groot koloniaal
bezit op bevredigende wijze te exploi-
teeren. Dan zijn er nog punten in het
verdrag, die de mogelijkheid
van een ingrijpen van beide landen
openlaten, waar dat niet gew nscht
wordt.
Zoó gaf de Nw. Rott. Crt. gisterenavond
b.v. het volgende commentaar op art. 2 van
het Duitsch-Japansche verdrag, dat er vol
gens het blad, lang niet onschuldig uitziet.
Als in derde staten de binnenlandsche vre
de bedreigd wordt door het ondermijnings-
werk van de komintern, zullen deze staten
door Duitschl. en Japan worden uitgenoo-
digd, afweermaatregelen te treffen in den
geest van de overeenkomst of aan de over
eenkomst deel te nemen. Men wil dus een
initiatief nemen, waar de betrokken staat nog
geen bijzondere maatregelen noodig heeft
gevonden. Dit is reeds een vorm van inmen
ging, zegt het blad.
Wij Nederlanders vooral moeten
daarop letten. Het bestaan van ge
vaar zouden de beide deelnemers
aan het verdrag wel eens heel an
ders kunnen beoordeelen, dan de be
trokkenen zelf. Wij zijn nog niet ver
geten, hoe de relletjes op Java in
1926 en op Sumatra in 1927 in de
Duitsche pers voorgesteld en beoor
deeld zijn. Die beoordeeling stond in
volmaakte wanverhouding tot het ge
mak en de grondigheid, waarmede
ons bestuur deze plaatselijke gebeur
tenissen wist te onderdrukken.
De dictatuur der arbeidersklasse.
Ik moet toegeven, aldus Stalin, dat het ont
werp der nieuwe grondwet feitelijk het re
giem van dictatuur der arbeidersklasse van
kracht laat, zooals het ook de tegenwoordige
leidende positie der communistische partij
van de Sovjet Unie onveranderd hand
haaft.
In Sovjet Rusland bestaan nog slechts boe
ren en arbeiders, die niet vijandig, doch
vriendschappelijk tegenover elkander staan.
In Sovjet-Rusland is dus slechts plaats voor
één partij: de communistische. In kapitalis
tische landen is de democratie tenslotte voor
de sterke, met goederen bedeelde, minder
heid. In Sovjet Rusland bestaat democratie
voor de ax-beiders, d.w.z. voor allen. Stalin
verklaarde, dat de grondwet der Sovjet-Unie
in verband hiermede de eenige democi'ati-
sche grondwet ter wereld is.
Uitoefening van religieuze han
delingen.
Vervolgens besprak Stalin het wijzigings
voorstel op ai-t. 124 van de ontwerp grond
wet, waai'bij geëischt wordt de uitoefening
van religieuze en cultureele handelingen te
vei-bieden. Stalin zeide te gelooven, dat dit
wijzigingsvoorstel als zijnde niet in den geest
van onze grondwet moet worden verwoi'pen.
De uitbuitende klasse is vernietigd en de
Sovjetstaat is een onoverwinlijke kracht ge
worden. Wij hebben niets meer te vreezen
van vroegex-e wit-gardisten, Kulakken, Po-
pene, e.d. Wie wolven vreest, moet niet in
het bosch gaan. Stalin vertrouwt, dat het
ontwerp der grondwet wel zal worden goed
gekeurd.
De nieuwe grondwet zal een aan
klacht tegen het fascisme zijn, waard
in te kennen wordt gegeven, dat so
cialisme en democratie onoveiwin-
lijk zijn. De nieuwe grondwet der
Sovjet Unie zal de moreele steun zijn
voor allen, die thans strijden tegen
de fascistische barbaarschheid.