Ds. N. J. C. SCHERMERHORN 70 jaar Economische Kroniek Nog onvervaard, als een hechte steunpilaar van het anti-militarisme Zaterdag 28 November 1936. Tweede, blad Dinsdag a.s., 1 December, wordt Ds. N. J. C. Schermerhorn 70 jaar. Den leeftijd waar van de schrift zegt, dat zij is „die der ster ken". Ds. Schermerhorn is, vooral „om de Noord" als prediker zeer bekend en heeft daarnaast in geheel ons land naam gemaakt door zijn .vurige strijd tegen het alcoholisme en het militarisme. De jubilaris kwa min 1894 als predikant in Nieuwe Niedorp, waar hij al spoedig optrad tegen het toen nog welig tierend drankmis bruik. Op erg zachtzinnige wijze deed hij dat niet en dit leidde dan ook dikwijls tot conflicten. Later kwam Ds. Schermerhorn in aanra king met Domela Nieuwenhuis, met wien hij in 1904 het Eerste Internationale Antimilita ristische Congres te Amsterdam bijeenriep. Deze brandende kwestie beheerschte hem 'dra zoo, dat hij geheel het land doortrok om in naam der Christelijke liefde tegen den oorlog te prediken Deze roeping is hij tot op dit oogenblik trouw gebleven. Nog onverzwakt verheft Ds. Schermerhorn zijn stem tegen den gruwel der menschonteerende krijg en wekt op tot zelfonderzoek en naastenliefde. Dat zijn soms scherpe woorden een heftig verzet ontketenden is begrijpelijk. Zijn rond borstige taal spaarde niets en niemand en alles wat hij zag als een beletsel op den weg naar een betere samenleving, viel hij aan met de hartstochtelijke felheid, zijn eerlijke natuur eigen. In 1929 verliet hij zijn standplaats Nieuwe Niedorp, om zich te Hoog Soeren te vesti gen, teneinde daar herstel voor zijn geschokte gezondhèid te zoeken. Zoodra het lichaam het echter slechts even toeliet, dreef de strijdbare ziel de stof weder voort in de kamp voor het gestelde ideaal en thans, nu de leeftijd van 70 jaar is bereikt, staat hij nog onvervaard, als een hechte steunpilaar van het anti-militarisme en verheft zijn klare, heldere stem in een diepe aanklacht tegen dezen dwazen wereld, welke voor niets anders oogen schijnt te hebben, dan voor de meest gruwelijke vorm yan zelfvernietiging. Het moet hem soms zwaar te moede zijn om de menschheid de van Hooger kracht ont vangen gaven te zien aanwenden tot een doelbewuste aanslag op de mogelijkheid eener meer liefdevolle samenleving. Maar zijn groote veerkracht doet hem steeds weer met onuitbluschbaar enthousiasme de strijd aanvaarden tegen den dreigenden Moloch, ORDENING DIE GEEN WELSTAND BRENGT. SLECHTS GEESTELIJKE OPBOUW KAN REDDING BRENGEN. Wie het met onze zieke samenleving goed voorheeft, behoort feitelijk ieder goed be doeld plan, dat is opgezet om verbetering te brengen, ernstig te bestudeeren. Dat dit niet altijd gebeurt, is niet in de laatste plaats de schuld geweest van de plannen, die in den loop van den tijd het licht hebben gezien en die, trots de goede bedoelingen welke bij den samensteller of de samenstellers hebben voorgezeten, practisch nooit ecnig nut hebben opgeleverd. En de aardigheid gaat er wel een beetje af, wanneer men ziet dat dergelijke studie-objec ten in hoofdzaak worden gebruikt voor po^ litieke propaganda-doeleinden. Daardoor krijgt zoo'n plan een heel andere beteekenis dan er bij de samenstelling mede werd be oogd. Hoe dit alles intusschen ook zij, men staat voor het zonderlinge verschijnsel in de we reld, dat alles is gerationaliseerd en genor maliseerd, georganiseerd en geïndustriali seerd op een wijze, die zich alleen in theorie nog slechts laat overtreffen. Men zal moeilijk kunnen ontkennen, dat al die begrippen in sommige landen op een peil zijn gebracht, dat voor weinig jaren nog slechts mogelijk scheen in een fabeltje. Niettegenstaande dat alles loopt de wel- stahd terug. Al dat organiseeren, industriali- seeren en welke namen men er verder aan wenscht te geven, het heeft niet kunnen ver hinderen, dat het brood schaarscher is ge worden. Dat is vreemd, niet waar? Want men behoeft slechts de redevoerin gen te hooren van de diverse dictatoren, dat wil zeggen de leiders in de landen, die uit munten in de bovenvermelde werkwijzen, om te vernemen, dat dat alles er uitsluitend en die hem zijn kostbaar ideaal -ft# ontrooven. Morgen, Zondag, zal de grijze prediker door de Intern. Anti-Militaristische Vereeni- ging (I.A.M.V.) op een herdenkingsbijeen komst te Alkmaar worden gehuldigd en het zal dan zeker niet ontbreken aan menschen, die gaarne uiting zullen willen geven aan hun gevoelens van waardeering en dank baarheid voor het werk van dezen grijzen revolutionnair, die zijn scherpe geest en die pe kennis der menschelijke ziel stelde in dienst van een streven naar een hechte broederband onder de menschen. Wij ontvingen van het bestuur van den A.N.G.O.B. te Nieuwe Niedorp onderstaand stuk, dat gewaagt van groote vereering en waarvoor wij gaarne een plaatsje afstaan. 1 December 1936 wordt Ds. N. J. C. Scher merhorn 70 jaar. De leden van den Alge alleen op berekend is, om iedereen ten slotte een rijkelijker portie brood te kunnen ver schaffen. Het resultaat echter is juist averechtsch. Is het niet verwonderlijk? De knapste koppen laten hun licht schij nen over de productie. Ze verrichten tech nisch en chemisch ware wonderen. Maar de welstand daalt. Andere, even heldere koppen, regelen de distributie. Alles wat overbodig is, wordt afgekapt, afgesneden. De wijze, waarop het geproduceerde goed zijn weg vindt van den producent naar den consument, wordt ver beterd tot ze is geworden tot iets, wat onze voorouders een onbereikbaar ideaal zouden hebben genoemd. Maar het brood wordt schaarscher en schaarscher. Wij in onze landen hebben wel eens tij den gekend, waarin ook hier alles was ge organiseerd, zooals we dat thans bij onze buren zien. Dat was gedurende de oorlogs jaren, toen we onze brood-, vet-, vleesch- kaarten hadden en weet ik, welke nog meer. Dat was een periode van schaarschte, zooals sommige andere landen thans doorfnaken. Deze schaarschte spruit voor een goed deel voort uit dezelfde oorza ken als die, welke zich indertijd deden gelden. Er wordt te veel ge offerd aan god Mars. En alles wat aan hem wordt gewijd is .voor den mensch verloren. De ordening nu wordt verkeerd opgevat, wanneer men die beschouwt als een mid del, dat beterschap zal kunnen brengen. Ze is veeleer het noodzakelijk uitvloeisel van de schaarschte. Haar wezenlijk doel is ae schaarschte zoo goed als het gaat te over bruggen, ze zoo weinig mogelijk voelbaar te maken. - >- Sinterklaas-liedjes worden ingestudeerd meenen Nederlandschen Geheel-Onthouders- Bond, afdeeling Nieuwe Niedorp, voelen zich gedrongen dezen dag te gedenken. Als een jonge man vol idealen kwam hij in 1894 als predikant op ons dorp en al spoedig vond zijn levendige geest niet meer de volle be vrediging in het predikambt alleen. De groo te vraagstukken van den tijd grepen hem en als strijder voor de gcheelonthoudersge- dachte begon hij in het openbaar op te tre den. Als ieder, die eeuwenoude misbruiken gaat bestrijden, maakte hij zich naast vele vrienden ook bittere vijanden en de laatsten lieten hem geducht hun tegenwerking ge voelen en dit geschiedde soms op een min der faire manier. Doch juist die tegenwer king, stille of openlijke prikkelde hem om zich steeds meer te werpen in den strijd voor een betere samenleving. Zijn woord vond weerklank in vele harten en in Maart 1897 werd hier de geheelonthou- dersvereeniging opgericht, waarvan Scher merhorn vele jaren als voorzitter fungeerde. De eerste jaren kenmerkten zich door een intensieve propaganda en honderden malen trad Schermerhorn in de dorpen van den omtrek op en deed zich kennen als een spre ker van de allereerste grootte, een man, naar wiens gloedvol woord men moest luisteren, of men het met hem eens was of niet. Hij greep z'n publiek en onder ademlooze stil te werd zijn voor de vuist uitgesproken rede aangehoord. Steeds had hij nieuwe argumen ten, altijd was zijn voordracht frisch en sprankelend van humor en leven en tege lijk doortrokken van den ernst, het onder werp waardig. Ontzaglijk is het werk geweest, wat hij in die jaren voor de geheelonthouding deed. Zijn jong, sterk lichaam, scheen alle ver moeienissen te kunnen weerstaan en zij, die in dien tijd zijn helpers waren op z'n pro- pagandatochten, hebben zich meermalen ver baasd over de energie, die hij ontplooide. In later jaren hebben andere brandende vraagstukken zijn aandacht opgeëischt en is hij voor de propaganda van de geheelonthou ding niet meer zoo op den voorgrond ge treden. Toch is het goed om nu bij z'n zeventigste verjaardag nog eens te gedenken wat hij voor de drankbestrijding heeft gedaan. Hij is een van die figuren van de oude garde, die wij vol liefde in onze herinnering terugroe pen. En als we dat doen, dan zien wij onzen dominéé weer voor ons, wij hooren weer z'n bezielende taal, wij zien nog eens zijn scherp getcekend profiel en z'n vurig oog. Dominéé, gij hebt de u gegeven talenten niet onge bruikt gelaten, maar er mee gewoekerd. Uw licht plaatste ge niet onder een korenmaat, maar hoog liet ge het schijnen, opdat wij on zen geest er mee zouden verrijken. Door uw vertrek dominéé, zijn wij armer geworden op Nieuwe Niedorp, armer aan geestelijke voorlichting en het is of ons dorp niet meer is, wat het eens was: een brand punt van nieuwe ideeën en schoone idealen. Al eenige jaren hebt ge u uit uw ambt te ruggetrokken en Hoog Soeren als woonplaats gekozen om een welverdiende rust te genie ten, maar voor iemand als u bestaat geen rust. Zoodra uw gezondheid het toeliet, zijt ge weer begonnen op vergaderingen te spre ken en het is of die paar jaren rust u op nieuw hebben bezield met het oude vuur en als voorheen treedt ge op om uw ideeën te verkondigen. Het weinigje, wat er is, moet eenigszins behoorlijk worden verdeeld. En de weinige arbeidskrachten, de weinige grondstoffen, die beschikbaar zijn voor de productie van algemeene verbruiksgoederen, moeten zoo nuttig 'mogelijk worden aangewend. En daarom lijkt het waarschijnlijk, dat de ordening verder zal worden geperfectio neerd, naarmate de nood stijgt. Het is een gewoon voorkomend ver schijnsel, dat iemand, die het aandurft met een werklooze, het moderne slachtoffer van onzen tijd, te spreken over dingen, die niet het stoffelijke raken, ten antwoord krijgt: „Wat gaat mii dat aan? Geef me eerst werk en brood! Dan kunnen we verder spreken." Dat is begrijpelijk en verklaarbaar. Maar toch, zullen we de tegenwoordige inzinking te boven komen, dan zal dat ver moedelijk alleen zijn, doordat de mensch zich meer dan tot dusverre het geval was, gaat verdiepen in geestelijke, in zedelijke vraagstukken. Deze woorden klinken wellicht vreemd in een artikel, dat verschijnt onder het hoofd: Economische Kroniek .„Economisch", dat is immers dor en droog, wetenschappelijk. En dat laatste wil immers zeggen: het ont leedt. pluist uit, om daarna weer te orde nen? Te rationaliseeren en te organiseeren? Inderdaad, zoo ongeveer is het dat de te genwoordige wetenschap zich heeft uitge leefd. Maar daarom staat ze nu ook lang zamerhand voor het einde harer mogelijk heden. Ze kan niet verder. Verstandelijke wetenschap kan zich slechts bepalen tot do vorm. Ze wil weliswaar doordringen tot het wezen der dingen tot het leven zelf, maar dat terrein is ten eenen male voor haar gesloten. Daarom kan ze niet vooruit. Wat moeten we dan wel? De vraag ligt voor de hand en ze ïs ge lukkig gemakkelijk te beantwoorden. We willen ons daartoe een kleine excursie veroorloven naar de wereld der ideeën. Men schrikke niet terug, het is heel een voudig. Welke geest bezielt onze samenleving? Men zou die in één woord kunnen aan geven door ultra-egoïsme. Dit ultra-egoïsme uit zich in het meest radicale nationalisme, dat men zich kan denken. De autarkie is daarvan het onmiddellijk uit vloeisel: ieder wil het doen zonder den ander, omdat men dien ander niets gunt, omdat men alles voor zichzelf alléén wil houden. Dit mag dwaasheid zijn, het is nu een maal zoo. Trouwens er zijn meer dwaze dingen in de wereld. En ze komen voort uit hetzelfde ultra-nationalisme. Ik doel daarbij op de bewapeningsmanie, die is losgebarsten .Ze berust op niets an ders dan vrees en wantrouwen .Wel zeggen de ergste maniakken, dat-vrede hun eenig doel is, maar ze handelen anders. Dat komt, omdat ze weten, dat ze zelf niet de waar heid spreken. Waarom zou een ander het dan wel doen? Zooals de waard is, ver trouwt hij immers zijn gasten? De geheele internationale samenleving is gebouwd op ultra-egoisme, die zich uit leeft in leugen en bedrog! Met als onvermij delijk gevolg, vrees en wantrouwen. Overigens demonstreert dit ultra-ëgoisme zich ook in de dictatuur, o nverschillig welke betiteling men er verder aan geeft: fascistisch of communistisch. Immers, het is één enkele ik-heid, die alles overheerscht, één ik-heid, die een macht vertegenwoordigt van waarlijk mon- sterachtigen omvang. Dalen we nog een trapje af, dan ko men we aan de politieke partijen. Welis waar wordt daar alles al heel wat goed moediger, maar toch: „belooven en niet volvoeren" is een devies dat menige groep in het schild zou kunnen voeren. En is niet ons geheele kiesstelsel goeddeels in gegeven door vrees en wantrouwen? Vreés en wantrouwen. Dat zijn de ideeën die onze samenleving beheerschen. En ze vinden hun grondslag in leugen en bedrog. Kan een maatschappij, die daarop is ge bouwd, er ooit een zijn, die ons kan be vredigen? Of verandering mogelijk is? Niet zoo heel spoedig. Daarvoor is noodig dat een andere geest zich onder de menschen baan breekt. Eer lijkheid en trouw moeten in de plaats tre den van leugen en bedrog. Van trouw gesproken. Waar vindt men die in de internationale wereld? Zijn lang zamerhand niet alle verdragen gedegra deerd tot vodjes papier? Welke waarde heb ben nog bondgenootschappen, pacten? Het zal in het klein moeten beginnen. Want de idieeën welke in een menschengemeenschap tot uitdruk king komen vertegenwoordigen als het ware datgene, wat in de meer derheid der individuen leeft. Waar eerlijkheid en trouw bestaan is ook ruimte voor vriendschap. Eerlijkheid en trouw slechts zullen de muren, welke de volkeren scheiden, kunnen neerhalen. En vriendschap slechts zal de bewapeningen kunnen opruimen. Wanneer dat alles is gebeurd, zal er brood zijn voor iedereen, zonder dat men behoeft te ordenen, te rationaliseeren, te industrin 1 iseeren. Er zullen geen plannen meer noodig zijn Maar de geest moet veranderen. En dus zou het kunnen zijn, dat dege nen, die alles wat ideeën lijkt verwerpen, omdat ze eerst brood willen, er goed aan zouden doen om nadst hun stoffelijke wen- schen óók geestelijke te gaan koesteren. Er zal véél tijd verloopen alvorens iets bereikt is, zal de verzuchting zijn van me nigeen. Inderdaad! Maar beter laat dan nooit. DEN HELDER Dat ge nog vele jaren dit zult kunnen doen, dat uw geest de frischheid en uw lichaam de kracht zal behouden tot op hoo- gen leeftijd, dat is de wensch van uw vrien den, de leden van den A.N.G.O..G van Nieu we Niedorp. Namens allen, P. ZWAGERMAN, Voorzitter.

Kranten Regionaal Archief Alkmaar

Schager Courant | 1936 | | pagina 5