K+L+M+ weer door ramp getroffen
Vliegtuig op Croydon neergestort
en in brand gevlogen
14 dooden, twee zwaar
gewonden
De stewardess
ongedeerd uit het
toestel gekomen
De stewardess
vertelt
De versiering van het
Koninklijk paleis
Prins Bernhard op jacht
Donderdag 10 December 1936
Derde b4ad
LONDEN. Bij het vertrek van
het Londensche vliegveld Croydon,
is gistermorgen een vliegtuig van de
K.L.M. brandend neergestort en ver
nield.
Er hing bij de start over het vlieg
veld een dikke mistlaag, zoodat het
vliegtuig moest starten langs den
mistpeil, een tegelbaan bedoeld om
houvast te geven hij den aanloop.
Enkele minuten na den start, men
weet niet zeker of het drie of zes mi
nuten was is het vliegtuig zij
waarts van de startinrichting in den
tuin van een huis terecht gekomen.
Na de botsing brak er brand uit. De
gezagvoerder Hautzmayer, de radio-
telegrafist Van Bemmel, en de werk
tuigkundige Verkerk, benevens acht
passagiers, zijn daarbij om het leven
gekomen. Vijf passagiers zijn naar
het ziekenhuis vervoerd, met ernstige
brandwonden, evenals mej. Bongert-
man, die licht werd gewond.
De 'directie 'der K.L.M. ontving de volgende
bijzonderheden:
Gisterenmorgen vertrok op den dienst van
10 uur uit Croydon het Douglas-vliegtuig,* de
DC2P.H.-A.K.L. („Lijster"), onder com
mando van den bestuurder Hautzmayer, ver
gezeld van den marconist Van Bemmel, den
werktuigkundige Verkerk en de stewardess
jnej. Bongertman.
De volgende passagiers bevonden zicli aan
boord: Mevr. Hoene (Poolsche); mej. Lipsy
[(Zuid-Afrika), de heeren: Hoene (Pool), Ba
ron van Hoehenberg (Duitscher), Merser
[(Ouitscher), Schubach (Duitscher), Ir. A. van
Donkelaar (Nederlander), Vigelius (Fin),
Dickson (Zweed), Lindmann (Zweed), Pear-
son (Engelschman), La Cierva (Spanjaard),
Stent (nationaliteit onbekend).
Het zicht was mistig, waarom Het toestel
ïnet een tractor werd gebracht op de witte
lijn, waar langs de vliegtuigen onder zulke
Omstandigheden volgens voorschrift moeten
Vertrekken.
Kort na het vertrek van Het vliegtuig heeft
idit blijkbaar, om nog onbekende redenen,
ieen scherpe bocht naar links gemaakt, om
streeks 90 graden op den oorspronkelijken
koers en is daarbij in aanraking gekomen
met het dak van twee huizen, waarna brand
ïiitbrak.
Van de opvarenden ïs slecHts de stewar
dess, mejuffrouw Bongertman, licht ge
kwetst, terwijl vijf zwaar gewonden naar
net ziekenhuis zijn vervoerd, waarvan zeer
ppoedig drie zijn overleden. Buiten de ste
wardess zijn thans nog in leven de passa
gier Schubach en de radiotelegrafist Van
Bemmel.
Verhaal van een ooggetuige.
Korten tijd na de ramp met Het vliegtuig
hadden wij eeij onderhoud met een bewoner
Uit de omgeving van de plaats, waar het
toestel was neergestort.
Deze vertelde ons het volgende:
Ik hoorde een slag en rende de straat in.
Ik zag dat een vliegtuig neergestort" was op
het dak van een leeg huis. Het toestel was
in brand gevlogen en dientengevolge ge
raakte ook het huis in brand. Het huis
brandde geheel af.
Een andere ooggetuige, mevr. Latham, ver
telde ons het volgende:
Ik hoorde een vreeselijken slag en toen
ik in de richting keek, waar de slag veroor
zaakt was, zag ik een brandend vliegtuig op
een huis. Ook het huis vloog in brand en ik
holde verschrikt weg.
De hitte was zoo hevig, dat men niet bij
het vliegtuig kon komen.
Het vliegtuig viel van het dak af, kantelde
en sloeg den top van een grooten boom af.
De brand nam onmiddellijk een grooten
omvang aan, waarschijnlijk doordat de ben
zinetanks in brand vlogen en het vliegtuig
bij het vertrek een groote lading benzine
aan boord had.
i Ontsteltenis op SchiphoL
Het ontstellend bericht dat 'de Douglas-
vogel „Lijster" gistermorgen bij het vertrek
van Croydon in brand gevlogen en ver
woest is, heeft, zooals te begrijpen valt, op
Schiphol groote verslagenheid teweeg ge
bracht. Uitgezonderd de ramp van de
,Gaai", die op 20 Juli 1935 nabij St. Ber-
nardino in Zwitserland te pletter is gevlogen,
is deze nieuwe ramp, wat het aantal slacht
offers betreft, wel de grootste, welke de
K.L.M. ooit heeft getroffen. Zoowel piloten
als grondpersoneel spraken, in groepjes
bijeen staande, over dit nieuwe ernstige of
fer, dat de luchtvaart geëischt heeft, waar
bij hun deelneming uiteraard vooral uit
ging naar de bemanning van het veronge
lukte vliegtuig, van wie de gezagvoerder
Hautzmayer eerst op 1 April jl. in dienst
der maatschappij was getreden. Het bericht
dat de stewardess mej. Bongertman tot de
geredden behoort, en niet ernstig gekwetst
is, werd vooral onder de enkele collega's,
die op de luchthaven aanwezig waren, met
blijdschap ontvangen.
Overigens ging de dienst uiteraard zijn
gewonen gang. Kort na eikader vertrokken
twee Douglasvogels met passagiers naar hun
bestemming. N& den start over het be
sneeuwde, in een modderpoel herschapen
grasveld, waren zij spoedig in den grijzen
nevel, welke over het vliegveld hing, aan
het oog onttrokken.
Het onderzoek naar de oorzaak.
Met het lijntoestel van de K.L.M. „Fla
mingo" zijn gistermiddag van Schiphol
naar Croydon vertrokken, de heeren Dr.
Ir. H. J. van der Maas van den rijksstudie
dienst voor de luchtvaart en J. van der
Heiden inspecteur van den luchtvaartdienst
van het departement van waterstaat, ten
einde het onderzoek der Engelsche autori
teiten naar de vliegramp te Croydon bij
te wonen,
Juan de la Cierva.
Jüan de la Cierva, die op zoo noodlotti
ge wijze om het leven kwam, is de bekende
uitvinder van de auto-giro. De la Cierva,
die Spanjaard was, demonstreerde dit toe
stel voor het eerst in 1923. Het ontleent
zijn opwaartsche kracht aan een stel ro-
teerende oppervlakken, wklee gelijk schroef
bladen onder een geringen hoek met de
baan bewegen. Zij ontleenen dit in onder
scheid met de helycopthere, welke mecha
nisch wordt aangedreven hun beweging
aan de voorwaartsche beweging van het
vliegtuig. Onder de autogirobladen is een
klein vast draagvlak aangebracht, dat 20
pet. van de totale lift geeft en dat de aile-
rons voor de dwarsbèsturing draagt.
Sedert 1928 heeft dit vliegtuig een prac-
tische bruikbaarheid gekregen. Zoowel in
Europa als Amerika heeft de autogiro zich
tot een bruikbaar en veilig vliegtuig ont
wikkeld.
Over zijn üitvinding schreef de La Cierva
een werk getiteld: „The theory of the auto-
giro",
Op de plaats van de ramp.
Het K.E.M.-ïoesteï „Lijster", dat gisteroch
tend kort na het vertrek van Croydon is
verongelukt, is ongeveer anderhalf a twee
uur later yertrokken dan gewoonlijk. Dit
vertrek op een later tijdstip Hield verband
met de ongunstige weersomstandigheden.
Toen de Douglas van Croydon vertrok,
was het nog mistig. De ontvangen weer
berichten waren echter van dien aard, dat
besloten werd het toestel te laten vertrek
ken.
Toen wij op de plaats van de ramp aan
kwamen, bleek ons, dat de verwoesting,
welke was aangericht, enorm was. Direct
na de ramp ontstond een groote verwar
ring. Van alle kanten schoot echter hulp
toe, terwijl verder getracht werd Croydon
telefonisch op de hoogte te stellen en hulp
te vragen. Tengevolge van de ramp waren
de telefoonverbindingen echter gestoord en
was het eerst niet mogelijk verbinding te
krijgen.
Desniettemin duurde het slechts korten
tijd voordat de brandweer met alle beschik
bare materieel en personeel aanwezig was.
Een uitgebreide afdeeling politie zorgde
voor een goede afzetting van de omgeving,
hetgeen zeer noodig was, daar van alle
kanten belangstellenden toestroomden. De
politie hield de nieuwsgierigen echter op
behoorlijken afstand. Betrekkelijk spoedig
nadat de ramp bekend was geworden, wa
ren ook Roode Kruis-wagens met personeel
ter plaatse om de slachtoffers van de ramp
te vervoeren.
De brandweer stond voor een wan
hopige en vrijwel onuitvoerbare taak.
't Vuur laaide met ontembare kracht
omhoog en zoo wild schoten de vlam
men uit, dat het onmogelijk was
dicht bij de vuurzee te komen.
De dooden en gewonden, die door
den schok van de botsing met de
gevels der huizen uit het toestel ge
slingerd waren, lagen in verschil
lende tuinen in de omgeving. Voor
de gewonden is dit, voor zoover zij
later niet zijn overleden, de redding
geweest.
Geruimen tijd woedde Het vuur, zoodat 't
lang duurde voordat men bij het wrak van
het toestel kon komen.
Een der vleugels van de „Lijster", totaal
vernield en verwrongen, hing aan een hoek
van het dak van een leegstaand huis, waar
mede het toestel in botsing was gekomen.
De andere vleugel lag op den weg. De fuse-
lage van het vliegtuig lag zwart geblakerd
en rookend in de vlammen.
Het dak van het huis, waarop het toestel
was neergekomen, was geheel weggeslagen.
Het huis zelf was in brand gevlogen en
brandde totaal uit. Het was een gelukkige
omstandigheid, dat dit huis niet bewoond
was, zoodat hier dus geen slachtoffers zijn
gevallen. Zoodra de brandweer bij de loeien
de vuurzee kon komen, tastte zij deze met
een ontzaglijke hoeveelheid water aan.
Naar schatting werd binnen een uur meer
dan duizend gallons water op de vlammen
zee geworpen, hoewel de blussching feite
lijk een onbegonnen werk was, daar het
vuur niet eerder doofde dan dat alles, wat
maar brandbaar was, volkomen door het
vuur was verteerd.
Tijdens het blusschingswerk werd een
brandweerman getroffen door een brandend
stuk hout, dat van het dak vloog. Hij werd
ernstig gewond en moest naar het zieken
huis worden vervoerd.
Zij weet zich niets meer te her-
inneren.
Uit een later telefoongesprek, dat de di
rectie van de K.L.M. gistermiddag met Ka
pitein Leverton had, is gebleken, dat van
de 17 personen, die zich aan boord van de
.Lijster" bevonden 12 passagiers, de gezag
voerder Hautzmayer en de werktuigkundi
ge Verkerk zijn" omgekomen.
De passagier Schubach en de stewardess
Bongertman zijn slechts licht gewond, daar
entegen is de toestand van den marconist
van Bemmel zoodanig, dat voor zijn leven
moet worden gevreesd. Hij bevindt zich
in het Purewy Cottage Hospital, evenals
de beide lichtgewonden.
Uit het feit, dat de wielen van Het vlieg
tuig de zuidelijke schutting van het vlieg
veld hebben geraakt, terwijl de startlijn
Oost-West loopt, moet verondersteld wor
den, dat het vliegtuig door de een of an-
1 dere oorzaak van de startlijn is afgewe
ken en dat na de aanraking van het
vliegtuig met dé schutting, de piloot de
„Lijster" niet geheel meer meester was,
met het ongelukkige gevolg, dat hij op het
dak .van 2 huizen terecht kwam.
VLAG HALFSTOK
De stewardess is door den verte
genwoordiger der K.L.M. onder-«
vraagd, teneinde aanwijzingen om
trent de bewegingen van het vlieg
tuig in de aanloop te verkrijgen.
Zij kan zich van het gebeurde ech
ter niets meer herinneren.
De vliegtuigbestuurders Smirnoff en Moll
bijgestaan door den hoofdwerktuigkundige
Young, die sedert de oprichting der K.L.M.
op Croydon werkzaam is, stellen een nader
onderzoek in.
Ter toelichting op dit communiqué deel
de de heer Plesman nog mede, dat mej.
Bongertman slechts eenige schrammen
heeft opgeloopen en niets gebroken heeft.
Omtrent den toestand van den heer Schu
bach" heeft kapitein Leverton den heer,
Plesman telefonisch bericht, dat deze quite.
all right is.
Onjuist is dus zoo zeide de heer Plesman,
dat 5 gewonden in het hospitaal verpleegd
worden. Het zijn er slechts 3, w.o. de mar
conist van Bemmel.
De weersomstandigheden op de route, zoo
vernemen wij van den heer Plesman, wa
ren van dien aard, dat men kon starten,
Op het oogenblik van vertrek was het zicht
vanwege de mist echter uitermate slecht
Zoodat de start gemaakt werd langs de
mist lijn.
Het vliegtuig is neergestort op 1 mijl af*
stand van het vliegveld.
Tenslotte, zeide de heer Plesman nog, dat
Hautzmayer een voortreffelijk vlieger was,
die op de alpenroute deze zomer uitstekend
werk heeft verricht en al eenige maanden
op Croydon vliegt,
Surseanse Koninklijke
Hollandsche Lloyd
Verlenging voor den tijd van
anderhalf jaar.
De derde kamer der Arrondissementsrecht
bank te Amsterdam heeft gisteren beslist in
zake het verzoek van den Koninklijken Hol-
landschen Lloyd tot verlenging der surseance
van betaling, welke tot 15 November was
verleend.
De rechtbank verlengde de surseance voor
den tijd van anderhalf jaar.
Door H.M. de Koningin zelf ont
worpen.
De versiering van het Koninklijk Paleis
aan het Noordeinde begint zich thans reeds
eenigszins af te teekenen. Er wordt hard
gewerkt en reeds begint men eenigen indruk
te krijgen van het versieringsplan, dat door
H. M. de Koningin is ontworpen en dat in
zijn soberheid en smaakvolle aanpassing
aan de mogelijkheden, die het Paleis biedt,
een der meest treffende versieringen van 't
in de komende dagen- zoo rijk getooide Den
Haag belooft te worden.
Dennegroen vormt het hoofdmotief 'der
versiering. Derhalve wordt het centrum der
versiering gevormd door vier bijna tien m.
hooge denneboomen, die zijn geplaatst in de
hoeken ter weerszijden van colonnade en
van het voorplein bij het begin der zijvleu
gels. Deze denneboomen reiken tot de daklijst
Het onderste gedeelte van den voorgevel
onder de ramen der parterre wordt geheel
met dennegroen bedekt. Hetzelfde geschiedt
met een breede lijst onder de ramen der.
eerste verdieping en met de geheele dak
lijst. Met groen wordt ook de colonnade zelf
versierd en de tympanon boven het midden
gedeelte van het paleis.
Gisterenavond naar Schiermonnik
oog vertrokken.
Z. D. H. Prins Bernhard Heeft zïcH gister*
avond te Oostmahorn aan boord van de red
dingboot „Insulinde" van de Noord- en Zuid-
hollandsche reddingsmaatschappij begeven,
om over te steken naar het eiland Schier
monnikoog, waar hij den nacht zal door
brengen in Hotel va%der Werf.
Donderdag zal de Prins deelnemen aan
een jachtpartij op het eiland, welke onder lei
ding staat van Jhr. J. A. Röell en waaraan
tien personen zullen deelnemen.
De Indische salarissen
Geen verdere vermindering?
Zoowel het „Bat. Nieuwsblad" als de „Java-
bode" bevat een bericht volgens hetwelk aan
de regeering zou zijn voorgesteld om alle
maatregelen strekkende tot een verdere
vermindering der salarissen, in welken vorm
ook, die op 1 Januari 1937 zouden worden
ingevoerd, niet door .te .voeren.
