Verwarde berichten uit
het Verre Oosten
DAGBLAD VOOR HOLLANDS NOORDERKWARTIER
De reisbelasting
van de baan
Wereldboodschap
van Roosevelt?
Frankrijk wijst
Turksche eischen af
KIJKENKOOPEN tij CHECK
Tsjang Kai Sjek
vermoord of
ongedeerd?
Is dc explosie van
Duitschland nabij
Buitenlandsch
Overzicht
ivfoiirtinf
WOENSDAG 16 DECEMBER 1937. 80e Jaargang. No. 10140.
Uitgave der N.V. v.h. Trapman Co. Schagen.
Be muitende generaal Tsjang Sjoe-Liang.
wacht kon worden, ziet men in den coup
van Tsjapg Sjoe-liang de hand van de Kom
intern. Dat zou een nieuw bewijs zijn dat
het bolsjewisme ernaar streeft „zijn bloe
dige hand" uit te strekken in alle deelen
van de wereld en een nieuwe rechtvaardi
ging indien die nog noodig zou zijn
van den defensieven strijd welken het Der
de Rijk tegen de Komintern wil leiden.
Alleen de hoofdredacteur van het Berli-
ner Tageblatt, Scheffer, geeft tusschen de
regels van zijn hoofdartikel uiting aan het
gevoel van bezorgdheid in verantwoordelijke
kringen alhier, dat Japan, versterkt door
zijn recente accoord met Duitschland iets
te maken zou kunnen hebben met deze ge
schiedenis, hetgeen voor Duitschland on
aangename gevolgen zou kunnen hebben.
Zooals Scheffer schrijft is de gevangenne
ming van Tsjang Kai-sjek een slag voor
Duitschland, omdat de minister-president
persoonlijk veel heeft bijgedragen tot de tot
stand koming van oeconomische betrekkin
gen tusschen China en het Derde Rijk.
Hitier acht
De regeering te Nanking bereidt
een omsingeling van Sian-Foe
voor.
De berichten over den toestand in Noord-
China, die gisteren in den loop. van den
avond werden ontvangen, zijn zóó verward
en streken elkaar dermate tegen, dat het
niet mogelijk is, zich een juist beeld van de
situatie in het Hemelsche Rijk te vormen.
Vooral de berichten over het lot van
Snaarschalk_ Tsjang Kai Sjek zijn zeer te
genstrijdig.
Het agentschap Domei te Tokio ontving
Dinsdag een telegram van zijn correspon
dent te Shanghai, volgens hetwelk de tegen
'de centrale Chïneesche regeering in opstand
gekomen bevelhebber van de Noord-Ooste
lijke armee, maarschalk Tsjang Hsoe Liang,
yia de radio heeft medegedeeld, dat hij
T'sjang Kai Sjek heeft laten executeeren,
idaar de leider der centrale regeering den
hem gestelden eisch, aan Japan den oorlog
te verklaren, weigerde in te willigen.
Een ander bericht spreekt het bovenstaan
de echter beslist tegen en naar te Shanghai
yerluidt, .verblijft maarschalk Tsjang Kai
Sjek ten huize van maarschalk Feng Tsji
Tsji te Sian Foe.
Het ongedeerd zijn van Tsjang Kai Sjek
moge ook blijken uit het bericht, dat de
Australiër, Donald, Tsjang Kai Sjek ge
vraagd heeft, of deze wenschte, dat zijn
vrouw zich bij hem in Sian Foe zou voegen,
doch Tsjang Kai Sjek heeft hierop ontken
nend geantwoord.
Hoe het ook zij, tot dusver was het niet
mogelijk van een van deze berichten beves
tiging te verkrijgen.
Karakteristiek voor den toestand is, al
dus meldt de United Press uit Tokio, dat
zelfs de Japansche regeering uit de wirwar
van berichten geen wijs meer kan worden.
De Japansche minister van buitenlandsche
zaken, Arita, trachtte gisteren een beeld
van den toestand in Sian Foe te geven doch
ving zijn exposé aan met de verklaring,
dat de regeering te Tokio voor het oogen-
blik onvoldoende was ingelicht.
Dat de Chineezen intussclien nog niet
aan den dood van Tsjang Kai Sjek willen
gelooven, is begrijpelijk, doch dat de Ja
panners absoluut niets van het verloop van
zaken weten baart groote verwondering.
Naar voorts uit Tokio gemeld wordt,
heeft Arita in den kabinetsraad den na
druk erop gelegd, dat het noodzakelijk is,
zich niet te mengen in de gebeurtenissen
in Sjensi. De rebellie van Tsjang Hsoe Li
ang vormde volgens Arita slechts een nieu
we ontwikkeling van den reeds ouden strijd
tusschen de Nanlcing-regeering en de Chi-
neesche communisten en deze zaak ging
bijgevolg Japan niet aan.
De regeering sprak evenwel de hoop uit,
dat Nanking geen uitbreiding van het com
munisme in China zou gedoogen en voegde
hieraan nog toe: „De westelijke mogend
heden, die belangen hebben in China, zpllen
niet in gebreke blijven, de Nanking-regee-
rinng bij deze taak te helpen".
Regeeringstroepen rukken op
naar Sian Foe.
Sjanhai, Men meldt uit Nanking, dat
regeeringstroepen uit de provincie Hoenan
geen ernstigen tegenstand hebben ontmoet
en oprukken in de richting van Sian Foe.
Generaal Feng Tsjing Tsai, die onderge
schikt is aan generaal Hiang Hoet Sjen,
den gouverneur van Sjen Si, heeft zijn
trouw betuigd aan de regeering van Nan
king.
Generaal Tsien Ta Sjoen, de directe me
dewerker van Tsjang Kai Sjek, zou de wijk
hebben moeten nemen naar een plaats op
20 km. ten NW. van Sian Foe.
Generaal Lioe Sjang, de militaire gou
verneur van Soe Tsjoen, wiens houding on
zeker was, heeft telegrafisch zijn trouw
betuigd aan het ministerie van oorlog.
Sian foe omsingeld?
Gisteravond laat meldde een specialecor
respondent van het Duitsche Nieuwsbureau
uit Sjanghai, dat de troepen van de centrale
regeering te Nanking gisteren Sian foe ge
heel omsingeld hebben. De troepen hebben
voorloopig stellingen ingenomen rondom de
stad en wachten verdere bevelen uit Nan
king.
Eenige ongerustheid in de Duit
sche pers.
De gebeurtenissen in China vinden in de
Duitsche pers veel aandacht, en, zooals ver-
HET WETSONTWERP DOOR
DEN MINISTER INGERTROKKEN.
De minister van financiën heeft
aan de Tweede Kamer medegedeeld,
dat hij intrekt het 29 Februari 1936
aan de Tweede Kamer aangeboden
ontwerp van wet tot heffing van een
reisbelasting.
koloniën noodig!
In een tafelrede aan een Anglo-Duitsch
diner zeide de Duitsche ambassadeur Von
Ribbentrop dat Hitier van oordeel is, dat
het bezit van koloniën, hetgeen alleen
wordt verlangd voor de voorziening van
grondstoffen, en de wereldhandel de twee
essentieele middelen zijn tot verhooging van
het levenspeil van het Duitsche volk.
Hij voegde hieraan toe, dat derhalve een
redelijke oplossing van de koloniale kwes
tie zeer te wenschen is. De vreeselijke en
tragische vergissing van den jongsten oor
log mag niet herhaald worden. In een ko
mende oorlog zou er geen overwinnaar
zijn en dit zou de overwinning der wereld
revolutie van het bolsjewisme beteekenen.
In het verloop van zijn rede deed Von
Ribbentrop nog aanvallen op de leerstel
lingen van de Komintern.
Tekorten aan graan en grond
stoffen, Schacht wil zijn
handen in onschuld wasschen.
In nlet-officieele, maar gewoonlijk goed-
ingelichte kringen, aldus de corr. van de
Times te Berlijn, doen geruchten de ronde
dat de moeilijkheden met de levensmidde
lenvoorziening in Duitschland zóó groot
zijn geworden dat zij de regeering ernstige
zorg baren De meeste buitenlandsche waar
nemers geloofden niet aan die geruchten,
omdat zii de laatste weken een duidelijke
verbetering schenen te kunnen opmerken
bij den aanvoer van vleesch, boter en eie
ren op de markt, terwijl uit de ramingen
voor den oogst te concludeeren was dat er
geen reden was te vreezen voor gebrek
aan meel voor brood. Thans blijkt echter
dat de regeering moeilijkheden zal hebben
bij de handhaving van voldoenden aan
voer van meel voor brood tijdens de acht
maanden, voordat de nieuwe oogst bin
nengehaald kan worden.
In groote trekken is de positie zoo, dat
de vorige oogst niet voldoende graan en
rogge opleverde om te voldoen aan de
eischen van voedsel voor mensch en dier
in Duitschland, terwijl er geen reserves
zijn. De reserves van de vorige jaren zijn
in de voedertroggen verdwenen, en de im
port van graan en mais te drastisch be
snoeid. Indien Duitschland voldoende
graan wil opleveren om te kunnen voor
zien in het broodverbruik van het volk,
moet de productie van rogge en ander vee
voeder met een millioen ton verminderd
worden; dat is meer dan een derde van
de productie in het vorige jaar. Het is niet
duidelijk hoe dat gebeuren moet zonder
dat de veevoederverbouw er een vernieti
gend effect van zou ondervinden.
Dank zij de leiding van het landbouw-
departement in Berlijn is de varkenssta
pel thans grooter dan ooit, maar de boeren
geven er de voorkeur aan de varkens te
voederen met graan inplaats van dat graan
op de markt te verkoopcn: De aanvoer van
graan op de markt is in verband daar
mede in de afgeloopen twee jaren 15 tot
20 pet. minder geweest dan de quota's,
welke de regeering had vastgesteld, en
ondanks de draconische maatregelen
waarmede generaal Göring heeft gedreigd,
lijkt het er niet op alsof de aanvoer dit
jaar grooter zal zijn. Eén weg uit de moei
lijkheid zou zijn den prijs van de rogge,
geschikt voor verwerking in brood, te ver-
hoogen. maar het is moeilijk te zien hoe
dat te doen zonder tevens den prijs voor
het brood te verhoogen.
Engelsch aanbod aan
Duitschland
ALS HET DEN VREDE WIL
KAN HET OP ENGELAND EN
FRANKRIJK REKENEN. MAAR
ANDERS
We hebben in ons nummer van gisteren de
rede van den Engelschen minister van bui
tenlandsche zaken, Eden, opgenomen, waar
uit men heeft kunnen lezen dat Eden op
nieuw Engelands positie in de Europeesche
politiek, zeer scherp omlijnd heeft. De we
reld weet nu tenminste wat het aan Enge
land heeft en in het bizonder is het voor
Duitschland nuttig, dat het geen halfslachtig
Engeland tegenover zich vindt, omdat
Duitschland nog wel eens met gevaarlijke
experimenten zou kunnen werken als het
niet zeker is van de houding van de andere
mogendheden.
Duitschland verlangt nog steeds koloniën,
omdat het, naar het beweert gebrek heeft
aan ruimte voor zijn steeds wassende bevol
king binnen zijn eigen grenzen en om andere
redenen van binnenlandsche aard. Men heeft
het de vorige week nog eens kunnen hooren
uit de rede van den Duitschen minister van
economische zaken, dr. Schacht.
Het regelmatig hameren op hetzelfde aam
beeld, gepaard met de waanzinnige bewape
ning van Duitschland, kan een gevaar op
leveren voor den vrede in Europa, tenzij
Duitschland weet dat het een macht tegen
over zich vindt, die sterker is. Daarom is
het goed dat Eden opnieuw verzekerd heeft
dat 't nu maar eens uit moet zijn met 't ver
breken van verdragen, met 't behandelen van
pacten als .vodjes papier" en tusschen de
regels door was te lezen, dat wanneer
Duitschland daarmee doorging het Engeland
onverbiddelijk tegenover zich zou vinden.
De Engelsche minister heeft daar tevens bij
te kennen gegeven dat het geen bondgenoot
schappen of blokvorming nastreeft en dat
het er niet aan denkt om Duitschland te
omsingelen, integendeel, dat het niets liever
wil dan samenwerking op economisch, fi
nancieel en politiek gebied.
Duitschland weet dus waar het aan toe
is. Daar komt nog bij, dat gelijk met den
Engelschen minister van buitenlandsche
zaken, de Fransche premier een soortgelijke
verklaring heeft afgelegd tegenover een
Engelsch blad.
Het Hbld. schreef gisterenavond naar aan
leiding van Eden's rede o.m.:
Duitschland zal moeten kiezen tusschen
een langdurige of duurzame materieele ar
moede van het Duitsche volk, dat de vruch
ten van zijn arbeid grootendeels moet afstaan
voor een bovenmenschelijke bewapening, in
de hoop dat het eens met geweld de wereld
naar zijn hand zal kunnen zetten en de tege
moetkomendheid en hulp van andere volken,
die Duitschland wel willen bijstaan, maar
slechts op de natuurlijke voorwaarde dat
het hun niet naar het leven staat.
Eden heeft verklaard, dat „indien een
duurzame regeling van de moeilijkheden
der wereld tot stand zou kunnen komen,
waarin een accoord over de bewapening in
ieder geval zou moeten zijn begrepen, zou
den wij gaarne onzen steun geven, maar:
Men kan niet verwachten, dat Engeland
anderen zal helpen op economisch en finan
cieel gebied, als het resultaat van die hulp
een vergrooting der bewapening is."
Men zal moeten toegeven dat dat klare
en logische taal is en het gaat er nu maar
om of Duitschland nog luisteren wil en wil
terugkeeren van den heilloozen weg dien
het bewandelt.
Wat graan betreft moet de regeering öf
overgaan tot import, öf, indien dat moge
lijk is, het publiek aansporen het meelver-
bruik te verminderen.
Onder die omstandigheden is het aller
minst verrassend te hooren dat de Duitsche
regeering voorbereidingen treft om den in
voer van graan te vergrooten.
Dit kan waar zijn of niet, maar zeker is
dat Duitschland alleen levensmiddelen kan
invoeren tegen crediet of tenkoste van grond
stoffen. Dr. Schacht heeft verleden week
duidelijk te kennen gegeven dat de aanvoer
van grondstoffen voor de industrie nog
slechter mocht heeten dan de aanvoer van
levensmiddelen.
In verband met dit alles gelooft
men dat de rede van dr. Schacht
over het koloniale probleem evenzeer
tot zijn landgenooten was gericht als
tot het buitenland. Niemand weet be
ter dan Schacht dat de oplossing
van het koloniale probleem voor
Duitschland afhangt van de weder-
opvatting door Duitschland van de
samenwerking met de Westersohe
mogendheden.
De Duitsche regeering schijnt echter de
isolatie van het vier-jaren-plan de voorkeur
te geven. In het vooruitzicht van acute
moeilijkheden schijnt dr. Schacht te Frank-
furt de vorige week de gelegenheid aange
grepen te hebben de verantwoordelijkheid
voor de consequenties van de na.tionaal-so-
cialistische politiek van zich af te werpen.
Tegelijkertijd heeft het er alle schijn van
dat de omstandigheden welke leiden naar
de „explosie" waar Schacht van sprak, en
waarvoor hij de wereld waarschuwde, nader
bij zijn dan men denkt.
BEWAPENINGSBESTAND EN HER
VERDEELING DER GRONDSTOF
FEN.
Politieke en diplomatieke kringen te
Washington toonen een groote belangstelling
voor het denkbeeld, dat president Roosevelt
bij zijn terugkeer een boodschap zou kunnen
richten tot de geheele wereld.
Inderdaad zouden zekere invloedrijke po
litieke personen voornemens zijn er bij den
President op aan te dringen een proclamatie
tot de wereld te richten, waarvan de groote
lijnen zouden zijn:
a. Algemeen bewapeningsbestand.
b. Sluiting van een algemeen niet-aanvals-
pact en
c. Opening van groote beraadslaging over
herverdeeling der wereldgrondstoffen.
De opportuniteit van een dergelijk gebaar
onder de huidige omstandigheden wordt in
andere politieke kringen betwist.
Raymond Buil, de president van de Fo-
reign policy association, is van meening, dat
president Roosevelt de eenige staatsman ter
wereld is, die de moeilijkheden tusschen
Duitschland en de andere mogendheden zou
kunnen oplossen.
Het plan wekt evenwel aan den anderen
kant groote oppositie, met name van Norman
Da vis, die zich vooral de opportuniteit er
van betwist.
Men wijst er in het bijzonder op, dat de
Britsche regeering er niet op zou kunnen
ROOSEVELT.
toestemmen, thans het herbewapeningspro
gram, dat pas in uitvoering is gekomen, stop
te zetten.
In deze kringen vreest men, dat de inter
ventie van Roosevelt zou kunnen leiden tot
verdeeldheid bij de verschillende Britsche
politieke partijen en zelfs tot een breuk van
het EngelschFransche front.
Deze kringen zouden er dan ook de voor
keur aan geven, indien de president later
zou intervenieeren.
Wij achten het ondenkbaar dat President
Roosevelt zoo weinig begrip zou hebben
van den toestand in ons oude Europa, dat
hij de hem hierboven in de schoenen ge
schoven boodschap de wereld in zou stu
ren. Het is immers vrij zeker, dat het voor
stel bij de agressieve Staten een gunstig
onthaal zou vinden.
Maar Engeland, dat door zijn jarenlange
pacifistische politiek deerlijk verzwakt is,
zou onmogelijk kunnen toehappen.
Welk een groot belang de Britten ook
hebben bij een vrede op aarde, zij kunnen
die moeilijk accepteeren op een oogenblik,
waarop hun militaire positie inferieur is
aan die hunner rivalen.
Wij kunnen ons dan ook de oppositie
van Norman Da vis zeer goed begrijpen.
Slechts dan als Engeland zijn oude po
sitie weer zal hebben veroverd is het tijd
om te praten.
En wij zouden daaraan willen toevoe
gen, dat dan Amerika zelf eens zal moeten
uitscheiden met verstoppertje te spelen.
Wij zijn nog allerminst vergeten dat een
petroleum-embargo tegen Italië onmogelijk
was wegens de „neutrale!" houding van
Amerika en kunnen ons de oplossing van
het bewapeningsvraagstuk slechts denken,
indien de goedwillende en verzadigde na
ties, waaronder Amerika, hun militair ge
wicht in de schaal leggen en daarnaast
aan de kolonie-arme groote mogendheden
een plaatsje inruimen, zij het dan door
zeer vérgaande concessies inzake de grond
stofvoorziening.
Maar het juiste oogenblik daartoe zal
eerst zijn gekomen als die pacifistische
landen dan ook een stevige knuppel achter
de deur hebben en houden teneinde
alle imperialistische droomen de pas af te
snijden.
Wij kunnen President Roosevelt het lid
maatschap van den Volkenbond ten zeer
ste aanbevelen!
Alexandrette-kwestie
OVEREENSTEMMING OVER
VOORLOOPIGE MAATREGE
LEN
In de volkerenbondsvergadering is giste
ren de behandeling voortgezet van 't Turk
sche beroep op den Volkerenbond ten aan
zien van de souvereiniteit van Alexandrette
De Fransche vertegenwoordiger, Vienot,
wees op de plicht van zijn land om als
mandataris de belangen van Syrië te behar
tigen en dit volk tot onafhankelijkheid te
brengen.
Dit bracht mede de verzekering territori
ale onschendbaarheid.
Frankrijk heeft goede hoop de verschil
lende belangen met elkaar in overeenstem
ming te brengen.
Vienot stelde voorop dat niets wijziging
zou kunnen brengen in de gevoelens van
vertrouwen en gelijke gezindheid welke
Frankrijk met Turkije verbinden.
Hij zette echter aan de hand van de ver
schillende verdragen uiteen, dat het Sand-
jak krachtens een Volkerenbonds overeen-
kofnst door de Syrische grondwet en een
bijzonder organisch regiem wordt geregeerd.
Het is noodig de eenheid van Syrië te be
waren.
Havas seint nog, dat Nienot bereid bleek
neutrale waarnemers naar het omstreden
gebied en de Syrisch-Turksche grens te
zenden.
Frankrijk kan evenwel niet instemmen
met maatregelen, welke een gedeeltelijke
opheffing van het mandaat en een antici
patie op de definitieve oplossing zouden be
teekenen.
De Turksche minister van buitenlandsche
zaken, Roestoe Aras, behield zich het recht
voor, de juridische en politieke zijde der
aangelegenheid te gelegener tijd uitvoerig
te bespreken.
Hij is het er met den Franschen verte
genwoordiger over eens, dat op het oogen
blik slechts over voorloopige maatregelen
moet worden gesproken.
Frankrijk handhaaft voorloopig de troe
pen in het omstreden gebied.
Roestoe Aras zal zich nog tot Ankara
moeten wenden, alvorens zijn definitief
antwoord te kunnen geven.
Het schijnt, dat de Turksche minister en
kele dagen na het besluit van den raad
zich naar Parijs zal begeven om door een
directe gedachtenwisseling de regeling van
het geschil te vergemakkelijken.
DE ZEELIEDENSTAKING in AMERIKA
315 millioen schade in 46 dagen.
Volgens berichten over de zeeliedensta
king in de Vereenigde Staten, schatten de
reeders de tijdens de 46 dagen, dat het con
flict reeds duurt aan de havensteden toege
brachte schade op 315 millioen dollar.
In hetg eheel worden nog 250 schepen
door de staking opgehouden.