Ontbossching
Heerhugo waard
Een gevolg van
niet te verzadigen
landhonger
Verkoudheid,
hoest, bronchitis
AKKER 's verstèrkte
ABDIJSIROOP
Huwelijkstrouw
in beeld
Raad St Maarten
Zaterdag 19 December 1936
Tweede blad
UIT DE HISTORIE
van de
ZOO VIELEN DE BOSSCHEN,
NEERGETRAPT DOOR DE BE
SCHAVING, DIE RUSTELOOS
VOORTSCHREED, NIETS ONT
ZIENDE
Vergeefs zal de vreemdeling, die
met een z.g. stafkaart gewapend, on
ze gemeente bezoekt, trachten op de
plaatsen aangegeven door de onge
veer 12 k 13 groene blokjes, die
daarop nog altijd voorkomen, bosch
te ontdekken. Op een enkele uitzon
dering na toch is alles wat bosch
was, in onzen polder verdwenen en
dat laatste valt thans ook onder
bijl en spade van den ontginner.
Ouderen herinneren zich" nog veel meer
bosschage. Zij vertellen van de langza-
m e ontbossching. Van de in den omtrek ge
legen dorpen kwamen in den winter de man
nen en ieder rooide een of meer snees en
de stompén werden als welkome brand meer
of minder fijngehakt naar huis vervoerd of
ook wel aan bakkers, boeren en burgers ver
kocht.
Epke Boos komt op de proppen. Die woon-
'de in de nog bestaande polderwoning aan
het einde van den Molenweg. Een korte, ge
drongen gestalte, begaafd met geweldige
lichaamskracht, die nog meehielp aan het
graven van het Noord-Hollandsch Kanaal en
zelfs daar onder de polderjongens van pro
fessie zijn weerga niet vond. In den hard-
sten winter, als de hel diep in den grond
zat, en een feilen Oostenwind het buiten bij
na ongenietbaar maakte, stond hij, het bo
venlichaam slechts bedekt, door een enkel
rood-baaien hemd, met korte mouwen en
wijd open aan den hals, achter de stompen
en maakte in een enkelen dag meer fijn
van het knoestige, voor den leek ongemak
kelijk behandelbare hout dan een gewoon
arbeider in een heele week.
In den loop van de laatste 30 40 jaren
is de ontbossching met kracht ter
hand genomen.
Heel tegen Oterleek viel Het „Ootelijker
Bosch", Oterleek wordt uitgesproken:
Oöterlük (klemtoon op Oo) bekend om
zijn blauwe-reiger rijkdom. Als laatste gaar
de daar wijlen de oude Berkhout de groen-
blauwige eieren van het schreeuwende en
krakeelende goedje, waarnaar onze polder
weieens genoemd wordt. De voorposten
nestelden reeds in de hooge boomen van de
boerderij van Smit aan den Jan Glijnisweg
(thans bewoond door den heer De Moei).
Mèt het bosch verdwenen de reigers en ook
de kolonie bij de boerderij is niet meer.
Door de steeds verder schrijdende civilisatie
schijnt ook het jachtgebied meer uitgeput te
raken, ende vogels zoeken vermoede
lijk elders, wat zij hier niet meer kunnen
vinden en wat eertijds in ruigte en struik,
boschjes en wallen en in de met'dulen en
rietgewas bezette slooten veilige broed-,
Bchuil- of wijkplaats vond.
Nog bevond zich ïn het zuideinde, zich
Uitstrekkende van den Middenweg nabij de
halte (en doorsneden zoowel door de spoor
lijn AlkmaarHelder als AlkmaarHoorn)
tot aan den Westdijk het bekende „Scher-
penheuvel" (Skarpenheuvel).
Omstreeks 1905 begon een ploeg Friezen
aan het uitrooien van het dichtst bij den
Middenweg gelegen stuk van ongeveer 2
H.A. en daarna viel ieder jaar regelmatig
hectare na hectare als offer aan den gunsti-
gen economischen tijd. De stompen waren
geen geld waard en werden overgoten met
petroleum en verbrand of gebruikt om sloo
ten dicht te maken. aLter, in de oorlogsja
ren, toen brandstof schaarsch werd, werden
zij weer opgevischt en werd wagen na wa
gen voor goeden prijs weggereden als be
geerd brandhout.
Met het bosch Scherpenheuvel verdween
ook de oude boschman Van Veen, die jaren
lang in de uitgestrekte velden zijn brood ver
diende.
Ook de karakteristieke boerenwagens op
de hooge wielen en de speciale schamels, er
op gemaakt om tusschen de stompen te kun
nen rijden, raakten uit den tijd.
Als het zeven- of achtjarig hakhout in
den winter „geparkt" was en meestal naar
Langend ijk verkocht, waar men wel raad
met slieten, rijzen en takkenbosschen wist,
verschenen deze wagens en werden opgela
den om aan den Westdijk te worden ge
lost, van waar het hout per vaartuig werd
weggehaald.
In bijgaand artikel geeft een bij
uitstek deskundige een populair ge
schreven verhandeling over de ont
bossching van de Heerhugo waard.
Nog enkele artikelen in dezelfde
geest zullen volgen.
Wij vragen hiervoor de aandacht
niet alleen van de Heerhugowaar-
ders maar van alle polderbewoners,
omdat de hier aangeroerde kwesties
in meer of mindere mate van toe
passing zijn op geheel ons Noorder
kwartier.
Heel in het Noorden lag in den hoek tegen
Oude Niedorp het „Gelde Bosch", ook wel
het bosch van den „Hartog van Oste" ge
noemd (Hertog, van Aoste) waarvan de eige
naars in Italië zetelden.
Nog voor den oorlog uitbrak, ging dit
bosch over in handen van den onderaemen-
den P. Verburg en met modern materiaal
was spoedig „hout" in „goud" veranderd,
maar waar bleef de poëzie van dit stuk
Oude Waard en waar bleven de bramen
zoekers met hun potjes en waar de vluchten
wildvogels, die er gaarne rust- en schuil
plaats zochten?
Eveneens in het Noorden, doch aan de
Westzijde van den Middenweg, strekten
zich bunders groot de Base werken, het
Schoutenbosch (Skoutenbosch) en het Nuwe
Bosch uit en aan de andere zij van den
spoorweg het Puntbosch. Voor hen, die het
wisten, was het boschpad een welkome af
korting van den Middenweg naar het sta
tion Noordscharwoude.
Oude Jan Groot, de boschman met zijn
zoons, zwaaiden er den scepter. Tal van
zang- en andere vogels vond men er. Van
de levendige en drukke spechten af tot aan
de glanzend-gele wielewaal toe. Duizenden
bonte kraaien zwermden er in de winter
avonden tesamen en de grond was er op
sommige plaatsen in het voorjaar met een
dikke laag „proppen" bedekt. Als in het
koude jaargetijde de vegetatie minderde,
zag men er nog wel eens een enkele keer op
een over het water hangende wilgenstomp
de loozè „oijsveugel" (ijsvogel) met zijn on
wijs groote, zwarte snavel en zijn wonder
lijk gekleurde vederpak, zitten. Roetsch,
dook hij dan ineens in het water om snel
boven komende met of zonder aas, voort te
jakkeren naar een veiliger plekje.
In den voorzomer echter, als de zon heer
lijk groepe plekken tooverde in de open
plaatsen tusschen het twee- en driejarig hak
hout, was het er goed zijn. Duizenden en
duizenden zacht groene wilde „eerdeboie-
blaadjes" bedekten dan de heerlijke kleine
sappig-roode vruchten met hun fijne aroma-
tischen smaak en degenen, die de plekjes
wisten, hadden spoedig hun potjes gevuld,
met kans deze te verliezen aan vijandige
groepen, die eveneens door de vrijheid van
het bosch zwierven, belust op aardbeien, vo
gelnestjes en allerlei avonturen.
Achter de hoeve Rozenburg, bewoond door
ouwe Hoin Leigwater, waar volgens de over
levering de Engelschen tijdens de landing
in 1799 met hun bajonetten door het hooi-
schot staken, om naar vermeende vluchte
lingen te zoeken, strekte zich in onbereik
bare verheid ook nog een stukje bosch uit
langs de tochtsloot, welke men 's winters
als er ijs was volgde om van de Donkereweg
school naar het Waardje te komen. Koste
lijke gelegenheid om als er veel wind was,
„ijsstokken" te snijden en elzenpruimpjes
te zoeken, waar zoo heerlijk op gekauwd
kon worden.
Langs en aan den Donkereweg nog en
kele overblijfselen van vroegeren veel groo
teren houtrijkdom.
Het bosch van Ietsen (.Eecen) aan de
Noordzijde; aan de Zuidzijde voorbij de
boerderij „Ora et Labora", waar een lange
rij mispelboomen de takken tot over den
weg deed hangen, het Petjesbosch en in den
hoek tegen den Veenhuizer Middenweg het
Winkelder bosch.
Onafscheidelijk aan die laatste twee ver
bonden de ouwe boschman Wullem Da-
nenberg, wonend in het lage boschhuis,
staande aan den Donkereweg ter zelfder
plaatse waar thans een zijner zoons in een
nieuw gebouwde hoeve woont. Deze ploegt
en egt nu waar eens zijn vader met vaar
digen zwaai van de speciaal krom gesteel-
de „ofzetter" het zware wilgen-, esschen- en
elzensliethout van de stompen kapte.
Langs den Middenweg aan de Oostzijde
voorbij de Hengstman nog. het „bosch van
Bleikcr'overblijfselen van bunder aan
bunder hakhout, dat zich indertijd uitstrek
te tot aan den Veenhuizer Waterkeering toe.
Dan als sluitstuk in de rij van de gedu
rende de laatste 30 jaren „gesloopte bos-
schen" „het lange bosch van Wonder", loó-
pende zgven akkers breed van den Midden
weg tot aan den spoordijk Alkmaar-Helder,
verdeeld volgens de terminologie in het
„eerste", het „tweide" en het „derde bosch".
Aan den ingang van het eerste en het derde
en de gevaarlyke gevolgen daarvan.
Sommige menschen, die wat vatbaar
zijn op borst en keel denken, dat
het nu eenmaal hun lot is 's winters
te moeten hoesten, kuchen, hijgen,
benauwd en vol op de borst te zijn.
Indien G3 tot diegenen behoort, probeert
dan eens de nieuwe verstèrkte Akker's
Abdijsiroop die honderdduizenden hun
levens-blijheid heeft teruggegeven. Reeds
na enkele lepels bemerkt Ge dat dit mid
del U zal kunnen helpen. De slijm, die
U op de borst drukte, en U benauwd maakte,
komt gemakkelijk los, de hoestbuien wor
den zeldzamer en verdwijnen. Uw adem
haling wordt weer diep en gerulschloos
en de slijmvliezen van Uw borst en keel
worden versterkt. De planten-extracten
en de codeïne, de grootste hoest-bedwin-
ger. maken de nieuwe verstèrkte Abdij
siroop tot ,,'s werelds béste Hoest-siroop".
Verlaagde prijzen i 75 ctf L25, f 2—, f 3.50 p. flacon
HEERHUGOWAARD
Heden, Zaterdag, viert het echtpaar Van.
der Busse—Grootes alhier zijn 50-jarige
echtvereeniging.
Als bijzonderheid kan worden vermeld
dat dit zoowel van man als vrouw hel
tweede huwelijk was, terwijl de nog in le
ven zijnde kinderen uit de drie huwelijken,
voortsproten.
bosch bevonden zich hooge stamhoomen,
waarin steevast jaar op jaar groote, zwar
te kraaien een nest bouwden, van binnen
gevoerd met lange draden, die zij van nabij
de huizen der menschen haalden en vlok
kige stukken schapenwol, die altijd in over
daad aan de prikkeldraadhekken te vinden
waren. Lange rijen van heerlijke stokbra
men vond men daar en 's winters en 's zo
mers zwierven er de jongens van het volk
van Wonder na schooltijd in rond met snik
en zak om er „goitegras' 'te zoeken. Dikwijls
ook ging het „dorretouw" mee en dan
kraakten bij het zoeken der dorren (dood-
hout) de takken en beladen als kleine
kerstmannetjes sleepten zij de bundels hout
naar huis.
Jaap Stam, de leutige boschman, die nim
mer uit de goede stemming was, deed er
voor den baas jaar in jaar uit, zijn werk
en hij was het, die wist, waar de laatste
houtsnippen scholen en de wilde eend met
voorliefde haar nest bouwde, kunstig ver
borgen achter een natuurgordijn van dorre
stengels.
Zoo vielen de bosschen, neergetrapt door
de beschaving, die voortschreed rusteloos,
niets ontziende, als „de sterke man" van
Wiertz. Landhonger was er, niet te verzadi
gen landhonger: land moest men hebben,
altijd meer land om werk te kunnen ge
ven aan de talrijke kinderen, die voort
sproten uit de bouwersgezinnen; land om
geld te verdienen; land om er een huis op
te bouwen waarin men zou kunnen wonen;
land om duur te kunnen verhuren als geld
belegging; land, omdat men geld verdien
de in de goede jaren o p het land en nieuw
land nieuwe bronnen van inkomsten zou
scheppen en bevrediging zou geven aan
werklust en energie...
Mede ook omdat het bosch al minder op
bracht door wijziging in de economische
maatschappelijke structuur, o.a. aanvoer
van goedkoop dennenhout voor tuinbouw-
doeleinden en dergelijke, uit andere streken
gingen de eigenaars er des te gereeder toe
over, hun tërreinen te laten rooien.
Verbetering van de straatverlichting
te Valkkoog. Geen brandstoffen-
toeslag voor georganiseerden.
Tractatie voor de schoolkinderen.
Overigens geen festiviteiten. Een
nieuwe schoolgeldverordening.
Extra belooning van den heer Sloof.
De bijdrage aan het Midden-
standsborgstellingsfonds moet over
5 jaren verdeeld worden. Herbe
noemingen. De banne in gebreke
gebleven? Waar slagregens goed
voor zijn!
Vergadering van den Raad op Vrijdag 18
December 1936, 's morgens om half tien.
Voorzitter de heer A. Klerk, burgemeester,
tevens secretaris.
De raad is voltallig.
Na opening volgt vaststelling van de no
tulen.
Mededeelingen.
Mededeeling wordt o.m. gedaan van een
brief van het P.E.N. inzake verbetering van
de straatverlichting te Valkkoog, waaron
door B. en W. gunstig is beschikt. Het licht
punt zal de gemeente ajarlijks f7.60 kosten.
Voorts een schrijven, verzonden aan den
Inspecteur voor de werkverschaffing betref
fende baggeren en slootwerk op kleine tuin
bouwbedrijven.
Geantwoord werd dat gevallen waar het be
treft bedrijven niet grooter dan 5 H.A. in
overweging zullen worden genomen. (Het
betreft hier het bij elkaar baggeren).
Goedgekeurd werd de verordening op de
heffing y^n vermakelijkheidsbelasting.
De Voorzitter deelt mede, dat aan geor
ganiseerden geen brandstoffëntoeslag mag
worden gegeven; slechts in sommige ge
vallen mag een bijslag worden verstrekt;
uit een toelichting op een vraag van den
heer Breed blijkt wel, dat die bijslag spora
disch zal kunnen worden gegeven.
De heer Eenhoorn brengt B. en W. dank
voor de medewrking van B. en W. ten op
zichte van de straatverlichting te Valkkoog.
Tractatie voor de schoolkinderen.
B. en W. stellen voor ter gelegenheid van
het huwelijk van Prinses Juliana met Prins
Bernhard aan de leerlingen van alle lagere
scholen in de gemeente een tractatie te
geven van f 0.25 per kind.
De heer Glas zegt, dat er geen beroep zal
worden gedaan op de burgerij.
De Voorzitter voegt er aan toe, dat gezien
den minder gunstigen economischen toe
stand in de gemeente geen feesten georga
niseerd zullen worden. Het blijft alleen bij
een tractatie voor de schoolkinderen.
Z.h.s. wordt conform het voorstel van B.
en W. besloten.
Vastgesteld wordt een verordening op de
heffjng en invordering van schoolgeld. Deze
verordening is in de plaats getreden van
die, welke B. en W. in de vorige vergade
ring ter vaststelling aanboden en die toen
werd terug genomen. De thans geldende ta
rieven worden door deze verordening on
gewijzigd gelaten.
Tevens wordt vastgesteld een bijbehoo-
rende verordening op de invordering.
Gratificatie.
B. en W. stellen voor aan den heer Sloof,
voor zijne werkzaamheden aan werkver
schaffing en steunverleening over 1936 een
gratificatie te verleenen van f 100.een
zelfde bedrag als over 1936.
Goedgevonden.
Voor het middenstandsborgstel-
lingsfonds.
B. en W. stellen voor het besluit van
f 0.15 per inwoner ten behoeve borgstel
lingsfonds kleine middenstanders in te
trekken en daarvoor te besluiten geduren
de de eerstvolgende vijf jaren een bijdrage
te verleenen van 2 cent per inwoner, een en
ander n.a.v. een schrijven van Ged. Staten.
Aldus wordt besloten.
Vastgesteld wordt een suppletoire be
grooting 1936.
Benoemingen.
Aan de orde Is de benoeming van leden
van de commissie tot wering van schoolver
zuim. Aftredend zijn de heeren J. H. Wol-
ters, S. Cnossen en J. van Schagen, diemet
algemeene stemmen worden herbenoemd.
Volgt benoeming van een armvoogd, we
gens aftreding van den heer D. Swart. De
aanbeveling van het Burg. Amrbestuur
Uit onze Omgeving
ZUPE
SCHAGERBRUG
NOG EEN AMBTSWONING,
In de vergadering van Dijkgraaf, Heerrfc
raden en Hoofdingelanden van den Zijpe
en Hazepolder, welke vergadering Woens
dag a.s. zal worden gehouden, komt o.m*
aan de orde: de aankoop van een terrein
en het bouwen van een gebouw, waarin;
kantoor- en vergaderlokaal annex ambts
woning voor den secretaris-penningmeester*
ZIJPE EN HAZEPOLDER.
DE CLASSIFICATIE VAN LANDERIJEN*
In de a.s. Woensdag te houden vergade*
ring komt aan de orde een voorstel van
het Dagelijksch Bestuur om: op de leggers
terug te brengen tot de egalementsklasse,
respect, nollen-klasse van die egalementlan-
den, respect, nollenlanden, welke in 1917.
zijn overgebracht naar de Contribuabelklas-
se en thans nog de kenmerken bezitten
van egalementland respt. nollenland.
Deze herclassificatie gaat dan in voor den
dienst 1937,
BERGEN:
luidt: 1. D. Swart, 2. L. Barten.
De heer D. Swart wordt herkozen met
algemeene stemmen.
B. en W. worden gemachtigd een kasgeld-
leening aan te gaan voor 1937 tot een be
drag van f 8000.bij de Coöp. Boerenleen
bank te Schagen, dit als veiligheidsklep.
De rondvraag.
De heer Brak merkt op, dat de paal te' 't
Rijp je er nog altijd staat.
De Voorzitter antwoordt, een onderhoud
over deze kwestie te hebben gehad met een
hoofdcommies van het P.E.N., die een le
zing gaf, welke later door het P.E.N. schrif
telijk is bevestigd. De zaak zit dan zoo: Iri
1934 is door het bestuur van de Banne St.
Maarten de bemiddeling van het P.E.N. in
geroepen voor de verplaatsing van een bok-
paal. Het P.E.N. was bereid deze verplaat
sing uit te voeren, waarbij het P.E.N. en de
Banne ieder de helft van de kosten voor zijn
rekening zou nemen.
De_ Banne ging echter met deze voorwaar
de niet accoord. Besloten werd den minister
van Waterstaat de uitspraak te laten doen.
In afwachting daarvan werd de bokpaal al
vast geplaatst. De Banne heeft toen den mi
nister medegedeeld, dat hij wel op kon hou
den, want de paal was toch al verplaatst.
En daarom is het P.E.N. nu niet bereid de
paal te verplaatsen.
De heer Brak zegt, dat we dan op een
dood punt zijn. Op zoo'n manier blijft de
paal daar eeuwig staan en spr. zou zich tot
den minister willen wenden.
De heer Eenhoorn betoogt, dat aan de kop
pigheid van genoemde lichamen, niet de
veiligheid van het verkeer mag worden op
geofferd.
De Voorzitter kan de handelwijze van de
Banne niet goedkeuren en oordeelt dat de
Banne het zelf maar moet opknappen.
Na nog eenige besprekingen over dit punt,
wordt besloten om met de Banne in overleg
te treden.
De heer De Pee wijst op het euvel van
het niet-afschrapen der wielen, waarvan mep
op den Stroeterdijk zooveel last ondervindt.
Gelukkig dat er in deze dagen nog wat slag
regens zijn, want dan regent de weg weer
wat schoon!
De Voorzitter zal er den veldwachter op
wijzen.
Voorts heeft de heer De Pee nog iets voor
de comité-vergadering.
Sluiting volgt.
BERGER SPORT VEREENIGING.
C.S.V. komt bij het eerste elftal op
bezoek en mag niet worden onder
schat. Weinig kans voor de re
serves en voor de b.-adspiranten.
De a-adspiranten staan voor djen be-
slissenden slag.
De eerste wedstrijd in dit seizoen werd
gespeeld tegen C.S.V. te.Castricum en werd
met 31 verloren. Twee kostbare punten
bleven op het veld in Bakkum achter!
Sindsdien is het spel der Bergenaren onge
twijfeld sterk vooruitgegaan en het feit, dat
ze j.1. Zondag Z.F.C. 4 niet konden weer
staan, moet veeleer aan de groote kracht
der Zaandammers, dan aan de zwakte van
B.S.V. worden toegeschreven. Want we zijn
er absoluut van overtuigd, dat geen enkel
N.H.V.B.-elftal het tegen deze bij uitstek
sterke Zaansche ploeg had kunnen bolwer
ken. Om van het onbespeelbare terrein dan
nog niet eens te spreken!
Met dat al mag C.S.V. Zondag zeker nieï
worden onderschat. Bovendien mag B.S.V.
eenvoudigweg niets meer verliezen, wil zij
tenminste aanspraak blijven maken op de
eerste plaats. Van dit feit nu zijn de Ber
ger jongens diep doordrongen en ongetwij
feld zullen zij alle zeilen bijzetten om de
twee punten te veroveren. In de eerste
plaats om de geleden nederlaag in Cas-
tricum te wreken, maar ook om de kans
te behouden. Laten we hopen, dat het den
blauwhemden inderdaad gelukt.
De Elftal-commissie heeft één wijziging
in het elftal aangebracht en Dirk de Jong
op de spilplaats vervangen door Cor Hoog-
vorst. Of dit ook inderdaad een verbetering
zal zijn, dient te worden afgewacht. Verder
komt de ploeg in dezelfde samenstelling uit
als Zondag te Zaandam.
De reserves, die op papier heel wat lijken,
schijnen binnen de krijtlijnen er in den laat
sten tijd bitter weinig van terecht te bren
gen. Twee nederlagen in successie is niet
heel bemoedigend. Zondag gaan ze op be
zoek bij Alkmaar 3 en veel succes kunnen
we de ploeg ook daar niet voorspellen. We
verwachten dan ook, dat de punten wel aan
den Westerweg zullen blijven.
Gaan we dienzelfden Westerweg nog een
eind verder af, dan komen we op het too-
neel van den strijd, welke er zal worden
gevoerd tusschen Alkm. Boys a en B.S.V. a.
Dat kan voor de Berger jongens de beslis
sende slag worden! Immers, slagen zij er in
te winnen, dan hebben ze het kampioen
schap vrijwel in den zak. Verliezen ze ech
ter, dan komen ze met de Boys gelijk te
staan. In Bergen was het een fraaie strijd
tusschen twee volkomen gelijkwaardige
ploegen, welke met de oneven goal door B.
S.V. werd gewonnen. We verwachten ook
in Alkmaar een mooie kamp en wie er
winnen zal. durven we niet te voorspellen.
Een gelijk spel ligt o.i. wel het meest in. de
lijn der verwachtingen.
De b-adspiranten krijgen de leiders In afd.
M. op bezoek en we twijfelen er geen oogen-
blik aan, of de veel grootere jongens uit
Koedijk zullen de heide punten wel mee
naar huis nemen. Laat de nederlaag zoo
eervol mogelijk zijn, jongens!
