Alexandrette behoort tot Turkije Frankrijk en dc STALIN, Vereenigde Staten dc man zonder rust! Donderdag 28 Januari 1937. Vierde blad IN DEN ORIËNT LIGT ACH TER ELKEN STEEN EEN IN GEWIKKELD VRAAGSTUK. TEiHERAN. In Januari. Reeds vroeger heb ik geschreven: in den Oriënt ligt op eiken straathoek, achter eiken steen een ingewikkeld vraagstuk van gods- dienstigen, politieken of anderen aard. Bewoners van Europa kunnen daarover hun schouders ophalen en meenen, dat dit hun niet in het minst aangaat, doch indien ze dit doen, begaan ze een ernstige vergis sing. De wereld is zoo vol van de ontplof bare gassen van onderlingen haat en over- matigen nationalen trots, dat ook het klein ste vonkje de oorzaak kan worden van een ontzettenden oorlogsbrand, die meerdere we- relddeelen en ook Europa in vlammen zet. In Europa moge men thans het meest oog en aandacht hebben voor de gebeurtenissen in Spanje en alles wat daarmede samen hangt, hier in het Oosten worden de gemoe deren het meest in beroering gebracht door het geschil betreffende het sandzjak (district) Alexandrette. Verontrustende ge ruchten gaan er rond over het voornemen van Turkije gewapenderhand in deze aan gelegenheid de beslissing te brengen. Reeds een kleine vier maanden geleden, toen ik te Beyrouth en te Damascus vertoefde, werd er gefluisterd over Turksche troepenconcentra ties en over door de Franschen genomen en te nemen tegenmaatregelen. Toch was op dat oogenblik het vraagstuk-Alexandrette nog niet officieel ter sprake gebracht, al kwam het al dreigend aan den horizont op doemen. Het Turksche district sandzjak) Alexan drette werd na den wereldoorlog tegelijk met groote deelen van Syrië, waaronder het gebied van den Libanon, als mandaatsge- bied toegewezen aan Frankrijk. Turkije heeft daarvoor toen het hoofd gebogen. Het was uitgeput verarmd, oorlogsmoede en bo vendien kon het de toenmalige regeling als een voorloopige beschouwen. De thans door Frankrijk gewenschte regeling, de toevoe ging van genoemd sandzjak aan een onaf hankelijk (maar toch immer nog door den Franschen militair bezet). Syrië zou het ka rakter krijgen van een definitieve regeling, waarbij Turkije zich niet wil nederleggen. En het huidige Turkije is niet meer het uit geputte, verarmde, oorlogsmoede Turkije ,van een kleine twintig jaar geleden. Het (vroeger ook Turksche) Syrië heeft een grootendeels Arabische bevolking. Dat de Arabische landen, die vroeger tot Turkije behoorden, van dat land werden afgerukt, daarin hebben de Turken berust, doch zoo beweren ze, het sandzjak Alexandrette heeft een in groote meerderheid Turksche bevol king en moet daarom terugkceren naar het moederland. Door eigen persoonlijke ervaring en door gesprekken met andere Europeanen, die dat gebied kennen, heb ik de overtuiging, dat het sandzjak Alexandrette door den aard zijner bevolking inderdaad behoort tot Tur kije en niet tot Syrië. De haven Alexandrette, aan de oostkust van de Middellandsche Zee, heeft door haar ligging een buitengewoon strategische betee- kenis en bovendien zijn er ruim drie jaar geleden belangrijke petroleumbronncn aan geboord, zooals me in dien tijd, toen ik me in Syrië bevond, in het oor werd gefluisterd. Van de strategische beteekenis van Alexandrette en van de petroleumbronnen wordt op dit oogenblik noch van de eenc zijde, noch van de andere zijde een woord gerept en daarom wil ik deze zijden van het vraagstuk hier ook voorloopig buiten bespreking laten. Het was (ten minste naar den vorm) de Volkenhond, die in den aanvang van zijn bestaan Syrië en het sandzjak Alexandrette aan Frankrijk toewees als mandaatsgebie- den en reeds om deze reden is de Volken bond ten nauwste bij het geschil dat feite- lijk tusschen Frankrijk en Turkije gaat, be trokken. De Volkenbond heeft een commissie van drie leden gezonden om een onderzoek ter plaatse in te stellen en de aankomst dezer heeren is de eerste aanleiding geworden tot bloedvergieten in het sandzjak Alexandret te. Er zijn gewonden, zelfs dooden gevallen en het zou me allerminst verbazen indien het tot nog meerdere onlusten kwam. De Volkenbondscommissie, welke thans In •het Sandzjak Alexandrette vertoeft, bestaat uit een Nederlander, een Zwitser en een Noor. Ik ken deze heeren niet en weet niets van hen, maar... ik zou willen weten: heb ben ze Oriëntervarïng? eenig begrip van de tallooze vraagstukken (zie hierboven), wel ke hier liggen op eiken straathoek, achter eiken steen? kennen ze, zij het slechts vagelijk, het verschil tusschen de twee talen, i Turksch en Arabisch, waarom het hier gaat? Vermoeden ze de trucs, welke kunnen wor den aangewend, om rapporteurs te bedrie gen? Zijn ze opgewassen tegen alle kuipe rijen, stokerijen, konkelarijen, knoeierijen, welke zich weven (vooral in het oosten) om alle internationale geschillen? Beseffen ze, welke pogingen zullen worden aangewend om hun indrukken te beïnvloeden? Ik twijfel er geen oogenblik aan, dat de betrokken heeren zijn zeer keurige men- schen, doch ik vrees, dat ze „al te keurig" zijn. Er is een spreekwoord, dat zegt: „zoo ais de waard is, vertrouwt hij zijn gasten". Dit geldt ook in het goede en daarom is menig goede waard door slechte gasten zwaar bedrogen geworden. Een ander spreekwoord beweert.: „met dieven moet men dieven vangen". De drie heeren komen uit de rustigste, vredelievendste landen van Europa, waar ze allerlei schoone beginselen hebben geleerd en in zich opgenomen, maar in den Oriënt komen ze in een streek, waar een ander spreekwoord geldt, dat zegt: „Een waarheid, die tegen het eigenbelang indruischt, mag men niet uitspreken, want dan wordt ze tot een leugen". En dit spreekwoord dient (helaas) meestal ook als leiddraad in de groote internationale politiek. Er is nog een bezwaar, dat kleeft aan alle dergelijke Volkenbondcommissies. De heeren komen en zijn van te voren aangekondigd. Ze worden overal met de prachtigste eer bewijzen ontvangen en ijdelheid is een der meest verbreide menschelijke zwakheden. De betrokken partijen stellen alles in het werk om den heeren zoo aangenaam moge lijk te zijn enin eigen voordeel hun in drukken zooveel mogelijk te beïnvloeden. Daarvoor zijn meestal bijzonder geschikte menschen aangewezen. Zulke commissies van onderzoek kunnen alleen hun groote waarde hebben, indien ze hun onderzoek onbemerkt en dus ook onbeïnvloed kunnen instellen. Ik tast hier een heilig huisje aan, maar er zijn waarheden, die toch wel eens gezegd dienen te worden en ik wil trachten het zoo zacht mogelijk te doen zonder er een per soonlijk karakter aan te geven. Eenigc malen heb ik zulke Volkenbonds commissies in hun werk kunnen waarnemen Twee voorbeelden wil ik geven. Éénmaal was het een commissie, die een Balkan- vraagstuk te behandelen had. Aan deze com missie was toegevoegd een nog jeugdig secre taris, die zich met bewonderenswaardige geestdrift aan zijn taak wijdde en zelfs nach tenlang alles studeerde, wat er verband mede hield. Zijn ervaringen en de resultaten van zijn ernstige studie heeft 1 r.j later gebruikt voor een doctorsproefschrift, dat nog in mijn bezit is. Echter, deze secretaris had niets in te brengen. De heeren der commissie, die vele talen spraken, behalve de daar ter plaatse en onder de gegeven omstandighe den meest noodige, hebben vele feestelijke maaltijden genoten bij vertegenwoordigers der betrokken partijen en toen hun taak was geëindigd wisten ze van alle ingewik kelde vraagstukken, welke er mede verbon den waren, evenveel als in den aanvang, dat wil zeggen niets of bijna niets. Het tweede geval nam ik waar in een stad, die we K. zullen noemen. Er was een Volkenhondscommissie die te rapporteeren had over een geschil tusschen twee staten, zeggen we A. en B. Voorzitter van de Vol kenbondscommissie was een naar schatting zestigjarig oud-diplomaat van een dei' groo te mogendheden, een man, die de helft der wereld had leeren kennen, maar gezien door de vensterruiten van salonwagens, pa leizen, eerste-klas-hotels en gezantschaps- gebouwen en het zijn juist deze soort ruiten die het beeld der wereld het meest mis vormen. De Volkenbondscommissie hield natuurlijk De taak van den nieuwen ambassadeur Georges Bonnet. Naar een democratisch bloc? Op 10 Februari zal Georges Bonnet zich inschepen naar de Vereenigde Staten, waar hij voor den begrensden tijd van zes maan den Frankrijk als buitengewóón gevolmach tigde zal vertegenwoordigen. Wanneer men bedenkt, dat Georges Bonnet, die overigens nog betrekkelijk jong is, zijn land reeds groote diensten bewezen heeft, dat hij elf maal minister was en dat hij bovendien een deskundige in economische aangelegenheden is, dan schijnt het, dat er achter zijn missie belangrijke dingen schuilen. In een land, waar de economische problemen meer dan ergens anders ter wereld het open- GEORGE0 BONNET. bare leven en de politiek beheerschen, wilde Frankrijk in de beslissende maanden door een man vertegenwoordigd zijn, die deze vraagstukken bijna onder een Amcrikaansch aspect vermag te beoordeelen. Bonnet heeft eerst kortgeleden, in Mei van het vorige jaar, een handelsverdrag tusschen Frankrijk en de U.S.A afgesloten, waarvan de gun stige gevolgen reeds thans bemerkbaar zijn. Geen regeling der schuldenkwestie. Onmiddellijk na de bekendmaking van zijn benoeming was men van mecning, dat de voornaamste taak van Georges Bonnet in Washington de regeling van het schulden- vraagstuk zou zijn. Men heeft zich daarin echter vergist, want bijna tegelijkertijd hoor de men, dat deze onderhandelingen, en wel op verzoek van Amerika, op het oogenblik niet verder gevoerd zullen worden. De taak van den nieuwen ambassadeur moet dus op éen ander gebied gelegen zijn, en wel naar alle waarschijnlijkheid op het gebied der hooge politiek. Frankrijk hecht er namelijk de grootste waarde aan hierin aan dezelfde zijde als de Vereenigde Staten te staan. Toenadering tusschen de demo cratische staten. De stichting van het bloc der autoritair beheerschte Staten, waartoe wat men in voeling met de vertegenwoordigers van de beide betrokken staten A. en B., maar de staat B. had behalve zijn officïeele afgezan ten ook nog een niet officieel persoon ge zonden en dat was .een vrouw van de wereld, schoon, buitengewoon intelligent en geestig. Deze dame stond spoedig op zeer goeden voet met den voorzitter. Ik wil niets kwaads van deze verhouding zeggen, doch ik en dc ge- heele stad (ook een consul, met wicn ik toen zeer bevriend was) waren overtuigd, dat een woord uit den schoonen niond dezer geestige vrouw voor den voorzitter twintig maal meer waarde had dan een woord uit welken anderen mond dan ook. Algemeen werd bovendien aangenomen, dat de voor zitter niet eens wist, dat deze dame in wer kelijkheid was een afgezante van den staat B. Laten we hopen, dat de heeren, die zich thans te Alexandrette bevinden in opdracht van den Volkenbond, inderdaad voldoen aan alle eischen, welke hier gesteld moeten wor den. Zelfs in dit geval echter zal hun kie- sche taak, waarbij het gaat om het recht, om den vrede en om het aanzien van den Vol kenbond, nog uiterst moeilijk zijn. Het oosten is nu eenmaal het gebied der luchtspiegelingen. J. K. BREDERODE. Veel te weinig is in het algemeen aandacht geschonken aan de be noeming van George Bonnet tot buitengewoon gevolmachtigd minister te Washington. Het ziet er naar uit, dat de be ruchte as BerlijnRome (ver sterkt door Tokio) de Westersche democratiën meer en meer tot elkaar brengt. Bijgaand artikel van onsen Parijschen V.P.B.- correspondent bespreekt de moeilijkheden en perspectieven welke Georges Bonnet aan de overzijde van den Oceaan wach ten. dit verband vooral niet mag vergeten ook Japan behoort, heeft het natuurlijke gevolg gehad, dat ook de groote democratieën toe nadering tot elkaar zochten. De gelijkheid hunner ideologieën komt tot uitdrukking in hun met elkaar overeenstemmende bemoei ingen tot het behoud van den vrede en in den vasten wil, de democratie tegenover alle stormen van het heden te beschermen. Frankrijk en Engeland, onmiddellijk gesteld tegenover het Europeesche gevaar, zijn nau wer verbonden dan ooit. En er wijst ook meer dan een teeken op, dat Roosevelt besloten is, het vroegere des- interesscment aan de Europeesche proble men op te geven. Hij heeft meer dan eens verklaard, dat de instandhouding van de democratie juist voor de Vereenigde Staten een politieke taak van den eersten rang is en hij heeft tegelijkertijd zijn wantrouwen tegenover de dictaturen niet onder stoelen of banken gestoken. Het is vanzelfsprekend, dat deze uitlatingen in Engeland en Frank rijk een machtigen weerklank hebben ge vonden. Hoever deze ontwikkeling nu ook voortgeschreden mag zijn, in ieder Sval neemt de hoop vasten vorm n, dat op zekeren dag de Ameri- nen hun afwijzende houding te genover de Oude Wereld zullen la ten varen met het oog op hun groote taak, den volken, die hier voor den vrede strijden hun ongekende macht als dekking in den rug ter beschik king te stellen. Wij zijn zeer zeker nog ver van dezen dag verwijderd, maar in ieder geval mogen wij niet vergeten, dat de Vereenigde Staten aan de ontwapeningsconferentie hebben deelgenomen en dat zij on danks hun bekende houding tegen over Genève in de Mantsjoekwo- aangelegenheid vruchtbaar met den Volkenbond hebben samengewerkt. Want en dat moet men steeds weer bedenken Amerika kan tegenover het Japansche imperialisme al evenmin onver schillig staan als tegenover het pan-germa- nisme. De dag moet komen, waarop de drie groote democratieën waarop Washington, Londen en Parijs erkennen, dat zij aan de zelfde gevaren zijn blootgesteld, aan het gevaar van een doctrine en aan het gevaar van een fait accompli. En op denzelfden dag, dat deze wetenschap zich baan breekt, zullen de Vereenigde Staten, Groot-Brittan- nië en Frankrijk gedwongen zijn, zich ein delijk solidair te verklaren en den vrede af te dwingen tegenover, al degenen, die er van droomen, den vrede te verstoren. Be taak van Bonnet. Een ieder, die de afwijzende houding van den Amerikaan tegenover Europa kent, zal weten, dat de weg naar het bovenomschre ven doel niet over rozen leidt. Het zal de taak van Georges Bonnet zijn, den Amerika nen dezen weg zoover als maar eenigszins mogelijk is te doen bewandelen en dat in den korten tijd dien hij voor zijn missie ter beschikking heeft. En daar het hier een volk van business betreft, zal de veldslag voor den vrede, de strijd om de overtui ging op economisch gebied gestreden moe ten worden, Georges Bonnet zal in de eerste plaats moeten trachten, de economische betrek kingen tusschen de Vereenigde Staten en Frankrijk hechter te maken. De driezijdige valuta-overeenkomst zal de gelegenheid bie den, tot een nauwere samenwerking van de Amerikanen met de beide West-Europcesche democratieën te geraken. Georges Bonnet zal in Amerika hartelijk uitgestoken han den vinden. Maar hij zal ook tegenstand en wantrouwen leeren kennen. Hij weet dit en indien de hem opgelegde taak niet zoo oneindig moeilijk zou zijn, ware wellicht de keuze niet op hem gevallen. (Nadruk verboden.) HET PARTICULIERE LEVEN VAN DEN RUSSISCHEN DIC TATOR. ACHTER STEENEN MUREN EN STALEN DEUREN. De monsterprocessen, die op het oogenblik te Moskou tegen het oude kader van de communistische partij gevoerd worden, vestigen weer eens de aandacht op Stalin, den heerscher over leven en dood In de Sovjet-Unie. Onze V.P.B.correspon- dent te Moskou geeft hierover in teressante bijzonderheden. Er doen In de Sovjet-Unie talrijke legenden over „Vadertje Stalin" de ronde. Iedere dictator heeft behoefte aan derge lijke legenden, en dienende geesten zor gen er wel voor, dat er steeds een behoor lijk aantal in omloop is. Wat is de waarheid? Hij kwam uit Georgie, waar hij in Tiflis theologie studeerde. Toen de wereldoorlog uitbrak, had hij reeds in bepaalde revola- tionnaire kringen naam gemaakt. Geboren is hij als Joseph Dzjoegasjvili. Hij zelf zegt, dat het Duitsche woord „Stahl" hem op den naam heeft gebracht. Het moest be teekenen, dat hij zoo hard als staal wilde worden. In Moskou werden zijn scherpe debatten gevreesd en Lenin had hem gaar ne verbannen, indien hij daartoe maar den moed had gehad. Na den dood van Lenin maakte Stalin on danks den tegenstand van de partijleiding carrière. Het secretariaat-generaal gaf hem een groote macht in handen en deze macht gebruikte hij om zijn oorspronkelijke mede werkers, waaronder Trotzki, ter zijde te schuiven. Omstreeks dezen tijd publiceerde de we duwe van Lenin. mevrouw Kroepskaja, de brieven van haar echtgenoot. Waarom ook niet? Men kan toch de correspondentie van den leider van de Russische revolutie publi- ceeren? Stalin was het daarmede niet eens. Hij verzocht de weduwe Stalin, dergelijke dingen liever na te laten. Toch verscheen er een brief in druk, waarin gezegd werd: ik raad af, partijgenoot Stalin op mijn plaats te zetten, indien ik er niet meer ben. Hij is hard, onbeleefd, ongeduldig, on logisch en denkt er slechts over na, hoe hij aan de macht kan komen." Stalin lachte, toen hij dezen brief gedrukt oyor zich zag liggen. Daarop liet hij mevrouw Kroepskaja zegen, dat zij hem binnen drie uren de ge- heele correspondentie van Lenin moest over handigen. „Wordt aan dit vriendelijk ver zoek geen gevolg gegeven, dan bestaat er vijf minuten na den afloop van deze drie uren geen weduwe Lenin meer." Natuurlijk kreeg hij de brieven. Stalin particulier. De particuliere woning van Stalin in het Kreml bestaat niet uit een kamer en een bureau, zooals men zoo dikwijls te hooren krijgt, maar uit elf behoorlijk gemeubileer de kamers wat iedere diplomaat 'die Stalin wel eens bezocht heeft, getuigen kan. Meest al houdt hij echter verblijf in zijn werk kamer. Stalin schijnt geenszins laf te zijn, hoewel hij tot nog toe geen gelegenheid heeft ge had, zijn persoonlijken moed te bewijzen. Tegen het gevaar van vergiftiging beschermt hij zich zeer handig. Zijn eten komt uit de gemeenschappelijke keuken van het Kreml. De koks krijgen hetzelfde eten als hun hooge heer. Het is onmogelijk, Stalin te bereiken, zon der een daartoe strekkend verlof te hebben ontvangen. Lenin beschermde zïch indertijd door twee goed betaalde bataillons Chinee- zen. Stalin jaagde deze lijfwacht weg en nam zich Kozakken. Na eenige weken wan trouwde hij ook hen en verving deze solda ten door Siberiërs. Maar ook dezen ontsloeg hij spoedig en liet 3000 vertrouwde Georgi- ers naar Moskou komen. Deze menschen worden zeer goed betaald, goed gekleed en uitstekend behandeld. De werkkamer van Stalin is voorzien van stalen deuren, die echter slechts geopend kunnen worden door degenen, die er het geheim van kennen. Niemand mag Stalin naderen. Vroeger vertoonde Stalin zich dikwijls in het openbaar. Een persoonlijk overhandigen van verzoekschriften was echter steeds le vensgevaarlijk. want de lijfwacht had het recht een ieder neer te schieten, die het waagde, zonder toestemming nader te ko men. Eenige malen bezocht Stalin ook het theater; deze bezoeken waren steeds onver wacht. In de laatste maanden heeft hij zich' echter meer en meer uit het openbare leven teruggetrokken. In zijn omgeving weet men, dat hij over het algemeen zeer nerveus is, hoewel daar van naar buiten weinig blijkt Daar Stalin/ zeer moeilijk te beïnvloeden is, schijnen raadgevingen hij hem nimmer groote ge volgen te hebben. Stalin weet, dat niet alle Russen van hem houden. Hij weet zelfs, dat hij bij velen onbemind is en dat hij lang niet alle partij- genooten kan vertrouwen. Hij trekt zich daar echter weinig van aan en de laatste processen hebben geleerd, hoe hij zich van tegenstanders in de partij weet te ontdoen. Zonderling genoeg teekent Stalin nooit persoonlijk een doodvonnis. Dat laat hij aan de rechterlijke autoriteiten of aan den chef van de G.P.Oe over. Zoo leeft deze man, rusteloos, achter stee-, nen muren, ver van zijn volk. De zusters Boton bij hun Hongaarsche tL.ns op de schaats.

Kranten Regionaal Archief Alkmaar

Schager Courant | 1937 | | pagina 11