De Brabantsche Brief Theorie der electrolyse Economische Kroniek van Overproductie Ulvenhout, 25 Januari 1937. ^mico* Paulus, Gerar- clus, Franciscus Pelsner wierd kortweg genoemd: „Pauwke Pels" en meestal: „Gekke Pauwke". In z'n leste le vensjaren hiette- n-ie: „Pauwke Bid frons". Als ik nou en 'dan Gekke Pauw ke en Pauwke Bid frons door mal kander gooi in 'deus vertelsel, dan weet ge dus wel, da'k denzelfden Paulus, Gerardus, Franciscus Pelsner bedoel. Ja, ik zeg dat zoo op voorhand, want ik besef heel goed, dat 't 'n bietje vreemd Schijnt. Ommers: „Pauwke Bidfrons", dieën naam loont duidelijk en kleer aan, dat P. G. F. Pelsner in 'nen geur van heiligheid, van be- zondere vroomheid stond. Terwijl den naam van „Gekke Pauwke" al weinig in over eenstemming is mee zijnent faam van braaf heid, mee den roep van heiligheid van dat (eigenste Pauwke. En toch, amico Is dat nog zoo vreemd ïiic! In d' ogen van 'n onheilige, „verstandige' van 'n egoïstische menschheid, mót het hei lige wel „gek" zijn! En is dat ook! 's Zondags in de kerk vinden we 't wel fijn te kunnen bidden tot 'nen God, die Zij nen Zoon tot ons gerief liet doormartelen, maar onder alle millioenen, die 's Zondags jn de kerken zitten, zal er niet éenen zoo „gek" zijn, om z'n eigen tot heil van z'n evennaasten aan twee kruisbalken te laten nagelen Kijk maar, als de kerk uit is, in 't armenzakske. Centen, centen, 'nen knoop en 'nen vijf-centimes. Allez! Ik wil nie zeggen, dat 'n Christelij ke samenleving alleen tieren kan met louter adspirant-marteleers, maar tusschen het offer van den kruisdood en den beenen knoop is nog wel veul middenweg. Afijn: gekke Pauwke Bidfrons! Pauwke is gelijk mee mij opgegroeid. En bp school was er tusschen hum en ons zóó weinig verschil, dat misschien den meester 't zelfs nie zag. Toch was er al onderscheid! Pauw, herinner ik me, kost geen bloed van *n ander zien. Als 'nen jongen 'n gat in zij nen kop viel, dan wierd Pauwke bleek en druilde weg. En toch kwam ie 'ns 'nen keer op school, lachende, mee 'n kuifke als 'n speldenkussen, stijf als 't was van bloed. Jongens, 'n stuk of tien, hadden 'm onder- wegen opgewacht, om te „vechten". Tk denk om 'ns uit te zoeken, wat ze eigenlijk aan Pauwke Pels hadden. Eenen was begonnen. Al rap had die bijstand noodig gehad van nommer twee en drie en ten leste vocht Pauw teugen de heele bende. Resultaat: 'n gat in z'nen kop dat er zijn mocht en 'nen „goeicn" naam! Pauwke kwam lachende in de klas, 'n kwartier te laat. Hij zag er uit, of ie alleen, in z'n dooie eentje, den tach- tigjarïgen oorlog uitgevochten had, dien we sjuust aan 't leeren waren. Hij kreeg straf voor 't te-laat-komen en Pauwke keek tevre- jen, op 't kant je-van-lachen af. Toen moest ie „maar dalijk" de les uit 'den tachtigjarigen oorlog opzeggen en Pauwke was te veul bij zijnen eigen pas- geleverdcn oorlog, dan dat 'm den pee- stamp-van-Leien, ja zelfs 't Bredasche turf schip ook maar zie datte kost beroeren; Ik herinner me zelfs, dat ie 't Bredasche turf schip rustig, mee 'nen handveger in den mast, door Piet' Hein de Berezina bij Lon den op liet varen. „Dwars deur de ket- tings" zee Pauwke. Voor deus Historische prestatie kreeg ie *nen tweeden douw en hij „incasseerde 'm elegant", zouwen vandaag de kranten schrijven. ,,'t Staat zoo In 't boekske, meester," zee Pauw, ,maar ik zal de strafregels wel ma ken." 't Leek er veul op of mee dieën bak steen, dien ze op z'n hoofd hadden ge gooid, heel de Vaderlandsche Geschiedenis geschift was! „Voor deze opmerking," zee den mees ter, „zullen we de duuzend strafregels maar volmaken," en toen kreeg P. G. F. Pelsner 'n lel om zn' ooren, dat zijnen kop weer bloeien ging. (Ind ie dagen spuiden de meesters er nie mee!) Nou zag Pauw eruit als den 80-jari'gen oorlog eigens en van schrik liet den mees ter de duuzend regel „vallen". Pauwke lachte... Wreef over z'n kop laners z'n gezicht en 't .bloed liep in één oog. Pauw kneep dat oog dicht en bleef mee 't andere lachen. Toen hield d'n meester 'm onder de pomp en spoelde Pauwke proper. Maar al wie gedocht zou hebben, dat Pauwke bleek zou worden en wegdruilen, die kwam faliekant uit. Een meiske in de klas wierd misselijk. Dat was Sjoowke Kools. Daar is gekke Pauwke twintig jaar later mee getrouwd. Sjoowke had tien jaren gevrejen mee 'n ander en Pauwke bad gewacht tot 't af was. Sjoowke en dieën „andere" trouwden toen binnen 't jaar mee 'n ander, iets wat ge wel meer ziet..! Pauwke Pels was intusschen 't „gekke Pauwke,, geworden als ie naar de dertig jaren liep. En daar waren veul reden voor...! Ten eerste keek ie nie naar de wefkes. Zooiets laten „kearels" van achttien nie óp zich zitten. Die van vijfentwintig tellen 'm niemeer mee en die van dertig tikken teugen d'r voorhoofd. (Vooral diegenen die mée 'n helleveeg trouwden!) Ten tweede bleef Pauwke bij zijn moeder, vader was dood en schaamde z'n eigen nie er rond voor uit te komen, dat ie heel veul van z'n moeder hield. Daarom verklaar de 't vróuwvolk 'm tot „gekke Pauwke". Want. zoo fier en zoo gelukkig de moe ders zijn op zonen, die baar op de han den dragon zoo slecht kan 't vrouwvolk dat van de mannen velen! Vreemde, maar trieste waarheid, amico; te verklaren mee dat eone woordeke: „jalouzie' Gekke Pauwke werkte van den vroegen morgen tot den laten avond, of ie voor 'n huishouwen van tien kinders te zorgen bad en mee 't verdiende geld „lee ie zijn moeder in de watjes", die 't mooiste leven van Ul venhout had! Wat Pauwke's streven was, ,want zooals hij 'n moeder had, zoo was er maar één", vertelde-n-ie geren. Ge kost 't huiske van uit de verte kennen, zoo prontjes zat 't in den verf; zoo mooi pronkten de kanten gordijnen achter 't blin kende glas; zoo rijk bloeide langs de deur de klimroos in 't schoonste voortuintje van heel 't dorp. En met moeder in glanzend zwarte, zware zij, ging Pauwke trotsch 's Zondags naar de Hoogmis, brocht haar op haar „eigen plaats", dicht bij den preek stoel, voor welke plaats Pauwke ieder jaar 'n groot bedrag neertelde bij den koster. Derdens brak gekke Pauwke nou en dan 'ns los. Dan kwam ie op 'n Zondagmiddag in den „Gouwen Koei", wierd 'n tikske zat en spuide dan voor komiek. Boven op de bil- jert, op z'n kousvoeten, droeg ie dan lie-kes voor, begeleidde z'n eigen op 'nen kleinen, zeskantigen trekzak, gaf rondjes, die we eigens mosten betalen, en we lachten ons kriek om deus „stapelzotte Pauwke". Pauwke... Hij was nie groot. Maar daarom was 't nie, dat we 'm Pauwke noemden. Hij was... hij had..., ja wat was 't nou? Hij zag er zoo... kinderachtig uit. Neeë, da's ook 't goeie woord nie! 't Was de onbedorvenheid van z'n trouwen herte-oogen, die 'm kinder lijk deden schijnen. En de kleur op z'n kleine ronde wangen.. Hij had, nou ben ik er, hij bad een misdieners-gezicht. Rozig, volle rooie lip pen en geen spoorke van 'nen snor, wat in die dagen al héél „kinderachtig" stond! Daarbij zwart krulhaar met altijd 'n krulleke op z'n voorhoofd. Kortom: 'nen tiep om te vernikkelen, maar... waar g'oew eigen in ver gissen kost! Want ik zag 'm er voor aan, als ie daar zoo boven op die biljert mee z'n korte breeje lijf stond te wiegen op den muziek van z'nen trekzak, dat ie minstens nog altij was dat Pauwke Pels van school, dat 't mee 'n lachend gezicht opnam teugen tien man! Neeë, 't was geen wonder, dat ie, mee z'n kinderachtig gezicht, z'n onverschil ligheid voor 't vrouwvolk, hij die alleen werkte voor z'n moeder en nou en dan voor z'n eigen plazier, dat ie "t gekke Pauwke van Ulvenhout" wierd. Toen z'n moeder stierf, was heel 't dorp gespitst op gekke Pauwke. „Hebt ge 'm al gezien?" „Hij zal nog gekker worden!" Maar 't gekke was, Pauwke wierd nie gek ker, maar veul seerjeuzer en dat was wel gek...! Moeder kreeg 'n eerste-klas-begrafenis van duuzend gulden, daar wierd geluid, daar wierd gerouwd of 'n Barones wierd uitge dragen en Pauwke liep achter de kist.van mahoniehout en zilver in kaarsrechte hou ding, zonder één traan en mee veul zacht heid in z'n matglanzende dieren-oogen. 't Was voor 't eerst na drie dagen, dat we 'n m zagen. En ,,'t" viel 'n bietje teugen. Later wierd Pauwke veul mager. Ik sprak 'm 'ns aan. „Pauw, ge zijt er nie half meer...?" t Valt nie mee, Dré, oew moeder verlie zen! Maar... één ding, man; ze is in den hemel, dat hee ze aan mij verdiend!" Gij zijt ook altij goed voor heur geweest, Pauwke." „Jawel, Dré, zekers. Ik hoop alleen maar, jonk, da'k ze nooit één minuutje verdriet heb gedaan." „Zal wel losloopen!" „Ik hoop 't. 'k Heb drie dagen, dat ze boven eerde stond, bij d'r kist zitten prakizeeren daarover afijn. Moeder is gelukkig en meer kan ik nie verlangen. Oudoe!" Pauwke was geblazen. „In de „Gouwen" hebben we 'm niemeer gezien. Dieën gang is ie in zijnen rouwtijd verleerd. 'n Paar jaren later ,trouwde-n-ie mee z'n Sjoowke en... dat liep triest af. Sjoow blééf binnen 't jaar, in 't kinder bed. Liet 'm achter mee 'n teer, teer dochterke, waarvoor ie weer peezen en sap pelen ging, als vroeger voor 'n moeder. Toch kost ie 't kindeke nie behouwen. Als 't vijf jaar was en er uitzag als twee, dan hemelde ook 't kindeke. Toen was Pauwke veul omver geworden. Ruim zeuven jaren aan één stuk had ie gevochten teugen den dood voor alles wat 'm 't liefste was, dat valt, om Pauwkes woorden te gebruiken, nie mee! Mager, mager wierd ie als 'n telhout. Z'n zwarte krullen vergrauwden en sluikten tot staalgrijze pieken en mee z'n veertigste was ie wit. 't Misdienderskopke was weg. De don kere, matte oogen smeulden in 'n wit ge zicht. Hij kwam nicverans meer, dan in de kerk en op zijn werk 's Zondags zat ie heele dagen in 't huiske van moeder-nog voor 't raam te lurken aan 'n pijp. 's Zo mers zat ie voor de deur. .Gekke Pauwke" had ik bijna niemeer gehoord. Hoogstens op deuze manier: „Pels, ge weet wel, Pauwke Pels. gekke Pauwke!" Want na zijnen trouw en teugenslag daar in, na 't verlies van z'n kindeke, was Pauw bij 't vrouwvolk in achting gestegen. Maar toen ie ,op z'n eigen" bleef, naar 'n tweede vrouw verder nie omzag, alleen z'n huiske bestierde, de graven op 't kerk hof tot de schoonste van Ulvenhout maakte, veul vroom leefde en toen uitlekte, dat ie van de kamer waar moeder, vrouw en kind gestorven was, 'n soortement kapel- lcke hadt gemaakt, toen gingen de vin gers weer naar de voorhoofden mee deus woorden: „ziedc nou wel?" Maar Pauwke ging zijnen weg. Eenzaam. Hij wgs vriendelijk voor iedereen,, behulp zaam als altij, gereed voor den arme, be reid voor den zwakke, klaar voor iedereen dien ie docht te kunnen helpen en Pauwke sleepte z'n kruis, zooals O. L. H. 't waar schijnlijk wel 't beste vindt. Daar waren er, die in nood naar Pauwke gingen, mee de gedachte van: „hij is toch nie wijzer en zal wel helpen." Zoo wierd ie veul arm. 't Huiske verviel. Wat versleet wierd nie meer hersteld of aangevuld alleen z'n „ka- pelleke", dat bleef. Pauwke had eigenlijk voor geen mensch meer te zorgen, ook al zorgde-n-ie dan voor tientallen anderen, zooveul als ie kon. Maar hij wierd ouwcr, zwakker., de verdiensten veul minder. En op 't end kost ie alleen nog maar helpen door gebed, moest ie vertellen. 't Was allemaal op, behalve z'n goeie hart, dat altijd klopte voor anderen. En toen gebeurde 'ns iets, wie zal zeg gen of 't „toeval" was Maar 'n rade loos Moederke kwam Pauwke's hulp, z'n gebed vragen, voor haar kindeke, dat opge geven was, door den dokter. ,,'k Zal doen wa'k kan', had Pauwke ge- zeed: „ik heb drie éo®'® voorspreeksterkes in den Hemel, dus 't Kindeke wierd beter! En den dokter, die 't lijkske docht te komen schouwen, den anderen morgen, liet zich ontvallen: ,,'t kind is behouwen, daar is hier 'n wonder gebeurd." En zoo, amico, zoo wierd gekke Pauwke, „Pauwke Bidfrons". Want al wat in moeilijkheden zat, ging naar Pauwke, mee 't verzoek „bidfrons". Komende van 't kerkhof, is ie biddende onder 'n auto geloopen. Z'n leste woord was „God....!" Hij is begraven, 's morgens in de vroegte, doodarm. Veur Pauwke Bidfrons was er niks overgebleven. Hij had nooit om z'n eigen gedocht. Maar toch had ie nog 'n testament. Z'n kapellcke te verkoopen en den opbrengst te geven aan meneer Pas toor voor den armste der parochie. Kapel en trekzak ovaar ie de leste i«ren orgel muziek op spuide) brochten f $0.75 op. „Gekke Pauwke". Jawel! Nog wat meer van zulke „gekken" op deuze „verstandige" weareld en de weareld is geen gekkenhuis meer! Veul groeten van Trui en als altij geen haarke minder van oewen t.a.v. Dré. Op welk gebied onze groote land genoot zijn triomfen viert. Men schrijft ons uit Berlijn: Onze landgenoot Prof. Debye, de directeur van het Kaiser Wilhelm-Instituut voor Natuurkunde te Berlijn-Dahlem, wat thans zijn voltooiing nadert, die onlangs den No belprijs voor scheikunde verwierf, hield Zaterdag voor de Duitsche Chemische Gesell schaft een belangwekkende rede over zijn nieuwe theorie der electrolyse. PROF. DEBIJE De hoogleeraar gaf eerst een overzicht van de geschiedenis der electrolyse en der electrolyten. Spr. herinnerde aan Faraday, die voor omstreeks 100 jaar pioniersarbeid op dit gebied verrichtte. Thans is het al weer een halve eeuw geleden, dat Arrhenius zijn bekende theorieën ontwikkelde. Men wist, dat allerlei vloeistoffen, b.v. zuiver wa ter, geen electrischen stroom geleiden. Maar reeds ontdekte men, dat, wannéér men in water een weinig zout oplost, b.v. een lepeltje keukenzout, de vloeistof plotseling electrischen stroom uitstekend geleidt De geleiding van electrischen stroom door een dergelijken vloeistof heeft echter niet zoo plaats als b.v. in koperdraad, waar de stroom als het ware doorheenvloeit Wordt de stroom echter b.v. door pekel geleid, dan wordt hij als het ware met kleine „pontjes" van den eenen oever (pool) naar den anderen gevaren. Dit wist reeds Arrhenius. Hij verklaarde dit verschijnsel op de volgende wijs: In het water hebben zich de moleculen van het zout opgelost. De keukenzout-molecule die uit één atoom natrium-metaal en uit één atoom chloorgas bestaat, is in een keuken zoutoplossing heelemaal geen molecule meer de beide bestanddeelen zweven als het ware los naast elkaar in de vloeistof. Aangezien zij nu echter beide verschillend electrisch geladen zijn, worden zij door de beide po len der stroomgeleiding aangetrokken, en wel de natrium-deeltjes door de negatieve pool en de chloor-decltjes door de positieve pool. Nu zou men denken, dat een oplossing den stroom beter zou geleiden, naar mate ze meer geconcentreerd is. In werkelijkheid echter bleek het electrische geleidingsver mogen van een oplossing af te nemen, naar mate men meer zout in de oplossing bracht. Dit verschijnsel maakte een nieuwe theorie noodig. Men nam dus aan, dat bij een groo te concentratie der deeltjes, het uiteenval len van een molecule in zijn bestanddeelen, de „ionen" niet volkomen was, maar dat in een geconcentreerde oplossing de moleculen meer samengehouden werden, en dat dus een kleiner aantal deeltjes als „pont" voor den „overtocht" van den stroom ter beschikking stond, m.a.w. dat het ge leidingsvermogen kleiner werd. Op dit gebied nu heeft Prof. Debije bui tengewoon belangwekkende proeven geno men. De hoogleeraar vertelde, dat hij zich reeds sedert jaren met dit probleem heeft bezig gehouden. Thans is het den professor gelukt vor dit verschijnsel een nieuwe the orie op te stellen. Volgens onzen landge noot moet men bedenken, dat ieder deeltje van een gesplitste molecule dus b.v. een natrium-ioon met zijn positieve lading in de vloeistof niet zonder verbinding aan zijn omgeving blijft- Integendeel, deze na- trium-ionen zullen de negatief-geladen chloor-ionen aantrekken. Er zal dus na kor ten tijd als het ware een chloor-ionon-wolk ontstaan zijn, wier kern de natrium-ioon is. De hier optredende electrische spannin gen zijn zoo sterk, dat zij den „tocht" van den ioon dor de vloeistof tegenstand kun nen bieden. Het zijn dus niet moleculaire verbindingskrachten, die in geconcentreerde oplossingen den „tocht" van de ionen door de vloeistof verhinderen, maar electrische krachten tusschen de ionen onderling. Hiermée is niet alleen de onregelmatigheid in het optreden van sterke electrolyten ver klaard, maar ons begrip der electrolytische gebeurtenissen is hierdoor belangrijk ver diept. ONJUISTE OPVATTINGEN, DAAROMTRENT BESTAAN. Er is de afgeloopen jaren af en toe ernstig bezwaar gemaakt tegen sommige middelen, welke door onze en andere regeeringen wer den aangewend om de gederailleerde voort brenging weer in andere en betere banen te leiden. Een der methoden daarbij was de vernietiging van geproduceerde goederen cn het ligt bijna voor de hand dat deze wijze van handelen in een samenleving, waarin door een deel der menschheid gebrek werd geleden, op tegenstand moest stuiten. Groot echter is deze feitelijk nooit geweest en hij verliest zijn reden van bestaan, zoodra de economische omstandigheden zich zoodanig beginnen te wijzigen, dat tot dit middel, dat stellig als een paardenmiddel moet worden beschouwd, minder behoeft te worden ge grepen. De laatste tijd heeft zich stellig gekenmerkt door symptomen, die als oplevingen kunnen worden beschouwd cn het vermoeden lijkt ge wettigd, dat de dagen niet ver meer zijn, waarin vernietiging van verbruiksgoederen niet meer zal voorkomen, omdat het over bodig zal zijn geworden. 1 Toch- zullen er ook na ons weer tijden zijn, waarin de producent met zijn goederen geen weg weet en waarin zal worden gespro ken van „overproductie". Iedere crisis zal zich kenmerken door iets van dien aard en aangezien een crisis een verschijnsel is, dat na verloop van tijd steeds opnieuw moet op treden, omdat we staan in een maatschappij van levende menschen en niet van doode dingen, verliest liet begrip „overproductie" niet aan actualiteit, zelfs niet in perioden, waarin de mensch verheugd kan zeggen: „Het is weer achter den rug." Want straks zal zich een nieuwe overpro ductie weer aanmelden. Wat nu is overproductie? Er is over dit begrip ontzettend veel ge- zeg cn geschreven en, zooals altijd in soort gelijke gevallen, ontbreekt het niet aan mis leidende opvattingen. Niet zelden wordt daarbij uitgegaan van de mcnschclijke be hoefte. Men redeneert ongeveer als volgt: „De „mensch is er nog nooit in geslaagd zooveel „te produceeren van eenig artikel, dat iedere „behoefte inderdaad werd bevredigd. Hoe- „veel ook werd voortgebracht, altijd waren „er nog menschen, die om eenige reden het „sterk begeerde goed niet tot bun beschik- „king konden krijgen. Daarom is er nog „nooit werkelijke overproductie geweest eh „gezien het reusachtige aantal onbevredigde „mensehelijke behoeften, valt sterk te be twijfelen of ze er ooit zal zijn." Nemen we bijvoorbeeld een artikel als een auto. De prijzen er van zijn geleidelijk ge daald en we willen aannemen, dat men op het oogenblik f 1000.noodig heeft om er een te kunnen bezitten. We veronderstellen verder, dat de fabrikanten klagen over over productie. „Geen kwestie van!", aldus rede neeren de aanhangers van de bovenaange haalde theorie. „Er is geen overproductie, „verlaag de prijs maar tot f 500.—, tot f 250.-, „tot f 100.tot f 1.— en je zult zien dat er „van overproductie allerminst sprake is." Deze redeneering is natuurlijk foutief. Want ze komt er op neer, dat er eerst sprake van overproductie zou kunnen zijn, wanneer iedere men sehelijke behoefte is bevredigd, wan neer zelfs degene, die voor de vervul ling er van de kleinst denkbare te genprestatie wil of kan leveren, de beschikking kan krijgen over het goed. In de practijk zou het betee- kencn, dat het artikel aan overvloe digheid de lucht zou moeten evena ren. Een en ander lijkt zoo voor-de-hand-lig- gend, dat men zich er eigenlijk over zou mo gen verwonderen, dat er nog menschen zijn, die deze kant op willen. Dat dit echter wel degelijk het geval is kan blijken uit de vol gende zinsnede, die we overnemen uit bet weekblad „De Waag", waarvan onlangs het eerste nummer is verschenen en waarvan Dr. Ir. M. D. Dijt als economisch redacteur optreedt. We lezen daar: „Immers restrictie „of beperking beeft geen zin, is zelfs in „hooge mate schadelijk, voor hot heden even zeer als voor de toekomst, zoolang zoovele „redelijke wenschen naar producten onver- zuid moeten blijven." Weliswaar bevat bet woord „redelijke" een beperking, maar de betcckenis er van is zoo rekbaar, verschillende menschen hechten er een zoo verschillend begrip aan. dat een en ander als uitgangspunt voor een betoog nau welijks van waarde kan zijn. I-Ict is mogelijk, dat soortgelijke theorieën worden ingegeven door mensclilievende ge dachten, want men kan begrijpen, dat menig een het van harte zou toejuichen, indien het gebrek, dat thans in de wereld bestaat, ge heel of ten deele zou kunnen worden opge heven. De fout van de redeneering is echter, dat ze eenzijdig is, waar ze niet éénzijdig mag zijn. Alles in de wereld is te beschouwen als een doorloopcnd zoeken van evenwicht tusschen twee tegendeelen en de economi sche wetenschap zou niet van deze aarde zijn, indien ze daarop een uitzondering maakte. „Houdt men «Héén rekening met het be grip „behoefte", dan voert dit in theorie tot. de prijsverlaging zonder einde, waarbij dan weer begrippen als „redelijk" noodig zijn om op gekunstelde wijze die eindeloosheid te on derbreken. Noodig is een tweede begrip, dat met de behoefte een evenwichtstoestand in het le ven roept. Dat als het ware juist in tegen- overgestelden zin werkt en waardoor aan de mogelijkheid der bevrediging van behoeften grenzen worden gesteld. Dit andere begrip zou men kunnen aan duiden als de moeite, die moet worden aangewend om iels te kunnen produceeren. Men kon zich dat gemakkelijk voorstel len, indien men zich even verplaatst in een maatschappij, waar ieder geheel voor zich heeft te zorgen. Donken we ons een oermensch, die plotseling tot do ontdek king komt, dat bij honger heeft. Hij gaat op jacht en getroost zich groote moeite cn konijn te vangen. Terwijl hij het zit te ver orberen komen -enkele èndcre konijnen in zijn nabijheid. Met veel minder moeite dan noodig was om het gevangen konijn te be machtigen, zou hij deze andere dieren in zijn bezit kunnen krijgen. Maar hij doet geen poging daartoe. Te meer, omdat zich na zijn groote inspanning een andere be hoefte bemerkbaar maakt Hij krijgt slaap. Om die behoefte behoorlijk te kunnen bevredigen, wil hij een zachte legerplaats. Nieuwe moeite is noodzakelijk: hij moet enkele armvollen verdroogde planten ver zamelen. Oorspronkelijk was voor alles, wat de mensch zich wenschte, moeite noodzakelijk. Soms was die grooter, soms kleiner, soms getroostte hij zich een groote moeite, soms was de kleine moeite hem te veel en al naar zijn behoefte was de moeite van een anderen aard. In onze kapitalistische wereld is dit alles soms niet zoo duidelijk meer te zien, maar het grondbeginsel is in wezen precies het zelfde gebleven. We hebben de gewoonte aangenomen alles ter omrekening in geld uit te drukken. De grootte van de behoefte wordt aangegeven door een aantal guldens, evenals de voort- brengingsmoeite. waarbij dan meestal wordt gesproken van de voortbrengingskos- ten. Deze beide factoren houden elkaar volko men in evenwicht, een veranderd even wicht weliswaar, maar alles in de wereld is nu eenmaal veranderlijk en we hebben bo ven reeds gezien, hoe èn behoefte én voort brenginesmoeite al naar de omstandighe- oen kunnen wisselen. Deze twee factoren dus. de voortbrengines moeite cn de behoefte bepalen de productie. Wordt de behoefte aan eenig artikel groo ter, de voortbrengingsmocite daarentegen kleiner, dan kan men er zeker van zijn dat de positie sterk zal toenemen. Is bet omgekeerde het geval, neemt, de behoefte af, wordt de voort brengi ngsmoeite grooter, dan daalt de productie, i In onze samenleving nu, waar producent en verbruiker niet meer één en dezelfde persoon zijn, is het de opgave van den producent de behoefte te taxeeren. Hij brengt meestal voort zonder de zekerheid te bezitten, dat zijn moeite niet te groot is geweest. Eerst nadat het geproduceerde goed is gereed gekomen, komt het in de meeste gevallen eerst aan de markt en eerst dan blijkt of de fabrikant juist heeft geoor deeld Want in verreweg de meeste gevallen verschijnt de verbruiker ten tooneele, nadat het goed is gereed gekomen. Hierop zijn een massa uitzonderingen, zoo bijvoorbeeld bij bestellingen op schepen, machinerieën^ bij aanbestedingen en dergelijke, in het al gemeen bij groote objecten. Meestal dus moet de producent eerst voortbrengen en dan afwachten of hij in derdaad de behoefte juist heeft bepaald. Vandaar ook dat hij het is. die de be schikking heeft over een woord, dat de en- juistheid van zijn bepaling aangeeft: het woord „overproductie". De bcteckenis ervan is, dat, hij hij zijn taxatie een fout heeft gemaakt, dat hij de behoefte te groot heeft gewaardeerd, dat hij zich dus te veel moeite, te grooto voort- brengingskosten voor heeft getroost. Den consument interesseert deze vergelij king tusschen behoefte en voortbrengings- kosten niet in het minst. Zijn vergelijking is een andere: zijn behoefte aan het goed en de kostprijs daarvan, welke voor hem be- tcekent een bepaalde hoeveelheid moeite, noodig om een zekere som gekls te verwer ven, de ontzegging van een andere behoefte of wat dies meer zij. Zoo duidt dus het woord overproductie aan, dat er een wanverhouding is ontstaan tusschen de behoefte aan eenig goed en de voortbrengingskostcn daarvan. Wc willen hier niet meer stilstaan bij de vraag in hoeverre vernietiging, restrictie of beperking inderdaad van nut zijn of niet. Voordeelen zijn er zeker aan verbonden en de betrekkelijk geringe tegenkanting, die er tegen is ontstaan zou er ook op kunnen wijzen, dat dit door menigeen is ingezien. Degenen, die zich bij de waardeering dezer maatregelen echter geheel laten leiden door hun goede hart., die dus uilgaan van de be hoefte alleen, bewijzen de maatschappij een minder goede dienst dan in hun bedoeling heeft gelegen. Want naarmate men de eene factor, hier dus die der behoefte, gaat be- voordeelen. benadeelt men de ande re, in dit geval de productie. Dit moet op den duur voeren tot een onder mijning daarvan met al haar na- deelige gevolgen. Was dit uitvoer baar, dan zou de samenleving op een gegeven oogenblik voor katast.ro- phale gevolgen kunnen komen te staan: de inéénstorting van de pro ductie. In de practijk echter ls een en ander een utopie. Omdat hij overproductie de voort brenging. hetzij door overheidsmaatregelen, hetzij vrijwillig, hetzij gedwongen door het onrendabel worden der onderneming, wordt beperkt. Alle behoefte theorieën ten spijt»

Kranten Regionaal Archief Alkmaar

Schager Courant | 1937 | | pagina 7