Olympische
fakkelloop
naar Tokio
Gibraltar een paradijs
De „zieke man"
achter prikkeldraad
Sven Hedin
aan de Bosporus
Het probleem der
Egyptische Capitulaties
Voor advocaten om van
te smullen
Een tol op het
patriotisme
Kroningsfeesten
armoede
en
Oud-Indiaansche
opgravingen in de V. S.
Een van de aardigste herinnering
gen van de Olijmp. Spelen van 36 is
de fakkelloop met het heilige vuur,
dat in de Grieksche stad Olympia werd
ontstoken en door meer dan 3000
athleten naar het stadion te Ber
lijn werd gebracht. Geen wonder
dan ook, dat Japan, hetwelk de Spe
len in 1940 organiseert, er groote
waarde aan hecht, den fakkelloop te
herhalen.
Maar hoe? Reeds de voorbereidingen voor
den loop van Olympia naar Berlijn kostten
maandenlang werk. En daarbij liep de weg
door beschaafde landen met goede wegen.
Slechts het Balkangebergte bood groote
moeilijkheden. Verder stonden alle slechts
denkbare technische hulpmiddelen ter be
schikking De weg van Olympia naar Berlijn
was iets meer dan 3000 km. lang. Maar
hoe ver is het van Olympia naar Tokio?
Het. is dan ook geen wonder, dat, het Ja-
pansche Olympische Comité reeds tihans een
Het Japansche Olympische
Comité heeft Br. Sven Hedin
verzocht, een kaart voor een
Olympische fakkelloop van
Olympia naar Tokio, onder
vermijding van Rusland, te
ontwerpen Onze V.P.B.
correspondent te Tokio ver
telt daarvan enkele interes
sante bijzonderheden.
Links» SVEN HEDIN
ondrzoek instelt naar de mogelijkheid van
een dergelijken fakkelloop. En het is onge
twijfeld een gelukkige ingeving, dat men zich
nu tot Sven Hedin heeft gewend met het
verzoek, een kaart te ontwerpen, waarop de
weg staat aangegegven, die men volgens hem
het best zou kunnen volgen. De eenige voor
waarde, die de Japanners gesteld hebben is
deze, dat deze weg niet door Rusland loopt.
Zooals bekend geniet Sven Hedin als onder
zoeker van Cent raai-Azië een groote roep
in de wetenschappelijke wereld.
Zonder nog op nadere bijzonderheden in
te gaan, heeft hij don weg, die gevolgd moet
worden, reeds uitgestippeld. Van Olympia
naar Istanboul, over den Hellospont en door
Turkije naar Britsch-Indië, gaat het nog be
trekkelijk eenvoudig. Maar dan beginnen de
groote moeilijkheden. Want de kortste weg
leidt over onbegaanbare bergen. Men zal dus
een omweg moeten maken. Hoe deze er pre
cies uit zal zien is nog niet gekend. In ieder
geval hebben alle in aanmerking komende
landen, behoudens Britsoh-Indië, reeds toe
stemming gegeven, om hun grenzen te over
schrijden.
Desondanks lijkt hot ons voor de fakkel
dragers in China en speciaal in Mongolië
geen al te prettig baantje te worden, want
dat de Chineesche bandieten op de hoogte
zullen zijn van de Olympische idealen, kan
men niet zonder meer aannemen.
Wij willen echter hopen, dat het Japan
sche Olympische Comité er in zfl slagen in
den loop der volgende drie jaren alle moei
lijkheden uit den weg te ruimen.
Hoe Turkije zich opheft.
In een aan de Turksche republiek gewijd
extra-nummer schrijft de Financial Times
het volgende over Turkije's economisch her
stel en de financieele organisatie des lands.
Turkije moest volledig georganiseerd wor
den, van zijn politiek bestuur tot zijn eco
nomische inrichting. De financieele grond
slagen van een geheel land moesten worden
gelegd, de economische productie moest
worden ingericht, verbeterd en verhoogd,
verkeersmiddelen en irrigatiewerken moes
ten worden gebouwd en wat vooral van be
lang is, een gebied tweemaal zoo groot als
de Britsche eilanden moest van electrischen
stroom voorzien en bewoonbaar gemaakt
worden.
In het district Ankara was geen
water en geen bron voor stroomle--
vering. Men besloot het tekort van
de natuur aan te vullen, en alle wa-
terstroomen van het gebied te doen
samenvloeien in een dal, hoog in de
bergen, waardoor een groot kunst
matig meer ontstond. Hierin werd
een kolossale dam aangelegd, wel-
eenige weken geleden in werking
is gesteld, en thans het gehccle dis
trict Ankara bevloeit en water ver
schaft voor de bevolking en voor
de levering van stroom.
Vervolgens diende de industrialisatie van
het land ter hand te worden genomen, ten
einde de natuurlijke hulpbronnen te ont
sluiten, en in de behoefte te voorzien van
een bevolking van 18 millioen menschen,
waarvan het meerendeel nog pas sinds kort
vernomen had dat het zich moest kleedcn
in den Europeeschen zin des woords en
dat zij gebruik moesten maken van de hon
derden kleinigheden die tot het noodzake
lijke bestaan van een beschaafde bevolking
behooren.
Daartoe was in de eerste plaats noodig
een financieel stelsel te scheppen dat in
staat was de voor deze doeleinden benoodig-
de ondernemingen te steunen. Inplaats van
de oude bankorganisatie welke in hoofdzaak
door het buitenland geleid werd, ontstond,
een geheel nieuw stelsel van staatsbanken
welke als particuliere maatschappijen op
treden. Het beste voorbeeld hiervan is de
Sümer bank, welker grondkapitaal door
den staat werd verleend en welke tot taak
kreeg het eerste vijfjarenplan te financie
ren, dat voorzag in de oprichting van ver
schillende industrieën.
Mot de uitvoering van heit tweede vijfjaren
plan, dat voorzag im de exploitatie van de
bodemschatten des lands werd de Etibank
belast. Onder tx>ezioht van den Staat heeft
deze bank een instituut opgericht dat de
concessie verkregen heeft om in het geheele
land naar delfstoffen te zoeken. Tn een paar
jaren tijds heeft dit instituut opmerkelijke
resultaten bereikt.
dernemingen tenslotte de begroeting ten
goede zal komen, zal de regeering uitge
breide middelen tot haar beschikking heb
ben voor verdere nationale verbetering.
Uit het oogpunt der handelsbetrekkingen
met andere landen beteekent zij dat aange
zien feitelijk alle ondernemingen welke or
ders in het buitenland plaatsen min of
meer indirect door den Staat worden ge
waarborgd, zij een betrouwbare en gezonde
cliënt bettekenen.
Het artikel besluit met op te merken, d^t,
de Turksche regeering, onder inspiratie
van haar leider, Kemal Ataturk, niet slechts
uit politiek, maar ook uit economisch en
sociaal oogpunt in een paar jaren tijds een
taak heeft volbracht, welke als een voor
beeld kan dienen van doorzettingsvermogen,
daardoor het land thans een factor gewor
den is voor een waardevolle en gezonde
markt.
Buitenlands che handelskringen
maken zich ongerust.
Hoewel de voorloopige Engelsch-
Egyptische onderhandelingen over
de capitulaties thans geëindigd zijn
en men daarbij tot een resultaat ge
komen is, dat veel goeds voor de
toekomst belooft, schijnen er toch
in de laatste dagen weer meenings-
verschillen te zijn ontstaan, waaruit
bij de slotconferentie, die waar
schijnlijk te Montreux zal worden
gehouden, nog allerlei moeilijkhe
den kunnen voortvloeien.
Engeland's positie is niet gemakkelijk.
Eenerzijds moet het er naar streven, de
sympathie van de Egyptenaren te behouden
en zich bovendien als een waar vriend en
een trouw bondgenoot van het zelfstandige
Egvpte gedragen, om een reactie tegen de
overeenkomst te veimijden, en anderzijds
is men de vertrouwensman van de overige
capitulaire mogelijkheden, terwijl men ten
slotte ""ook de eigen groote economische be
langen niet uit het oog mag verliezen.
In buitenlandsche handelskringen
te Cairo groeit langzaam maar ze
ker de tegenstand tegen een al te
snelle overgave aan het jonge Egyp
tische nationalisme. Men koestert,
ten rechte of ten onrechte, vrees
voor de al te extreme elementen, die
het begrip der gastvrijheid mis
schien wel eens op hun eigen ma
nier kunnen gaan uitleggen. Men
zag zich dan ook liever niet over
geleverd aan de Egyptische recht
banken en de Egyptisch belastïngs-
politiek.
Nu is het inderdaad* een feit, dat de
leus „Egypte den Egyptenaren!" steeds
meer gehoord wordt en dat de tendentie:
„De buitenlanders zijn door ons rijk ge
worden, zij moeten daarom ook hun plicht
tegenover ons vervullen", steeds duidelijker
tot uitdrukking wordt gebracht.
Er doen hier geruchten de ronde, dat
vertegenwoordigers van de hier gevestigde
buitenlanders (Franschen, Italianen en
Grieken) zich tot hun regeeringen zouden
hebben gewend, met het verzoek, alles te
ondernemen om hun bijzondere rechten in
stand te houden. Speciaal wenscht, men niet
overgeleverd te worden aan de Egyptische
rechters. Reeds thans tracht men op alle
mogelijke wijzen de z.g. „gemengde recht
banken" te behouden.
Voorloopig waagt nog geen enkel land het
als eerste de Egyptische eischen openlijk
te bestrijden. Maar het is interessant, waar
te nemen, dat de Egyptische pers thans
reeds naar „Saboteurs" zoekt en dezen aan
valt. En de loon van de Egyptische bladen
zal natuurlijk nog aanzienlijk scherper
worden, indien de verschillende capitulaire
mogendheden luider hun bedenkingen te
gen de totalitaire Egyptische wenschen la
ten hooren.
EEN BARRICADE SCHEIDT TWEE
WERELDEN.
KANONNEN ZONDER WAARDE.
Er bestaat een niemandsland tussohen
Spanje en Engeland; het leidt over een bree-
den dam. Over dezen dam loopt een uiterst
slechte weg en hier scheidt een hek twee
werelden. Achter dit hek vindt men een dub
bele barricade van prikkeldraad, zandzak
ken en met zand gevulde teertonnen.
Op deze plaats begint Gibraltar. De Engel-
sohe grenswacht bestaat uit vriendelijke sol
daten, die zeer beleefd aan den uit Spanje
komenden riziger vragen, wat hij ojj Engel-
sohen bodem komt doen. Hoewel ik geen
fototoestel bij mij had, kan ik het niet laten,
te antwoorden: Ik kom, om de vestingwer
ken te fotografeerern". Ik werd noch gearre
steerd noch in ketenen geslagen. Men zeide
mij: „U kunt hier fotografeeren, zooveel als
U wilt, maar ten aanzien van de vesting
werken moet U liever maar eerst eens met
den gouverneur spreken".
Alles is Engelsch.
Aan de andere zijde van dezen toegangs
poort naar het Britsche rijk hielden een
paar ruiters stil. de dames en heeren zagen
er uit, alsof zij zoo uit het laatste modeblad
gestapt waren. Grooms volgden de zich nu
n galop zettende groep op eenigen afstand
Ons rijtuig sjokte er achter aan. Aan beide
zijden van den weg palmen, palmen en nog
eens palmen. Zij omzoomen de renbaan, het.
cricketveld, de tuinen. Deze van Spanje
komende weg is even Engelsch als de haven.
Niet-Engelsch is echter de stad. Alle rassen
van de Middellandsche Zee kan men hier
vinden en daarbij komen dan nog Chineezen
en Siameezen.
Spotaoedkoop.
Zijde, zijde, zijde in-de meest bonte kleuren,
olifantstanden, ivoren kunstvoorwerpen, Ja
pansche lakwaren, Moorsch leerwerk dit
alles kost hier bijna niets. Het kost al even
weinig als de nieuwste Amerikaansche auto
mobielen en de ,beste Engelsche stoffen. Gi
braltar leeft van de omstandigheden, dat het
geen invoerrechten kent.
Dit verzoet vele kleine ambtenaren, die
hier moeten wonen, een weinig de verve
ling van het garnizoensleven. Want het zijn
niet slechts officieren, die hier met hun fa-
KEMAL ATATURK
Verscheidene steenkool en ligniet-mijnen
worden thans ontgonnen en hon productie
neemt van jaar op jaar toe.
Men zegt dat sporen van petroleum ge
vonden zijn en op het oogenblik worden bo
ringen verricht op terreinen die waarschijn
lijk naphta bevatten, en waarvan de moge
lijkheid eener productie op commercieelen
grondslag bestudeerd wordt. De ontginning
der kopermijnen levert ieder jaar een groo-
tere productie op waardoor koper reeds een
van Turkije's belangrijkste uitvoerartikelen
vormt. In een paar jaren tijds is het insti
tuut. voor mijnonderzoek er niet slechts in
geslaagd zioh zelf te bedruipen, maar ook
om o -n ieder jaar grooter wordende winst te
maken.
Over het geheel genomen vormt deze
structuur der economische en industrieele
organisaties des lands, op grondslag van in
directe controle en onder toezicht van den
Staat een soort nationalisatie welke min of
meer ook in andere landen ingang heeft ge
vonden.
Er valt echter niet aan te twijfelen
dat deze politiek van staatsinmen
ging voor 't herstel van Turkije het
eenige geschikte middel beteekende
voor een snelle opbouwende actie,
in het belang des lands.
Deze economische politiek heeft
eenige onschatbare voordeelcn. Zij
beteek ent immers dat de schatkist,
over enkele jaren zeer belangrijke
afzonderlijke inkomsten zal genieten,
buiten de belastingen en de andere
gewone ontvangsten.
Daar het grootste deel van de opbrengst
uit de hiervoor genoemde winstgevende on-
Een aardige rechtskwestie.
Harry P. Jones, een zakenman te Albanv
in den staat New. York, wil graag scheiden.
Er zijn tusschen do echtelieden moeilijkhe
den gerezen en nu wil de heer Jones wel.
zooals men dat noemt,, „van zijn vrouw af'
De zaak is zeer gecompliceerd. Volgens
een wet in sommige staten wordt een man
of een vrouw die tot levenslang veroordeeld
is, daardoor in civicl-rechtelijken zin. een
doode. De tegenwoordige mevrouw Jones
was getrouwd geweest met een meneer
Montgomery, die was ter dood veroordeeld
En op grond van dat vonnis hadden Jones
en de vrouw van Montgomery, het. niet
meer bestaan van den echtelijken band voor
mevrouw Montgomery aannemende een
huwelijk aangegaan. liet vonnis zou op
1-4 Juni 1923 in den staat Noord-Carolina
worden voltrokken en Jones en mevrouw
Montgomery trouwden op grond van het
feit, dat een huwelijk in rechte niet meer
bestaande kon worden geacht, met elkaa
en wel op 26 Mei 1923. Echter verklaarde op
11 Juni '23 de gouverneur van Noord-Caro
lina het doodvonnis huiten kracht en wijzig
de hij het in levenslange gevangenisstraf.
De heer en mevrouw Jones bleven bij
elkaar tot 1935, maar sindsdien werden de
betrekkingen tusschen hen minder goed en
bovendien kwam Montgomery vrij. Thans
tracht Jones zijn huwelijk vernietigd te
krijgen op grond van de overweging, dat
een veroordeeling tot levenslang van een
der partijen een beslaand huwelijk ongel
dig maakt maar dat, toen hij met mevrouw
Montgomery trouwde, er geen levenslange
veroordeeling was, maar een doodvonnis,
terwijl er geen bepaling bestaat, dat liet
huwelijk van een terdoodveroordeeldc door
dat vonnis als ontbonden kan worden be
schouwd.
mllies gevestigd sijn. Ook de Engelsche rvt*
keersagenten, de controleurs van de haven»
werken, ja zelfs de meeste onderofficieren,
van de vestingtroepen en de hier g©station»
neerde Middellandsche Zeeschepen hebben
hier hun families wonen. Op het hooggele
gen Bastion George V zitten de tantes, de
grootmoeders van deze garnizoenskinderen
te handwerken. En in het schitterende R<>
siapark, met zijn groote verscheidenheid
van prachtige bloemen, spelen de matrozen*
vrouwen met hun kinderen.
Hoe sterk Js Gibraltar!
De rijke menschen hebben hier boven nog
een mooi hotel, het is het Roek-Hotel en
ligt even schitterend als een hotel op Capri,
Brioni of Malorca. Oude kanonnen uit de
dagen van den wereldoorlog staan in de on
middellijke nabijheid. Zij doen al lang geert
dienst meer en zijn met een dikke roestlaag
bedekt. Van zee uit zien zij er misschien
nog zeer dreigend en zeer gevaarlijk, uit,
geven zij wellicht nog den indruk van een
zeer sterke vesting, zooals dit ook op Malta;
het geval was. Maar sinds Italië in het be
gin van het vorige jaar zijn dreigende sten»
verhief, weet Engeland, dat dergelijke cou-
lissen" geen enkel nut hebben. Van dat
oogenblik af is men er toe overgegaan, de
bewapening van Gibraltar en Malta geheel
te moderniseeren. Hoe sterk Gibraltar op het
oogenblik werkelijk is, zal wel niemand bui
ten de ingewijden weten. Zooals alle vestin
gen zal het wel precies zoo sterk zijn als de
zielen van zijn verdedigers en deze zijn
dikwijls sterker dan de meest moderne wa
pens.
Een andere wereld
Op de observatie torens van Europa Poïnï,
die wel iets weg hebben van onze radio-*
masten is geen sterveling te zien. Aan dert
signaalimast hangt sleohts een enorm groote
Engelsche oorlogsvlag. 's Avonds zitten wij"
in het clubgebouw van het garnizoen. In de
breede leeren clubfauteuils rusten zoowel da
jonge als de oude verdedigers van de bei
langen van het Britsche empire. Geen van.
hen spreekt een woord maar zij lezen allea
dezelfde courant de „Gibraltar Chrondcla
and Official Gazette".
Slechts drie kilometer van hier staat een
hek met een prikkeldraadversperring en
aan de andere zijde van dit hek strijden 20
millioen menschen hun strijd om de toe
komst, vallen dagelijks honderden dooden,
gaan steden in vlammen op, springen sche
pen in de lucht en laten geheele eskaders
vliegtuigen hun dood en verderf versprei
dende last vallen. Men weet dat, maar
men denkt er nauwelijks over na. Want hier
is Gibraltar een andere wereld...
In eerste instantie kreeg Jones gelijk,
maar het Hof van Appèl te Albany heeft
thans de geldigheid van het huwelijk tus
schen den heer en mevrouw Jones gehand
haafd en dus uitgemaakt, dat, toen het
doodvonnis er was, Montgomery in civiel-
rechtelijken zin als dood mocht worden be
schouwd. Daar mevr. Jones niet in de schei
ding wil toestemmen, blijft zij getrouwd
met Jones omdat haar eerste man 'n tijd
lang civiel-rechtelijk dood geweest is, hoe
wel hij thans weer in vrijheid is en in de
maatschappij is teruggekeerd.
Zoo ooit, dan heeft men hier te doen met
,eén driehoeksgeval". Een der hoekpunten
is een doode, die niet dood is, of om de ter
minologie van een bekenden Russischen
schrijver te gebruiken, „een levend lijk".
Vrije concurrentie zorgt voor
goedkoope vlaggen.
Men schrijft uit Boedapest aan de N. R. Crt.
Naar men zich herinneren zal, heeft on
langs de burgemeester van Boedapest een
verordening uitgevaardigd, waarbij hij op
straffe van boete, decreteerde, dat op na
tionale feestdagen ieder Boedapestcr huis
eigenaar verplicht is voor niet uitsteken van
een vlag te zorgen, waarvan lengte en
breedte bij de verordening precies geregeld
zijn. De verordening heeft, naar zich denken
laat, groote vreugde gewekt bij de vlag-
genfabrikanten, die onmiddellijk met volle
kracht aan het fabriceeren zijn gegaan.
Zelfs was er sprake van, dat de fabrieken
een kartel zouden vormen, om door een ver
booging van de prijzen met 30 pet. het
voorgeschreven patriotisme direct behoorlijk
te kunnen exploiteeren. Intusschen schijnt
van dat plan niets te zijn gekomen, aan
gezien op het oogenblik een verwoede con
currentiestrijd door de verschillende fabrie
ken gevoerd wordt. Een fabriek heeft reeds
een nieuw soort vlag laten patcntccren die
met stalen platen „stormproof" gemaakt is
en die een drie maal langer leven zou heb
ben dan de normale vlag.
Den 15en Maart op den heririncringsdag
van hot begin van den onafhankelijkheids
oorlog tegen Oostenrijk zal de generale re
petitie van de nieuwe verordening zijn.
De Bisschop van Cichester ver
oordeelt groote praal.
De bisschop van Chiohester, dr. Bell, schrijft
im het orgaan van zijn kerkelijk district:
„De aandacht van talloozen wordt langs
vele wegen gericht op de kroningsfeesten.
Wij zien, dat groote sommen gelds beschik
baar worden gesteld en wij bemerken, met
hoeveel gemak gelden worden gevraagd en
gegeven, wanneer het dit groote nationale
feest betreft. Maar tegelijkertijd zien wij, dat
bij de hulpvcrleening aan de vele werkloo-
zen in Engeland een vaste lijn, een construc
tief pion ontbreken.
De tegenstelling tusschen rijkdom
en armoede zal duidelijker worden,
indien toestaat, dat de kroningsfees-
in zoo dure schitering gevierd wor
den, terwijl aan den anderen kant
geduld wordt, dat men de werkloo-
zen blijft vorwaarloozen en de nood
lijdende districten in hun toestand
laat
De gewone burger weigert te gelooven, dat
het laten vooriduren van de werkloosheid
in tijden als deze te verdedigen is".
Belangrijke ontdekkingen van
Amerikaansche geleerden.
In het duister, dat dé oergeschiedenis
van de Vercenigde Staten omgeeft, wordt
door de archeologen van de Amerikaansche
universiteiten langzamerhand wat licht ge
bracht Talrijke opgravingen in de meest
verschillende deelen van het uitgestrekte
rijk hebben interessante vondsten opgele
verd. En het zijn deze vondsten, die belang*
rijke inlichtingen verschaffen over de toe
standen, die in de Nieuwe Wereld heersch-
ten, lang voor Columbus en de eerste Spaan-
sche veroveraars Amerikaanschen bodem
betraden.
In de nabijheid van Macon legde de we
tenschappelijke expeditie, die zich reeds
sinds 1933 met opgravingen in het Ocmul-
gee-dal bezig houdt, de resten van een oud-
Indiaansche vergaderplaats bloot. Dit ge
bouw was nog zoo goed bewaard gebleven,
dat men besloot het te reconstrueeren.
Men neemt aan, dat men hier te doen
heeft met een gebouw, dat deels als plaats
voor de uitoefening van den godsdienst,
deels als vergaderplaats dienst deed. Door
de deskundigen wordt de thans open ge
legde vergaderingszaal als een van de
meest- interessante vondsten beschouwd.
De oud-Indiaanscbe zaal is geheel rond,
wat men aan de gedeeltelijk bewaard geble
ven zijmuren duidelijk kan zien. Geheel in
tact gebleven zijn de leemen bodem en een
groot altaar met de beeltenis van een ade
laar. Onmiddellijk voor het altaar staan 3
uit leem vervaardigde zetels, die waar
schijnlijk bestemd waren voor de personen
die het ccremoniëel leidden (priesters,
stamhoofden). Het overige gedeelte van de
zaal was gevuld met regelmatige rijen zit
plaatsen. Precies in het midden, bevond zich
een plaats, waar men een groot vuur stook
te. Het dak werd gedragen door vier hou
ten zuilen. De wanden waren van matten,
die met leem dicht waren gemaakt. Wan
neer de reconstructie van deze oud-Indiaan
scbe „kerk" gereed gekomen is, zal zij
uiterlijk veel op een uit leem vervaardigde
bijenkorf gelijken.
De beteckenis van deze vondst ligt vol
gens de geleerden vooral in het feit, dat het
karakter van het bouwwerk wijst op zekere
betrekkingen van de prae-historische stam
men van het Zuid-Oosten met die van het
Zuid-Westen.
(Auteursrecht V.P.B.)
WEER EENS EEN LYNCHPARTIJ
IN AMERIKA.
Te Headland in Alabama heeft een woe
dende menigte een achttien jarigen neger,
dien zij van aanranding van een jong meis
je beschuldigde, gelyncht. Het lijk werd
aan een boom opgehangen en door revolver
kogels doorzeefd.
BINNEN 3 O METER
van een b randende straat
lantaarn of op 'n officieel
parkeerterrein moet aw
auto staan om vrijgesteld
te zijn van de plicht
on» licht op te hebben