Eden pleit
Het grondstoffen-
probleem
KIJKEN i: XOOPEN tj CLOECK
DAGBLAD VOOR HOLLANDS NOORDERKWARTIER
voor inter
nationale orde
Dc Vereenigde Staten als
vredesfactor
Oorlog niet onvermijdelijk
Nieuw rechts offensief
De „Mar Cantabrico" tot
zinken gebracht
Nieuw expeditie-corps
in Italië
De
in
moeilijkheden
Hongarije
Bertels'
Opfokvoeder
Büiienlandsch
Overzicht
DINSDAG I MAART 1937. 80e Jaargang. No. 10207.
Uitgov* d«f H.V, v.h. Trapmon Co. Schageo.
Iki een rede, welke de Engelsche minister
van Buitenlandsche Zaken, Eden, gister
avond te Aberdeen heeft gehouden, noemde
deze het Engelsche herbewapenings-program
een middel tot het doel, en. geen- doel op
zich zelf. Hij zéide, dat. de regeering meende,
dat dit programma een onmisbare bijdrage
tot den vrede vormde, het was moeilijk ge
duldig toe te zien, hoe de volken hun bewa
peningen op steeds toenemende schaal ver
meerderen, en te weten, dat het uiteindelijk
gevolg van hun handelwijze een terugslag
moest, zijn op den levensstandaard der vol
ken. Terwijl daarom op dit oogenblik geen
enkele verantwoordelijke Britsche regeering
iets anders kon doen, dan het volk te vragen
het herbewapenïngs-programma goed te keu
ren, dat de regeering had ontworpen, en
waarmede zij reeds een begin van uitvoering
had gemaakt, en dat zij ook voornemens was,
tot hel einde toe uit te voeren, zoo dit nood
zakelijk mocht, zijn, was het, niettemin duide
lijk, dat het haar plicht was de eerste de
beste gelegenheid aan te grijpen om den vi-
cieusen cirkel der toenemende bewapenin
gen te verbreken.
De rijks-conferentie.
Na te hebben verklaard, dat het. Britschë
gemeenebest. een der grootste stabiliseeren-
de invloeden was voor vrede en vooruitgang
in dc moderne 'wereld, zeide Eden, dat. het
duidelijk was, dat de buitenlandsche zaken
een der voornaamste punten van bespreking
zouden vormen op de aanstaande rijksconfe
rentie en dat het onmogelijk was de waarde
te overschatten van een vrije uitwisseling
van gedachten tusschen de regeeringen van
het gemeenebest over deze onderwerpen,
vooral in den tegenwoordigen tijd. Het was
onmogelijk vooruit te loopen op den loop
der besprekingen. Slechts kon worden ge
zegd, dat. de regeering van het Vereenigd
Koninkrijk voornemens was de feiten, zooals
zij deze zag ten volle en openhartig aan de
conferentie voor te leggen en te trachten
door overleg overeenstemming te bereiken
aangaande de gedragslijnen, welke zoowel
tot de welvaart van het Britsche gemeenebest
als. tot den wereldvrede zouden kunnen bij
dragen.
Ook de Vereenigde Staten vor
men een stabiliseerenden factor
Een anderen grooten stabiliseerenden fac
tor in de wereld, waarvan de invloed en
het gezag zichtbaar ten voordeele van de
geheele menschheid waren, vormden de
Vereenigde Staten. Als men kijkt, naar den
staat van beroering waarin de wereld he-
Engeïands standpunt.
Op de gisteren te Genève door Avenol ge
opende conferentie voor de grondstoffen,
heeft het allereerst de Engelsche deskundige
zijn standpunt uiteengezet. Hij liet niet na
te verzekeren, dat hij zijn persoonlijke ziens
wijze te kennen gaf, maar volgens Havas
had het er meer dan eens den schijn van,
dat Leith Ross, zoo hij al niet de officieele
woordvoerder was, ten minste toch een trou
we tolk was van de opvattingen van de En
gelsche regeering en het Engelsche volk.
Sir Frederick verklaarde het te betreuren,
dat levensmiddelen onbreken op de lijst van
grondstoffen in het memorandum, dat door
het secretariaat van den Volkenbond is op
gemaakt. Hij herinnerde er vervolgens aan,
dat het Britsche Rijk geenerlei macht uit
oefent op de oeconomische politiek van de
dominions en legde den nadruk op de nood
zakelijkheid soortgelijke toestanden onder het
oog te zien.
De Britsche deskundige verzekerde, dat
geen enkel land in staat is geheel in eigen
behoeften te voorzien en dat in ieder geval
het vraagstuk niet. kan worden opgelost door
overdracht van gebied, zelfs niet al zou men
geheele continenten overdragen.
Nopens de werkmethode was Sir Frederick
van oordeel, dat voor elke grondstof speciale
sub-commissies benoemd moeten worden,
waarin de voornaamste landen van in- en
uitvoer van dat product zitting moeten heb
ben.
Ten aanzien van de rol van de ko
loniën in het internationale produc
tieproces zeide Leith Ross, dat de
Engelsche regeering steeds bereid
is in zijn koloniën de productie aan
te moedigen van een grondstof, waar
de verbruikers, ook buiten het
Britsche rijk, behoefte aan hebben.
Maar htl verankerde, dat het zijn re
geering moeilijk zou vallen nog ver
der te gaan*
den ten dage verkeert, dan is het een
troostrijke gedachte dat in het uitgestrekte
gebied waar de Amerikaansche vlag waait
een groote vredelievende en vooruitstreven
de invloed aan het werk is.
Oorlog niet onvermijdelijk.
Eden verklaarde verder, dat hoe veront
rustend de uitwerking van de jongste en hui
dige groote vermeerderingen der wereldbe
wapening voor de openbare meenig ook mo
ge zijn, dit geenszins het aanvaarden van de
onvermijdelijkheid van den oorlog rechtvaar
digde. De regeering van Zijne Majesteit zou
nooit aan dit fatalisme meedoen. Dc invloe
den, die werkzaam zijn voor den vrede zijn
vele en van uitecnloopenden aard. Hieron
der was het voor ieder onontkoombaar be
sef, dat een toevlucht nemen tot oorlog, een
ontzettende ramp voor iedereen, zoowel
slachtoffer als overwinnaar zou bet,eekenen,
zeker niet de geringste.
Wij allen zijn het er verder over eens in
dit land, aldus besloot Eden zijn rede, „dat
het voornaamste doel der buitenlandsche
politiek het nastreven van de vrede is, en
dat wij, daarbij alles vermijdend dat naar
provocatie zweemt, niet mogen aarzelen on
ze gedachten uit te spreken indien wij dit
goed achten. Wij allen zijn het verder over
eens, dat dit land, in een wereld, welke zich
herbewapent, een bewapening dient te heb
ben, welke in overeenstemming is met zijn
nationale, imperiale en internationale ver
antwoordelijkheden.
Vrede en ook hierover zijn wij het allen
eens zal tenslotte slechts kunrien worden
verzekerd door een internationale orde, wel
ke de heerschappij der wet in de plaats
stelt, van die van de kracht.
Tenslotte zijn wij het er allen over eens,
dat wij moeten samenwerken met hen, die
gelijkgezind zijn en alles in het werk moeten
stellen het gebied van samenwerking uit
te breiden.
Vice-admiraal de Graaff
bedankt
Naar wij vernemen, heeft de gep.
vice-admiraal J. de .Graaff, oud-chef
van den Marinestaf, die benoemd is
tot hoofd-administrateur voor de
zeecontrole in zake de niet-inmen-
ging in den Spaanschen burgeroor
log, medegedeeld, dat hij deze benoe
ming niet wenscht te aanvaarden.
België-Nederland niet in
Antwerpen?
De toegangswegen tot het Stadion
niet gereed.
Naar wij vernemen heeft het uitvoerend
comité van den Koninklijken Belgischen
Voetbalbond, een bezoek gebracht aan het
Stadion te Antwerpen, waar op 4 April a.s.
de voetballandenwedstrijd BelgiëNederland
moet worden gespeeld, teneinde den stand
der werkzaamheden aan de toegangswegen
van dit stadion in oogenschouw te nemen.
Men is niet geheel tevreden over de situatie
en zij zal ten spoedigste een onderzoek instel
len naar de mogelijkheid om dezen wedstrijd
alsnog te Brussel te doen houden.
SIR FREDERIC LEITH—ROSS.
De Engelschman verklaarde van oordeel
te zijn, dat de koloniale politiek van de
open deur niet onafhankelijk kan worden
beschouwd van de oeconomische politiek in
het moederland. Wanneer zekere landen
moeilijkheden ondervinden inzake het voor
zien in zekere grondstoffen zal men boven
dien dionen na te gaan of dat niet een ge
volg is van de oeconomische en monetaire
politiek van die landen zelf, of 't niet komt
door pogingen inzake contingenteering of
door een verkeerd toegepaste financieele
politiek, dat zij zichzelf in een minderwaar
dige positie plaatsen.
Een Japanner aan het woord.
Vervolgens sprak de Japanner Sjoedo, die
de afschaffing eischte van de beperkingen
op den uitvoer van grondstoffen en vrije
immigratie voor onderdanen van elk land
en elk ras in alle gebieden, die nog niet in
exploitatie zijn gebracht-.
SPANJE
DE AANVAL WEER VAST-
GELOOPEN.
De rechtsche troepen zijn tot een
nieuw offensief overgegaan. In de
omstreken van den weg Madrid
Guadalajara hebben zij gistermor
gen vroeg het vuur geopend. Vol
gens berichten uit Madrid, brachten
de rechtschen alle oorlogstuig, waar
over zij beschikten, zware en lichte
tanks enz. in het vuur. Het anti-
tanlc-geschut der regeeringstroepen
kwam onmiddellijk in actie, waar
door de strijdwagens, die de aan
vallende infanterie moesten be
schermen, niet verder konden op
dringen.
Hierop kwam de rechtsche luchtmacht de
opstandelingen te hulp, en negen driemo-
torige bombardementsvliegtuigen beschermd
door escadrilles jagers, wierpen in groote
getale bommen op de linies dor regeerings
troepen en trachtten zelfs tot Alcala de He-
nares (ten N.O. van Madrid) door te drin
gen. Batterijen afweergeschut en jachtvlieg
tuigen der regeering hebben hierop een hef-
tigen tegenaanval gedaan, waarbij de vij
and. naar uit Madrid wordt gemeld, ge
dwongen werd zich terug te trekken.
De rechtsche troepen gingen hierna op
nieuw tot den aanval over. Hun infanterie
drong onder hevig artillerievuur geleidelijk
op naar de linies der regeeringstroepen,
waarbij de regeeringstroepen hardnekkigen
tegenstand boden. Na een korte pauze volg
de, de derde en hevigste aanval en tegen
het einde van den middag namen de ge
vechten in hevigheid af. Volgens berichten
van linksche zijde zijn de stellingen der
beide partijen ongewijzigd gebleven.
Miaja over het nieuwe offensief
der opstandelingen.
Generaal Miaja, de verdediger van Ma
drid, heeft gisteren tot de journalisten ge
zegd: „De opstandelingen hebben vanmor
gen een gi-oot offensief in den sector Guada-
lajai-a ingezet. Dit is hun vijfde aanval op
de hoofdstad." en glimlachend voegde hij er
aan toe: „wees gerust: alles is voorbei-eid
tot het bieden van tegenstand, zoowel bij
Guadalajara als bij Las Rosas en elders."
Miaja zeide voorts, dat sterke vijandelijke
concenti'aties bij Las Rozas en aan de Ja-
rama zijn waargenomen, zoodat men ook
daar binnenkort een aanval verwacht-
Goud voor Franeo.
Uit San Sebastian wordt gemeldt, dat de
goeverneur generaal van Guipuzcoa en Bis
caye Franco twee kilógram goud ter be
schikking heeft gesteld, dat afkomstig was
van een collecte in de beide px-ovincies.
Gistermiddag ving het radio-station
te Cork (Iersche Vrijstaat) een nood
sein op van een schip, dat wel zijn
plaatsbepaling aangaf in de Golf
van Biscaye op 140 mijl uit de gewo
ne route naar Bordeaux, maar niet
zijn naam en dat dringend om hulp
vroeg, aangezien het in brand stond
ten gevolge van een bombardement-
Even later ving ook Bordeaux het
driemaal herhaalde noodsein op met
het verschil, dat Bordeaux „gebom-
bardeei-d" (uit de lucht) en Cork
„door bommen" van een ander schip
getroffen, ontcijferd had.
Vier Engelsche torpedojagers, de Echo,
de Eclipsc, de Encounter en de Escapade,
zijn onmiddellijk uit St. Jean de Luz naar
de opgegeven plaats vertrokken, maar zijn
fe laat gekomen, want een laatste melding,
die nog te Bordeaux is opgevangen luidde:
„Wij zinken snel" en daarna niets meer.
Aangezien de S.O.S.-seinen in de Engelsche
taal gesteld waren, vermoedde men, dat het
een Engelsoh schip geweest is, maar zeker
heid bestond er dienaangaande nog niet en
evenmin wist men of er een boot met ge
redden ergens in de buurt kon rondzwalken,
De zee is tamelijk woelig en de Echo, die het
eerst in de buurt is gekomen, had tot gis
teravond 7 uur geen spoor van schip of
bemanning gevonden.
Un. Press weet naar aanleiding van deze
tragedie te melden, dat de Britsche torpe
dojager „Echo" met den nationalistisclien
kruiser-„Canarias" in verbinding is getre
den, teneinde nadere bijzonderheden te we
ten te komen omtrent den ondergang van
het geheimzinnige schip in de Golf van
Biscaye.
De commandant van de „Canarias" zond
een radiogram. waarin hij mededeelde, dat
het in nood geraakte schip de „Mar Can
tabrico" geweest is. De Spaansche boot is
reeds gezonken en de bemanning Is door
de „Canarias" aan boord genomen.
De Britsche admiraliteit deelde voorts nog
mede, dat de torpedojager „Echo" zich
reeds op den terugreis naar zijn haven be
vindt.
De „Mar Cantabrico* bevond zich. zoo
als bekend, met een lading oorlogsraade*>
voor de volksfrontregeering in Valen-
cia onder weg naar Spanje.
Zooals men zich wellicht herinnert, kon zij
onder sensationecle omstandigheden kort
voor dè aanneming van het wapenembargo
voor Spanje door het Amerikaansche con
gres nog uit de haven van New York ver
trekken. Vandaar ging zij naar Vera Cruz,
in Mexico en ti-achtte vandaar een zich in
handen van de rooden bevindende Spaan
sche haven te bereiken.
De nationalistische oorlogsschepen hadden
de „Mar Cantabrico" wekenlang in de
Spaansche wateren bespied en zien thans
hun werk met succes bekroond.
Met dc medcdceling van den Britschen
torpedojager „Echo" schijnt- hel chapiter,
betreffende de „Mar Cantabi'ico" definitief
geëindigd te zijn.
Fransche pers Is verontwaardigd.
Het door Mevr. Tabouis gelanceerd bericht
over het nieuwe Italiaansche expeditiecorps
dat gereed zou staan om op beslissende wij
ze in de strijd in Spanje in te grijpen heeft
felle reactie gewekt in de Fransche pers.
Overigens wordt de gepubliceerde mede-
dceling bevestigd.
De correspondent van de „Amï du Peu-
ple" in Lugano meldt aan zijn blad: vol
gens zekere berichten uit Rome overwegen
officieele kringen de vorming van een
nieuw expeditiecorps, dat tegen het einde
Maart gereed zou moeten zijn om naar het
Iberische schiereiland verzonden te wor
den. Dit expeditiecorps zou ten doel heb
ben op beslissende wijze steun te verlcenen
aan de uiterste inspanning van Franco.
Het zou veel belangrijker zijn dan alle
corpsen, die tot dusverre deelnemen aan
den oorlog in Spanje. Het zou n.1. bestaan
uit vier legercorpsen van drie divisies elk,
die thans bijeengebracht zouden worden".
L'Oeuvre schrijft: „Hoewel dc Italiaan
sche autoriteiten verklaren, dat deze troe
pen 25.000 man bestemd zijn voor
Afrika, zijn zekere welingelichte kringen
te Rome van oordeel, dat zij zullen vertrek
ken naar Spanje, onmiddellijk wanneer hun
formatie gereed zal zijn. Tevens vernemen
wij, dat te Venetie een school geopend is
waar spoed-onderwijs gegeven wordt in de
hanteering van tanks".
De Echo dc Paris meldt: „Volgens seri
euze berichten di<^ bevestigd schijnen te
worden door de autoriteiten te Gibraltar,
zouden dc Italianen op 28 Februari te Ca-
diz tx-oepencontingenten aan land hebben
gezet. Volgens sommigen, zou liet hier gaan
om 10.000 man. Dit getal wordt echter door
anderen betwist".
La Republique schrijft: „Italië heeft zijn
actie in Spanje op zoo brutale wijze ver
haast, dat wanneer Franco het wint en
zijn overwinning lijkt steeds zekei'der
Franco niet meer zal behoeven te rekenen
op de veiligheid van zijn verbindingen met
Afrika. Het nauwe hondgenootschap tus
schen de twee fascistische staten vormt dus
tegelijkertijd een uiterst ernstige bedreiging
voor de onafhankelijkheid van de Kleine
Staten in Midden Eimopa en een niet min
der ernstige; bedreiging voor onze rijks-
verbindingen en voor den weg naar Indië"
Er zijn geen arrestaties verricht.
Naar aanleiding van de berichten over de
politieke gebeurtenissen van de laatste da
gen in Hongarije verklaait men, naar Ha
vas meldt, in officieele kringen te Boedapest
dat er noch bij de politie, noch bij het leger
noch onder de bevolking een arrestatie is
verricht. Dc leiders der oppositie hebben bij
Daranyi beschuldigingen tegen de uiterst
i-cchtschc organisaties ingcbi-acht, doch de
minister-president wilde een uitgebreid on
derzoek naar de gegrondheid dezer be
schuldigingen zien ingesteld alvoi'ens een
verklaring af te leggen.
Tot dusverre heeft men nog niets
gevonden, dat een gerechtelijke ver
volging zou rechtvaardigen. Dara
nyi zal intusschen de noodige maat
regelen blijven nemen tot het ver
hinderen van iedere onwettige ae-
tie, van welke zijde ook.
In de bijeenkomst van den Boedapester ge
meenteraad hebben de sociaal-democi*aat
Peyer en Petrovacz van de vereenigde
christelijke partij tal van beschuldigingen
ingebracht tegen de uitei-st rechtsche par
tijen, die volgens hen, hulp uit Duitschland
zouden hebben gekregen. Peyer zeide, dat
een bedrag van drie milliocn pengö in Hon
garije is uitgedeeld en dat zekere officieren
van politic aan revolutionaire vergaderingen
hebben deelgenomen.
De hoofdconnnissaris van politie vei'klaar-
de, dat hij tegen geen enkel lid va*j zijn
personeel een concrete beschuldiging kon
uiten.
Volgens Petrovacz zouden zekere organi
saties met militaire opleiding haar steun
voor een staatsgreep hebben toegezegd. Hij
eischte dat deze organisaties onder 't gezag
zouden worden geplaatst van lieden, wier
trouw aan het staatsbestel bekend ré;
Maak er goede legsters van
door ze te voederen met
Vraag bij Uw leverancier
O «Tv
Bertels' Oliefabrieken N.V. Adam
De oorlog in Spanje en de
Non-interventie
De controle een week uitgesteld
De controle aan de gi'ens van Spanje door
een grenswacht en i-ondom Spanje door
schepen van Engeland. Frankrijk, Duftsch-
land en Italië zou aanvankelijk in den
nacht van 6 Maart van Zaterdag op Zondag
dus, beginnen, maar men is het. nog niet
geheel eens geworden en in het bijzonder
de betaling van de kosten is nog een punt
ven verschil, dat de controle gestagneerd
heeft. I-Iopenlijk zal deze controle nu 13
Maart ingaan.
Dat een uitstel van de controle niet wen-
schelijk is, blijkt overduidelijk, uit het be
richt dat Italië nieuwe troepen naar Spanje
zou zenden. Er is sprake van een expeditie
korps van niet minder dan 25000 man, die
natuurlijk bestemd zijn voor het leger van
Franco. Een contingent, belangrijk" genoeg
om den doorslag aan de rechtschen te
kunnen geven. Dat deze troepenzending
dus verhinderd wordt is in het belang van
do zaak. Zal dat evenwel nog mogelijk zijn?
Italië, dat zijn beschavingswerk in Abes-
synië nog steeds voortgezet, eenige dagen te
rug met de beestachtige afslachting van.
zesduizend Abcssijnen, waaronder tal van
onschuldige vrouwen en kinderen, hijgt er
naar dat ook in Spanje de beschaving van
het fascisme gebracht kan worden en zal
dus pogen, voordat de controle te sterk
wordt, nog de noodige mannetjes over de
grens te brengen.
Volgens de „F.cho Paris" zouden de Itali
anen op 28 Februari de Cadiz ook 10.000
man aan wal gezet hebben. Het wordt, dus
wel hoog tijd dat de Italiaansche schepen
eens controle uit gaan oefenen! De Engel
sche „Manchester Guardian" bevestigd het
bericht van de 10.000 Italianen. En dit blad
meldt dat sedert 20 Februari geen enkele
„vrijwilliger" uit Duitschland of Rusland
over de Spaansche grens gekomen is, maar
dat uit beide landen wel het oorlogsmateri
aal blijft komen.
De strijd zelf levert nog weinig \iitzicht
op een overwinning naar een van dë beide
partijen. Wel ziet de zaak er voor den op-
standelingengeneraal Franco niet slecht
uit, maar de groote vraag is, wanneer
straks de controle wordt uitgeoefend en dus
de matci'iaal-aanvoer van buitenaf stil staat
wie het 't langst uit zal zingen, terwijl de
N.R.Crt. gisteren wees op de beteekenis van
de economische organisatie achter de fron
ten. Heeft men voldoende levensmiddelen?
Dat is de vraag die van beteekenis is, om
dat daarmee ook een grens bepaald woi'dt
van den strijd. Het blad meende dat Fran-
co in dit opzicht in het voordeel is. We
zullen afwachten.
In het feit dat vice-admiraal de Graaf
bedankt heeft voor de functie van leider
van de non-intcrventie-commissie in Spanje
ziet men in hooge marine-kringen, waar we
gisteren ons licht opstaken, den wcnsch van
de regeering om buiten alle moeilijkheden
te blijven.
GOUDSTAVEN TER WAARDE VAN
3V2 MILLIOEN FRANCS GESTOLEN.
Gisterenmiddag is men op het, station Jo-
liette bij Marseille tot de ontdekking geko
men, dat achttien baren goud ter waar
de van drie en een half millioen francs, die
per stoomschip „Providence" waren aange
voerd, gestolen waren. Het gestolen goud
was bestemd voor een Belgische firma.