Rockefellers strijd om een eeuw
Uitvoerverbod van Europeesche
vrouwen noodzakelijk
Hakenkruisvlag vernield
Het Prinselijk Paar ter
stemming
Auto tegen boom gereden
Donderdag 27 Mei 1937
Dèrde blad
Drie dingen uit het leven van
den gestorven oliekoning: zijn
hartewensch, zijn grootste angst
en zijn mildheid.
Hockefellers grootste wensch, een
eeuw op aarde te mogen doorbren
gen, is niet in vervulling gegaan!
„Ik heb slechts één wensch", zei John.
D. op zijn 97-ste verjaardag tegen zijn fami
lieleden, „Ik wil namelijk 100 jaar oud wor
den!" En nadat hij zijn erfgenamen eens
aangekeken had, voegde hij erbij: „Jelui
moet dus nog drie jaar geduld hebben, want
voor mij zou het een heerlijk gevoel zijn,
een eeuw lang op deze aarde doorgebracht
te hebben". De aanwezige familieleden de
den net of zij deze ironische opmerking niet
hoorden en brachten een dronk uit op den
ouden man, waarbij zij den wensch uitspra
ken, dat hij inderdaad 100 jaar mocht wor
den. Het heeft echter niet zoo mogen zijn.
John Davison Rockefeller, die 8 Juli a.s. 98
jaar had willen worden, is thans, slechts
enkele maanden voor dien datum, aan hart
zwakte overleden.
Het Is merkwaardig, dat deze schatrijke
man den grootsten angst koesterde, op zijn
ouden dag nog eens straatarm te worden.
Zoo maakte hij iederen dag een ritje in zijn
auto. Nog niet zoo heel lang geleden be
loonde hij den chauffeur na zulk een rit
met een halve dollar fooi, waarbij hij hem
dan steeds op het hart drukte, het geld
niet te verkwisten! In den laatsten tijd kon
hij dat bedrag niet moer missen. Men had
hem namelijk verteld, dat tengevolge van
eenige ongelukkige financieele manipulaties
een paar milliocn verloren waren gegaan,
zoodat bij nog slechts over een kapitaal van
800.000.000 dollar kon beschikken.
Gedurende zijn leven is Rockefeller over
stroomd met een vloed van haat en naijver
hij werd gesmaad en vervolgd, terwijl ande
ren om'het hardst zijn eenvoud, zijn goed
heid, zijn medelijden en zijn idealistische le
vensbeschouwing roemden! Wie jokte wie
heeft, er gelijk gehad? Het is moeilijk te zeg
gen, maar hoe het ook zij, Rockefeller beeft
in zijn leven fantastische sommen besteed
aan bet oprichten van instituten, waar de
menschheid van haar lijden bevrijd wordt.
Ziekenhuizen, sanatoria en ook tal van we
tenschappelijke instellingen verrezen in zijn
naam, werden voor zijn rekening gebouwd.
Op vele wijzen heeft, hij getracht, het so
ciale leven en leed te helpen verzachten. Op
dezelfde wijze, waarop hij de geweldige
Standard Oil Company grondvestte, schiep
hij een voortreffelijke steunorganisatie, die
een voorbeeld is van organisatie-talent. Een
speciaal bureau heeft.'niets te 'dóen, dan aue
verzoekbrieven, die iederen dag binnenko
men, te lezen en te 'ziften. Viervijfde van
deze brieven zijn, zooals Rockefeller zelf m
zijn mémoires schreef, in den regel verzoe
ken van particulieren aard.
De Chineesche priesters en de
Amerika ansche olie.
Men mag dan ook de veelaan-
gevochten persoonlijkheid van Rocke
feller beoordeelen. zooals men wil:
in ieder geval was hij een organisa
torisch genie, een reclamevakman
van het grootste formaat, een enor
me psycholoog, die wist. hoe hij
door buitengewoon handig inge-
kleede propaganda-veldtochten. de
belangstelling der massa moest
wekken en wakker houden. Maar
ook van zuiver-commercieel stand
punt uit bezien, was hij een der
beste kooplieden ter wereld.
Zeer interessant en belangwekkend was
de wijze, waarop bijvoorbeeld het reusach
tige land China voor de petroleum van de
Standard Oil Company werd gewonnen.
Een gigantische verovcringsvcldtocht werd
tot in de kleinste bijzonderheden uitge
werkt; hoewel de strijd in het begin hope
loos scheen, omdat de Chineesche priesters
zich uit alle macht tegen de Amerikaan-
sche petroleum verweerden, wist Rocke
feller toch steeds meer terrein te winnen.
Hij construeerde een goedkoope, doelmatige
lamp, die de stinkende en walmende
Chineesche lampen verving.
Millioenen-Iilantropie.
Over zijn mildheid kunnen we nog het
volgende mededeelen: In het begin van
1930 had Rockefeller het fantastische be
drag van 775 milliocn dollar aan inrichtin
gen van onderwijs, wetenschap en maat
schappelijk werk besteed. Zijn bekendste
stichting is wel het Rockefeller Instituut te
New York, voor Medische en Biologische
onderzoekingen, gebouwd in 1909 en geheel
en al door hem bekostigd. Voorts schonk
hij nog 50 millioen dollar aan den General
Board of Education te Washington, terwijl
bijvoorbeeld ook de universiteit te Chicago
op hem kon steunen. De zending van de
Baptisten, van welke gemeenschap John
D. lid was, heeft in den loop der jaren
eveneens belangrijke giften van hem mo
gen ontvangen.
Voor Rockefeller werd een spe
ciale krant gedrukt!
De laatste jaren van zijn leven bracht
Rockefeller zeer rustig door. Voortdurend
stond hij onder medisch toezicht, terwijl
hij zich aan een streng diëet moest onder
werpen. Voor de spoit interesseerde hij zich
nog het meest. Hii was een enthousiast
golfspeler. en als zijn ouderdomskwaaltjes
hem niet in bed deden blijven, stond hij
het liefst op het golf veld. Na zijn ontbijt,
dat slechts uit een glas melk en een vrucht
mocht bestaan, maakte hij meestal een
wandeling in het uitgestrekte park rond
zijn huis. Vervolgens werd met zijn secre
taris de post behandeld, terwijl hij ook
steeds do krant wilde lezen, want ondanks
zijn hoogen ouderdom interesseerde bij zich
nog levendig voor alles, wat er in de we
reld gebeurde.
De echte New York-Times mocht,
hij evenwel niet lezen, daar het.
een of andere bericht hem zou heb
ben kunnen hinderen. Sedert jaren
liet men daarom voor hem een
aparte krant drukken, waarin mc-
dedeelingen over een ideale wereld
gedaan werden. ..De gouden tijd
was aangebroken! De crisis was' al
lang voorbij! Er waren geen work-
loozen meer. allo arbeiders hadden
een eigen aulo en villa! Over bewa
pening dacht niemand -moor. -Da
staatslieden overtroffen elkaar in
het betuigen van vredelievendheid".
Dit alles werd gedaan om den ouden
man nog zoo lang mogelijk in het leven te
houden, om hem de gelegenheid te geven,
honderd jaar oud te worden; het heeft
echter niet mogen baten. Dit leven, dat
eigenlijk één aaneenschakeling van sprook
jesachtige successen is geweest, is thans
afgelotcn.
Zij wachtten in de file als ge
wonemenschen.
Reeds vroeg in den morgen hebben Prin
ses Juliana en Prins Bernhard hun stem
plicht, in het gymnastieklokaal van het
Baarnsche Lyceum, vervuld. Tc 8.50 uur
kwamen zij, gezeten in een tweepersoons
groene auto, voor het stembureau aan, waar
zij zich in de file wachtenden begaven om
hun beurt af te wachten, hetgeen circa vijf
minuten in beslag nam.
Het publiek wilde hel Prinselijk
Paar voor laten gaan, doch dit werd
door de Prinses van de hand gewe
zen. Als gewone vicnschen hebben
Prinses en Prins gestemd.
Een bijzondere notitie werd van hen niét
genomen. Slechts bij bet vertrek ging een
gejuich op, voornamelijk van de Lyceum-
leerlingen, want publiek was er niet veel
aanwezig.
INGANG VAN DE WERELDTENTOONSTELLING TE PARIJS.
In de Oriënt verminderen zij de
invloed van het Westen
Een Turkin schrijft Hollandsche
minnebrieven
Bagdad. In Mei.
Als men van Teheran te Bagdad komt is
het eerste, wat opvalt het drukke leven, dc
handel en beweging. Teheran is rustig,
ccnigszins slaperig; te Bagdad schijnt ieder
een haast te hebben. In Iran is dc staat
vrijwel de eenige, die groote werken aan
durft; in Irak wordt van overheidswege
langzamer en met meer overleg gewerkt,
doch particulieren toonen er meer onder
nemingsgeest, wat verklaarbaar is. In Iran
heeft de overheid vele groote bedrijven en
ondernemingen tot monopolies gemaakt; in
Irak zijn handel en verkeer vrij gelaten,
wat de ontwikkeling van het land zeer ten
goede komt.
Sedert ik een kleine vier jaar geleden voor
het eerst te Bagdad kwam, zijn er niet min
der dan drie groote hotels verrezen, hotels,
waarvan elke kamer een eigen badkamer
heeft. Eenige prachtige cinema-paleizen zijn
gebouwd en trekken avond aan avond volle
zalen. Nieuwe moderne wijken zijn verrezen
temidden van palmenaannlnntingcn, maar
over den broeden Tigrus liggen nog immer
dc twee schipbruggen, welke vrij smal zijn.
Met den bouw van een nieuwo vaste brug
zal worden begonnen, doch reeds long zijn
werken in uitvoering, wnardoor de bevloei
ing van zeer groote streken zal worden ver
beterd en de oppervlakte bebouwbare grond
aanmerkelijk zal worden uitgebreid. Men
heeft er niet kunstmatig met staatsgelden
een industrie, groote fabrieken, in het leven
geroepen, waarvoor men noch dc noodigc
grondstoffen, noch het noodigc technische
personeel heeft in het land. Men bouwt er
stelselmatig van onder-op zonder overdrij
ving en is er begonnen bij het begin. Tot
voor korten tijd, enkele jaren geleden, was
Bagdad feitelijk alleen een „werkstad", waar
niemand aan afleiding scheen te denken.
Behalve eenige kleine, onaanzienlijke cine
ma's was er alleen één Arabisch café-concert
waar Arabische vrouwen dansten en zon
gen, begeleid door een klein Arabisch or
kestje, waar van de voornaamste instrumen
ten een soort trommels en tamboerijnen
waren. Europeanen kwamen daar zoo goed
als niet, al hen ik er dikwijls heen ge
gaan, voornamelijk aangetrokken door die
vreemde Arabische muziek met steeds we
der dat verontrustende rythme. Dat Arabi
sche cabaret is er nog. Van het hoogste ter
ras van mijn hotel aan den Tigrus kan ik
er juist op neder zien en alles aanschou
wen en hooren, want de voorstelling wordt
er thans, in den zomertijd, gegeven op een
plat dak, waar de bezoekers ook nog eenige
koelte vinden.
Thans zijn er in Bagdad echter ook eenige
„Europeesche" cabarets bijgekomen, natuur
lijk ook in de vrije lucht. Het programma
bestaat Pt* uit een of twee acrobatische num
mers eu voor de rest uit „danseressen",
meest Hongarinnen, Iialiaanschen en Griek-
schen, die niet alleen dc verplichting heb
ben vóór het publiek te dansen, maar ook
met het publick te dansen en de bezoekers
aan te moedigen tot het drinken van een
heel dure en onwaarschijnlijk slechte cham
pagne.
In deze cabarets ziet men ook Bedocï'ncn,
die trouwhartige woestijnbewoners, komen
cn ccnigszins verbaasd toekijken.
Nog altijd zijn wij, Europeanen,
voor den gchcelen Oriënt, met uit
zondering van Japan misschien, de
„leermeesters", dc „opvoeders" cn ik
geloof niet, dat dit optreden van
Europeesche vrouwen cn meisjes iit
deze landen cn onder dergelijke om
standigheden ertoe kan bijdragen
het respect voor en den invloed van
dc Europeanen te verhoogen. Een
internationaal verdrag waarbij aan
dezen „uitvoer" van Europeesche
vrouwen cn meisjes naar den Oriënt
een einde wordt gemaakt, zou uit
zedelijkheids- cn politicko en practi-
sche overwegingen ten zeerste ge-
wenscht zijn.
Op een zonderlinge wijze hen ik van een
dier dansende nvniphen zooiets als een
„vortrouwciisinan" of „geheim-secretaris"
geworden.
Ik was nog geen drie dagen te Bagdad,
toen op een middag, dat ik ijverig op mijn
schrijfmachine zat. te tikken, de kellner me
kwam vertellen, dat twee dames me wcnsch-
tcn te spreken. Verbaasd keek ik op en
vroeg: „Dames? Wat zijn dat in 's hemels
naam voor dames?"
„Dc oen," zoo zcide dc kellner, „Is een
Turksche, de ander een Europeesche. De
Turkin weent cn de ander troost hnnr. Ze
hebben gehoord, dat hier in het hotel een
journalist woont en ze wilden u spreken."
Ik vond geen reden dat te weigeren cn
weldra traden er in mijn kamer twee eenigs-
zins opzichtig gckleede jonge dames, de eene
een jonge Turkin, die niet meer dan twaalf
of twintig woorden Fransch kende, en de
ander een eveneens jeugdige Hongarin, die
tamelijk vlot ook Turksch cn Fransch sprak.
De Turkin weende tranen met tuiten, de
Hongarin klopte haar nu en dan bemoedi
gend op den rug en sprak troostende woor
den.
Ik kon niet in het minst vermoeden, waar
aan ik dat zonderlinge bezoek te danken
had.
De Hongarin begon mij de vraag te stellen
of het waar was. dat ik Nedcrlandsch kende.
Op mijn bevestigend antwoord vertelde de
Hongarin me, dat er te Bagdad tot voor
korton tijd een Nedcrlandsch acrobaat had
gewerkt en do Nederlander cn dc Turkin
waren verliefd op elkander geworden. Nu
was de Nederlander naar Damnscus ver
trokken en daarover was de Turkin dood
ongelukkig. Dc Nederlander kende slechts
weinige woorden Fransch en zou in het
Duitsch schrijven, doch dat kende noch de
Turkin, noch de Hongarin. En nu kwamen
ze mij vragen of ik niet een liefdesbrief in
het Nederlandsch wilde schrijven.
Wat moest, ik doen tegenover de "kleine
weeneude Turkin, over wier wangen onop
houdelijk" tranen stroomden? Ik heb geant
woord, dat de beiden tezamen een brief in
hot Fransch móesten opstellen en dat ik
dien dan wel in het Nederlandsch zou ver
talen.
Op deze woorden kreeg de kleine Turkin
weder moed jn het leven en den volgenden
middag warén dc twee weder terug met een
hulpeloos in het Fransch geschreven brief.
Dc kleine Turkin liet mij echter door haar
Hongaarsche vriendin vragen of ik er „een
mooicn brief" van wilde maken. Dat heb ik
gedaan en toen ik dien „mooien brief" in
liet Fransch had voorgelezen en de Honga
rin hem in hot Turksch had vertaald, heeft
de kleine Turkin weder geweend, maar nu'
van blijdschap. De Turkin en de Hongarin
hebben me bewonderend aangekeken en de
Hongarin verklaarde: „Ja, dat is nu werke
lijk een mooie brief."
Drie dagen later reeds was er antwoord
van den Ncderlandschen acrobaat, een brief
dien ik in het Fransch voorlas, waarop de
Hongarin hem vertaalde in het Turksch.
Dadelijk moest ik weder een brief schrijven»
die weder grooton indruk maakte.
Ik begin te gcloovcn, dat ik een bijzonder
talent heb voor liefdesbrieven. Het grappige
is, dat ook de acrobaat te Darnascus diep
onder den indruk schijnt te zijn van de
brieven, want er zijn er reeds meerdere van
hem gekomen. Hij wil evenwel weten, hoe
de Turkin plotseling zulke roerende brieven
in het Nederlandsch kan schrijven, doch
daarop geef ik geen antwoord. De arme jon
gen kan niet vermoeden, dat deze „mooie
brieven" niet geschreven zijn door een aardi
ge kleine Turkin, maar door een journalist.,
die zijn eerste jeugd al ver achter zich en
zelfs een begin van een bierbuik heeft
De acrobaat meent het werkelijk ernstig
cn in zijn laatste brief heeft hij verteld, dat
hij onderhandelt over een contract in Egyp
te, maar dat hij ook een aanbieding heeft
uit Stamboel. Hij stelt echter als voorwaar
de, dat ook do Turkin geëngageerd wordt en
vol vertrouwen deelde hij mede: „Over twee
maanden zijn we tezamen, hetzij in Egypte,
hetzij in Stamboel cn dan trouwen we."
De kleine Turkin is dol-gclukkig.
Een journalist mag niet eenzijdig zijn In
zijn kennissen en zoo heb ik hier als kame
raad, met wien ik eiken dag twee maal sa
men eet, een Griekschen generaal, die geen
Engelsch, de hier het meest gesproken Euro
peesche taal, kent cn blijde is iemand gevon
den te hebben, met wien hij Fransch kan
praten. Deze Gricksohe generaal vertoeft te
Bagdad om achtduizend muildieren in te
koopen voor de Grieksche borgartilleric. Vier
oorlogen maakte hij mede en aan stof tot ge
sprek ontbreekt het ons niet. Als alle Grie
ken heeft de genernal den ouden grooten
tijd van zijn vaderland nog niet vergeten
en een dezer avonden, toon we nog laat
koffie dronken op het terras van ons hotel
aan den oever van den Tigrus, zeide de ge
neraal: „Ook hier zijn de Grieken eenmaal
geweest en als hij daarginds (en hij wees
in de richting waar Babvlon moest liggen)
dc groote Alexnnder, niet zoo jong. drie-en-
dertig jaar oud, gestorven was, dan zou de
wereldgeschiedenis er geheel anders hebben
uitgezien."
De generaal zuchtte, maar de niAchtlge ri
vier aan onze voeten stroomde onbewogen
verder. Zij heeft er zoo vele gezien in den
loop van tientallen eeuwen: Sumerianen,
Assvriërs, Chaldeeërs, Perzen, Grieken, Ro
meinen, Arabieren, Engelschen. Beschavin
gen hebben hier gebloeid en zijn ten onder
gegaan, maar deze machtige rivier zal hier
nog stroomen als ook onze beschaving ver-
zonkcu zal zijn iii den nacht der tijden.
J. K. BREDERODE,
Een Salomo's oordeel gevraagd.
Op 19 December den dag van onder
trouw van de Prinses had een vertegen
woordiger van de Westphaelische Zeitung
te Den Haag, de heer O. Stasius, een ha
kenkruisvlag uitgestoken, hetgeen voor zijn
woning op de Bierkade een volksoploop
had veroorzaakt. Op een gegeven moment
werd de vlag door iemand, uit het publiek
met een lange haak beschadigd en op dat
moment gelastte de politie, dat de vlag bin
nengehaald moest worden.
Dit gebeurde, maar de vrouw van Stasius
had inmiddels in de stad gezien, dat er bij
verschillende Duitschers ook hakenkruis-
vlaggen uithingen en 's middags werd dc
vlag dan ook weer uitgestoken.
Ook deze maal werd de vlag dr#>r iemand
uit het publiek met een lange boothaak
naar beneden gehaald.
Men verdacht van dit feit den Apeldoorn-
schen muzikant H. E. die met zijn woon
schuit aan de Bierkade lag en op wiens boot
dc lange haak werd gevonden.
Hoewel E. ontkende het feit te hebben
gepleegd, veroordeelde de Haagsche politie
rechter hem wegens vernieling tot we*
ken gevangenisstraf.
E. was in hoogcr beroep gekomen bij het
Haagsche Gerechtshof, omdat hij bleef vol
houden, dat hij onschuldig was. 's Morgens
was hij er heeiemaal niet bij geweest, want
toen was hij als muzikant aan het geld ver
dienen.
's Middags was hij er wel hij geweest,
maar aan de vernieling van de vlag was
niet hij, maar zijn zoon schuldig geweest.
E. was toen alleen tusschen beide gekomen,
toen do Duitscher met zijn zoon dreigde
handgemeen te worden.
De heer Stasius, diens vrouw en een kan
toorjuffrouw' die onder dc Duitschers woon
de, hadden échter verdachte met dc boot-
haak op dc vlag zien toeloopen. Even latei-
was de vlag naar benoden gehaald
Voor het Gerechtshof bleven deze getui
gen bij hun verklaringen volharden. E. had
evenwel zijn vrouw en zoon meegebracht,
die beiden inderdaad verklaarden, dat de
zoon de vernieling had gepleegd.
Niettemin was de procureur-generaal, mr.
L. B. J. Vermeulen, van meening, dat ver
dachte schuldig was aan het hem ten laste
gelegde en vroeg hij bevestiging van het
vonnis van den politierechter. De uit
spraak is bepaald op 9 Juni.
Het Japansche
In den vorigen nacht omstreeks half vier
is te Klarenbeek gemeente Voorst, een auto
in volle vaart op dc splitsing Klarenbeek-
schewcg—Woudweg, tegen een boom ge
botst. De auto werd bestuurd door de 18-
jarigen F. J. Hammelink uit Deventer, naast
wien ziin 22-jarige broer, eveneens uit
Deventer, gezeten was. De beide jongelui
waren op weg naar Roosendaal, waar zij
hun ouders, die met den boottrein het laat
ste traject van de thuisreis uit Indië zouden
afleggen, wilden begroeten. Op genoemd
kruispunt werd een boom met zulk een
vaart aangereden dat deze afbrak. Vervol
gens sloeg de auto over den kop. Door om
wonenden werden dc beide inzittenden uit
dc totaal vernielde huurauto bevrijd, waar
na Dr. ter Borg uit Klarenbeek dc eerste
hulp verleende. Een hunner had een kaak-
ter stembus.
fractuur en een gebroken neusbeen opgeloo-
pon, terwijl de ander klaagde over pijn in
de borst, beide slachtoffers zijn per auto
naar Deventer vervoerd.
Jongeman te Hoorn
verdronken
In fuik geraakt.
Gisterenavond is de 21-jarige N. Groot uit
Hoorn bij het zwemmen in de haven te
Hoorn verdronken. De jongeman geraakte in
een fuik. Een meisje, dat bij hem was, tracht
te hem nog te redden, doch kon daarin
niet slagen. Op haar hulpgeroep kwam men
per roeiboot lnilp verleenen wist men door
liet wegtrekken der visschersnetten den jon-
gon te bereiken Hij was toen echter reods
overleden.