De „Deutschland"
inKemaa te
Amsterdam afgebrand
met bommen bestrooid
De winst van het P.T.T.-
bedrijf verkeerd besteed?
De kerkstrijd
in Duitschland
DAGBLAD VOOR HOLLANDS NOORDERKWARTIER
22 doodeti en 60 gewonden
De ramp in het
mijnwerkersdorp in Mexico
De Russische expeditie in
het poolgebied
MAANDAG 31 MEI 1937. 80e Jaargang. No. 10275.
Uitgave der N.V. v.h. Tropman Co. Schagen.
Groote opwinding in Duitschland
Hitier met spoed naar Berlijn vertrokken
Het Duitsche pantserschip „Deutschland", dat deelneemt
aan de non-interventie-controle en ter reede van Ibiza voor an
ker lag, is door vliegtuigen der Spaansche regeering aan
gevallen en met hommen bestookt.
Een der projectielen sloeg door het dek en doodde 22 man,
terwijl ruim 60 opvarenden werden gewond.
Verklaring der Daitsche regee
ring.
De Duitsche regecring publiceert naar aan
leiding van het gebeurde met de „Deutsch
landde volgende verklaringen:
Nadat enkele dagen geleden ,roode" vlieg
tuigen de in de haven van Majorca lig
gende Engelsche, Duitsche en Italiaansclie
schepen met bommen hadden aangevallen
cn daarbij aan boord van een ltaliaansch
schip zes officieren doodden, werd den Duit-
schen schepen het verdere verblijf in deze
haven ontzegd.
Zaterdag 26 Mei lag het pantserschip
Deutschland"' ter reede van Ibiza. Het schip
behoort tot de voor de internationale mari
tieme contx-ole bestaande strijdkrachten.
Niettemin werd tusschen zes en zeven uur
's avonds het schip plotseling met bommen
gestookt door twee in glijvlucht dalende
[vliegtuigen der „roode" regeering van Va-
Jcncia".
Aangezien het schip „rust" had, bevond
1de bemannig zich in de onbeschermde ruim
te in het voorschip. Een der „roode" bom-
pien sloeg, zooals' onlangs bij liet Italiaan-
Bclie schip, in de zaal voor de officieren, in
de cantine voor de manschappen. Twintig
dooden en drie en zeventig gewonden zijn
de gevolgen van dezen misdadigen aanslag.
Een tweede bom, aldus vervoljgt het com
muniqué der Rijksregeering, trof het zijdek,
doch richtte daar slechts geringe schade
aan.
Het schip, dat volkomen gevechtsklaar
is, voer naar Gibraltar om daar de gewon
den aan land te zetten.
Het schip heeft geen schoten ge
lost op de vliegtuigen.
Nadat de „roode" regeering van Va
lencia door de niet-inmengingscom-
missie en door de rijksregeering
twee malen gewaarschuwd was, geen
verdere aanvallen te doen op de in
dienst der internationale controle
staande schepen, dwingt deze nieu
we misdadige aanslag op een
Duitsch schip de regecring van het
j Duitsche Rijk tot maatregelen, welke
zij onverwijld zal mededeelen aan de
j nict-inmengingscommissie.
De „Deutschland" te Gibraltar.
Vreemde oorlogsschepen vlag
gen halfstok.
Alle Britsche en buitenlandsche oorlogs
schepen hadden de vlag halfstok hangen,
toen de Duitscher kruiser „Deutschland" de
haven binnenvoer.
De gewonden werden in allerijl naar het
eiekenhuis overgebracht. Alle dokters zijn
met spoed ontboden.
Er zijn maatregelen genomen om heden
Uitvaartdiensten voor de dooden te houden.
Van de bemanning zijn 22 personen ge-
'dood en 60 gewond.
Hitier met spoed naar Berlijn
teruggekeerd.
Rijkskanselier Hitier is gisterenmiddag te
Berlijn teruggekeerd.
De rijkskanselier bevond zich voor de ope
ning van een landbouwtentoonstelling te
München, tpen hij kennis kreeg van den
aanval der vliegtuigen van de Spaansche re-
jeering op het pantserschip „Deutschland".
Na de opening der tentoonstelling heeft de
Führer een bespreking gehad met den te
München aangekomen rijksminister van bui-
:enlandsche zaken.
Om 2 uur 35 kwam ook do opperbevelheb-
>er der vloot, generaal-admiraal Raeder per
ixtra-vliegtuig te München aan. Hij begaf
ach direct naar Hitier, met wien hij een
liepgaande bespreking had. Om vier uur ver
iet de rijkskanselier München. Hij keerde,
n gezelschap van den rijksminister van hui-
enlandsche zaken en den opperbevelhebber
Ier marine, naar Berlijn terug.
Kabinetszitting te Berlijn.
De rijkskanselier heeft om half zeven een
lespreking gehad over den „misdadigen
lanslag der bolsjewisten van Valencia" pp
let, Duitsche pantserschip „Deutschland".
Aan deze bespreking namen deel: de rijks-
ninister van oorlog, generaal-veldmaar-
lehalk von Blomberg, de rijksminister van
juitcnlandsche zaken, baron von Neurath,
in de opperbevelhebber der oorlogsmarine,
jeneraal-admiraal Raeder.
De lezing der Spaansche regee
ring. Het Duitsche schip heeft
den aanval geopend.
De Spaansche regeering meldt uit
Valencia, dat het Duitsche oorlogs
schip „Deutschland" twee regeerings-
vliegtuigen onder vuur heeft geno
men.
Bedoelde vliegtuigen behoorden
tot de basis van Ibiza (Baleraren).
Zij begaven zich in de richting van
Palma de Majorca.
Het Duitsche oorlogsschip zou door vier
van de twaalf bommen, welke door de re-
geeringsvliegluigen werden geworpen, ge
troffen zijn. Aan boord zouden zich verschei
den ontploffingen hebben voorgedaan.
Het Spaansche ministerie van landsverde
diging deelt nog mede:
Zaterdagmiddag om 5 uur hebben twee
regceringsvliegtuigen een verkenningsvlucht
gemaakt naar de Balearen. Toen zij Ibiza
passeerden, heeft een oorlogsschip, dat zich
op 200 M. van het havenhoofd bevond, met
groote hevigheid vuur gegeven op de beide
vliegtuigen, zonder dat deze eenigen aanval
hadden ondernomen op het schip noch op de
stad. De vliegtuigen beantwoordden 't vuur
Zij wierpen twaalf bommen, van welke vier
op het schip tot ontploffing kwamen.
Volgens later opgevangen berichten betreft
het hier den Duitschen kruiser „Deutsch
land".
Zooals men weet, zegt het Spaansche mi
nisterie, moeten buitenlandsche oorlogssche
pen, die belast zijn met de controle zich op
ten minste tien mijl van de kust ophouden.
De „Deutschland" bevond zich in de gotf
van Ibiza en nog wel dicht bij de pier. Bo
vendien is de controle bij Ibiza bij besluit
van de niet-inmengingscommissie, aldus hst
communiqué opgedragen aan een Fransch
smaldeel en had de Duitsche kruiser der
halve geen enkele opdracht ter plaatse waai
hij zich bevond.
De indruk ie Londen en Parijs.
Parijs, 31 Mei. Hoewel het bericht vol
gens hetwelk de Duitsche regecring met in
gang van heden maatregelen zou nemen
ter beantwoording van hot bombardement
van de „Deutschland" eerst laat bekend werd
heeft het zoowel te Parijs als te Londen
cenigc bewogenheid in politieke kringen
doen ontstaan.
Men weigert evenwel te ge.looven, dat
Duitschland de verantwoordelijkheid voor
een onmiddellijke actie op zich zal nemen,
Door een dergelijk onmiddellijk optreden, al
dus zegt men, zouden ernstige internationale
gevolgen kunnen ontstaan, doordat de com
missie voor de niet-inmenging voor een vol
dongen feit geplaatst zou zijn alvorens zij in
de aangelegenheid betrokken zou zijn en
over maatregelen beraadslaagd zou kun
nen hebben.
De „Prins Hendrik" beschadigd
Bij .-passeer en van Bcrlagcbrug,
Het instructievaartuig „Prins Hen
drik" van het onderwijsfonds voor
de scheepvaart is in den na-avond
bij het passeeren van de Berlagebrug
licht beschadigd.
Het schip kwam van den kant van de
Ceintuurbaanbrug en voer in de richting
van den Omval.
De brugwachter had de brug, die elcc-
trisch wordt bediend reeds vrijwel geheel
opgedraaid, toen het mechanisme terugscha
kelde en de klap inplaats weer omhoog
weer naar beneden ging. Een der masten
van het schip, dat een geringe snelheid had,
werd hierbij licht beschadigd, terwijl de
stag afbrak. Persoonlijke ongelukken kwa
men niet voor.
Waarom worden ile gewonnen
acht en een half millioen niet v.
loonsverhooging v.h. personeel ge
bruikt? Verlaging van het brief
port nadeelig voor de verbete
ring der personeelspositie.
In de slotzitting van het congres van den
Ccntralen Bond van Nederlandsch Post-Tc-
lcgraaf- en Telefoonpersoneel (C.B.P.T.T.) te
Vlissingen, kwamen de volgende meeningen
naar voren.
De steeds ruimer geraamde bedrijfswinst,
de subsidies van het P.T.T.-bedrijf voor de
Indië-postvluchten, de reeks tariefsverlagin
gen, die reeds plaats vonden, kunnen naar
de meening van het congres slechts .gevolgd
worden door invoering van het z.g. stui-
versport voor interlocale brieven, wanneer
tevens een einde komt aan de ondcrbetaling I
van het personeel.
Zeven tot achtduizend losse contract-wer
kers bij P.T.T. met lage loonen en weinig of
geen vooruitzichten vormen circa een derde
deel van het totale personeel. Onder het
overige twee-derde deel van het P.T.T.-perso-
ncel leven verschillende gewettigde wen-
schen. Blijft het personeel zoo stielmoeder
lijk bedeeld, als dit bij de post het geval is,
dan zal na de tariefsverlaging de verbete
ring van de personeelpositie opnieuw wor
den vertraagd, aangezien na tariefsverlaging
weer het bezwaar geldt, dat eerst de ver
minderde inkomsten moeten worden inge
haald.
Een verlaging van het port van zes op
vijf cent zou op zich zelf, naar de minister
van Binnenlandsche Zaken 2-4 November '3G
in de Tweede Kamer meedeelde, aan het
P.T.T.-bedrijf twee millioen gulden per jaar
kosten!
Invoering van het st ui versport, als
mede tegemoetkoming aan de wen-
-schen van het personeel kan echter
ongetwijfeld plaats vinden, wan
neer de Nederlandschc staat, nu
de rijksmiddelen uit de gewone
bronnen weer belangrijk ruimer
vloeien, niet langer beslag legt op
extra-winst van acht en een half
millioen gulden, welke in werkelijk
heid aan het P.T.T.-bedrijf toebe
hoort.
Deze vrijwillige extra-afdracht van
het staatsbedrijf aan den Neder-
landschen Staat steunt niet op een
bindende wettelijke verplichting.. Bij
de samenstelling van de rijksbegroo
ting is do Staat hierop evenwel in
de crisisjaren gaan rekenen hetgeen
uit budgetair oogpunt verklaarbaar
is. Het zou echter tegenover het P.
T.T.-bedrijf en zijn personeel niet
billijk zijn. als deze gegroeide usan
ce-handeling onverkort werd be
stendigd.
Wanneer door den Staat desondanks geen
algehecle of gedeeltelijke afstand van de
extra-bedrijfswinst zou worden gedaan,
mag toch verwacht worden, dat zal worden
ingezien, dat in elk geval de loon- en ar
beidsvoorwaarden van het personeel verbe
tering behoeven.
Het congres van den C.B.P.T.T. hoeft de
verwachting uitgesproken, dat hiermede bij
de samenstelling van de rijksbegrooting en
van de P.T.T.-begrooting tevens rekening
gehouden zal worden.
De onderneming, die eigenares is van de
mijnschachten te Tlalpujahua, (Mexico)
waar zich de ernstige instorting heeft voor
gedaan, koestert de hoop, dat het aantal
slachtoffers van de ramp de honderd niet
zal overschrijden. Het gewicht van de mod
derstroom, die zich over het dorpje uit
stortte, wordt op drie millocn ton geschat.
Tot dusverre zijn 53 dooden en 28 gewonden
gevonden. Tien der gekwetsten zijn er ern
stig aan toe.
Rieten kleedhokjes brandden
als fakkels
Vrouwenbad geheel verwoest;
mannenafdeeling nog juist ge
spaard.
Een zware brand heeft Zaterdag
avond te Amsterdam een groot deel
van het Schinkelbad. gelegen bij de
Amstelveenschen weg in de asch ge
legd.
Duizenden hebben het fantastische
schouwspel gadegeslagen. De brand
weer heeft een verbitterden strijd ge
streden en tenslotte is het gelukt het
verterende vuur te stuiten, zoodat 't
linker gedeelte van het groote bad,
de mannenafdeeling, gespaard is ge
bleven. Tegen half elf was de brand
weer zoover gevorderd, dat gevaar
voor uitbreiding geweken was.
Het zal tegen kwart voor negen zijn ge
weest., toen het vuur dat in het rieten dak
van het hoofdgebouw van het damesbad ze
telde, werd ontdekt. De laatste badgasten
waren juist weggegaan. Het prachtige zo
merweer liad dien dag duizenden naar het
frissche Schinkelwater gelokt en het perso
neel had een drukken dag gehad. De hoofd-
instructrice en het verdere personeel was
juist op het punt om weg te gaan, toen de
kreet „brand" in den stillen zomeravond
klonk. Direct begon nu het personeel en 'p
jongeman, J. C. de Jongh, die nog in de
buurt was, pogingen aan te wenden liet vuur
te stuiten. De slangen, die anders worden
gebruikt om de perrons schoon te stuiten,
werden aangekoppeld, doch de dunne stra
len reikten niet hoog genoeg.
Met een verbijsterende snelheid
breidde de brand zich uit. Weldra
sloegen de vlammen uit het rechter
hoofdgebouwtje. De geheele badin
richting is met riet gedekt en blijk
baar was deze dakbedekking niet
onbrandbaar gemaakt. Het was voor
de enkele burgers, die den strijd aan
vingen, een hopeloos werk
Brandweer kon niet bij den
brand komen.
Inmiddels was de brandweer gewaar
schuwd, die spoedig met veel materieel ter
plaatse was. De spuiten en materiaalwagens
van de post Amstelveensclicweg en hoofd
wacht Ilonthorstraat en van de Nieuwe Ach
tergracht waren op het tweede alarm uitge
rukt en stonden onder bevel van den com
mandant van de brandweer, den heer C. Gor
dijn Jr. Er was veel materiaal in do omge
ving, doch het was zeer moeilijk om het
had te naderen langs den Amstelveenschen
weg.
Het vuur rent voort.
Aan de uiterste rechterhoekN van het ge-
houw stond een motorspuit opgesteld, waar
aan vijf slangen waren gekoppeld; ook de
babyspuit was aanwezig.
In tusschen had de brand zich schrikwek
kend uitgebreid. ITet hoofdgebouw van de
vrouwcnafdeeling stond in lichtelaaie. Hoog
sloegen de vlammen op en zwaar bolderden
do rookwolken ten hemel om langzaam af
to drijven langs den Schinkel. Gelukkig was
het een vrijwel windstille avond, anders zou
waarschijnlijk van het geheele bad geen
houtspaander gered zijn geworden. Het
geheele carré, gevormd door hjjf. hoofdge
bouw en kleedhokjes en gebouwd om het
damesbad, waarin midden in het water
de springtoren oprijst, zou binnen het uur
een vuurzee zijn. Meter voor meter kroop 't
vuur verder, langs de rieten bekapping,
door de dunne, kurkdrooge schotten tus
schen de hokjes, onstuitbaar en verwoes
tend. Meter voor meter moest de brandweer
prijs geven an het verteronde vuur. Het
was een fantastisch gezicht, gezien vanaf
de springtoren in het mannenbad. liet vuur
was zoo fel. dat in verren omtrek «alles ver
licht was. Langs de Schinkeloevers en op
en langs het pad naar het bad hadden
zich duizenden Amsterdammers opgesteld,
om het zeldzame schouwspel gade te slaan.
Op de Schinkel peddelden enkele kano's,
waarvan de inzittenden van dichtbij de
ondergang van het Schinkelbad wilden be
leven. De vlammen weerkaatsten duizend
voudig in het zacht rimpelende water van
de Schinkel en het bad. weerkaatsten legen
de hooge munen van het Stadion, dat een
paar honderd meter verder staat en kleur
den de zware rookwolken, die ononderbro
ken uit het brandende riet opstegen rose.
Hcrloische strijd.
De brandweer behaalde een eerste succes
op liet gedeelte tusschen de beide hoofd
gebouwen. Het gevaar was namelijk zeer
groot dat het vuur zou overslaan van het
hoofdgebouw van de damesafdeeling naar
dat van de mannenafdeeling.
Met kracht werd hier gevochten cn
hier was het dan ook dat het vuur
het eerst tot staan kwam. Aan de
overzijde was reeds een gedeelte
van de mannenafdeeling, die daar
direct aan de vrouwenafdeeling
aansluit door de vlammen aangetast
De brandweer paste hier het af-
braaksysteem toe. Met man en
macht werd een gedeelte van de
hokjes omgehaald, terwijl branrl-
wachts vanaf het dak hun erfvij
and centimeter voor centimeter be
twistten.
Hot plan gehikte en ook aan die zijde
kwam het vuur tot staan. Het was inmid
dels ruim tien uur geworden en nog steeds
laaiden uit het rechtergedeelte van de
groote badinrichting het vuur hoog op. Het
qevaar dat 't geheele bad tegen den grond
zou gaan, was echter geweken. De brand
weer kon langzamerhand met' nablusschen
beginnen.
Tal van autoriteiten waren op het terrein
van den brand aanwezig.
Dé politie, onder leiding van hoofdinspec
teur Glasius heeft de handen vol werk ge
had om de duizenden nieuwsgierigen, die
zich per auto en per fiets naar den brand
hadden gespoed, op een afstand te houden
en den weg vrij te laten voor het brand
weermateriaal.
Nog uren is de brandweer met het na
blusschen bezig geweest, het zal de vraag
zijn of het had dat in deze warme da
gen noode gemist zal worden, weer zal
worden opgebouwd, daar plannen tot ver
plaatsing reeds bestonden.
De oorzaak van den brand is nog moeilijk
vast te stellen. Waarschijnlijk heeft iemand
een peukje cigaret op het dak geworpen. De
politie stelt hier ecu onderzoek naar in.
DE BILT SEINT*
Verwachting: zwakke tot matige
Westelijke tot Noordelijke
wind, betrokken tot zwaar
bewolkt, aanv. veel kans op
regen of onweer. Veel koeler
Verdere vooruitzichten: vrij koel
weer, met af en toe regen.
Barometerstand hedenmorgen 8 onr i 77.1
Wij willen geen herderlijke brie
ven meer".
De Duitsche Minister van binnenlandsche
zaken, dr. Frick, lieeft, sprekende op een bij
eenkomst van nationaal-socialisten te Bre
inen, gezegd, in dien de Katholieke kerk
wenscht te strijden, zullen wij niet terug
deinzen.
Wij vechten met behulp van het volk, dat
zich zelf wil helnen. Wij hebben genoeg
gehad van herderlijke brieven. Wij willen
geen encyclieken meer zien.
De minister van onderwijs, heeft te Neu
renberg het woord gevoerd op een onder
wijzerscongres. Hij zeide met name, dat do
religieuze invloed op de opvoeding van deo
jeugd thans onmogelijk is geworden. Daar
om moet spoedig een einde worden gemaakt
in de rangschikking van scholen overeen
komstig de sccten.
De Voelkische Beobachter schrijft: de
waarschuwing van Goebbels aan het gehee
le katholieke stelsel moet voldoende zijn.
Duitsche kranten in Oostenrijk
verboden.
De Duitsche kranten, welke het verslag
van de rede van dr. Goebbels bevatten, zijn
in geheel Oostenrijk verboden.
De Duitsche ambassadeur von Papen,
heeft hiertegen geprotesteerd.
Ds. Niemoeller over godsdienst
en rassenvoliliek.
De bekende dominee Niemoeller van de
belijdcnniskerk verklaarde, volgens Un. Pr.
voor een verzamelde menigte gcloovigen
in Falkensee bij Spandau, dat de nationaal-
socialistische rassenpolitiek nooit het Evan
gelie kan vervangen, wanneer de kerk nog
den naam van kerk wil behouden.
Dit, zoo betoogde hij, geldt ook, al zou
den de rasdoeleinden op zich ook nog zoo
bewonderenswaardig zijn.
Hij stelde de vraag, waarom aan de be-
lijdcniskerk niet de heropbouw der Evan
gelische kerk wordt opgedragen cn gaf
zelf het antwoord, dat als volgt luidt:
„Wij komen tot de slotsom, dat de auto
riteiten zulks niet doen, wijl zij den groei
der kerk niet wenschcn."
Hij voegde eraan toe: „Men wordt tot de
erkenning geforceerd, dat de meerderheid
van het Duitsche volk de kerk niet wenscht"
Verder kwam ds. Niemoeller op tegen de
nationaal-socialistische opvatting, dat de
kerk de nationaal-socialistische partij dank
baar moet zijn voor de redding van het
christendom voor de vernietiging door het
bolsjewisme.
Hii zeide, dat de christelijke kerk in Rus
land niet door het bolsjewisme ineenstortte,
maar wijl zij niet op de juiste fundamen
ten stond.
Twee katholieke leiders in OU
denburg terechtgesteld.?
Volgens een bericht in het centraal or
gaan der Katholieke Zwitsers hebben de
twee voornaamste leiders der katholieken,
die voor de verdediging van het heilig kruis
in Oldenburg op de bres stonden, hun moe
dig gedrag met den dood moeten bekoopen.
De familieleden van deze betrokken leiders
zoo meldt de „Ostschweiz", hebben van ro-
geeringswege mededeeling ontvangen, op
welken dag het stoffelijk overschot dezer
Katholieke leiders werd bijgezet.
Volgens een van Schmidt ontvangen ba-
richt werd Zaterdagavond voor den eersten
keer een tweezijdige radioverbinding tot
stand gebracht tusschen het Noordpool-sta-
tion cn het vliegtuig van Masoeroek.
Het vliegtuig van Masoeroek verkeert in
goeden staat. De bemanning is gezond en
de ijsschots is sterk.
Gisteren, Zondag, werd de ruimte vrijge
maakt voor de opstijging, waarna Masoe
roek, bij gunstig weer naar het Xoordpool-
station zou vliegen.
Volgens een van den chef van het poolsta-
tion, Papanin, ontvangen bericht zijn de
overwinteraars gereed gekomen met de los
sing der vliegtuigen. Zij heben hun huis
in orde gebracht. Uit sneeuw en ijs hebben
zij een ruimte ingericht waar zij het radio
station hebben ondergebracht. Zij richten
een keuken in en houden zich verder bezig
met wetenschappelijken arbeid.
De drift der ijsschollen duurt nog voort
De snelheid is evenwel verminderd.
Alle yliegtuigea zijn volkomen in orde.