VerzorgtUw duinen!
DAGBLAD VOOR HOLLAND'S NOORDERKWARTIER
Onze kabinets
formateur
polst
H
y
DEVRIES
KIIKELI
(DOPE
niüECK
SHOWROOM
Drie Indië-vluchten
per week
De plannen van Roosevelt
Opstand in Portugal?
Machtsuitbreiding van den
Hongaarschen Rijksregent
Anti Brifsche betoogingen
te Bethlehem
FILMS
ONS Program:
Centrale Verwarming
L.S.
«vronrtiiit
ZATERDAG 5 JUNI 1937, 80e Jaargang. No. 10280.
Uifgave der N.V. v.h. Trapman L Co. Schagen.
Dr. Jac. P. Thijsse
Konijnen en water oniirekkingen
lijn de sloopers van het landschap
Staatsboschbeheer greep reeds in
DE TAAK DER WATERLE1D1NGS-
MAATSCHAPPIJEN
Heden Is in het Casino te Noordwijk aan
ree de twaalfde monumentendag gehouden.
Nadat de voorzitter van de commissie
voor den monumentendag prof. Dr. A. W.
Bijvanck, een openingsrede had uitgespro
ken, was het woord aan dr. Jac. P. Thijsse,
die een voordracht hield over: „Het duin
landschap met zijn flora en fauna".
Het ontstaan.
Dr. Thijsse schetste in het kort het ont-
Btaan van het duin en zijn verdere lotgeval
len. Onze duinen zijn een aeolische forma
tie uit zeezand onder invloed van den plan
tengroei. Waar plantegroei ontbreekt of
vernietigd werd, kunnen duinen zich niet
vormen of gaan zij te niet. Het vastleggen
van het zand in de zone waar de hoogc
vloeden nog kunnen doordringen geschiedt
door een beperkt aantal planten waaronder
het biestarwegras (triticum junceum) het
belangrijkst is. Wanneer de daardoor ge
vormde duintjes een zekere hoogte hebben
bereikt vestigen zich helm, zandhaver, e.a.
planten, w.o. later de duinhoorn en vlier.
In het algemeen mag gezegd worden dat
de onbedorven duinen de gelegenheid ee-
ven voor de ontwikkeling van een merk
waardige rijke en gevarieerde vegetatie, die
op menige plaats haar climaxvorm bereikt
in woud en wel loofwoud.
Het duin heeft zich gevormd en blijft zich
nog vormen als een bewogen landschap met
voor ons land vrij groote hoogteverschil
len en van grillige samenstelling.
De duinen munten uit door een groote
verscheidenheid van grondgesteldheid en
ligging. Er zijn vruchtbare en onvruchtbare
kalkrijke en kalkarme gronden, natte bodem
hooge droge bodem, hellingen op allerlei
windrichting en in allerlei hellingsgraad.
Geen wonder dus, dat de duinen een ve
getatie vertoonen die door haar aanpassin
gen haar soortenrijkdom, en door de aanwe
zigheid van zeldzame planten elk ander
landschap in Nederland overtreft.
De duinen zijn dus een waar lust
oord en hun moderne bestemming
zou moeten zijn die van een groot
nationaal park aan de monden van
Schelde, Maas en Rijn. Helaas heb
ben zij van de vroegste tijden af, zoo
lang de duinstreek door menschen is
bewoond, te lijden gehad van allerlei
wanbeheer.
Daarmee gaat natuurlijk de dierenwereld
pven zeer achteruit. Iedere plantensoort heeft
zijn begeleiders uit het dierenrijk, voorna
melijk insecten en deze vormen weer voedsel
voorraad voor de vogels. Wij zien dan ook in
het konijnenduin allerlei vogelsoorten gaan
deweg verdwijnen.
Voorts hebben de duinen geleden door ont
watering. Door allerlei oorzaken is de grond
waterspiegel in de duinen tusschen Den
Haag en Schoorl geldaald met bedragen van
2 tot 4 meter. De planten van de natte val
leien kunnen de gewone seizoendalingen en
zelfs de bekende elfjarige schommelingen
ivan neerslag-maxima en minima gerust
'doorstaan.
Doch een blijvend lager peil doet de plan
ten van de natte pannen geheel verdwij
nen, zooals dat van Den Haag tot Velzcn
dan ook nu het geval is. Met elkander be
slaan die laagten een groot deel van het
duin, meer dan de helft. Wij kunnen dus
zeggen, dat de wateronttrekking het groot
ste deel van het gebied beroofd heeft van
een schoone en belangrijke begroeiing. Wat
daarvoor in de plaats komt of kan komen
staat daarbij verre ten achter. Ook voor
eenigszins hooger gelegen gronden heeft een
snelle daling van het grondwater een on
gunstige uitwerking.
men in dit opzicht gezocht en ge-
experimenteerd en in het laatst van
de vorige eeuw Is het Staatsbosch
beheer begonnen, hier doelbewust
op te treden.
Het ware te wenscheri, dat wij aan alles
wat er thans nog aan duinen is over
gebleven. een dergelijk bestaan konden
verzekeren.
De provincie Noordholland geeft
reeds het goede voorbeeld. Zij zal
een groot deel van haar water be
trekken uit het IJsselmeer. In haar
duinen beperkt zij zich tot diep-
wa terwinning.
In de duinen van het Staatsboschbeheer
zijn duizenden hektaren aangewezen als
natuurmonument en werkelijk volledig als
zoodanig behandeld onder wetenschappe
lijk toezicht. Het zijn de beroemde natuur
monumenten in het Schoorlsohe duin en
op de Noordzee-eilanden.
Van die van Texel weten wij nu al ze
ker, dat zjj voor de welvaart van het ei
land meer te beduiden hebben, dan toen
zij verpacht werden als schapenweide. Het
natuurmonument Boschplaat op Terschel
ling mag, en om zijn duinformaties, èn om
zijn flora en fauna meetellen onder de
schoonste ter wereld.
Het ware te wenschen dat de departe
menten van Waterstaat en Financiën ook
dergelijke maatregelen troffen.
Moge financiën inzien dat een
bestemming als natuurmonument
het behoud van het duin en zijn
sohoonen natuurlijken vorm voor
ons Nederlanders van meer waarde
is dan de rijksdaalders die te ver
krijgen zijn door verkoop of ver
pachting of door afzanding.
Ik acht het geenszins onmogelijk, aldus
eindigde spr., dat mettertijd aan alle dui
nen, van Cadzand tot Rottumeroog toe, een
waardig bestaan kan worden verzekerd en
wel grootendeels als ongestoord duin met
volledige bestemming als natuurmonument
of. waar het de waterleiding-bedrijven be
treft, zoodanig geëxploiteerd dat het land
schap nog groote wetenschappelijke en
aesthetische waarde blijft behouden.
Ir. Bijl aan het woord.
Vervolgens kwam aan het woord Ir. J. G.
Bijl, die zeide, dat de geologen het denk
beeld, dat onze kustvlakte vroeger een diep
waterbekken was, hebben verlaten.
Vloedstroom krachtiger dan eb-
stroom.
Prof. Eug. Dubois had reeds terecht be
toogd, dat bij de duinvorming in het bij
zonder aan den invloed van den vloed-
stroom gedacht moest worden. De geti j be
wegingen in den Atlantischen Oceaan plan
ten zich door het Engelsche Kanaal in de
Noordzee voort en langs onze kusten is 'de
vloedstroom krachtiger dan de ebstroom.
Gelukkigerwijs kunnen wij de eene
theorie, die wel is waar de groote
veranderingen in onze zeekust ver
klaarde, doch ons daarnevens een
onheilspellende toekomst voor oogen
stelde, verwerpen, maar sinds eeu
wen weten wij, dat het verstuiven
van het droge zand en den afslag bij
stormvloed aan de zeezijde de oor
zaken zijn der afname van strand
en duinen en tegen deze beide ge
varen was en blijft onze verdediging
gericht.
DE MINISTERS VAN SCHAIK
EN OUD BIJ ZIJNE
EXCELLENTIE.
Donderdagmiddag begaf Mi-
nister Van Schaik zich voor een
onderhoud naar onzen Kabinets
formateur.
Vrijdagochtend ontving Dr.
Colijn Minister Oud.
Het surplus werd toen onttrokken aan de
zoetwatervoorraad, die zich in den onder
grond der duinen bevindt. Doordat de even
wichtstoestand, tusschen aan en afvoer van
dit diepduinwater reeds voor het bereiken
daarvan, door de waterleidingen verbroken
werd, kunnen in den toekomst ernstige ge
varen ontstaan.
Het commissoriale rapport stelt in een
scherp daglicht, hoe het zoute zeewater dat
zich in den ondergrond der duinen onder
het zoete water bevindt, evenmin in rust
verkeert, doch tengevolge van de diepe
droogmakerijen, als den Haarlemmermeer-
polder, die zich achter de kuststrook bevin
den, zich landwaarts, d.w.z. van de zee naar
binnen beweegt.
Tegen deze waterbeweging vormt het zoet
waterlichaam, in de duinen boven 't. zoute
water gelegen, een barrière, die te deug
delijker werkt, naarmate zij breeder en dik
ker is, omdat daardoor de door het zeewa
ter af te leggen weg langer wordt. Omge
keerd zal inkrimping dier barrière door de
wateronttrekking der waterleidingen de toc-
strooming van zeewater bevorderen, en ver
volgt het rapport: „Wellt en vloek deze
brakke kwel voor ons polderland is, behoeft
geen betoog."
In aansluiting hiermede wees spr.
op de Haarlemmermeer en Wierin-
germeerpolders. In de eerste, door
een duinrij van de zee afgesloten,
stijgt jaarlijks ongeveer 77.500.000
kg. keukenzout op. Een waarlijk
niet te onderschatten hoeveelheid,
doch onbeduidend t.o.v. het zoutbe-
zwaar in den even grooten Wierin-
germeerpolder, hetwelk onlangs
door de Zuiderzeewerken voor de
toekomst berekend werd op
500.000.000 kg.
In feite plegen thans de waterleidingen
roofbouw, doch ook hier straft het kwaad
zich zelve. De onderscheiden wateraftakkin
gen gaan elkaar hinderen en raken overbe
last. De Amsterdamsche gemeenteraad nam
onlangs het duinplassenontwerp aan, het
provinciaal waterleidingbedrijf van Noord-
Holland zoekt zijn heil in het IJsselmeer.
Er komt dus licht aan den horizon en dc
tijd zal aanbreken, waarop wij de water
leidingbedrijven slechts dankbaar zijn en
wel omdat zij steeds uitgestrekter duigebie-
den in handen verkregen en deze daardoor
tegen bebouwing en als natuurmonumen
ten bewaren.
1 November reeds
BRAVO VOOR ONZE VOORTVARENDE
K.L.M.!
Hervorming hooggerechtshof
wordt doorgezet. Ingrijpende
sociale verbeteringen op het
program.
President Roosevelt heeft gisteren op de
persconferentie verklaard, dat hij vastbe
sloten is, de hervorming van het hoog
gerechtshof door te zetten. Hij erkende
evenwel de juistheid van de verklaring
van Senator Robinson, dat eenige amen
dementen zouden worden ingediend, waar
mede hij te kennen wilde geven, dat een
compromis in deze* kwestie voor de re
geering aanvaardbaar zou kunnen zijn.
De president stond erop, dat het wetsont
werp inzake de gerechtelijke hervorming
ten aanzien van de rechtbanken in hun ge
heel nog in de loopende zitting van het con
gres wordt aangenomen. Hij beklaagde er
zich voorts over, dat het Hooggerechtshof
met zomervacantie was gegaan, voordat het
in verscheidene belangrijke zaken een be
slissing had genomen.
Tot de punten van zijn programma, die
Roosevelt nog voor het einde van deze
zittingsperiode afgehandeld wil zien, be-
hooren voorts volgens het D.N.B. nog de
invoering van vaste grenzen voor loonen en
werktijden, het verbod van kinderarbeid,
maatregelen tegen belastingontduiking en
die voor vrijwaring van den grond tegen
de gevolgen van stofstormen, overstroo
mingen en droogte. Op buitenlandsch-poli-
tiek gebied verlangt de president in het
bijzonder de ratificatie der te Buenos Aires
gesloten inter-Amerikaansche verdragen,
waarbij zijn „politiek van goede nabuur
schap" in de praktijk moet worden toege
past.
Sluiting van de Katholieke
scholen in Wurtemberg
Geen genoeg leerlingen meer.
Met Ingang van heden zijn de laatste 17
katholieke scholen in Wurttenberg opgehe
ven en de 737 leerlingen dezer scholen on
dergebracht op de openbare scholen. Als re
den hiervoor werd volgens het Duitsche
nieuwsbureau opgegeven, dat op 1 Juni in
Wurttcmberg nog slechts 737 leerlingen,
d.i 0,25 procent van het totale aantal van
290,412 leerlingen, het onderwijs op de con-
fessioneele scholen volgde, en dat deze
verdwijnende minderheid geen aanspraak
meer kon maken op de instandhouding van
een bijzondere schoolvorm.
Geen bevestiging der geruchten
Uit Gibraltar wordt gemeld, dat daar en
in de nabij gelegen steden hardnekkig het
gerucht, de ronde doet, dat in Portugal, in
verband met een revolutionaire beweging,
ernstige muiterijen plaats vinden.
Nader meldt Reuter dat bij de Portugee-
sche ambassade te Londen geen bevestiging
kon worden verkregen omtrent de geruch
ten, welke te Gibraltar de ronde hebben
gedaan, aangaande muiterijen in Portugal.
Men verklaarde aan de ambassade, dat het
zeer onwaarschijnlijk is te achten, dat de
ze geruchten gegrond zouden zijn.
In de opvolging voorzien.
De gisterenavond onder voorzitterschap
van Daranyi bijeengekomen ministerraad
heeft de laatste wijzigingen aangebracht in
het wetsontwerp tot uitbreiding van de be
voegdheden van den rijksregent.
Volgens door een der bladen ontvangen
inlichtingen zou het wetsontwerp den regent
het recht van opschortend veto verleenen,
zooals voor den oorlog de koning bezat. De
regent zou een door het parlement, goedge
keurde wetstekst twee of meer keer kunnen
terugzenden, eerst na den derden keer zou
de tekst in elk geval geldig zijn.
De wet zal verder regels vaststellen om
trent de opvolging van het regentschap. De
in functie zijnde regent zal een lijst opstel
len van drie ministers, waaruit hij het par
lement aanbeveelt den opvolger te kiezen.
Het parlement zal een uit 100 leden van elk
der beide Kamers bestaande commissie be
noemen, welke eveneens een drietal candi-
daten zal voorstellen. Bij geheime stemming
zullen de beide vcreenigde Kamers dan den
nieuwen regent kiezen.
-
-
u
EERBERICHT
DE BILT SEINTi
Verwachting: zwakke tot matige
zuidwestelijke tot zuidelijke
wind, ged. bewolkt, weinift
of geen regen, iets warmer
Verdere vooruitzichten: Iets war
mer met toenemende kans
op regen of onweer,
3aromeferstand hedenmorgen 8 onr - 77.2
Arabische studenten zijn in Ita-
lië welkom.
De viering van het feest van het Heilig
Hart te Bethlehem is gisteren als voorwend
sel aangegrepen voor het houden van anti-
Britschc bctoogingen. Door de stad trokken
optochten met Arabische en Italiaansche
spandoeken en vaandels in de kleuren van
den H. Stoel, waarop de aanroeping van
Christus werd gevolgd door de woorden: „Be
scherm ons tegen het kwade Britsche impe
rialisme" Er werden prospectici rondgedeeld
waarin Arabische studenten voor een matig
bedrag toelating tot de Italiaansche univer
siteiten werd aangeboden, alsmede vergoe
ding voor de kosten van levensonderhoud
door de Italiaansche regeering.
Ontwikkelen en Afdrukken
met de beste resultaten. Vakkundig, vlug en
goedkoop. Alle fotoartikelen en toestellen.
Opleiding en advies geheel GRATIS.
FOTOGR. KUNSTATELIER
ARPAD MOLDOVAN
NIEUWE N I E D O R P
Tandheelkundige Inrichting
Café „Centrum" Markt. - SCHAGEN.
Spreekuur van den tandarts:
eiken Donderdag van9'|2" luur
Heele Gebitten f 30.—
Inlichtingen kosteloos.
MEER WARMTE
MEER GEMAK
MINDER KOSTEN
MINDER STOF
NEEM
"W -TTECHN. BUREAU
ALKMAAR ROTTERDAM
Tel. 2197—3897 Tel. 44504
Honderden referenties.
Nog heden ten dage geschiedt het onder
houd overeenkomstig de contracten uit de
IGde eeuw waarbij vrije en onvrije duinen
onderscheiden worden.
Ook de onderhoudswijze bleef vrijwel on
veranderd n.1. helm- en stroobepalnting en
somtijds het stellen van rictschermen of
stuifbinden, eenvoudige maatregelen, die
mogelijkerwijs onnoodig waren, wanneer 't
natuurlijk biologisch evenwicht bewaard
was gebleven.
Ten gevolge van een andere even-
wichtsverstoring zijn nieuwe en niet
minder ernstige gevaren te duchten,
n.1. die welke als gevolg der water
onttrekking door de duinwaterlei
dingen optreden.
Vond voorheen het regenwater, voor zoo
ver het niet verdampte of door de vegetatie,
verbruikt werd, in de duinen geen anderen
uitweg dan den bodem, waardoor het lang
zaam wegzakte eenerzijds naar de geest
gronden, anderzijds naar de Noordzee, het
werd later in de wateraftapping opgevan
gen en ten behoeve van de drinkwatervoor
zieningen afgevoerd. Het waterverbruik
steeg echter dermate, dat het de regenval
steeds meer en in zeer belangrijke mate ging
overtreffen.
De directeur-generaal der P.T.T. te Am
sterdam, is met de K.L.M. overeengekomen,
om, zoodra zij over voldoende materiaal en
personeel beschikking heeft, den dienst op
Nederlandsch-Indië, die nu twee maal per
week plaats heeft, drie maal per week te
doen geschieden.
Aan een gisteravond, onder presidium
van den minister van Binnenlandsche Za
ken, mr. J. A. de Wilde, gehouden maaltijd,
ter inwijding van de nienwe regeling, waar
bij de regelmatige postweg tusschen Neder
land en Insulinde van zee naar de lucht
is verlegd, heeft de minister van Waterstaat
Jhr. Ir. O. C. A. van Lidth de Jeude, mede
gedeeld, dat hij zich met dat plan heeft
vereenigd.
Naar wij van de zijde der K.L.M. verna
men, hoopt ztj dezen dienst te doen begin
nen op 1 November a.s.
ZATERDAGMIDDAG 5 JUNI openen wij onze nieuwe
van GRAFMONUMENTEN, KRANSEN, enz. aan de
NIEUWE LAAGZIJDE.
EERSTE SCHAGER GRAFSTEENHOUWERIJ van
H. J. VOLTEN
Beleefd aanbevelend.
Vernietigend voor de toch zoo onontbeer
lijke vegetatie was de beweiding met vee,
en de aanwezigheid van het konijn. De onbe
grijpelijke kortzichtigheid om ter wille van
de jacht dit dier te behouden, te behoeden,
zelfs aan te kweeken, kan niet genoeg wor
den gelaakt. Een overbevolking aan konij
nen beteekent den ondergang van nagenoeg
de geheele plantenwereld.
Staatsboschbeheer grijpt ln.
Behalve door wateronttrekking hebben
Bommige waterleidingbedrijven het land
schap ook geschaad door het systeem avn
open kanalen en puttenreeksen.
Alles roept om een betere verzor
ging van het duin. Behalve door be
strijding van het konijn en door
de zorg voor het waterkapltaal
vindt men die ook in doelmatige
duinbeplanting. Langen tijd heeft
