SrluuuVfomM nl
Ires in de controle aangevuld
Dictatuur en grondwets
herziening
DAGBLAD VOOR HOLLANDS NOORDERKWARTIER
Hotelsluiting in heel
Frankrijk dreigt
UJeerbericht
Tandh. Inrichting
KIJKEN is KODPEN t; CLOECK
Frankrijk en Engeland zullen het
hiaat aanvullen
Protest van Italië verwacht
De belijdeniskerk in de knel
Het conflict te
Krakau
Protest tegen
Aartsbisschop van Krakau
ZATERDAG 26 JUNI 1937. 80e Jaargang, No. 10298.
Uitgave der N.V. v.h. Trapman Co. Schagen.
Trekt Duitschland zijn
vloot terug?
De regeeringen van Engeland en
Frankrijk zijn, naar men meent te
weten, bereid, de leemte aan te vul
len, die in de controle ter zee is ont
staan door het zich terugtrekken van
Italië en Duitschland, en zijn voor
nemens hiervan in de eerstvolgende
bijeenkomst der non-interventiecom
missie mededeeling te doen.
In politieke kringen te Londen ge
looft men volgens Havas, dat de
tusschen Frankrijk en Engeland be
reikte overeenstemming zal leiden tot
een nieuwe verdeeling van de zones.
Engeland zou de kusten van de
Middellandsche Zee en Frankrijk die
van den Atlantischen Oceaan voor
zijn rekening nemen. Men voegt
hieraan toe, dat de regeling moet
worden goedgekeurd door de in de
Londensche commissie vertegenwoor
digde mogendheden, o.a. Italië en
Duitschland.
Reuter weet nog te melden, dat
de Britsche regeering bereid is, het
denkbeeld om neutrale waarnemers
aan boord van de controleschepen
te plaatsen, gunstig te overwegen.
VERZET VAN ITALIë TE VER
WACHTEN.
Volgens officieele en semi-officieele indi
caties zou Italië zich krachtig verzetten te
gen het BritschFransch besluit, om de
controle over te nemen in de sectoren, die
voorheen aan de Italianen en Duitschers
waren toegewezen.
Kort voor de Fransch-Engelsche beslissing
bekend werd te Rome, hadden zegt Un.
Press, de bladen al een heftig offensief te
gen dit denkbeeld geopend en te verstaan
gegeven, dat Italië en Duitschland in de
non-interventie-commissie tegen dit plan
zouden stemmen.
Wat Italië zal doen, indien Engeland en
Frankrijk met zijn protest geen rekening
houden en toch gaan patrouilleeren in den
vroegeren Italiaanschen sector, wordt niet
gezegd.
Het minste wat men verwachten kan zal
een fel protest van Rome zijn in de non
interventie-commissie.
Duitschland zou een deel van
zijn vloot willen terugtrekken.
De „Tntransigeant" verneemt te Berlijn,
dat de Duitschc regeering besloten heeft een
aantal oorlogsbodems uit de Middellandsche
Zee terug te roepen, welke daarheen waren
gezonden na het incident met de „Deutsch-
land".
Vier onderzeeërs', die op het oogenblik
voor de Spaansche kust patrouilleeron, zou
den teruggeroepen worden en ook de „Leip
zig" zal binnenkort weer gevoegd worden
bij het Noordzee-eskader.
Om zijn belangen in de Spaansche wate
ren te verdedigen, zou Duitschland dan
hier de kruisers „Nurnberg", „Köln" en
„Karlsruhe" handhaven met drie torpedo
jagers en enkele gewapende visschersvaar-
tuigen.
Het blad beschouwt het terugroepen van
de onderzeeërs uit de Spaansche wateren
als zeer geruststellend en als een bewijs
voor de goede bedoelingen van Duitschland.
Lloyd George wil krachtige taal
Precies als de dictators!
In het gisteren gehouden Lagerhuisdebat
besprak Lloyd George o.a .de zoogenaamde
non-interventie-politiek.
Spreker is niet gerustgesteld door de rede
van Chamberlain (zie elders in dit blad).
„Het is groote zwakheid, maar aldoor te
blijven verklaren, dat, wat er ook gebeurt,
de Engclsche regeering nooit haar toevlucht,
tot een oorlog zal nemen". Spreker is van
oordeel, dat in Duitschland de oorsprong
gezocht moet worden van alle moeilijkheden
in Europa.
Volgens Lloyd George zal ieder nieuw ac-
coord, dat inzake de niet-interventie geslo
ten wordt, vergezeld moeten gaan van waar
borgen, waarbij Duitsehland zich verplicht
de aangegane verplichtingen strikt na te
leven.
Spreker staat versteld over het gebrek aan
oprechtheid van het Reirh in de Spaansche
kwestie en vraagt, of „het wreede npn-in-
ventic-fictie nog langer zoo moet voortdu-
f*en"4
Spreker bestrijdt niet, dat ook Rusland
manschappen en oorlogsmateriaal naar
Spanje zond, maar toch in veel mindere
mate dan Duitschland en Italië. De Fran-
sche regeering had gemakkelijk voldoende
oorlogsmateriaal naar het Spaansche land
kunnen vervoeren om den aanvoer van el
ders te neutraliseeren; Frankrijk heeft ech
ter geen materiaal gestuurd, ofschoon het
een minister-president had, die, als socia
list, toch zeker sympathie koestert voor de
Spaansche regeering.
Spreker besluit met een dringend beroep
op de regeering. om even krachtige taal te
spreken, als de dictators in Europa.
Waarom Engeland niet aan een
vlootdemonstratie wilde deeine-
In zijn antwoord heeft Eden na^r aanlei
ding van de tegen de Britsche regeering
ingebrachte beschuldiging van lafheid ver
klaard, dat, hoewel hij niet gelooft, dat bij
den huidigen stand der bewapening van En
geland en die van bepaalde zijner vrienden.
Egeland steeds terug moet trekken en er
van af moet zien, een vitaal Britsch belang
te verdedigen, op de Britsche regeering de
ontzaglijke verantwoordelijkheid rust, er
voor te waken, dat geen enkele maatregel
wordt genomen, die een conflict zou kunnen
uitlokken.
Het was, zoo vervolgde de Minister, niet
slechts de wensch van het Britsche volk,
niet in den Spaanschcn oorlog te worden
gemengd, doch ook de wcnsch van andere
democratieën. Eden zeide te gelooven, dat er
geen ander land in Europa is, waar de non
interventie krachtiger steun ondervindt dan
in Frankrijk. Indien men in de eerstvolgen
de bijeenkomst van de non-interventiecom-
missie den wil toont om samen te werken,
zal men nogmaals een poging doen om de
niet-inmengingspolitiek te doen slagen.
Voortgaande zeide Eden: Wij
kunnen er niet aan denken, onze
belangstelling voor de gebeurtenis
sen in Midden-Europa te verminde
ren, evenmin als voor de gebeurte
nissen overal elders ter wereld. On
ze belangstelling voor den vrede in
MiddenEuropa, zoowel als elders,
moet onverzwakt voortduren. Op
handels- en economisch gebied heb
ben andere landen in het Donaubek-
ken meer directe belangen dan wij,
doch wij zouden gaarne zien, dat
de tolmuren daar geleidelijk verdwe
nen.
Sprekende over de weigering van Engeland
deel te nemen aan een vlootdemonstratie
voor de kust van Valencia, zeide Eden: Wij
Vrees voor staatssocialisme
De positie der groote partijen bij
het huidige kiesstelsel. Angst
van de N.S.B. voor het ontwerp
inz. de revolutionnaire vertegen
woordigers.
Het afdeelingsonderzoek van de
wetsontwerpen betreffende de grond
wetsherziening heeft de commissie
van rapporteurs uit de Tweede Ka
mer aanleiding gegeven tot mede-
doeling o.a. van het volgende;
Over het algemeen bepaalde men zich bij
deze hernieuwde behandeling van de voor
stellen tot grondwetsherziening tot een ver
wijzing naar hetgeen bij dc schriftelijke en
mondelinge behandeling van de aanvanke
lijke voorstellen werd gezegd.
Enkele leden zagen als feitelijk motief
voor deze grondwetsherziening het streven
der regeering om van den angst van de
S.D.A.P. voor een zoogenaamde fascistische
dictatuur gebruik te maken om voorgoed
de dictatuur van de regeerende partijen, in
de eerste plaats van de R.K. Staatspartij te
vestigen. Deze leden verklaarden tegen alle
ontwerpen, met uitzondering van het eer
ste, te zullen stemmen.
Dc houding van de S.D.A.P.
Verscheidene leden wezen er nog op, dat
de S.D.A.P. zich bij de beoordeeling van dc
regeeringsvoorstellen geheel door haar eigen
inzichten heeft laten leiden. De sociaal-de
mocratische fractie heeft zich in eersten
termijn met de meeste voorstellen vereenigd,
maar tegen enkele belangrijke onderdeelen
bezwaar gemaakt. De gedachte aan een sa
mengaan van regcering en S.D.A.P. om
voor goed de dictatuur der regeerende par
tijen te vestigen» komt, in dit licht bezien,
konden ons niet aansluiten bij Iets wat
practisch neerkwam op de uitvoering van
een vonnis voorafgaand onderzoek.
Uit de weigering mag niet worden opge
maakt, dat twijfel gekoesterd werd aan de
oprechtheid van de beweringen inzake de
„Leipzig". Indien met een Britsch schip
een soortgelijk incident was gebeurd, zou
de Britsche regeering, volkomen bereid
geweest zijn, toe te staan, dat een onder
zoek, als thans is voorgesteld, werd in
gesteld.
Ds. Niemoeller verhoord.
Nieuwe arrestaties van predi
kanten.
Ds. Niemoeller is gisteren ontboden
op het hoofdbureau van politie te
Berlijn, waar hij aan een langdu
rig verhoor is onderworpen. Gister
middag heeft de politie in Dahlem
een huiszoeking gehouden in de
pastorie van Ds. Niemoeller.
Arrestatie van predikanten.
Officieel wordt uit Berlijn medegedeeld;
De z.g. Raad der oud-Pruisische Unie heeft,
in een vergadering van den Broederraad
besloten, in strijd met de verordening van
den Minister van Binnenlandschd^Zaken
voor het Rijk en Pruisen d.d. 18 Febr. 1937,
er bij de predikanten op aan te dringen
mededeeling te doen van de namen derge
nen, die uit de kerk treden.
Op grond van deze in strijd met
de staatsverordeningen zijnde han
deling werd tegen vier personen,
die aan de totstandkoming van het
desbetreffende besluit hun mede
werking hebben verleend, n.1. de
predikanten Jacobi en Niesel, asses
sor Dr. Elilcrs en von Arnim-Luet-
zow, allen te Berlijn, bevel tot in
hechtenisneming uitgevaardigd.
De predikant, die zich „onttrekt
aan zijn arrestatie".
In verband met de recente arrestaties
van predikanten der belijdeniskerk wordt
vernomen, dat dc geestelijke, die zich vol
gens een officieele mededeeling „aan zijn
arrestatie onttrokken heeft door de vluchtte
nemen", ds. Asmusseu is, die de functies
van secretaris-generaal der belijdeniskerk
vervulde. Op den dag van de arrestatie
der predikanten, die te zamen met ds. As-
mussen besloten hadden tot het openlijk
bekend maken van de namen der personen,
die uit de kerk getreden waren, had ds.
Asmussen zijn huis verlaten. Mevr. Asmus-
sen is' verscheidene malen door de politie
ontboden. Zij verklaarde echter volstrekt
onbekend te zijn met de plaats, waar haar
man verblijft en zich levendig ongerust
over hem te maken.
Tegen twee andere Berlijnsche geestelijken,
die Zondag 20 Juni op grond van dit be
sluit en in strijd met het verbod mede-
deejingen hadden gedaan over uittredin
gen'. werd eveneens bevel tot in hechtenis
neming uitgevaardigd, terwijl een zevende
voortvluchtig is.
wel zeer zonderling uit. Zij kan slechts op
komen bij hen, die zelf, als zij aan de macht
zouden komen, alle andere richtingen voor
goed den mond zouden trachten te snoeren.
Kiesstelsel.
Eenige leden verklaarden zich tegenstan
ders van ons geheele kiesstelsel en daarom
ook van het thans gedane voorstel. Zij
wenschen kiesrecht voor alle mannelijke
en vrouwelijke Nederlanders boven 21 jaar,
waar ook gevestigd.
Tegen de voorgestelde wijziging
bestond bij deze leden in het bijzon
der nog dit bezwaar, dat de veran
deringen in de kieswet, waartoe die
wijziging gelegenheid zal geven,
slechts zullen dienen om de supre
matie der groote partijen te beves
tigen en nieuwe stroomingen tegen
te houden.
Laatstgenoemd bezwaar werd door enkele
andere leden eveneens geopperd.
Van andere zijde werd bestreden, dat de
vroeger in de kieswet aangebrachte wijzi
gingen de groote partijen onredelijk hebben
bevoordeeld. De verdceling van de beschik
bare zetels geschiedt thans, nu het stelsel
der grootste gemiddelden wordt toegepast,
meer in overeenstemming met het evenre
digheidsbeginsel dan onder de werking van
het systeem der grootste overschotten.
De voorziening inzake de revo-
v lutionnaire vertegenwoordigers.
Niet speciaal tegen de N.S.B.
gericht.
Verscheidene leden verklaarden ook thans,
zich met het in het betreffende ontwerp
vervatte voorstel met betrekking tot revo
lutionnaire vertegenwoordigers, niet te kun
nen vereenigen.
Nu de N.S.B. in de openbare lichamen ver-
schijnt, zoo werd verklaard, wordt een voor
stel als het onderhavige ingediend.
Van andere zijde werd tegen dit betoog
aangevoerd, dat de meening dat de onder
havige voorziening speciaal tegen de N.S.B.
zou gericht zijn,* volkomen onjuist is. Veel
eer is daarbij oorspronkelijk aan een geheel
andere partij gedacht,
De lasten ondragelijk. Veertig-
urige werkweek is de laatste
druppel, die de beker doet over-
loopen.
Het uitvoerend comité van de hotel- en
restauranteigenaren en drankslijters in
Frankrijk en Koloniën publiceert een com
muniqué, waarin verklaard wordt, dat in
uitvoering van de resoluties, welke in April
j.1. en daarna in Juni aangenomen zijn door
den Nationalen Bond van drankslijters, en
hotel- en restaurantcigenaren, zoo juist een
uitvoerend comité is gevormd, dat thans per
manent zitting houdt.
Het heeft besloten, onmiddellijk tot actie
over te gaan en regelt op het oogenblik de
bijzonderheden van de sluiting der hotels,
cafés' en restaurants in geheel Frankrijk.
De nationale organisaties herinneren er
aan, dat alle etablissementen tot deze slui
ting gedwongen zijn, daar zij in de onmo
gelijkheid verkeeren, de nieuwe lasten te
dragen, welke voor hen voortvloeien uit de
toepassing van het decreet, dat de 40-urige
werkweek in hun bedrijf regelt.
Chautemps wil overleg.
Chautemps heeft zich zeer verbaasd ge
toond over het besluit van het hotel- en re
staurantbedrijf. De premier wees er op, dat
hoewel het decreet betreffende de veertig
urenweek in de hotelindustrie door het vo
rige kabinet was goedgekeurd er toch vóór
de publicatie verscheidene wijzigingen in
zijn aangebracht, die de werknemers op
aandrang van het vorige kabinet hebben
aanvaard.
Hoe kan men denken aan sluiting van
alle hotels in Frankrijk, aldus vroeg Chau
temps, wanneer de weg voor arbitrage nog
openstaat voor die belanghebbenden, wien
bijzondere omstandigheden het onmogelijk
maakt de wet toe te passen?
De premier sprak de hoop uit, dat een
loyale sfeer van samenwerking hersteld zal
worden en zeide geen poging achterwege te
laten om tot dat resultaat te komen.
Het Vaticaan zal Berlijn
antwoorden
Naar aanleiding van het protest
tegen de rede van Mundelain.
De kardinaal-staatssecretaris houdt zich
bezig met het uitwerken van een antwoord
op de Duitsche nota van 29 Mei, waarin
geprotesteerd werd tegen dc rede van Mun-
delein.
Terwijl de Duitsche regeering haar ambas
sadeur bij den Heiligen Stoel, die met verlof
te Berlijn was, niet naar Rome terug deed
keeren, is de Nuntius in de Duitsche hoofd
stad nooit teruggeroepen. De voorzichtige
houding van 't staassecretariaat is door de
congregatie voor buitengewone kerkelijke
aangelegenheden eenstemmig goedgekeurd.
Berichten, volgens welke er een zeker mee-
ningsverschil zou bestaan tusschen den kar
dinaal- staassecretaris en den Paus, worden
van zeer betrouwbare zijde tegengesproken.
Op wie de voorgestelde bepalingen
eventueel zullen worden toegepast,
zal geheel afhangen van de vraag,
wie zich schuldig maken aan een
streven om met behulp van onwetti
ge middelen verandering in de
rechtsorde te brengen. Dat de N.S.B.
vreest onder dc bepalingen te zullen
vallen is overigens begrijpelijk,
daar zij zeker, als zij kon, de macht
zou grijpen, ook met gebruikmaking
van onwettige middelen.
Vele leden verdedigden het voorstel als
een noodzakelijk gebleken aanvulling van
hetgeen de grondwet reeds bevat.
Ordening.
Eenige leden verklaarden, op zich
zelf voorstanders van ordening te
zijn. De ervaring had hun echter ge
leerd, dat de ordening onder het hui
dige systeem slechts dient om de
werkelijke corporatieve gedachte
den wind uit de zeilen te nemen,
en de overheersching van kapitalis
me plus ambtenaren, dus van het
staatssocialisme te vestigen.
Van andere zijde werd hiertegen
over gesteld, dat in de landen, wel
ker systeem de bovenbedoelde leden
zouden willen volgen, geen sprake
is van ordening op den grondslag
van een organisch gegroeide volks
gemeenschap, doch van dictatorialen
dwang, waarvan 't resultaat op eco
nomisch gebied Juist met de door hen
zelf gebezigde uitdrukking: „kapita
lisme plus ambtenaren" zeer goed
zou zijn gekenschetst.
Verscheiden leden oordeelden het hier be
sproken voorstel van weinig beteekenis, wijl
het bestaande artikel 194 in dit opzicht vol
doende mogelijkheden opent.
Andere leden zagen in de nieuw-voorge-
stelde bepalingen toch wel een wezenlijken
vooruitgang. Zij achtten daarin een krach
tige stimulans gelegen voor de ontwikkeling
van de bedrijfsorganisatie.
DE BILT SEINT.
Verwachting: zwakke tot mati
ge, noordelijke tot westelijke
wind, ged. bewolkt, droog
weer, iets warmer.
Verdere vooruitzichten; weinig
verandering.
8arometerstaod hedenmorgen 8 nor 77.3
Café „Centrum" - Markt. - SCHAGEN.
Spreekuur van den tandarts:
eiken Donderdag van 9'|2- 1 uur
Geheele Gebitten
Inlichtingen kosteloos.
Opwinding in geheel Polen.
Ernstige politieke gevolgen mo
gelijk.
Het conflict tusschen den aarts
bisschop van Krakau, mgr. Sapieha
en den Poolschen Staat over het
overbrengen van het stoffelijk over
schot van maarschalk Pilsoedski
blijft de openbare meening in Po
len bezig houden.
De organisaties, welke de regce
ring steunen, hebben een felle re
solutie aangenomen, waarin wordt
gcëischt, dat of wel het parlement
onmiddellijk bijeen wordt geroepen
om den kathedraal te nationalisoe-
ren, of wel den weerspannigen pre
laat wordt gearresteerd.
De „Gazeta Polska" geeft te verstaan, dat
de aartsbisschop gerechtelijk vervolgd zou
kunnen worden.
Het conflict tusschen een katholiek pre
laat en dc Poolsche regeering kan ernstige
gevolgen hebben voor de binnenlandsche po
litiek van Polen. Het „kamp der nationale
unie", dat kort geleden door kolonel Adam
Koe in het leven is geroepen stelt zich op
christelijk beginsel en wenschfe de betrek
kingen met de kerk te herstellen. Deze ont
wikkeling werd met leede oogen aangezien
door de oude aanhangers van Pilsoedski, die
sedert dc herfst van 1935 niet meer aan de
macht zijn.
De Poolsche geestelijkheid heeft tot nu
toe niet ingegrepen in het conflict, zoodat
dit beperkt blijft tot den persoon van den
aartsbisschop.
Met betrekking tot het conflict tusschen
de regeering en den aartsbisschop van Kra
kau wijst men er nader op, dat het feit, dat
dc minister van eeredienst.. Swientoslawski,
als vertegenwoordiger der regeering de ope
ningsplechtigheid heeft bijgewoond van het
internationale congres „Christus Koning" in
Posen, bewijst dat dit conflict met den
aartsbisschop tot een persoonlijk conflict
beperkt zal blijven.
Fabrieksarbeiders staken een
kwartier het werk te Warschau.
G ..ierenavond heeft een groote volksbe-
toogiug plaats gevonden als protest tegen
de houding van den aartsbisschop van Kra
kau. Een ontzaglijke mcnschcnmenigte,
waaronder arbeiders- en oudstrijdersorgani-
saties, had zich verzameld op het Maar
schalk Pilsoedskiplein, vanwaar men in op
tocht naar het slot Belvedere trok om al
dus hulde te brengen aan dc nagedachte
nis van maarschalk Pilsoedski.
De arbeiders van de fabrieken te War
schau hebben gisteren 15 minuten den ar
beid gestaakt uit protest togen het optreden
van den Metropoliet Sapieha en een resolu
tie aangenomen, waarin zij verklaren hei
eens te zijn met de houding van den minis
ter-president. bestraffing eischen van den
aartsbisschop die Poolsch staatsburger is en
verlangen dat het Wawel-slot onder be
scherming van clcn staat wordt geplaatst
