700 jaren Berlijn!
Meücongtes te Berlijn
Een deserteur kwam
zich melden
Duitscbland weer boos op
Tsjecboslowakije
Noordpool Zuidpool
Roosevelt's val voorbereid
EEN BEELD VAN DEZEN TIJD: Troepen gaan aan boord.
EEN STAD ZONDER TRADITIE.
AANEENSCHAKELING VAN STE
DEN MET EEN EIGEN LEVEN.
Van 15 tot 22 Augustus rullen in
Berlijn groote feesten gegeven wor-
den tor gelegenheid van het 700-
jarig bestaan van de stad.
Over jubilea van groote en kleine steden
leest men meestal zonder verwondering,
maar bij het lezen van bovenstaand bericht
staat men toch verstomd. Wat hebben de
hstorische oorkonden over de steden Berlin
en Cölln aan de Spree voor waarde? Men
kan eenvoudig niet aan deze 700 jaren ge-
1 ooven, wijl zij nergens in de architectuur
van de stad tot uiting komen. Door het
enorme gebied van Berlijn wandelend,
schat men de stad op een ouderdom van
hoogstens 200 jaren.
Het is zeer zeker een natuurlijk proces,
dat wereldsteden meer dan andere plaatsen
hun verleden overwoekeren dat geldt
ook voor Parijs en Londen. Maar in de
andere hoofdsteden van het continent vindt
men toch plaatsen, ja zelfs hcele stadsdee-
lcn, waar de oude kern plotseling zicht
baar wordt. Berlijn bezit deze kern niet,
niet meer: dat is een eigenaardigheid van
deze stad. Berlijn is in dezen zin een stad^
zonder traditie.
Er laat zich natuurlijk wel een kern be
palen: aan de Spreekanalen der binnenstad,
bij de Petri- en Nicolaikerk, op het Jüdcn-
hof. Men kan, wanneer men door de Eier-
gasse naar het hooge gothische koor van
de Nicolaikerk kijkt, secondenlang het ge
voel in zich opwekken, dat men in een
tijd. welke reeds eenige honderden jaren
zij het geen 700 jaren achter ons ligt,
leeft. Maar dat zijn tenslotte kleine, on
organische in een geheel andere omgeving
Ingebouwde resten en het is kenschetsend,
dat men den kern eerst „bepalen", het
gevoel eerst „opwekken" moet. De oude
gebouwen vormen geen brug naar het
verleden, zulks in tegenstelling met Parijs,
waar liet, romaansohe, het gothische, de
renaissance en de barok een logische aan
eenschakeling in het stadsbeeld vormen.
Wanneer men aan Berlijn denkt, spelen de
sleencn resten van het verleden in het
denken geen rol. Het geloof aan de 700 ja
ren van Berlijn moeten wij in de perka
menten bronnen vinden, of wel wij moeten
naar het Maarkische Museum gaan, waar
wij intussehen kunnen vaststellen, dat de
geschiedenis van de nederzetting Berlijn
veel en veel ouder is dan 700 jaren.
Begin eener traditie.
'Aan een 200-iarig jubileum zou men eer
der gelooven. Tot zoover terug reikt, de
eenige traditie, die Berlijn bezit. Stcenon
getuigen van dezen tijd ontbreken niet. De
Brandenburger Tor, het Zeughaus, het
Khrenmal. Raurh und Schinkel: dat is ook
op het, oogenblik nog levendig. Maar ook
deze resten van bet verleden bepalen het
karakter van de stad niet. Daarvoor zijn
zij te weinig in aantal en over een te uit
gestrekt; gebied verdeeld. I-Iet is het Berlijn
dat. later kwam, dat aan de stad haar bij
zonder uiterlijk heeft geschonken.
Het Berlijn, dat later kwam: dat is het.
Berlijn van het Wilhelminische tijdperk.
In een voortdurend en groei degradeerde het
datgene, wat aan traditie nog bewaard ge
bleven was, tot verloren resten door in de
onmiddellijke nabijheid pseudo-liistorische,
pseudo-monumentale en pseudo-kunsfzinni-
ge bouwwerken op te richten. Desondanks
moet, men een ding zeggen, dat misschien
ietwat verrassend klinkt: gehouwen zooals
de Rijksdag, de Dom, het Markische Muse
um en de Gedachtniskirchc doen, hoezeer zij
ook uit kunstzinnig oogpunt veroordeeld
moeten worden, in het stadsbeeld niet eens
zoo bijzonder leelijk aan. Hier wordt het
gebrek aan traditie van de stad tot voor
deel: het kan zooveel verdragen en is in
staat, van den nood der stijlloosheid tot
op zekere hoogte een deugd te maken.
Een samenvoegsel van steden.
Het is moeilijk, ia onmogelijk, iets' over
het typische Berlijnsche stadsbeeld te zeg
gen, wijl een Berlijnsch stadsbeeld eigen
lijk niet bestaat. De omgeving van don
Brandenburger Tor is Berlijn in bet bij
zonder voor de vreemdelingen. Maar de
groote Frankfurlerstrasse, de Ilallcsehe Tor,
Steglitz. Alt-Moabit niet minder. Typisch
Berlijnsch is 't, om liet, paradoxaal te zeg
gen, om geen stad. maar een groot aantal
grootere en kleinere, mei elkaar verbonden
steden te zijn, die ieder voor zich een eigen
leven leiden. Het Bcicrsche kwartier, Steg
litz, Dahlem, Pankow en in het bijzonder
ook Alt-Moabit zijn steden op zichzelf.
Overal hebben zich kleine cellen met een
eigen traditie gevormd, wijl de groote, alles
omvattende traditie ontbreekt.
Berlijn in ombouw.
Voor de „stad als kunstwerk" mag het
gebrek aan traditie een nadeel zijn. Maar
toch heeft het ook zeer positieve zijden.
Het maakt een voortdurenden ombouw,
nieuwbouw en aanbouw, zooals men juist
in de laatste jaren sterk heeft beleefd,
mogelijk. Men zou bijna zeggen, dat. het
typische van het Berlijnsche' stadsbeeld is,
dat het zich steeds in ombouw bevindt.
Groote nieuwe gebouwen kunnen in het
midden van de stad verrijzen, daar er
niets staat, dat wegens zijn historische
waarde niet afgebroken mag worden. Het
gebrek aan een verleden zorgt er voor, dat
niets het heden in den weg staat en maakt
van de stad Berlijn in zekeren zin een
vorm. die steeds opnieuw en al naar be
hoeften gemodelleerd kan worden. Ty
pisch Berlijnsch is het, een steeds leven
dige stad te zijn.
Wegens „een monsterachtige be-
leediging van het Duitsche Rijk."
Duitscbland heeft een nieuwe campagne
tegen Tsjccho Slowakije ontketend naar aan
leiding van het verbod voor Sudeten-Duit-
sche kinderen, zich naar Duitschland te be
geven.
Het. Duitsche Nieuwsbureau schrijft naar
aanleiding van de verklaring der Tsjechi
sche pers, dat dit besluit, is genomen omdat
in Duitschland talrijke levensmiddelen
schaarsch zijn, dat deze bewering een „mon
sterachtige beleediging van het Duitsche
Rijk" vormt. Ook de Duitsche bladen pro-
testeeren in heftige bewoordingen tegen liet
besluit.
Eén en twintig jaar in zijn
moeder's huis schuil gebleven.
Maar hij had gerust eerder te
voorschijn kunnen komen.
Delcourt, soldaat in het Fransche leger
gedurende den wereldoorlog, krijgt verlof.
Hij mag voor een paar dagen naar huis.
Dol van vreugde verlaat hij met bekwamen
spoed de oorlogshel en wordt in zijn dorpje
Moyv in het Oise-departement, door zijn
moeder ontvangen, op een manier, zooals
alleen een moeder dat kan, die haar zoon
reeds verloren waant en hem op een goe
den dag voor zich ziet staan.
Is het niet begrijpelijk, dat het Delcourt
thuis heel wat beter bevalt, dan in de
loopgraaf? Zijn bruine boonen niet beter
verteerbaar dan de blauwe die je aan het
front, mag slikken als je je net een indi
gestie aan de rats gegeten hebt? En staat
of valt de overwinning met de aanwezig
heid van milicien Delourt? Onzin je leven
weer in gevaar te gaan brengen, als je
eenmaal veilig thuis zit, redenecrcn moe
der en zoon.
De verloftijd verstrijkt. Delcourt ziet met
angst en beven den dag naderen, waarop
hij weer naar het front moet. Twee jaar
heeft hij het vaderland trouw gediend,
verwondingen opgeloopen, kortom zijn
plicht gedaan. Hij vindt het welletjes en
zegt tegen zichzelf: Afzwaaien, Delcourt,
voordat er onselukkcn gebeuren, -Veilig is
het alleen onder moeder's vleugelen.
Inderdaad. Milicien Delcourt heeft goed
gezien.
Een en twintig jaar lang heeft hij zich
verborgen weten te houden voor de naar
zijn meening op hem loerende gendarmes.
Onophoudelijk foltert, moeder en zoon de
angst voor wat er gebeuren zal, wanneer
hij wordt ontdekt. Tn een. donkere voch
tige schuilplaats onder zijn ouderlijk huis
slijt deserteur Delcourt een-en-twintig jaar
in vrijwillige gevangenschap, ih het leven
gehouden door zijn moeder. Een-cn-twintip
jaar loopen de gendarmes liet huis voor
bij. Men is Delcourt al lang vergeten.
Zooveel soldaten verdwijnen spoorloos in
den oorlog. Wellicht was hij de onbekende
soldaat onder den Are de Triomphe. Wie
weet
Op zekeren morgen verschijnt Delcourt's
moeder niet bij zijn schuilplaats om hem
eten en het laatste nieuws te brengen. De
deserteur-gevangene roept zacht haar
naam. Geen antwoord. Voorzichtig verlaat
Delcourt zijn schuilplaats. In de huiskamer
vindt hij zijn oudje dood. Wil hij niet
van honger omkomen dan moet hij zich nu
wel aan de buitenwereld vertooncn. Dan
maar meteen naar de gendarmes.
Op het ergste voorbereid, gaat Delcourt
zich melden. Niemand herkent hem op
straat. Zoo is hij verouderd.
Stomverbaasd hoort de dienstdoende
korporaal de van angst stotterende en be
vende Delcourt geduldig aan.
Ah, monsieur Delcourt, zegt hij tenslotte,
wanneer de boetedoener zijn verhaal heeft
beëindigd en in gedachten het vuurpeleton
al voor zich ziet, zooveel moeite had u zich
niet hoeven te geven. Allen deserteurs is
immers hun straf al ik weet niet hoe lang
kwijt gescholden!
INVLOED DER SOVJETS NOG
STEEDS ZEER GROOT.
TSJANG KAI SJEK TUSSCHEN
TWEE VUREN.
De Japanners trachten hun optre
den in Noord-China te rechtvaardi
gen door de medcdccling, dat'hun
actie hoofdzakelijk als tegen de
communisten, die in China onrust
zouden stoken, gericht moet wor
den beschouwd. Hoewel deze ver
klaring natuurlijk geenszins de wa
re bedoelingen der Japanners weer
geeft, kan toch niet worden ont
kend, dat de Sovjets steeds ge
tracht hebben, een grooten invloed
in China te vestigen en dat zij
daarin ten deele ook geslaagd zijn.
China, het land van de groote tegenstel
lingen, is in de laatste tien jaren van
burgeroorlog her- en derwaarts geslingerd
en zijn staatslieden hebben zich aan deze
permanente omwenteling niet kunnen ont
trekken. Tsjang-Kai-Sjek b.v, was eens een
overtuigd communist, alle nieuwe ideeën
vonden in zijn op idealen gericht streven
een sterken weerklank. Zijn tegenstander
was indertijd Tsjang Tsoe-liang, de zoon
van Tsjang Tso-lin, hcerschcr van Mand-
sjoerije.
Communist zijn bcteekende voor
Tsjang Kai Sjek de stichting van
een nationaal, eensgezind China,
vrij van iedere inmenging van
Europeesche mogendheden.
Geheime instructie van Moskou.
Tsjang Tso-lin zag de zaak anders in.
Door zijn geheime agenten was hem be
kend geworden, dat. de Sovjets Wladi-
wostock tot eenpropaganda-centrum voor
Chineesche communisten gemaakt hadden
en dat zij er op rekenden, China onder bun
heerschappij te brengen. Tsjang Tso-lin
wist ook. dat zijn eigen generaal Yan-sjoe
met de Sovjets sympathiseerde. Hij noo-
digdc Yan-sjoe tot een conferentie in zijn
paleis uit en deze verliet het huis niet
meer levend. Maar voor zijn dood werd
hij nog gedwongen, belangrijke documen
ten af tc leveren. Daaronder bevond zich
een instructie van Moskou aan den Rus-
sischen militairen attaché in Pciping:
„Groote aandacht moet er aan besteed
worden, dat de revolutionnai-re beweging in
China een uitsluitend nationaal karakter
krijgt."
Dat de Sovjets achter de nationalistische
leuzen der communisten stonden, wist
Tsjang Kai Sjek intussehen niet.
Inval in de Rnssische ambas
sade.
Tsjang Tso-lin liet nu de Russische am
bassade in Peiping observeeren. Het werk
van den Russischon militairen attaché
werd daardoor buitengewoon bemoeilijkt.
Op deze wijze kwam Tsjang Tso-lin b.v,
achter den wapensmokkel vaR het Russi
sche schip „Oleg". Dit schip lag voor de
Noord-Chineesche haven Takoe, naar be
weerd werd met 'n lading visch. 'n Kanon
neerboot versperde de „Oleg" echter den
toegang tot de haven. Toen echter Russi
sche vliegers de kanonneerboot aanvielen,
was het geduld van Tsjang Tso-lin ten ein
de. De gezantschapswijk stond onder inter
nationale bescherming en derhalve wendde
Tsjang-Tso-lin zich tot een deken van het
diplomatieke corps, den Nederlandschen
gezant Oudendijk, die in geheel China in
hoog aanzien stond. Deze ervaren diplomaat
gaf eerst na ruggespraak met verschillende
instanties zijn toestemming tot een onder
zoek in de Russische ambassade.
Chineezen drongen bij verrassing
de ambassade binnen, maar
plotseling brak daar op verschillen
de plaatsen brand uit. Toch gelukte
liet nog een aantal half verkoolde,
belastende documenten te redden.
Zoo vond men een rapport:
„(verbrand)hebben wij het
eerste volksleger wapens ter waarde
van 6 millioen goudroehel geleverd
en wel 21.000 geweren, 21 millioen
patronen, 21 kanonnen... (verbrand)
500 lasten, '3 vliegtuigen met
bommen en machinegeweren."
Zoo vond men een schrijven:
„Streng geheim. Afschrift verzon
den aan Tsjitsjerm en den ambas
sadeur. Ik heb de radio-telegram
men en brieven in goede orde ont
vangen en ben U zeer dankbaar
daarvoor. Er zijn op het oogenblik
verschillende zaken, waarbij ik Uw
steun behoef:
1. Het volksleger heeft dringend
behoefte aan een groote leverantie
Russische machinegeweren, daar er
groote gevechten te wachten staan.
Kunt U ons hieraan helpen.
2. Wij hebben dringend behoefte
aan vliegtuigen van het snelste en
grootste type.
3. Ilct is zeer belangrijk(het
verdere verbrand)."
Het belastende materiaal was schier on
uitputtelijk. De documenten bewezen voor
de eerste maal de inmenging van Moskou
en wel de inmenging van de officiëele verte
genwoordiging der Sovjet-Unie, in het bij
zonder van den militairen attaché in Pei-
ping.
De documenten konden niet weerlegd wor
den. Thans zag Tsjang Kai Sjek het gevaar
in, waarin hij geheel China door zijn steun
aan de communisten gebracht had. Doorzijn
verderen strijd tegen de communisten heeft
hij nog groote deelen van zijn land voor den
invloed der Sovjets kunnen bewaren.
En thans?
Ook op het oogenblik nog bevinden zich
groote deelen van het land in de handen
der communisten, die overigens weer op
nieuw met nationalistische leuzen zieltjes
winnen. Tot in den allerlaatsten tijd kan
men Moskou's activiteit in China volgen.
Een vierde deel der menschheid woont in
dit land. Wat een succes zou het zijn, dit
vierde deel tot het communisme te bekec-
ren! Het ware een stap dichter bij liet
doel, dat in 1935 door den Russischen pro-
pagandachef Stctzky aldus werd omschre
ven: „Wij mogen een ding niet vergeten,
kameraden, met een omstandigheid moeten
wij rekening houden: om aan zijn bestem
ming tc voldoen, moet het communisme in
de'geheele wereld overwinnen!"
En zoo ziet Tsjang Kai Sjek zich op het
oogenblik tusschen twee vuren geplaatst:
dat van het communisme en dat van het
Japansohe imperialisme. Er behooren groo
te gaven en een grooten moed toe, China
tusschen beide gevaren in naar de plaats
te leiden, waarop het gezien zijn groote
verleden recht heeft
Barricade in een verlaten straat van Madrid. Luguber is de aanblik van de kapot
geschoten huizen, waarvan ?e ramen als doode oogen wezenloos de straat mstaren.
Groote plannen van Sir Ilubert
Wilkins Met onderzeeër naar
de Noordpool..Daarna onder
zoekingstocht naar de Zuidpool.
Sir Hubert Wilkins, de beroemde Austra
lische ontdekkingsreiziger, is voornemens
een expeditie uit te rusten naar het aan
Australië toebehoorende vasteland van het
Zuidpoolgebied, met het doel gegevens te
verzamelen waarin de regecring van het ge-
mcenebest. aanleiding kan vinden, om in
het Zuidpoolgebied minstens twee perma
nente stations voor wetenschappelijke on
derzoekingen te vestigen.
SIR HUBERT WILKINS
Sir Hubert heeft nog meer plannen.' Hij
hoopt eerst nog in het begin van 193S een
expeditie per onderzeeboot te leiden naar
de Noordpool. In Octóber van dat jaar
denkt hij vervolgens uit Kaapstad te ver
trekken naar Enderbyland in het Zuidpool
gebied, en in Maart 1939 naar Perth terug
te keeren.
Men ziet groote mogelijkheden in het ver
laten Zuidpoolgebied, niet slechts wegens de
walvischvangst, maar ook wegens het kwee
ken van pelsdieren en vogels.
Ook meent men, dat zich in het Australi
sche deel steenkool en metalen bevinden.
Men streeft naar splitsing in de
vakbeweging.
Naar te Washington gemeld wordt,
streeft men in sommige kringen van
de republikeinsche partij naar een
splitsing in de gelederen van de
American Federation of Labor, met
hot doel het bewind van Roosevelt in
moeilijkheden te brengen en ver-
deeldheid te- zaaien onder do arbei
ders mei .het oog op de verkiezingen
van 1940.
Uit Philadelphia wordt gemeld, dat leiders
der vakbeweging aldaar gedreigd hebben
met een algemeene werkstaking van vracht
autochauffeurs. Er is daarop een bespreking
gehouden tusschen de vertegenwoordigers
van werkgevers en werknemers, en hoopt
thans de staking van 5.000 chauffeurs, waar
door de stad in haar voedselvoorziening zou
worden geschaad, te verhinderen.
Nederland neemt zeer actief deeL
Van 22 tot 28 Augustus wordt te Berlijn
het Elfde Internationale Melk-Congres ge
houden. Dit congres staat onder bescher
ming van de Duitsche Ministers Darré, Von
Neurath, Frick en Rust. De Ncderlandsche
afvaardiging bestaat uit oud-Minister Dr.
F. E. Posthuma, Dr. A. J. Swaving, oud-
raad-adviseur bij het Ministerie voor Eco
nomische Zaken, en den heer G. J. Blink,
voorzitter van de Vereeniging voor Melk-
industrie en -Hygiëne, Oud-Minister Pos
thuma is aanwezig in zijn hoedanigheid
van voorzilter van het Nationale Comité en
als vicepresident van het Permanente hu
reau van het Wereld Zuivel Ver
bond. Het congres is verdeeld in vier sec
ties. Dr. Pothuma is rapporteur van de
derde sectie, die zich bezig houdt met de
wettelijke maatregelen ter bevordering van
den afzet van melk en melkproducten Hij
spreekt over de internationale regeling
voor productie en afzet van melkproduc
ten, terwijl Dr. Swaving. die voorzitter van
de studie-commissie van het Wereld-Zuivel-
Verbond is. over de productie en afzet van
zachte kaas spreekt.
De eerste sectie betreft de melkproduc
ten en de tropische melk-economie. De
tweede sectie houdt zich bezig met de
kwaliteitsverbetering van melk en melk
producten, terwijl in de vierde sectie ge
sproken wordt over zuivelmachines, zuivel»
fabrieken, werktuigen, transportmiddelen,
on ander zuiver technische kwesties. Aan'
hét congres is een internationale zuivelten-
toonstelling verhonden, die van 21 tot 27
Augustus in de Berlijnsche messcstad zal
plaats vinden. Het belangrijkste van deze
tentoonstelling is de afdeeling, waar de
ontwikkeling en de betcckenis der zuivel
industrie in de verschillende landen in
beeld wordt' gebracht.
De leiding van deze tentoonstelling ligt
in banden van het internationale werkco
mité.
Boterkeuring.
Bij de boter heeft (aldus vernemen wij
uit het officieele orgaan van den Alg. Ned.
Zuivelbond.) voor de kwalitcitskeuring een
.indeeling in versche en in koelhuisboter
plaats gevonden. Bij beide soorten boter
moet aan bepaalde verpakkingsvoorschrif
ten zijn voldaan, terwijl de versche boter
ten minste 14 dagen en de koelhuisboter
ten minste 60 dagen van te voren moet zijn
ingezonden De beoordeeling geschiedt door
internationale keurmeesters, waarvan tel
kens een drietal samen de monsters keurt
en cijfers toekent. Daar omtrent de kleur
cn het zoutgehalte ieder land zijn eigen
gewoonten heeft, wordt de boter alleen ge
keurd op smaak, reuk, bewerking, uiter
lijk, en stevigheid. Hiervoor kunnen in to
taal 20 punten worden toegekend, waarbij
voor de smaak ten hoogste 10 punten kun
nen worden gegeven; voor reuk en voor be
werking max. 3 punten, voor uiterlijk
(Reinheitschimmer) max. 2 punten en
voor stevigheid (Hartegrad und Streich-
barkeit) ook max. 2 punten.
Voor de kaastentoonstelling van de ver
schillende landen zijn toegelaten alle soor
ten Emmenthaler, Chester, Tilsiter, Gouda
en Edammerkaas, Grana, Edelpilzküse, But-
terkase, Gervais, Camenbert cn Brie, Roma-
dur en Korstlooze kaas.
STAKERS BEZETTEN FRANSCHE
FABRIEK.
Na met algemeene stemmen tot staking te
hebben besloten, hebben de arbeiders van
een fabriek van wapens en rijwielen te St,
Etienne (Frankrijk) de werkplaatsen bezet.
