Vleeschvergiftiging
te Harenkarspel
Door vliegtuig meegesleurd
Meer dan 40 gezinnen
waarschijnlijk met para-
iyphusbacillen besmet
De weermacht in
Ned. Iodië zij paraat
De 5 pCt. korting op
rijkssalarissen
Den Haag heeft te
veel winkels
Hoving in goeden vorm
Tot dusver geen levensgevaar voor de patiënten
(Van onzen specialcn verslaggever).
Al eenige dagen was het ons bekend, dat in de ge
meente Harenkarspel vrij veel mensclien ziek lagen. Nu is
een groot aantal gelijktijdige ziektegevallen nog niet direct
een alarmeerend feit, zoodat wij ons tot nu toe van be
richtgeving hebben onthouden.
Gistermorgen werden wij echter opgeschrikt door het
bericht, dat zich in de buurtschappen Kalverdijk, Tuitjen-
horn en Kerkebuurt een ernstig geval van massavergifti
ging had voorgedaan. Onmiddellijk zijn wij natuurlijk op
onderzoek uitgegaan en het bleek ons, dat ruim veertig
gezinnen het bed moeten houden.
Vleeschvergiftiging, zegt iedereen.
In Kalverdijk zijn de menschen zoo wat
huis aan huis ziek. De kermis is er vrijwel
door mislukt. Hoewel de vergiftigingsver
schijnselen zich al een week lang bij ver
schillende menschen openbaarden, heeft
eerst Dinsdag de overheid ingegrepen. De
doktoren komen handen tekort om alle pa
tiënten te helpen.
Vorige week Woensdag begon de ellende
bij de wed. Spaans te Kalverdijk, die daar
een autobedrijf heelt. Donderdagmorgen
voelde een der chauffeurs. Kleibroek, zich
niet goed. Hij kreeg heftige pijnen in de
maagstreek en moest aanhoudend braken.
Niemand dacht loen nog aan een vergifti
ging. Wel had K. den vorigen avond vlecsch
gegeten, maar begrijpelijkerwijs denkt men
er niet direct aan, dat dit de oorzaak zou
kunnen zijn. Hooge koortsen dwongen K.
tenslotte het bed te houden. Er deden zich
hier en daar nog wel enkele gevallen voor,
maar den daarop volgendon Zondag
begon de zaak eerst een abnormaal
grooten omvang aan te nernen. Dien
dag zou te Kalverdijk de kermis be
ginnen en tal van menschen halen
dan wat extra's in huis en zoo komt
ook altijd dc slager Jan Duin, die
aan de Kerkebuurt in zijn slagerij
noodslachtingen verricht, des Zater
dags bij do inwoners langs om te
hooren of er nog iets noodig is. Toen
nu tal van menschen Zondagmorgen
ziek werden en, naar men zegt, al
leen zij, die vlecsch hadden gegeten,
dat uit de slagerij van Duin kwam,
rees het vermoeden, dat er iets met
die vleeschwaren niet geheel in ordo
was. Zekerheid haJ men echter niet
en het nog aan den gang zijnde on
derzoek zal moeten uitmaken, of
hier van vleeschvergiftiging sprake
Kermisgangers moesten thuis blijven.
Hoe het zij, de eene inwoner van Kalver
dijk na de andere werd Zondag ziek. Velen,
die reeds op het punt stonden om naar de
kermis te gaan, kregen ondragelijke aanval
len van pijn en moesten met hevige koorts
naar bed. De vergiftigingsverschijnselen
openhaarden zich soms hij geheele gezinnen.
Kasteleins en spullebazen hieven op de ker
mis met leege café's -m tenten zitten. Do ker
misgangers kwamen niet, want zij lagen óf
in bed óf zij waren genoodzaakt thuis te blij
ven en op zieke familieleden of kennissen
te liassen. Een caféhouder, do heer Tiebie
had 7 musici uit Alkmaar laten komen
voor de kermisfeestelijlvheden. Publiek kwam
er niet maar wel is een der musici ziek ge
worden.
Zoo zijn de Kal verdijkers met recht van
een koude kermis thuis gekomen, cn velen
hunner is een 'n anders zoo gonoegelijke
kcrmis-Zondag volkomen vergald door
ja wat? Is het inderdaad vleeschvergiftiging?
Met zekerheid valt er nog niets te
zeggen, hoewel tal van toevallige om
standigheden in die richting wijzen.
Maar zoolang de monsters vleesch,
die door politie en doktoren naar
het Laboratorium ie Utrecht zijn op
gezonden nog niet zijn onderzocht, is
het niet juist beschuldigingen aan
liet adres van slager Duin te richten.
Aanwijzingen.
Toch zijn er tal van aanwijzingen.
Wij brachten gisteren een bezoek aan de
wed. Spaans, die ook zelf te bed ligt. Het is
verschrikkelijk, zoo zeide zij ons, mijn heelc
bedrijf is door deze ellendige gebeurtenissen
in de war. Woensdag hebben wij vleesch van
Duin gehad; Donderdag werd Kleibroek
ziek: Zaterdag hadden we biefstuk van
Duin. Zondagmorgen ging mijn zoon Jan
naar bed; 's middags volgde ik zelf." Kla
gelijk klinkt haar vermoeide stem uit de
bedstee door de kamer Het busbedrijf wordt
met moeite gaande gehouden.
Dan komen wij bij net gezin Kos; elf kin
deren; sommigen zijn in de schuur aan het
spelen: „Zij zijn al weer opgeknapt", zegt
vrouw Kos, „maar nog wat slap op de boe
nen." Haar oudste zoon Jaap, mede-kostwin
ner van het gezin, ligt echter nog in bed.
Zondagmorgen ziek geworden. Zaterdag
avond veel worst gegeten, worst van slager
Duin.
Verder gaan wij, hier en daar naar slacht
offers vragend. Telkens komen wij fietsers
tegen, op weg om poeiers te halen bij Dr.
Groenhart. Het eenige wat de patiënten mo
gen eten is pap. De eene helft van Kalver
dijk verpleegt de andere.
Verhalen.
Af en toe groepjes menschen, die dc ge
beurtenissen, waar iedereen vol van is, be
spreken. Tal van verhalen doen dc rondo,
sommige waar, andere aangedikt. Velen
zijn er, die niet aan vleeschvergiftiging ge-
iooven.
Het gezin Jan Boekei ging een uitstapje
maken naar Schoorl. Zij vroegen een doch
tertje van dc familie Boon mee te gaan. Het
kind hoefde geen brood mee te nemen,
want het gezin Bockcl had broodjes met
vleesch genoeg. Vlecsch kwam van slager
Duin. Het meisje is de eenige van het ge
zin Boon, die ziek werd.
Zoo zou men kunnen doorgaan. Bij de fa
milie Kruier waren Zondag 0 gasten. Allen
lagen 's avonds in bed. Zeilde drama bij H.
J. Kossen; zes logé's. Steeds wordt ver
klaard: Wij zeggen niet, dat het daarvan
komt, maar hel vleesch is van slager Duin.
Een inwoonstci van Kalverdijk herinnerde
zich wel, dat het vleesch nogal wit. zag.
O, dat is altijd het geval met pinkenvlcesch
verzekerde een ander haar. Beiden lagen
den volgenden dag in bed.
Een eindeloozc stroom van gevallen komt
ons ter oore, pleitend tegen slager Duin.
Valsch beschuldigd?
Dan begeven wij ons naar den man zelf,
tegen wien de beschuldigingen van een
heel dorp zich richten. Ten onrechte of te
recht, het zal nog moeten blijken. Groot is
dc verslagenheid in het kleine slachterij-
tje in dc Kerkebuurt. Duin mag op liet
oogenblik geen vleesch meer verkoopen, is
ons reeds tevoren verzekerd. Zijn vrouw
staat ons te woord. Onbegrijpelijk vindt zij
de uitgebrachte beschuldigingen. Het
vleesch is, zooals altijd van te voren be
hoorlijk door den keurmeester veearts Wes-
ter uit Schagen, gekeurd. Bovendien zijn
er heel veel menschen, die het vleesch niet
hebben gegeten en toch ziek zijn geworden
of menschen, die het vleesch wel hebben
gegeten en niet ziek zijn geworden. Zij
noemt namen en voorbeelden. Eenige ge
vallen. pleitend vóór de. deugdelijkheid van
Jan Duin's vleesch, werden ons verteld.
B" navraag blijken enkele echter niet ge
heel met de werkelijkheid te kloppen.
„Hij is er zelf kapot van".
De vrouw van Duin verzekert ons nog,
dal men zelf ook van het z.g. vergiftigde
vlecsch heeft gegeten. Het gezin bleef zoo
gezond als een visch.
„Jan Duin zelf is er heelemanl kapot
van", zegt zij onder tranen, „het is te
hopen, dat de keuring uitwijst, dat al die
bcschudigingen .alscli zijn."
Door het lage winkeltje gaan wij weer
naar buiten. In de winkel hangt eenzaam
een groot stuk vleesch aan een haak te
bengelen.
De meening van Dr. Groenhard.
Wij begeven ons nu naar Dr. Groenhard.
Hij en zijn collega van Hestcren uit War-
menlniizen zijn den gchcclcn dag in touw
om de pntiëntcn tc helpen. Dokter is zoo
vriendelijk ons tusschen twee bezoeken in
even tc woord tc staan:
De eerste gevallen werden mij Zondag
gerapporteerd.
Zij wijzen inderdaad op vleesch
vergiftiging. Vermoedelijk para-
typhus. Maandag heb ik kcurings-
monsters opgezonden. Alles hangt
af van het laboratoriumrapport.
Voordien is nog niets met zekerheid
tc zeggen, maar een andere moge
lijkheid. dan die, welke ik noemde,
is er bijna niet.
Neen, geen enkele van de voorkomende
gevallen is levensgevaarlijk. Alle slachtof
fers voelen zich wel verschrikkelijk ziek.
maar schadeijke gevolgen zijn niet te
vreezen. Onder mijn beliandcing aldue
dr. Groenhard bevinden zich al 50 a
60 gevallen, maar er zijn er ongetwijfeld
veel en veel meer. Nog steeds word ik bij
menschen geroepen, bij wie zich de bekende
vergiftigingsverschijnselen geopenbaard
hebben." De dokter is gehaast. Hij staat op
het punt nuar rijksveldwachter de Weijze
te gaan. Ook een dienaar der gerechtigheid
heeft de venijnige bacil niet gespaard.
Politie en keuringsdienst hebben de
zaak in onderzoek. Bij tal van slacht
offers zijn resten vleesch in beslag
genomen. Vermeld zij, dat Harenkarspel
niet is aangesloten bij den keuringskling
Barsingerhorn, maar behoort tot den kring
Oudkarspcl. De Schager verwerkingsinrich
ting is dus op geen enkele wijze bij deze
zaak betrokken.
Slager Duin, die zeer veel parti
culiere noodslachtingen verricht,
heeft, naar wij uit betrouwbare
bron vernemen, gezegd, dat het
vleesch, waarvan bij de vergifti-
gingsgevallen sprake is, van een
pink afkomstig is, doch dit klopte
niet met de opgave van den keu
ringsdienst. Onderzocht wordt nu,
of Duin een pink heelt geslacht.
Naar ons verder werd medegedeeld, wor
den ook veel noodslachtingen naar Duin
gebracht uit gemeenten, die niet tot de
keuringskring Oudkarspel behooren, b.v. uit
Zijpe.
Het is een treurige geschiedenis, die zich
daar in Harenkarspel heeft afgespeeld en
het is te hopen, dat alles spoedig tot klaar
heid zal worden gebracht.
Mocht hier werkelijk van vleesch
vergiftiging sprake zijn, dan lijkt
het ons gewcnscht, dat de overheid
onmiddellijk maatregelen treft, om
een hèrhaling te voorkomen.
Wordt bij overtreding voldoen
de streng gestraft?
Wij hebben, naar aanleiding van deze
vleeschvergiftiging ons oor ook eens tc luis
teren gelegd in die kringen, waar men da
gelijks te maken heeft met de keuring van
vee en vleesch en de vraag gesteld of, in
dien er naar de meening van de betrokken
keuringsambtcnaren eens iets gebeurde,
wat niet geheel in orde was, zij de amb
tenaren van den vlecschkeuringsdicnst
op den zoo noodzakelij kén en gcwenschten
steun van de overheid kunnen rekenen.
Zoodra wij deze vraag hadden gesteld,
vonden wij haar eigenlijk zelf wel wat na-
ief. Immers, een zaak van zoo overweldi
gend groot belang, die der volksgezondheid,
zou toch met dc grootste nauwgcz.ctheid en
gestrengheid worden gediend door alle in
stanties, van laag tot hoog!
En we stonden dan ook wel wat perplex,
toen we uit het antwoord op onze vraag
moesten constatecrcn, dat naar de meening
van onzen zegsman dikwijls op onvoldoen
de wijze tegen overtreders van dc vlcescli-
keurihgswet wordt opgetreden.
Met enkele voorbeelden toonde deze keu
ringsambtenaar dat aan en herinnerde er
aan, hoe in het blad „Vee- en Vleesclihan-
dcl" meerdere malen was gewezen op den
ongewenschtcn toestand die op 't platte
land bestaat en 'hoe als antwoord daarop
in hetzelfde yakorgaan gewezen was op de
zeer geringe boete die den slager werd op
gelegd.
Een slager die een koe te slecht achtte om
haar te laten keuren en die alleen den amb
tenaar dc beenderen kon toone doch niet 't
vleesch cn van wien dus met wiskundige ze
kerheid kon worden aangenomen, dat hij het
vleesch had verkocht, zonder de verschuldig
de accijnzen, de crisishcffingen, de omzetbe
lastingen te hebben betaald maar bovenal
de volksgezondheid geen dienst, om het
zacht uit te drukken, le hebben bewezen
werd beboet metf 15.zegge f 15.
Is 't wonder dat een dergelijke strafopleg
ging eer een aansporing is voor den kwaad
willigen om zijn gevaarlijke practijk voort te
zetten, tot schade van de volksgezondheid en
tot die van den bona-fide slager?
Als de toestand werkelijk zóó is - en we
hebben geen reden om de mcdedcelingen van
dezen man van 't vak in twijfel te trekken
dan leert ook deze vleeschvergiftiging
weer eens, dat bij overtreding met de groot
ste strengheid moet worden opgetreden. Ge
lukkig zijn nu geen menschcnlevens te be
treuren, maar het zou ook anders kunnen
zijn. De volksgezondheid nummer één, het
particulier belang mag daar niet boven ge
steld worden!
VERHOUDINGEN IN HET VERRE
OOSTEN MAKEN VERSTERKING
VAN ONZE KOLONIALE DEFEN
SIE NOODZAKELIJK.
In de vergadering "van den Volksraad te
Batavia antwoordde' de legercommandant
gister namens de regeering op de beschou
wingen betreffende de begrooting van het
Departement van Oorlog.
De heer Soetardjo c.s. dienen een gewij
zigde motie in betreffende de inheemsche
militie, waarbij de'Regeering wordt uitge-
noodigd. deze kwestie door een commissie
te laten bestudeeren, welke commissie op
korten termijn van advies zal dienen.
Generaal Boerstra deelt mede, dat
thans meer dan voorheen aanleiding
bestaat om aandacht te schenken
aan den defensiegrondslag, n.1. de
verdediging van het grondgebied.
Het laat zich aanzien, dat de ver
houdingen in het Verre Oosten zich
zoodanig zullen ontwikkelen, dat
versterking van de weermacht in
Nederlandsch-Indië voorshands ge
boden blijft.
Wat dc inheemsche militie betreft, dient
men voorshands er aan tc denken, dat het
hier niet gaat om de vervanging van het
beroepsleger, of een deel daarvan, doch
om een organisatie boven de bestaande.
De Rcgeoring is voornemens, de inschake
ling van vrouwelijke krachten bij defensie
daadwerkelijk voor te bereiden.
De personeelsvoorziening bij de lucht
macht geert geen moeilijkheden van betee-
kenis. Op het gevaar van gas- en bacteriën-
strijd is het leger voorbereid.
Uitgaven voor de stafmuziek acht de
Regeering voorshands niet verantwoord.
Spr. staat geruimen tijd stil bij den
gang van dc militaire promotics. Voor
duurtetocslag op de militaire pensioenen
bestaat geen aanleiding.
Do Rcgecrlng is niet bereid, de vestiging
van een militaire academie hier te lande
in overweging te nemen en handhaaft
haar zienswijze inzake de opleiding vnn
officieren in Nederland, welke zij van over
wegend belang acht.
Twee adspirant-officieren te
Soesterberg gewond.
Gisterochtend is op Soesterberg bij het
landen van een S. 4-toestel een ernstig onge
luk gebeurd.
De adspirant-officieren, leerling-vliegers
Simons cn Van der Zee, waren des ochtends
omstreeks tien uur op het landingsterrein
bezig met het uitleggen van landings
lappen.
Zij hebben het toestel, dat achter
hen wilde landen, niet gehoord.
Ook de vlieger, sergeant-leerling
vlieger van Brenghel, heeft hen
niet of te laat opgemerkt. Beiden
werden door het toestel, dat nog een
spelbcid had van 80 K.M., meege
sleurd en daarna weggeslingerd.
Bewusteloos bleven zij liggen. Toen
de vlieger uit het toestel klom en
zijn collega's bewusteloos zag lig
gen, geraakte hij eveneens buiten
kennis.
De geneeskundige dienst was spoedig ter
plaatse en bracht de slachtoffers naar het
hospitaal op het vliegkamp, waar het be
wustzijn spoedig terugkeerde.
Uit het onderzoek bleek, dat de slacht
offers geen levensgevaarlijke verwondingen
hebben opgeloopen. Simons klaagde over
pijn in den nek, tenvijl Vap der Zee waar
schijnlijk zijn linkerhand zal moeten mis
sen. Laatstgenoemde is naar het hospitaal
te Utrecht overgebracht.
Besprckinq tusschen minister
en centrale van Rijkspersoneel.
Maandag j.1. verleende de Minister van
Binncnlandsche Zaken aan dc heeren F.
Perdok Ilzn. en H. Steketee, voorzitter en
secretaris van de Centrale van Rijksper
soneel, een audiëntie betreffende de nood
zakelijke verbetering in de salarissen cn
looncn voor het Rijkspersoneel. Het on
derhoud werd mede bijgewoond door den
heer ir. M. II. Damme den directeur-ge
neraal van het P.T.T. bedrijf, voorzitter
van de Centrale commissie voor georga
niseerd overleg."
Bepleit werd herstel van het „Rijksbezol
digingsbesluit 1034".
Dit herstel houdt in „intrekking van
liet 5% kortingsbesluit 1936" en van de 4e
klasse standplaatsen voor ambtenaren op
maand cn weekloon, welke op 1 Juli 193G
van kracht werd.
Verder werd aangedrongen om in het al
dus gewijzigde bezoldigingsbesluit een tij
«lelijke bepaling, een zoogenaamde devalua
tie-clausule, op te nemen, waarbij be
paald wordt, dat de salarissen cn loonen
voor het geheele Rijkspersoneel op gezette
tijden zullen worden aangepast bij he'
stijgende indexcijfer voor levensonderhoud.
Smokkelaars gesnapt
In den vorigen nacht zijn in een siga
renwinkel in de Buiten-Oranjestraat te
Amsterdam door de ambtenaren van invoer
rechten en accijnzen, in samenwerking met
de politie van het bureau Raampoort, twee
mannen gearresteerd, welke trachtten aan...
een politieman in burger gesmokkeld si
garettenpapier en ongebanderollecrde si
garen te verkoopen. Dc val was opgezet
door een der agenten van bureau Raam
poort, die zich als koopman had voorgedaan
Een groote partij van de smokkelwaar is
in beslag genomen.
Op beperking aangedrongen.
Den Haag heeft te veel winkels, aldus
de fedarati'c van plaatselijke Coöperaties en
aanverwante instellingen in haar antwoord
op een aantal door de K. v. K. gestelde vra
gen over de desbetreffende kwestie.
De federatie stelt in haar memorie voor
op. dat het niet de coöperaties zijn, die om
beperking van het aantal winkels vragen,
De aandrang daartoe gaat uit vnn bepaalde
groepen van particuliere winkeliers .Trou-
AMeJtLetc,
Nieuw Ned. record van
Jan Zeegers
Op dc 2 Enqelsche mijlen.
Gisterenavond organiseerde liet district
Noord-Holland van de K.N.A.U. op de sin-
telbaan op liet Olympiaplein tc Amsterdam
avondwedstrijden, welke zich in een vrij
groote belangstelling mochten verheugen.
Het voornaamste feit van deze
wedstrijden was het nieuwe Neder-
landsche record, dat de A. A. C.-
athleet Jan Zeegers Jr. op de 2
Engclsche mijlen vestigde. Zeegers,
die buiten mededinging meeliep in
de B.-klasse, ging al dadelijk in een
vlot tempo aan den kop cn rustig,
in soepelen stijl legde hij de 2
mijlen af in den tijd van 9 minuten
41,4 sec.
JAN ZEEGERS
Het oude nationale record stond met een
tijd van 9 min. 52.4 sec. op naam van S.
Petit, gevestigd op 26 Augustus 1934. Dit
record, dat niet bijzonder scherp stond, is
door den A. A. C.-cr dus met niet minder
dan elf seconden verbeterd.
Over het algemeen waren de prestaties
niet bijzonder tc noemen, al dient men
er rekening mede te houden, dat de avond-
temperatuur cn het kunstlicht niet bevorde-
lijk zijn voor dc goede tijden cn afstanden.
w-emmeti
Hollandsche zwemmers zegevie
ren in alle onderdeelen.
Het blijkt nu wel duidelijk, dat het ze
vental van de S. V. Hillegersberg veel te
sterk moet worden geacht voor de ploe
gen, welke men in Denemarken tijdens
deze tournee ontmoet. Gisteravond werd te
Aalborg een waterpolo-partjj gespeeld tegen
een Jutlandsch zevental. Hillegersberg won
met 9—3, na met rust reeds een 51 voor
sprong te hebben behaald.
De uitslagen der wedstrijden waren:
100 M. borstcrawl: 1. Hoving (R.CZ.) 1
min. 2.5 sec.; 2. Ramack (R.Z.C.) 1 min. 6
sec.; 3. Gade (Aarhuus) 1 min. 7 sec.
100 meter shoolslag: 1. Van Wijk (S.V.
II.) 1 min. 19 se.; 2. Borgensen (Aarhuus)
1 min. 26 sec.; 3. Karlsen (Aalborg) 1 min.
26.5 sec.
4 x 50 M. estafette: 1. R.Z.C. met Hoving,
Ramack, Niezen, vnn Wijk, 1 min. 56 sec.
2. Jutland 2 min. 2.6 sec.
wens (le coöperatieve kruidenierswinkels
b.v. hebben ook niet over een tekort
omzet tc klagen.
Dc federatie bespreekt vervolgens de
vraag wat onder overbezetting is te ver
staan.
Dc federatie verstaat onder overbezet li tig
een toestand, waarin het permanent (dus
niet slechts in liet diepst van dc crisis) voor
do winkeliers in het algemeen of in een be
paalde branche, onmogelijk is, om hij goed
beheer hun onkosten en hun levensonder
houd te betalen uit dn inkomsten van den
winkel. Wanneer nu aangetoond kan wor
den, dat er in bepaalde branches zoo een
toestand bestaat, dan is de federatie bereid
om desnoods aan een stelsel van winkelbe
perking mede te werken, miis dc belangen
van de verbruikers niet geschaad worden
en men aan de coöperaties de ontwikke
lingsmogelijkheid niet onthoudt.
Ook voor Den Haag als geheel acht de fe
deratie overbezetting aanwezig. Volgens de
memorie zou de koopkracht van de Haagschc
bevolking voldoende zijn voor 9.200 winkels.
Er waren er evenwel in 1935 niet minder
dan 11.320 winkeliers, die dongen naar de
230 millioen guldens, die de Haagsche be
volking volgens de berekeningen der memo
rie in winkels kan besteden.
Na kan men natuurlijk moeilijk van over
bezetting in bet algemeen spreken, doch men
inoet het govnl nader voor een aantal bran
ches onderzoeken. Do federatie komt hierbij
tot de slotsom, dat er van een teveel aan
kruidenierswinkels, broodwinkels en banket-
winkels gesproken kan worden. De "slechte
toestand, waarin vele slagerswinkels econo
misch gesproken, vorkperen. shijnt niet zoo
zeer een gevolg te zijn van overbezetting, als
wel van de landhouwcrisismaatregelen, die
het vleesch te duur maken voor de koopers.
Ten slotte acht de federatie het wel ge
wcnscht, dat de gemeente het aantal winkels
in nieuwe wiiken binnen redeb'ke grenzen
tracht te houden.
