Lissabon's breuk met Praag
KIJKEN i. KOOPEN ij CLOECK
Een bres in de Japansche linies?
DAGBLAD VOOR HOLLANDS NOORDERKWARTIER
Torpedo's doen hun werk
China tracht te leenen
Onze gezant te Berlijn
op Rijkspartijdag
Nanking gebombardeerd
Nederlandsche mannen in
Sjanghai achtergebleven?
Marinevliegtuig maakt
noodlanding in Duitschland
VRIJDAG 20 AUGUSTUS 1937. 80e Jaargang. No. 10345.
der N.V. v.K. Trapman Co. Schagen.
Geen sprake van
Russische inmenging
De verbreking der dipomatieke be
trekkingen tusschen Portugal en
Tsjecho-Slowakije heeft in leidende
kringen te Praag groote verwonde
ring gewekt.
De regeering heeft echter niet haar
gewone kalmte laten varen. Zij
heeft haar gezant te Lissabon in
structie gezonden, op zijn post te
blijven, zoolang de Portugeesche re
geering hem geen moeilijkheden in
den weg zal leggen.
In een officieele Tsjecho-Slowaaksche ver
klaring aangaande het afbreken der be
trekkingen tusschen Portugal en Tsjecho-
Slowakije wordt met name gezegd, dat de
Portugeesche regeering onlangs met een
Tsjecho-Slowaaksche wapenfabriek heeft
onderhandeld over de levering van wapens
en het ministerie van buitenlandsche zaken
van Tsjecho-Slowakije gevraagd heeft, ver
gunning te willen geven voor de levering
dezer wapens.
Nadat gebleken was dat de firma'in kwes-
tie, op grond van vroegere overeenkomsten
om wapens te leveren voor het Tsjecho-Slo
waaksche leger niet in slaat was, in den
vereischten tijd wapens van een bepaalde
soort te leveren, werd de Portugeesche re
geering een nieuwe aanbieding gedaan, wa
pens te leveren van een ander type dan
eerst was uitgekozen.
De Portugeesche regeering besloot even
wel dit nieuwe aanbod niet aan te nemen,
doch bleef bij het oorspronkelijke type.
De Portugeesche regeering beschouwde
de nieuwe aanbieding als een weigering de
oorspronkelijke opdracht uit te voeren en
gaf haar gezant te Praag opdracht, deze
stad op 18 Augustus te verlaten.
Wij wfilen duidelijk maken, aldus besluit
de Tsjecho-Slowaaksche verklaring, dat tus
schen Tsjecho-Slowakije en Portugal geen
enkel politiek of diplomatiek conflict be
staat. Dat de mislukking der handelsbe
sprekingen moet leiden tot eenzijdige en
formcele verbreking der diplomatieke be
trekkingen, moet beschouwd worden als een
geval zonder precedent in de geschiedenis
der diplomatieke betrekkingen.
Duitsche veronderstellingen.
Berlijn begrijpt Lissabon's hou
ding.
De Duitsche bladen toonen begrip voor
de beweegredenen, die Portugal er toe ge
bracht hebben de diplomatieke betrekkin
gen met Praag af te breken. De „Berliner
Lokalanzeiger" schrijft, dat de motieven
van Praag voor het staken der wapenleve
ringen inderdaad geschikt waren zeer ern
stige verstoordheid in Lissabon te wekken
en practisch neerkomen op de verdenking,
dat de Franco-regeering via Portugal van
wapenen voorzien werd. Eerder kan echter
vermoed worden, aldus hetzelfde blad, dat
de Tsjechische wapenindustrie niet alleen
voor de ongewoon toegenomen behoeften
van den Tsjechoslowaakschen staat ten
sterkste aan het werk is, maar ook voor
vele andere bij wapenen geïnteresseerden
ter wereld. Ook hier zal men aan het Roo-
de Spanje denken, dat zijn aankoopen
vooral daar plaatst, waar een uitgespro
ken volksfrontkoers de betrekkingen verge
makkelijkt. De „Deutsche Allgemeine Zei-
tung" schrijft o.m.: Het standpunt van
Portugal zal in Duitschland begrepen
worden. Tn de eerste plaats is de Portu
geesche bewapening een noodzakelijkheid,
zoolang de bolsjewistische inmengingspo
gingen op het Iberische schiereiland nog
niet geheel uit den weg geruimd zijn en
in de tweede plaats treedt Tsjechoslowa-
kije diplomatiek op in een vorm. die
schuldbewustzijn verraadt. Het „Berliner
Tageblatt" schrijft: „De inbreuk op de le
veringscontracten, die de regeering van
Portugal aan Tsjechoslowakije verwijt moet
ernstig zijn. Dat is des te opmerkelijker,
daar Tsjechoslowakije steeds in de eerste
rijen te vinden is, wanneer het er om gaat
de stem te verheffen voor de heiligheid
der verdragen".
Ook wordt in de Duitsche pers de mee
ning verkondigt, dat Rusland invloed zou
hebben uitgeoefend op de Tsjechische wei
gering tot levering van wapens.
Moskou ontkent.
Politieke kringen te Moskou noemen de
bewering, dat Tsjechoslowakije op aan
dringen van de Sovjet-Unie geweigerd zou
hebben, wapens aan Portugal te verkoo-
pen, onzinnig.
De verbereking der diplomatieke betrek
kingen tusschen Tsjechoslowakije en Por
tugal was te Moskou een volkomen verras
&ing.
Duitsche beweringen weerlegd.
Tsjechoslowaakschc politieke kringen
spreken ten stelligste de Duitsche bewering
tegen volgens welke de onderhandelingen
over de wapenleveranties aan Portugal ge
strand zouden zijn omdat Praag zou heb
ben gevreesd door de onderhandelingen te
doen slagen inbreuk te maken op het. niet-
inmengingsaccoord ten aanzien van de
Spaansche kwestie.
Men voert ter ondersteuning van deze te
genspraak twee bewijzen aan: In de eerste
plaats zijn bedoelde onderhandelingen pas
geopend nadat de regeering van Tsjechoslo
wakije de toestemming van de leden der non
interventiecommissie had verkregen en in de
tweede plaats is de Tsjeclioslowaaksche re
geering zelf als tusschenpersoon opgetreden
tusschen de wapenfabriek en de Portugee
sche regcering.
Weer een Spaansch schip in de
Dardanellen gezonken. On
zekerheid omtrent het lot van
een andere boot.
Woensdagavond is het vrachtschip
in dienst van de Spaansche regeering
„Armuru", metende 2762 ton, gere
gistreerd te Bilbao, door een onbe
kenden onderzeeër in de Dardanellen
getorpedeerd, vrijwel op dezelfde
plaats, waar de „Ciudad de Cadiz"
ten onder ging.
De bemanning is door een Turksch
schip aan boord genomen.
In Turkije doen nog niet bevestigde
geruchten de ronde, dat het 7.000 ton
metende Spaansche vrachtschip
„Mar Negro" op 17 Augustus in de
Dardanellen getorpedeerd zou zijn
en gezonken is.
Alle nasporingen hebben echter geen
resultaat opgeleverd. De Spaansche
consul te Istamboel heeft verklaard,
dat hem over het lot van dit schip
niets bekend is.
Japan verwerpt het Britsche
bemiddelingsvoorstel
Dc .Tapansche onderminister van buiten
landsche zaken heeft den Britschen zaakge
lastigde er gisteren van in kennis gesteld,
dat de Japansche regeering niet aan vreem
de naties de bescherming van Japansche on
derdanen kan toevertrouwen. De ondermi
nister beval den zaakgelastigde aan door de
mogendheden, die het wapenstilstandsac-
coord van 1D32 hebben onderteekend, invloed
te laten uitoefenen op China, teneinde de
ontruiming door de Chineezen van de zone,
die bij genoemd accoord ingesteld was, te
doen verhaasten, aangezien een dusdanige
ontruiming snel een einde zou maken aan de
vijandelijkheden.
Verklaring van minister Koeng.
De Chineesche minister van financiën,
Koeng, die gisterenmiddag uit Genua naar
zijn vaderland is teruggekeerd, heeft den
vertegenwoordiger van de „Piccolo" een on
derhoud toegestaan. O.a. bevestigde hij, dat
hij met de Tjsechische fabriek Skoda een
contract heeft afgesloten voor een handels-
crediet van 10 millioen pond sterling op lan
gen termijn voor den aankoop van producten
van de Tsjechische industrie.
Ook sprak hij over de overeenkomst, welke
hij heeft gesloten met een groep Fransche
banken tot het verstrekken van een leening,
bestemd tot het vermeerderen van de bui
tenlandsche deviezen van China en over een
leening, welke bij in Engeland heeft geslo
ten, groot 27 millioen pond sterling, bestemd
voor het aanleggen van spoorwegen en con
solideering van de binncnlandsche schuld.
Minister Koeng toonde zich zeer gereser
veerd ten aanzien van rie besprekingen, wel
ke hij te Berlijn heeft gevoerd met Schacht,
von Blomberg en Mackensen, den vertegen
woordiger van von Neurath, die afwezig was.
Hij zeide alleen zeer tevreden te zijn over
zijn verblijf te Berlijn.
Verder sprak hij nog over dc credieten,
welke hem in de Verccnigde Staten zijn ver
strekt, terwijl China bovendien in de gele
genheid werd gesteld een aanzienlijke kwan
titeit zilver te ruilen *egen goud. bestemd
voor het stabiliseeren van de Chineesche
munt.
Op koninginnedag versch brood
In verband met de viering van den ver
jaardag van H. M. de Koningin zal op 31
Augustus a.s. in de brqpdbakkerijen in alle
gemeenten des lands om 3 uur des voor
middags met den bakkersarbeid begonnen
mogen worden.
Om 7.30 uur des voormiddags mogen de
bakkers de bakkerij met het versche brood
verlaten om dan van 8 uur af met den ver
koop of aflevering te beginnen.
Er zullen neen scherpe redevoe
ringen worden gehouden.
Naar de Tel. verneemt, zal de Ne-
derlandsche gezant te Berlijn, Rid
der van Rappard, den Rijkspartijdag
te Neurenberg, welke van 6 tot 13
September gehouden wordt, bezoe
ken.
Ridder van Rappard zal op de drie be
langrijkste dagen van, het jaarlijksch par
tijcongres aanwezig zijn.
Dit is de eerste maal, dat een
Nedcrlandsche gezant het partijcon
gres der N.S.D.A.P. zal bezoeken.
Ook de te Berlijn geaccrediteerde
ambassadeurs van Frankrijk, Enge
land en Amerika, die tot nu toe
nimmer den Rijkspartijdag bezochten
aangezien zij dit als een zuiver
partij-congres van binnenlandsch
politieke strekking beschouwden,
zullen dit jaar daarbij tegenwoordig
zijn, t.w. Francois Poncct, sir Ne-
ville Hcnderson en voor de Veree-
nigde Staten de nieuwe gezant-
schapsraad, Prentice Gilbert, die
den ambassadeur Dodd zal vertegen
woordigen, daar deze zich met ver
lof in Washington bevindt.
Deze ambassadeurs zullen echter slechts
één dag van het partij-congres meemaken.
De Berlijnschc diplomaten, die naar Neu
renberg gaan, zijn dus feitelijk in drie cate
gorieën verdeeld, t.w. de ambassadeurs van
Italië en Polen benevens de gezanten der
Zuid-Amerikaansche Staten, Portugal, Tur
kije en ccnige andere, die de gcheele week
het congres bijwonen, dan de vertegenwoor
digers van Nederland, Zwitserland, België
en de Scandinavische landen, die drie dagen
aanwezig zullen zijn, terwijl de andere am
bassadeurs, zooals gezegd, slechts voor één
dag hun aanwezigheid hebben aangekon
digd.
Naar nog vernomen wordt, hebben de am
bassadeurs en gezanten, die dit jaar voor de
eerste maal het partijcongres bezoeken, de
toezegging gekregen, dat gedurende de da
gen, welke zij aanwezig zullen zijn, geen
scherpe redevoeringen gehouden zullen wor
den tegen de democratieën in het alge
meen of zekere staten meer in het bijzonder.
Dit nummer bevat 8 pagina's
Hevige gevechten aan den Nankaupas
De Chineezen houden officieel
staande, dat zij den oever bereikt
hebben van de rivier bij de ooste
lijke wijk der internationale conces
sie en aldus de Japansche linies in
tweeën hebben gesneden. Een beves
tiging hiervan uit onafhankelijke
bron is nog niet ontvangen.
Hoewel dus nadere berichten die
nen te worden afgewacht, is toch
wel zeker, dat de Chineezen een
sterke druk uitoefenen op de Japan
sche linies. De Japanneezen verdedi
gen zich wanhopig en maken daar
bij gebruik van tanks en pantser
wagens.
In den loop van den nacht zijn op
nieuw Japansche troepen ont
scheept.
Nanking gebombardeerd. Ja
pansche vliegtuigen neergehaald.
Het hoofdkwartier te Nanking deelt me
de, dat twee Japansche vliegtuigen te
Kwangte op 130 k.m. ten zuidoosten van
Nanking zijn neergehaald. Een derde werd
omlaag geschoten te Litsoe, dichter bij Nan
king.
De Japansche bnmbardemcntstoestellen
verschenen om twaalf uur twintig en vlogen
bij het naderen van Nanking op groote hoog
te. De uitgeworpen hommen misten het vlieg
veld, maar kwamen neer op verscheidene
huizen in de buitenwijken, welker bewo
ners gedood of gewond werden. Vervolgens
verdwenen de toestellen. Om 17 uur begon
nen de Japansche toestellen Nanking op
nieuw te bombardeeren.
Uit Japansche bron wordt daarentegen
gemeld, dat de Japansche luchtstrijdkrach
ten in den afgeloopen nacht een raid op Nan
king ten uitvoer hebben gelegd. Zij lieten
bommen vallen op een belangrijke munitie
opslagplaats, die vernield werd. Bij terug
tocht naar hun basis, die geheim gehouden
wordt, zouden dc Japansche vliegtuigen een
Chineesch bombardementsvliegtuig hebben
ontmoet en neergeschoten.
Gevaar van een internationaal
incident te Sjanghai.
De commandant van de Japansche troe
pen, Hasegawa, heeft dc consulaire autori
teiten ervan in kennis gesteld, dat de Japan
sche marine-autoriteiten het verkeer op dc
rivier stroomafwaarts van het punt waar het
Japansche consulaat is gelegen, wilden be
perken.
De consulaire autoriteiten van de Vereenig-
de Staten en andere mogendheden hebben in
antwoord hierop nadrukkelijk verklaard, dat
het rivierverkeer beslist vrij van beperkingen
moet blijven, tenzij een compromis wordt
gevonden, is dc mogelijkheid van een in
ternationaal incident niet uitgesloten.
De bescherming van de conces
sie te Sjanghai.
De internationale strijdkrachten voor de
bescherming van de nederzetting nemen
van dag tot dag toe. Zij omvatten op het
oogenblik 800 Fransche soldaten en 900
Fransche mariniers. 2500 Britsche soldaten
en 2i00 Britsche mariniers, 1000 Ameri-
kaansche soldaten en 900 Amerikaansrbe
mariniers, 50 Italiaansche mariniers en 200
vrijwilligers van het corps, dat gevormd is
uit de buitenlandsche ingezetenen, die vol
gens hun nationaliteit in verscheidene com
pagnieën zijn verdeeld.
Muiterij te Nanking?
Naar verluidt zou muiterij zijn uitgebro
ken te Nanking en zou de militaire leider
van Kwangsi, generaal Pai Tsjoeng Si in
arrest zijn gesteld. Pai, die een bekend
voorstander van oorlog met Japan is, zou
door aanhangers van Tsjang Kai-sjek ge
vangen genomen zijn, omdat deze zou vree
zen, door Pai op zijde geschoven te wor
den.
De Japansche pers schrijft in haar com
mentaar op de muiterij te Nanking, dat de
Chineesche regeering voornemens zou zijn
haar zetel naar Tsjangsa of Tsjengtoe te
verplaatsen.
Volgens de Asahi Sjimboen zijn er twee
partijen in Nanking, de eene zou samen
gaan met de Sovjets verlangen en de ander
zou toenadering tot Engeland willen zoe
ken. De eerstgenoemde partij zou dc zetel
der regeering naar Sianfoe willen verplaat
sen en de andere partij zou meer voor
Tsjengtoe voelen. Deze partij wil den strijd
rekken door terug te trekken en ondertus-
schen in contact met de buitenwereld te
blijven via Kanton en Honkong, zelfs
wanneer de Japansche vloot de kust blok
keert.
A.an den Nankau-pas houden de
Chineezen stand.
Aan het front van Noord-China houdt de
Chineesche verdediging ondanks de hevige
Japansche aanvallen der laatste tien dagen
op den Nankau-pas, die twee Chineesche
regimenten gedecimeerd hebben, nog steeds
stand en worden den vijand zware verliezen
toegebracht.
De Chineesche staf verklaart er zeker
van te zijn, dat de verdediging het uit zal
houden. Aan het front van Noord-Tsjahar
zijn dc voornaamste punten alle door de
Chineezen bezet, behalve Tsjangpeh, waar
van de belegering voortduurt. Japansche
versterkingen komen aan om Jehol tc ver
dedigen.
Het gaat, ook volgens Japansche berichten
hun troepen bij de Nankau-pas niet voor den
wind. Wel beweert men binnen korten tijd
dc Chineezen geheel te zullen hebben ver
slagen, maar men erkent, dat de tegenstand
zéér fel is»
EERBERICHT
DE BILT SEINTi
verwachting: matige noordwes
telijke tot westelijke wind,
ged. bewolkt, weinig of geen
regen, weinig verandering
in temperatuur.
Eerdere vooruitzichten: afnemen
de wind, later iets warmer,
Barometerstand bedenmorgea 8 onr 771
De Regecringspersdicnst deelt het volgen
de mede:
Naar aanleiding van de gisteren gepubli
ceerde naamlijst van geëvacueerden uit
Sjanghai zijn bij het ministerie^ van Bui
tenlandsche Zaken van particuliere zijde
berichten binnengekomen, waaruit moet
worden opgemaakt, dat alleen de vrouwen
en kinderen vertrokken zijn en de mannen
zijn achtergebleven.
Aan den consul-generaal, in wiens tele
gram blijkbaar een seinfout is geslopen,
is telegrafisch om inlichtingen gevraagd.
Uit den koers geraakt. Geen
persoonlijke ongelukken.
Even over de Duitsche grens, bij
Breijell, achter Kaldenkirchen, heeft
gistermiddag het marinevliegtuig
F 11 van het vliegkamp „De Kooij"
bij den Helder, een noodlanding
moeten maken.
De vlieger en de werktuigkundige ver
klaarden uit den koers te zijn geraakt en
door een storm boven dc Maas boven Duitsch
gebied te zijn gekomen.
Gebrek aan benzine had hen tot een nood
landing gedwongen, welke vlot werd uitge
voerd. Nadat zij van brandstof waren voor
zien, zijn zij naar Vcnlo gevlogen, waar de
voorraad benzine werd aangevuld. Van daar
is de F 11 naar Eindhoven gevlogen, waar
de nacht wordt doorgebracht.
Amerikaansch
begrootingstekort
292 millioen dollar na zes we
ken.
Het Amerikaanschc departement van fi
nanciën maakt bekend dat het op 1 Juli be
gonnen begrootingsjaar op 15 Augustus een
deficit heeft opgeleverd van 292 millioen
dollar tegenover een deficit van 221 mil
lioen op 15 Augustus 1936.
Crediet verleend voor arbeiders
woningen.
Het huis van afgevaardigden heeft een
erediet van 526 millioen dollar gevoteerd
voor den bouw van goedkoope woningen
voor arbeidersgezinnen. Dc senaat zal het
ontwerp vermoedelijk vrijwel ongewijzigd
goedkeuren.
ITALIAANSCHE MINISTERS HOUDEN
EEN ZWEMWEDSTRIJD.
Bij het verblijf van den Ducc en het mee-
rendeel zijner ministers te Liracusa, heeft
Mussolini aldaar een ministerieelen zwem
wedstrijd georganiseerd. De secretaris van
de partij bleek overwinnaar, tweede werd
de minister van openbare werken, derde de
minister van financiën. De Duce zelf fun
geerde als scheidsrechter.
Rusland sluit zijn consulaf
in Mandsjoerije
Volgens te Chabarowsk ontvangen berich
ten heeft de leider van het consulaat-gene
raal van Sovjet-Rusland in Charbin, Kusne-
zow, in opdracht van dc Sovjet-Russische re
geering geprotesteerd bij. den buitengewoon
gevolmachtigde van het Mandsjoerijsche mi
nisterie van buitenlandsche zaken te Char
bin, wegens de hinderlijke bepalingen, die de
Japanscb-Mandsjoerijschc autoriteiten voor
de Sovjet-Russische consulaten in Mand
sjoerije hebben ingesteld. Tevens heeft hij
medcdeeling gedaan van het sluiten der Sov
jet-Russische consulaten te Pograbutschnaja
<m Sachaljan. Volgens ontvangen berichten
zijn de Sovjet-Russische consulaten te Po-
granitschnaja en Sachaljan reeds begonnen
met de afwikkeling van de loopende zaken.
