Madrid lijdt honger Roekeloos wielrijder voor den rechter Een bemind actrice ten grave gedragen Indische padvinders in hun vaderland terug De opstand der Poolsche boeren /fa, /ouuis avonds Inwoners zijn al aan de bommen gewend Het Madrid van heden biedt een troosteloozen aanblik. Een jaar burgerstrijd heelt de Spaansche hoofdstad aangegrepen en een verandering doen ondergaan, die een droeven indruk maakt. En dagelijks ducht de bevolking, ondanks alle „aanpas sing" het verontrustende gevaar. Alleen langs zijwegen te bereiken, ken. De groofe straatweg die Valencia met Madrid verbindt, is door Franco's oorlogs vliegers volkomen verwoest en dat heeft tot gevolg gehad, dat men de Spaansche hoofdstad slechts langs zijwegen kan be reiken. waardoor men een omweg van on geveer 25 K.M. moet maken. Langs deze wegen beweegt zich aanhou dend een verkeer van autobussen en voer tuigen van allerlei soort: de „levensmidde len-hulpdienst voor Madrid", die zooals be kend, internationaal georganiseerd is. Maar ondanks dat ontelbare aantal wa gens, die steeds nieuwe voorraden aan brengen, beteekent het toch maar een druppel op een heeten steen. Het inwoner aantal van Madrid steeg van 1 millioen op 1.200.000, ofschoon enkele honderdduizenden gedwongen werden de stad te verlaten; de trek der vluchtelingen is nog steeds niet tot stilstand gekomen. Wanneer wij Madrid binnenkomt dan bemerken wij aanvankelijk nog niet veel van den burgeroorlog. Het volk leeft van den eenen dag in den andere, de kinderen spelen gewoon op straat. Niets is ge stremd, de trams zijn allemaal vol en slechts een groot aantal winkels is ge sloten. Dat. is de neutrale zone waar wij doorheentrekken. Het is het gebied dat de vreedzame burgerbevolking als wijkplaats is aangewezen. Maar niet zoodra zijn wij het Retiro-park voorbij en hebben wij de Plaza Castelar bereikt, of de oorlog meldt zich aan.. Waar de stad geraakt werd. Het. reusachtige hoofdpostkantoor is totaal vernield en het. Ministerie van Oorlog toont duidelijk de sporen der bommen. Als door een wonder schijnt het daartusschen gelegen gebouw van de Spaansche Bank gespaard te zijn gebleven, wat niet weg neemt dat de meeste kantoren al lang ontruimd zijn. Iets verder, daar waar de bekende straten Gran Via. en Alcala bij elkaar komen, bevinden wij ons midden in het beschoten Madrid. Hier is geen huis te zien dat geen spo ren der beschieting draagt. Negen maanden lang hebben de vliegtuigbommen en het artillerievuur hier gewoed. Heele gehouwen liggen in puin; hier heeft een hom de heele voorgevel van een huis weggemaaid, zoodat men vanaf de straat in de kamers kan kijken, daar heeft een brandbom het dak van een huis in vlammen doen op gaan en elders weer gaapt in een kerk muur een geweldig gat. waar eens een granaat ontplofte. In deze straten van de binnenstad zijn het vooral de vensters die een griezeligen indruk teweegbrengen: on dank* de stralende zon weerkaatsen zij geen zonnelicht... want er zit geen glas meer int Als doode oogpn kijken zij de straten in. De jongste statistiek over Madrid spreekt van de verwoesting van 12.90 gebouwen, waaronder zeven kerken, zes scholen, vier ziekenhuizen en drie ministerie-gebouwen. Het plaveisel is op talrijke plaatsen op gebroken of verwoest. Puinhoopen, steen- baricades en groote gaten, waarin grana ten zijn ontploft, versperren op tal van plaatsen den weg. Voor de pers zijn de heide hotels ..Flori- da" en Gran Via" aangewezen. Niet dat men zich hier beveiligd weet tegen het vij andelijk geschut, maar het zijn de eenige plaatsen waar men als vreemdeling, (met een perskaart)... nog wat te eten kan krij gen! Koken op straat. Want Madrid lijdt honger, ondanks de vele levensmiddelenwagens die de stad bin nenrijden. Het volk krijgt levensmiddelen kaarten (die velen hier te lande zich nog best. herinneren!) voor brood en meel, rijst olie en aardappelen. Melk en vleesch heb ben de meeste inwoners al in geen maan den gezien. Groenten en vruchten zijn zeld zaam geworden. Het inderijstaan voor de winkels is een vanzelfsprekende plicht voor de huisvrouwen geworden. Maar zij is het die in Madrid grooter zorgen heeft, dan alleen het verkrijgen van levensmiddelen! Zij moeten het voedsel ook kunnen berei den en waar er geen pas of kolen meer zijn, Is het koken een probleem op zich zelf ge worden, Men heeft overigens dit probleem op de incest eenvoudige wijze opgelost, door zich in te stellen op houtvuren en de hoornen in de parken en langs de wegen hebben het dan ook moeten ontgelden! Geen wonder dat. de anders zoo heerlijke „Prado" den bezoeker nu kaal en verlaten tegengrijnst.. Op de binnenplaats of op straat, voor den huisdeur wordt van de overal rondslingerende straatsteenen meest al een soort windscherm gebouwd en het eten wordt, boven een dergelijk „kampvuur" gekookt. Met het oog op de miserabele toe standen zijn de meeste restaurants geslo ten. De enkele die nog open zijn, schenken goedkoope wijn en likeur. Ook in de cafés die in het hijzonder door militairen worden bezocht, maar die al om zes uur in den avond moeten sluiten, is hoogstens wat wijn en moutkoffie zonder suiker te krijgen. Het zesde zintuig. Merkwaardig is het aanpassingsvermogen van die bevolking in het beschoten gedeelte der Spaansche hoofdstad. Het is alsof de menschen een zesde zintuig hebben gekre gen, dat hen doet handelen zoodra er een projectiel boven hun hoofden aansuist. Hebben zij eenmaal de richting van de granaat bepaald, dan vluchten zij niet in een der bomvrije kelders, maar gooien zich plat op den grond en wachten geduldig af tot het projectiel ergens is ingeslagen. De aanblik van zulk een oogenblik is natuur lijk heel merkwaardig. Daar komit een gra naat aanin enkele seconden liggen alle menschen op straat, plat op hun buik en de enkeling die niet snel genoeg was, wordt onherroepelijk getroffen. De Madrileensche bevolking is fatalis tisch geworden door de regelmaat van het gevaar waarin zij leeft Voor hem rijdende wielrijdster ernstig verwond. Slachtoffer meent het nog goed met hem. „Wielrenners, die op den weg als gekken rijden vormen een groot ge vaar. Het is een wonder, dat er niet meer ongelukken gebeuren." Aldus de procureur-generaal van het Haarlemsche Gerechtshof tegen een Haar- lemschen eierköopman en liefhebber van de wielersport. De man trainde op 3 Augustus van het vorige jaar op den Hecrenweg te Heem stede. Diep over het stuur gebogen trapte hij den weg af, zonder links of rechts te kijken, zonder zelfs het verkeer voor hem goed waar te nemen. Op zeker oogenblik reed hij een dame aan, die voor hem fietste. Zij werd tegen den grond geslingerd en met een beenbreuk opgenomen. Na elf weken in een ziekenhuis te zijn verpleegd kon zij haar werkzaamheden hervatten, hoewel zij thans ruim een jaar later nog moeilijk loopt. Wegens veroorzaken van zwaar lichame lijk letsel door schuld veroordeelde de recht bank te Haarlem den wielrenner tot veertien dagen gevangenisstraf. Hij teekende appel aan en gisteren diende de zaak voor het Gerechtshof. Het bleek, dat hij reeds een deel van de schade heeft ver goed en ook de rest zal hij zoo spoedig moge lijk voldoen. De aangeredene deed nog een goed woordje voor verd. Zij zou liet een on aangename gedachte vinden, wanneer hij voor dit feit gevangenisstraf zou moeten ondergaan. De procureur-generaal echter requireerde bevestiging van het vonnis (14 dagen gevangenisstraf). De verdediger mr. van Haastert bepleitte een voorwaardelijke veroordeeling. veroordeeling. Arrest 23 September, Jeugdig visschertje doodgevallen In ondiep water terecht gekomen. Het. tienjarige zoontje van den heer Nij- kamp viel te Bathmen, toen hij aan het visschen was, van een ongeveer drie en een halve meter hooge stuw in het water van de Schipbeek, die ter plaatse zeer ondiep is. De jongen kwam zoo ongelukkig terecht, dat hij den halswervel brak. De dood trad vrijwel onmiddellijk in. Publiek defileert langs het stoffe lijk overschot van mevr. Esther de Boervan Rijk. Haar populariteit gelijk aan die van den grooten Bouwmeester. Vanuit de plaats, waar het hart van de Nederlandsche tooneelwereld klopt, den Amsterdamschen stads schouwburg, heeft Esther de Boer van Rijk gistermiddag om twee uur de tocht naar haar laatste rustplaats aanvaard. In de rotonde staat het. stoffelijk overschot opgebaard en de kist is bedolven onder een schat van bloemen. Op de gebruikelijke wijze is de rotonde tot rouwkapel ingericht. Het. rouwkleed is nauwelijks meer t.c zien door de tallooze kransen en bloemstukken, waarvan steeds meer worden aangedragen. Er is een groote krans met roodzwarte linten van de gemeente Amsterdam, er zijn kran sen van den Bond van Nederlandsche too- neelschrijvers, van den Joodschen vrouwen raad, van het Nederlandsch verbond van vakverecnigingen, en tal van andere arbei dersorganisaties, van vele schouwburgbestu ren uit het land, van vrijwel alle Nederland sche tooneelgezelschappen en van vele ac teurs en actrices. Vanaf tien uur defileert het publiek langs de baar. Eerbiedig en velen zichtbaar onder den indruk brengt het publiek een laatsten groet aan de kleine vrouw, de groote actrice, die een zoo groote plaats in het, hart van het Nederlandsche volk heeft ingenomen. Ook bij hen, die niet in zoo nauw contact met het Nederlandsche tooneel plegen te staan, doch voor wie „Kniertje" een ver trouwde figuur, een begrepen symbool, was. Het is te zien als men de langs de baar schui felende menigte gadeslaat. Men ziet er op vallend veel arbeiders figuren bij, eenvou dige volksvrouwen, wien in het algemeen 'n gang naar den stadsschouwburg vreemd is. Verscheidenen hebben bloemruikers bij zich, die zij eerbiedig als laatste groet aan de baar neerleggen Nadat de schouwburg om half een voor het publiek was gesloten, vulde de dood en- kapel zich langzaam met hen, die uit de naaste omgeving van de groote doode de laatste eer kwamen brengen. Nagenoeg de geheele tooneelspelerswereld was vertegenwoordigd. Van de aanwezigen noemen wij de actrices mevrouw Theo MannBouwmeester en Marie van Wester- ONZE OOST. Mooiste herinnering aan H. M. de Koningin. De „Johan van Oldenbarnevelt" die met de Jamlboreevlag in top gisteroch tend te Batavia aankwam, bracht de Indi sche padvinders die naar de Jamlboree af gevaardigd zijn geweest, terug. De pad vinders werden begroet door vooraan staande figuren uit de Indische padvin derswereld. De vice-president van den Raad van Nederlandsch-Indië, de heer van den Bus- sche. eere-voorzitter van den Padvinders- bond, heette het contingent hartelijk wel kom en wenschte den leider en de pad vinders geluk met het behaalde succes, spreker meende, dat voor hen het hoogte punt in hun Jamboree-herinneringen on getwijfeld zal zijn hun bezoek aan H. M. de Koningin. De heer van den Bussche eindigde zijn toespraak met een driewerf „Leve de Koningin", hetwelk beantwoord werd met een driewerf „Hoezee" van alle aanwezigen. Hopman Ranneft sprak een woord van dank. De reis van het contingent was be gunstigd door goed. weer. Spreker dacht ESTHER DE BOER—VAN RIJK. hoven, beiden tijdgenooten van mevrouw de Boer—van Rijk en verder de acteurs Jan Musoh, Ko Arnoldi, Jo Sternheim, de regisseur August Defresne, mevrouw Char- lotte Kohier, Paul Huf, Oscar Tourniaire. Namens het gemeentebestuur van Am sterdam werd gesproken door wethouder de Miranda, die naar voren bracht, dat de populariteit van mevr. Esther de Boer al leen te vergelijken is met die der beide Bouwmeesters. Namens B. en W., den gemeenteraad en de burgerij dankte spreker mevrouw de Boervan Rijk voor al het schoone en edele dat zij den burgers van Amsterdam geschonken heeft, waaraan de herinnering nog heel lang zal blijven voortleven. Enorme menigte op de been. Onder het zingen van Ps. 91 wordt de kist plechtig dan den schouwburg uitge dragen en in de rouwauto geplaatst. Voorafgegaan door de twee auto's met bloemen zet de rouwstoet zich dan in be weging in de richting van het Leidsche boschje. Een enorme menschenmenigte staat rijen dik langs de trottoirs geschaard. Dit was nagenoeg langs de geheele route, welke de stoet nam, het geval, hoewel deze niet van te voren precies was bekend gemaakt. Voor de Synagoge aan de Linnacusstraat werd een oogenblik stilgehouden. Door den Watergraafsmeer, waar eveneens zeer groote belangstelling bestond, vertrekt de stoet naar Muiderberg, waar „Kniertje" haar laatste rustplaats vindt. HARTSTOCHTELIJK VRAGEN ZIJ OM ERKENNING VAN HUN RECH TEN. STRIJD TEGEN DEN ADEL. Zooals bekend waren de boeren van Ga licië in Polen, in een tien dagen durende staking gegaan, welke wel iets van een re volutie weghad en derhalve door de regee ring met dienovereenkomstige middelen onderdrukt werd. Nadat de rust weer eenigszins was teruggekeerd, verklaarde de regeering, dat volgons haar meening „bui- tenlandsche invloeden" aan deze beweging haar revolutionnair karakter hadden gege ven. Dus waren het communisten, die de staking ontketenden, redeneerde de Pool sche pers. Verder las men nog, dat de in Polen wonende boerenleiders hun goedkeu ring niet aan deze staking hadden willen hechten, maar dat het de in verbanning levende oude leider Witos zou zijn geweest, die zijn geheelen. zeer aanzienlijken invloed had geldend gemaakt om de regeering moeilijkheden te bereiden en haar te no pen, hem terug te laten keeren, het par lement te ontbinden en nieuwe verkie zingen volgens democratische principes uit te schrijven. Er pleit veel voor deze lezing, vooral het feit, dat de strijd om den staatsvorm in vollen gang is en Witos dus wel den wensch zal koesteren, juist thans persoonlijk in te grijpen en de be slissing in den zin van een zuivere de mocratie te beïnvloeden. De Poolsche boer wil wel grond bezitten, maar voelt niets voor een communistische distributie. Maar dit alles neemt toch niet weg, dat de oorzaak van de ontevredenheid der boeren heel wat dieper zit, dan mien gelieft voor te geven. Zoo is b.v. de verwijzing naar de communistische propaganda al zeer oppervlakkig. Natuurlijk zitten de commu nistische agitatoren ook in Polen niet stil, maar in dit speciale geval moet men toch bedenken, dat de Poolsche boer niets voor het communisme voelt. Zeker, hij zou het land van de grootgrondbezitters zoo mogelijk zon der eenige schadeloosstelling te zijnen gunste willen onteigenen, maar hij wenscht persoonlijk eige naar van het te verdeelen land te worden. Van communistische collec tieve bedrijven moet hij niets heb ben. Wanneer de regeering zich dan ook thans tegen de communistische agenten keert, lost zij daarmede het probleem der Poolsche boeren geenszins op. Want dit vraagstuk is veel te oud en gaat veel te diep om met uiterlijke middelen van auto ritair geweld overmeesterd te kunnen worden. „Tegen de heerenl" Het voornaamste bestanddeel van de Poolsche natie wordt gevormd door de boeren. 75 van de totale bevolking is landbouwer en er is wel geen staat ter wereld, waar de boeren een zoo solidairen stand vormen als in Polen. Sinds oudsher haat de boer den adel, die hem het land onthoudt, met groote erkentelijkheid terug aan de medewerking, welke op alle plaatsen en uit alle kringen is ondervonden. De ont vangst door de Koningin vormt inderdaad een der mooiste herinneringen. Omvallende paal treft drie arbeiders Een hunner ernstig gewond. Het touw te vroeg losgelaten. Gisterochtend omstreeks 8 uur is op het terrein aan den Waalsdorperweg waar ka zernes gebouwd worden een paal omgeval len, waardoor 3 werklieden getroffen werden. De 36-jarige J. V., uit de Winburgstraat klaagde over duizelingen en pijn in rug en hoofd; hij is in ernstigen toestand naar het ziekenhuis Bronovo vervoerd. Het tweede slachtoffer was de 43-jarige C. B., uit de Log- gerstraat., die schaafwonden kreeg en even eens over pijn in hoofd en rug klaagde. Na in het ziekenhuis Bronovo behandeld te zijn, kon hij huiswaarts keeren. Dit was even eens het geval met den 32-jarigen R. T. uit de Winburgstraat, bij wien zich dezelfde verschijnselen voordeden. De oorzaak van het ongeval was het te vroeg loslaten van een tuitouw, waarmede de paal werd vastgehouden door R. W. S. Of dit geschied-de op last van zijn baas, J. W. A. S. staat niet vast. Van het ongeval is proces-verbaal opge maakt. Vreemdsoortige gasvergiftiging In de buurt van Bergamo in Italië heeft zich een vreemdsoortig ongeluk afgespeeld, dat aan vier personen het leven heeft gekost. Twee kinderen vielen in een met hooi gevulde schuur in zwijm. Daar men de kinderen miste, ging de eigenaar hen zoeken, toen hij de schuur inging, verloor hij eveneens het bewustzijn, maar had nog de kracht om hulp te roepen. Drie andere personen trachtten de slacht offers weg te halen, maar vielen ook in zwijm toen zij de schuur in kwamen. Pas toen de brandweer kwam, konden de zes personen uit de schuur gehaald worden. Een hunner bleek reeds overleden te zijn. Drie andere stierven terstond daarop. Het ongeluk werd veroor zaakt door giftige gassen welke zich bij het drogen van het hooi gevormd hadden. Onveilige wegen in Palestina Joden in een bosch afgemaakt. Toen Woensdagavond een bende Arabie ren auto's aanhield in het heuvellandschap tusschen Haifa en Nazareth in Palestina werd een jonge Jood doodgeschoten, terwijl een andere door een messteek ernstig werd gewond. Deze bende heeft acht of negen wagens aangehouden, waarin zich Arabieren bevon den. Zij beroofden de inzittenden. In een auto bevonden zich Joden, die wer den meegesleurd naar een naburig bosch, waar de Arabieren hun snoode daad pleeg den. Spaansche regeeringskruisers stukgeschoten Resultaat van den zeeslag bij Algiers. De rechtschen deelen mede, dat de Spaan sche regeeringskruiser Libertad Woensdag tijdens den slag voor de Noord Afrikaan- sche kust ernstig werd beschadigd en dat de kruiser Mendez Xuzes waarschijnlijk even eens schade heeft opgeloopen. Tegen het einde van den -slag, aldus ver klaart men, kreeg de rechtsche kruiser „Baleares" hulp van een eskader bommen werpers. Geweer van schildwacht ging plotseling af Doodelljk ongeluk te Amersfoort Gisternacht heeft zich op het kazer necomplex te Amersfoort een ernstig ongeluk voorgedaan, dat een dienst plichtig soldaat van het vijfde regi ment infanterie het leven heeft ge kost. De betrokken soldaat, in opleiding voor sergeant, stond als schildwacht bij het mu nitiegebouw. Zooals gewoonte is, was zijn geweer geladen met vijf scherpe patronen, Door tot nog toe niet bekende oorzaak is het geweer, dat aan den voet was geplaatst, afgegaan. De soldaat werd in den rechter slaap doodelijk getroffen. Het stoffelijk overschot is naar het hospi taal te Amersfoort overgebracht. ti tot V» uur vóór zonsopgang zijn geluidssignalen verbo den: knippert dan met de koplichten als attentiesefn GELUIDSSIGNAAL VERBODEN i in den tijd van de lijfeigenschap als een natuurlijken rechtstoestand en na de boerenbevrijding als een taai vasthouden aan het bezit, dat hem alleen de maoht in den sfcaat verzekerde. „Tegen de heeren!", was derhalve bijna tweehonderd jaren lang de leuze van het Poolsche dorp en dit is tot op het oogenlblik zoo eebleven. Het is reeds verwonderlijk genoeg, dat deze compacte massa tot op den huldigen dlag zonder beslissend'en in vloed gebleven is op hot lot van den Pool- schen staat, voor welks vrijheid dc Poolsche boeren in het verleden zooveel bloed ver goten hebben. Voor do verdeeling van het oude koninkrijk werd de boer niet eens als element der natie beschouwd. Als lijf eigene leidde hij een armoedig bestaan en toen de nationale held Kosciuszko tegen de Russen opstond, moet hij eerst aan de boeren het bezit aan éigen land belooven om hen voor de zaak van de Poolsche vrij heid te winnen. In den historischen slag bij Raclawice waren zij het, die de over winning op de Russen bevochten. Maar de prijs voor hun hulp werd nimmer be taald. Sindsdien bestaat er een bóeren- probleem in Polen. Want de toestand, waarin de boer leeft, heeft zich tot op het oogenblik niet veranderd. En juist Galicië, waar de staking haar meest krasse vor men aannam, is een geschikte bodem voor revdutionnaire bewegingen, want Galicië is het meest overbevolkte gebied van Po len. Kleine boeren wonen hier dicht op elkaar en leven onder de meest el lendige economische omstandigheden 43% der boeren bezit zelfs minder dajj 8 morgen land. Uit deze boeren, zei 1 een boer, is Witos opgestaan en daarom ook bezit hij, hoewel hij in verbanning leeft, tot op den hul digen dag een buitengewone macht over deze massa, die ondanks hun geringe materiëele krachten tot al les,, bereid zijn. Dit is het indrukwekkende van deze boe- renbeweging. Zelf in de grootste armoede levend, waren zij bereid, de karige vruch ten hunner akkers en stallen te laten be derven om den „heeren" hun politieken wil op te dringen. Een agrarisch geregeerd Polen* Politiek gezien, leeft de Poolsche boer nog in de toekomst. Hij heeft voor Polen's vrijheid gestreden, maar de staat, die hij heeft helpen scheppen, is niet naar zijn. zin gevormd. Het wel en wee van den boer, die het fundament van den staat vormt, schijnt in het nieuwe Polen een onbelang rijk iets te zijn. De boeren hebben niet da macht in den staat, zij bepalen niet de prij zen hunner producten op de markten, zij oefenen geen invloed uit op het tempo van de uitvoering der agrarische hervorming. Het schoolwezen op het platteland is uiterst slecht en het analphabetisme onder de dorpsbewoners neemt toe. Op de vier men schen in Polen kan er een lezen noch schrijven. Tandenknarsend zien de boeren toe, hoe hun belangen van jaar tot jaar op de lange baan worden geschoven. De leuze „tegen de heeren" beteekent op het oogen blik „voor een agrarisch geregeerd Polen", in welks middelpunt niet de gesubsidieer de industrie, niet dc havens, niet de han del en de heerschappij van den adel, maar de kleine, taaie, vlijtige en tot offers voor de natie steeds bereid zijnde boer staat. Zoo lang de boer de vervulling van dezen wensch niet ziet, zoolang zal Warschau ook vergeefs trachten, hem voor zich te win nen»

Kranten Regionaal Archief Alkmaar

Schager Courant | 1937 | | pagina 8