„Praatje bij den haard"
Ernstig vliegongeval
in Indie
Duitschland garandeert België's
onschendbaarheid
van Roosevelt
DAGBLAD VOOR HOLLAND'S NOORDERKWARTIER
Luchtgevecht boven Nanking
Mr. Slingenberg voorzitter
van Vrijz. Dem. Bond.
Vierde partij weer
remise
Voor het laatst
non - interventie-
besprekingen
De F. 13 verongelukt
WOENSDAG 13 OCTOBER 1937. 81e Jaargang. No. 10391.
l/Hgove der N.V. v.H. Tropmon Co. Schogen.
ivf'on
De Amerika ansche president
wil: „Gezonde" vrede. Ophef
fing der handelsbelemmeringen.
Sociale verbetering.
Conferentie der 9
baant pad naar den vrede
President Roosevelt heeft ter gelegenheid
,tan Columbus Day een „praatje bij den
haard" gehouden. In deze toespraak tot de
natie, welke per radio werd verspreid, zeide
Roosevelt, dat hij het Congres heeft bijeen
geroepen om het de gelegenheid te geven
belangrijke wetsontwerpen te bestudeeren,
jvóór de zitting van Januari en om op die
jvijze te voorkomen, dat het volgende jaar
een langdurige zitting noodig zou zijn.
Roosevelt zeide te weten, dat vele
.vijanden der democratie zouden
zeggen, dat het slecht voor de rust
.van het land is een speciale zitting
te houden. Dezen, aldus Roosevelt,
houden niet van de democratie en
willen de wetgevers thuis houden.
Het Congres is evenwel het essen-
tieele instrument van een democra
tische regeering.
Duurzame vrede.
Het is de plicht van den president voor
uit te zien. De president moet er niet alleen
op bedacht zijn nu de Vereenigde Staten
buiten een oorlog te houden, doch ook de
Vereenigde Staten in de volgende genera
ties buiten een oorlog te houden.
De soort welvaart, welke wij noodig heb
ben, is een gezonde, duurzame soort, welke
niet tijdelijk is opgebouwd ten koste van
eenige sectie of groep. De soort vrede, welke
wij noodig hebben, is een gezonde, duurza
me soort, welke opgebouwd is op een ge
meenschappelijk onderzoek naar vrede
door alle naties die den vrede wenschen.
Na gerefereerd te hebben aan zijn jongste
tournée, zeide Roosevelt, dat het voor het
grootste deel des land in dollars en centen
een beter jaar was geweest dan vele jaren
té" voren. Wij hebben evenwel nog niet alles
gedaan wat gedaan moet worden om de
welvaart stabiel te doen zijn.
„Ik erken, dat de democratische procedu
res noodzakelijk en terecht langzamer zijn
dan dictatoriale procedures, doch ik weiger
te gelooven, dat de democratische procedu
res noodzakelijk gevaarlijk langzaam zou
den zijn.
Vrijhandel.
Ten aanzien van den handel verklaarde
Roosevelt, dat de Amerikaansche industrie
de vermindering van de belemmeringen
,van den buitenlandschen handel noodig
heeft om den buitenlandsche afzet te ver
beteren.
In den hinnenlandschen handel
zouden een kleine loonsverbetering
en een betere werkverdeeling met
kortere werktijden van millioenen
slecht betaalde arbeiders, grootere
koopers maken.
De a.s. conferentie der negen.
De Vereenigde Staten hebben hun bereid
heid medegedeeld deel te nemen aan de
conferentie der negen mogendheden, om een
oplossing te vinden voor het Verre Oosten.
Roosevelt zeide, dat het bij de pogingen deze
oplossing te vinden, het doel der regeering
Luchtdienst Bandoeng-Amsterdam
uitgesteld
Tot 23 October.
In verband met het uitvallen van
het vliegtuig „Specht" zal de dienst
Amsterdam—Bandoeng van Ban
doeng uit eerst beginnen met de
vlucht welke op Zaterdag 23 Octo
ber a.s. vandaar vertrekt.
De eerstvolgende data van aankomst van
de vliegtuigen uit Ned-Indië zijn derhalve
11, 14, 18, 21, 25, 28, 31 October, 2, 4 November
enz.
Geen uitbreiding luchtbases
op Java
Naar het „A.I.D." verneemt, bestaan er
gëen plannen tot uitbreiding van het aantal
luchtbases op Java.
Er was eerst sprake van het noodlandings
terrein te Tegal voor vlieghaven te verbou
wen, doch dit terrein blijkt allerminst ge
schikt, aangezien het gedurende den West-
moeson dikwijls onder water staat en uit
breiding enz. dus zeer groote kosten mee
zouden ..rengen. Bovendien zouden, wanneer
het lege dergelijke plannen had, verschil
lende andere velden langs de Noordkust van
ïava bgter geschikt zijn»
van de Vereenigde Staten is samen te wer
ken met de andere onderteekenaars van het
verdrag, met inbegrip van China en Japan.
Een dergelijke samenwerking zou
tot voorbeeld mogen strekken als
een der mogelijke paden, welke wij
moeten volgen bij ons zoeken naar
de middelen tot vrede over de ge-
heele wereld.
De ontwikkeling van de bescha
ving en van den strijd der menschen
is gebaseerd op de aanvaarding door
de individuen van zekere fundamen-
teele fatsoensbegi'ippen bij hun be
trekkingen met elkander.
De ontwikkeling van den vrede
ter wereld is evenzeer afhankelijk
van het aanvaarden door de naties
van zekere fundamenteele fatsoens
begrippen bij hun betrekkingen.
Ten slotte hoop ik, aldus besloot Roose
velt, dat iedere natie het feit zal aanvaar
den, dat schendingen van deze gedragslij
nen aan het welzijn van alle naties afbreuk
zal doen.
Mr. Joekes en Mr. Oud bedankten.
Uit den thans verschenen beschrij
vingsbrief voor de algemeene verga
dering van den Vrijzinnig-Democra-
tischen Bond, op 27 en 28 November
te Leeuwarden te houden, blijkt
dat mr. M. Slingenberg te Haarlem
bij enkele candidaatstelling geko
zen zal worden verklaard in de
vacature, ontstaan door de perio
dieke aftreding van prof. mr. R.
Kranenburg, die niet herkiesbaar
is. Mr. A. M. Joekes en mr. P.
J. Oud, die eveneens candidaat wa
ren gesteld, hebben voor de candi-
datuur bedankt. Oud-minister Slin
genberg is dus aangewezen om als
voorzitter van den V.D. Bond op te
treden.
EUWE—ALJECHIN
Stand 22.
In de groote zaal van „Krasna-
polsky" te Amsterdam werd gister
avond de vierde partij gespeeld van
de match EuweAljechin om het
wereldkampioenschap schaken.
Na 27 zetten is ook deze partij in
remise geëindigd. Euwe had bijna
voortdurend de leiding, maar liep
telkens vast op Aljechin's magistrale
verdedigingstechniek. Het résumé der
vier partijen toont o.i., ondanks den
gelijken stand van de match (22)
een klein overwicht van Dr. Euwe
De oude spanning, welke men zich nog
zoo helder uit de match EuweAljèchin van
1935 herinnert, heeft zich gisteravond tij
dens de vierde partij in Krasnapolsky te
Amsterdam weer in zijn hevigsten vorm
geopenbaard.
En het was weer de door deze matches be
roemd geworden Slavische verdediging wel
ke de inleiding werd tot de onoverzienbare
complicaties, waardoor reeds spoedig, blij
kens het steeds sterker wordende gemurmel
in de zaal, de. gemoederen der toeschouwers
in opstand kwamen. Nu eens werd Aljechin
mat gezet (in de zaal dan altijd), dan
weer verloor Euwe een aantal stukken,
maar na 3V2 uur spelen waren beide mees
ters in feite nog springlevend, ofschoon
de partij zich uitsluitend via complica
ties bleef ontwikkelen.
Dank zij zijn voortreffelijke voorbereiding
van dezelfde variant der Slavische verde
diging, die ook in de tweede partij werd
toegepast, en waarin Aljechin ditmaal de
door Euwe in zijn theorïewerk aanbevolen
zet 7. f 3 aanwendde, mocht de wereld
kampioen zich gedurende, het, grootste deel
der partij, welke 27 zettèntelde, in het
initiatief verheugen. Van een overwicht
kan men, gezien het buitengewoon dynami
sche karakter der geheele partij, nauwe
lijks spreken.
Willoos leiden liet Aljechin zich n.1. aller
minst. Hij beet van zich af, zooals van
hem verwacht werd en toen de algemeene
afwikkeling achter den rug was, bleek
hij alle gevaren te hebben bezworen.
Het eindspel, met loopers van ongelijke
kleur, bood geen der beide spelers vooruit
zichten, zoodat een remise niet verrassend
Geen wederzijdsch pact van non-agressie
Geen wederzijdsch pact van non-
agressie.
Volgens de „Soir" zal de Duitsche
regeering een eenzijdige verklaring
publiceeren, waarin zij haar houding
ten opzichte van België kenbaar
maakt, alsmede Duitschlands wil,
de onschendbaarheid van het Bel
gische grondgebied te eerbiedigen. De
terzake met Berlijn gevoerde bespre
kingen zijn zoo goed als geëindigd.
Inderdaad meldt een nader Havas-
telegram uit Brussel, dat de tekst der
Duitsche verklaring, inzake België's
onschendbaarheid Woensdagmiddag
te Berlijn en te Brussel zal worden
gepubliceerd.
De Duitsche verklaring zal geen enkele
tegenprestatie van de zijde van België im-
pliceeren. Het gaat derhalve niet, zooals
eerst verluidde, om een nict-aanvalsverdrag,
doch om een eenzijdige verklaring.
Natuurlijk, aldus de „Soir" verder, heeft
de Belgische regeering overeenkomstig de
diplomatieke gebruiken haar goedkeuring
gehecht aan de termen van de te verwachten
Duitsche verklaring.
Tevens wordt er aan herinnerd, dat nog
onlangs op het socialisten-congres de Bel
gische minister van buitenlandsche zaken
Spaak nadrukkelijk heeft verklaard, dat
België trouw wil blijven aan den volken
bond en aan de verplichtingen, welke het op
zich nam. Men verzekert, dat de Duitsche
verklaring daarin geen enkele wijziging zal
brengen.
Minister Spaak heeft doen weten, dat hij
voornemens is, de commissies voor buiten
landsche zaken van kamer en senaat tegen
Donderdag a.s. bijeen te roepen, om baar
op de hoogte te stellen van de Duitsche ver
klaring ten aanzien van de veiligheid van
België.
Gok te Londen legt men, naar Havas
meldt, den nadruk op het feit dat België
in geen geval verplichtingen op zich zal
nemen, welke niet in volledige overeenstem
ming zijn met zijn lidmaatschap van den
Volkenbond.
Verder wordt erop gewezen, dat de ter
zake van de eerlang te verwachten Duit
sche verklaring gevoerde besprekingen haar
oorsprong vonden in de rede. die Hitier 30
Januari j.1. heeft gehouden met betrekking
tot België's neutraliteit. Dit woord, zoo zegt
men, scheen niet aan den toestand te be
antwoorden, en daarom heeft men het door
„onschendbaarheid" vervangen.
Volgens de „Dernière Heure" zou de aan
gekondigde Duitsche verklaring het voor
behoud bevatten, dat zij slechts van kracht
is. zoolang het Belgische grondgebied geen
andere mogendheid tot operatiebasis dient.
Het standpunt onzer regeering.
Naar aanleiding van het bericht omtrent
het sluiten van een verdrag door België
en Duitschland, meenen wij, zegt het Hsbl..
goed te doen, het standpunt der Nederiand-
sche regcering zooals dat tot uiting ge
komen is na de rede van den Duitschen
rijkskanselier op den 30sten Januari van
dit jaar in herinnering te brengen. Op
schriftelijke vragen van het Eerste Kamer
lid mr. Van Vessem heeft n.1. den 13den
Februari 1937 de toenmalige minister van
Buitenlandsche Zaken. jhr. De Graeff, het
volgende geantwoord: .....Dat wij met alle
waardeering voor de uit het aanbod spre
kende goede bedoelingen, niet bereid zou
den zijn nopens de onaantastbaarheid van
ons grondgebied met eenig land een ver
drag te sluiten.
Die onaantastbaarheid is' voor ons een
axioma, dat zich niet leent als onderwerp
voor een door ons te sluiten verdrag." Uit
eenzetting van het standpunt der Neder-
landsche regeering, welke door minister
De Graeff bij de behandeling der begroo
ting van Buitenlandsche Zaken in de Eer
ste Kamer op den 17en Maart is herhaald.
Dc vrijwilligerskwestie
Italië zal een laatste
kans worden geboden
De Fransche ambassadeur, Corbin,
heeft minister Eden op de hoogte
gesteld van de meening der Fran
sche regeering nopens de stappen,
die in verband met de inmenging
in Spanje ondernomen zouden
moeten worden.
Het schijnt wel vast te staan dat
Londen er bij Parijs op zal aandrin
gen nog niet tot het openen der
Pyreneeëngrens over te gaan, doch
Italië eerst een laatste kans te ge
ven en de kwestie der vrijwilligers
nog eenmaal in de non-interventie
commissie te brengen, om alsnog te
gemoet te komen aan het verlangen
van Rome, dat de kwestie in deze
commissie wil behandeld zien en te
vens Frankrijk gelegenheid te ge
ven, een snelle oplossing van het
vrijwilligersprobleem te eischen.
Voor het geval het onmogelijk
blijkt, binnen een van te voren vast
te stellen termijn tot een regeling
te geraken, staat dan de houding
van Frankrijk en Engeland vast. In
dit opzicht wordt groot belang ge
hecht aan de telegrammen uit Pa
rijs, waarin gewag wordt gemaakt
van een eventueole opheffing van
het Fransche en Engclsche embargo
op het buitenlandsche goederen ver
voer naar Spanje.
Eden zal heden het Britsche kabinet van
het Fransche standpunt in kennis stellen
en nadat het kabinet dit besproken zal heb
ben, zal de Britsche mecning aan Parijs
worden medegedeeld zoodat het Fransche
kabinet die meening Donderdag kan bestu
deeren.
Het is mogelijk, dat de gedachtemwisse-
ling nog zal worden voortgezet, alvorens
men tot de nieuwe stappen overgaat.
In officieele kringen wordt ontkend, dat
de Britsche regeering het voornemen zou
hebben gehad, Frankrijk te overreden geen
opening van de Fransch—Spaansche grens
te vragen. Men heeft, aldus wordt ver
klaard, slechts gewacht op het officieele
Fransche standpunt, dat thans is medege
deeld. Zoowel in Fransche als in Britsche
officieele kringen wordt dienaangaande het
stilzwijgen bewaard.
Japan's Sjanghai-offensief
uifgesteld
Gisteren hebben Japansche vlieg
tuigen opnieuw Nanking gebom
bardeerd. Volgens berichten van Ja
pansche zijde werden tijdens een
luchtgevecht boven de stad vijf
Ghineesche toestellen neergescho
ten. Daarentegen wordt van Chi-
neesche zijde gemeld, dat tijdens
dit luchtgevecht een Japansch vlieg
tuig werd neergeschoten. Drie Ja
pansche toestellen werden bescha
digd.
Het aangekondigde Japansche offensief is
nog steeds niet begonnen.
Wel werden gisteren, volgens Un. Press,
te Sjanghai den geheelen dag verbitterde
gevechten geleverd.
Aan weerszijden werden zware verliezen
geleden. De Japansche voorspelling, dat de
Chineezen binnen 48 uur verdreven zouden
worden, is echter niet in vervulling gegaan
Met groote vastberadenheid handhaven de
Chineesche troepen zich in hun uiterst ha
chelijke posities bij bet Noorder-station aan
de grens van Sjapei en Kiangwan. Het
zware geschut der Chineezen beschoot met
groote heftigheid de Japansche troepen
concentraties.
Tegen den avond naderden Japansche
flank-afdeelingen in een omtrekkende be
weging langs de Woesoeng-kreek Nansi-
ang. Tozelfdcr lijd openden de kruisers der
Japanners het bombardement op de kust
ten Noordwesten van Lioeho van Matsjiao-
kau tot Yanglingkau. Ht doel hiervan was,
daar opnieuw troepen te doen landen voor
een flankaanval het binnenland in. Gister
nacht hebben de Japanners een dergelijke
poging reeds gedaan, doch deze is volko
men mislukt. Toen namen 20 oorlogssche
pen deel aan de landing van 7 troepen
transporten. Bji tientallen waren echter de
Japansche soldaten gevallen onder het Chi
neesche mitrailleurvuur.
Spoedige beslissing in Noord-China
De snelle opmarsch der Japanners
in Noord-China heeft bij vele waar
nemers de meening gevestigd, dat
de militaire operaties in NoordGhina
Dit nummer bevat 8 pagina's
EERBERICHT
DE BILT SEINT.
Verwachting: Zwakke tot mati
ge Noordelijke tot Noordwes
telijke of Westelijke wind,
half tot zwaar bewolkt of
betrokken, kans op lichte
regenbuien, weinig verande
ring in temperatuur.
Verdere vooruitzichten: Weinig
verandering.
Barometerstand hedenmorgen 8 nnr 775
haar einde naderen en dat de beslis
sing wellicht zal vallen in de vlak
ten van Sjansi.
De Japansche luchtmacht heeft haar actie
thans uitgestrekt tot aan de Gele Rivier,
meldt Un. Press, terwijl duizenden Chinee
sche soldaten zich op den terugtocht bevin
den in Oost-I-Iopei.
De Chineezen leggen in allerijl versterkin
gen aan bij Sjoen-Te Foe, 380 K.M. ten zui
den van Peking.
Peiping wordt weer Peking.
De commissie tot het handhaxen van
den vrede, welke is ingesteld na de verove
ring van de oude Chineesche hoofdstad door
de Japansche troepen heeft besloten met in
gang van morgen den ouden naam „Peking"
weer te gebruiken.
De regeering van Nanking heeft in 1928
den naam Peking, hetgeen „hoofdstad van
het Noorden" beteekent, gewijzigd in Peiping
Negen dooden
BATAVIA, 13 Oct. (Aneta—A.N.P.):
Voorloopige berichten melden, dat
de T 16 of de T 13 tijdens een nacht
vlucht tusschen Soerabaja en Bata
via is verongelukt. Er zullen vermoe
delijk negen dooden te betreuren zijn.
Er zijn nog geen bijzonderheden be
kend behalve dat als plaats van het
ongeval wordt genoemd het vis-
schersdorp Brondong, waar vroeger
ook de „Van der Wijck" is vergaan.
Nader wordt gemeld:
Gisteravond om half tien maakten
de T 16 en de T 13, twee nieuwe ma
rinevliegtuigen, die een tocht hadden
gemaakt van Priok naar Soerabaja
een noodlanding bij Tandjoeng Awara-
war aan de noordkust van Java, aan
gezien het onmogelijk was, tengevol
ge van slecht zicht, om het westgat
van Soerabaja binnen te loopen.
De T 13, welke zich in de nabijheid
van den T 16 bevond, is door onbe
kende oorzaak loodrecht neergestort.
Het moet als zekei worden aange
nomen, dat alle inzittenden zijn ge
dood. Het toestel is nog drijvende, de
cabine is verbogen. Een onderzoek
binnen boord onder water is nog niet
mogelijk geweest. Visschersvaartui-
gen, welke in de buurt waren, ver
leenden assistentie. Zes vliegtuigen
zoeken de omgeving af naar drenke
lingen. Een lichter en het gouverne
mentsvaartuig „Pollux" zijn op weg
naar de plaats van de ramp.
De inzittenden van de T. 13 waren kapi
tein-luitenant ter zee H. G. de Bruyne, H.
Uurbanus, officier van den marine-stoom
vaartdienst, M. Vethake, eerste officier
vlieger, P. Spronk, sergeant-vlieger, F. H.
Plevier, korporaal-telgrafist, P. J. S. de
Groot en G. J. Zuyderhoudt, militiematrozen
(beiden in opleiding voor zeewaarnemer) en
G. J. Rutte en A. A. Goedhart, korporaal-
vliegtuigmakers.
