4-1*1*0 II 1*41 lil
Colijn cn Rome
Nieuwe kink in
den kabel
DAGBLAD VOOR HOLLAKDS NOORDERKWARTIER
Radio wettelijk
beschermd
Tandh. Inrichting
CENTRALE VERWARMING
Nooit los van Nederland
ZATERDAG 23 OCTOBER 1937. 81e Jaargang. No. 10400.
Uitgore der N.V. v.h. Tfopmon Co. Schogen.
Critiek op en waardeering over de Kabinetsvorming
Verschenen zijn de Algemeene
Beschouwingen over het Voor-
loopig Verslag der Tweede Ka-
'Als het voornaamste van den uitslag der
laatstgehouden verkiezingen beschouwde
men vrij algemeen de nederlaag, die de ex
tremistische partijen hebben geleden. Het
Nederlandsche volk heeft getoond zijn tegen
woordige staatsinstellingen in stand te wil
len houden.
Een ander belangrijk verschijnsel bij deze
verkiezingen achtten vele leden den terug
gang van de kleine partijen en belangen
groepen. Aan het proces van versnippering,
dat zich in 1933 vertoonde, is een einde ge
komen.
Men gevoelde behoefte te getuigen van zijn
dankbaarheid voor het waardevol bezit van
vrije verkiezingen, zooals die in ons land
mogelijk zijn.
Verscheidene leden gaven als hun gevoelen
te kennen, dat de verkiezingen geen grond
slag hebben opgeleverd voor een christelijk
kabinet, steunende op de drie groote reclit-
sclie partijen. Weliswaar behaalden deze
partijen tezamen 52,7 pet. der uitgebrachte
geldige stemmen en verwierven zij op grond
daarvan 56 van de 100 zetels, maar deze
meerderheid kan niet worden beschouwd als
een volksuitspraak voor een rechtsche coali-
tie-regcering van het van ouds bekende ka
rakter.
Dat de verkiezingsuitslag voor die
partijen, tezamen beschouwd, zoo
gunstig is geweest, is voornamelijk
te danken aan het groote aantal niet-
rechtsche kiezers, die hun stem op
de lijsten, waarop de heer Colijn als
nummer één voorkwam, hebben uit
gebracht.
In totaal behaalden de drie groote partijen
van rechts bij de Statenverkiezingen 48,2
pet. der stemmen. Sedert dien is het stem-
menaandccl der katholieke staatspartij met
1 pet. gestegen. Vermeerdert men de in 1935
door de drie liierbedoelde partijen verkregen
stemmen met dit eene percent, dan komt
men tot niet meer dan 49,2 pet. De heer Co
lijn heeft zich kennelijk vóór de verkiezin
gen van deze positie zeer duidelijk reken
schap gegeven. Noch in zijn redevoeringen,
bij de algemeene beschouwingen van Novem
ber 1936 in de Tweede Kamer gehouden,
noch in die, door hem uitgesproken ter gele
genheid van het daarop gevolgde algemeene
begrootingsdebat in de Eerste Kamer, heeft
hij een rechtscli kabinet als een mogelijkheid
voorgesteld of als doel geschetst.
Colijn als een Staatsman van rui
me opvattingen, maar de samen
stelling van het Kabinet was
voor velen een teleurstelling.
Hij verscheen voor het volk als een
staatsman van ruime opvattingen,
die door velen de aangewezen leider
kon worden geacht voor een samen
werking op breede basis. Dit ver
schafte hem het vertrouwen en de
stemmen van vele duizenden kiezers,
niet tot het eigenlijke rechtsche kie
zerscorps behoorende.
Het is dan ook geen wonder, dat de ver
schijning van dat kabinet in wijde kringen
des volks teleurstelling en zelfs verontwaar
diging heeft gewekt. Die gevoelens zijn niet
getemperd door de opneming in het kabinet
van de heeren Van Buuren cn Patijn. Het
benoemen tot minister van deze hoeren, die
met geen enkele politieke partij zijn ver
bonden, heeft niet de bcteekenis van een
verbreeding van de basis van het kabinet.
Zij zijn slechts te beschouwen als techni
sche medewerkers, die zich naar de princi-
piecle opvattingen van het kabinet hebben
te richten.
Het waarschijnlijkst achtten deze leden
het, dat de formateur door zijn eigene po
litieke vrienden gedwongen is van zijn
aanvankelijken opzet af te zien.
Was een kabinet van herstel
wenschelijker geweest?
Wat naar liet oordeel der hierbedoeldc le
den had moeten geschieden, is het vormen
van een geheel ander kabinet: een kabi
net van herstel, dat gebroken zou hebben
met de aanpassing cn zich bereid zou heb
ben verklaard tot het voeren van een con
structieve welvaartspoütiek.
Deze leden herinneren eraan, dat de drie
rechtsche partijen in haar uitlegging van
den wil Gods op staatkundig gebied bij bij
na elk vraagstuk uit elkaar gaan.
Sommige andere leden verklaarden zich
met dc algemeene strekking van dat be
toog toch voor een groot deel te kunnen
vereenigen.
Op dezen verkiezingsuitslag paste
een kabinet van breede samenwer
king vooral ook, omdat het persoon
lijk succes van den heer Colijn bij
de verkiezingen in sterke mate
daardoor was beïnvloed, dat men
DR. COLIJN.
in hem den' man van zulk een sa
menwerking zag, De formatie van
een rechts kabinet onder leiding
van den heer Colijn kan dan ook
niet anders worden gezien dan als
een ernstige constitutioneele fout.
Eenige leden stelden met betrekking tot
hun zienswijze over de kabinetsformatie
voorop, dat de verkiezingen formeel de
grondwetsherziening tót inzet hadden, doch
materieel liepen over dé'tegenstelling tus-
schcn parlementaire democratie en fascis
me. Aan den kant van de voorstanders der
parlementaire democratie waren twee stroo
mingen te onderkennen, de meer marxisti
sche getinte van „Eenheid door Democra
tie" en de .meer reactionnaire, die den heer
Colijn had uitverkoren.
De stembusoverwinning was er
een voor de parlementaire demo
cratie en was er een voor den heer
Colijn. Op die overwinning had lo
gisch gepast óf een „Eenheid door
Democratie"-kabinet óf een kabi-
net-Colijn in den trant van het vo
rige. Deze logische oplossingen zijn
echter beide door de katholieke
staatspartij onmogelijk gemaakt. De
R.K. Staatspartij dankt haar succes
niet aan haar politieke program
ma's, of aan de daden harer minis
ters in het laatste kabinet, maar aan
de actie van de kerk, die op een
tot dusver nooit vertoonde wijze op
de verkiezingen haar invloed heeft
doen gelden. Hier is sprake van
een clericale politieke overwinning,
een der gevaarlijkste verschijningen
voor een staat en voor een kerk.
En wat is het nu? De poli
tiek zal dezelfde blijven.
Er is een kabinet, steunend op en in
hoofdzaak samengesteld uit vertegenwoor
digers van drie confessioneele partijen,
die ieder hun eigen godsdienstige ideeën
tot grondslag van hun politiek hebben ge
maakt. Dit laatste is reeds op zich zelf
absurd. Godsdienstige ideeën vormen den
grondslag van een levensbeschouwing. Zij
geven echter geen antwoord op de meeste
vragen der practische politiek.
Overigens verwachtten de hierbedoeldc
leden niet, dat dit kabinet een andere
politiek zou voeren dan het voorgaande.
Wel is een christelijke politiek aangekon
digd, maar de personen der ministers waar
borgen allerminst, dat hun beleid ook in
derdaad gekenmerkt zal worden door dien1
waren christelijkcn geest, die zich uit in
daden van sociale gerechtigheid op elk
terrein.
Andere leden lieten een milder
geluid hooren!
De critiek. van zoovele zijden en in zoo
verschillende toonaard geoefend op de wij
ze, waarop na de verkiezingen ten aanzien
van de samenstelling van een kabinet is
gehandeld, gaf zeer velen anderen leden
aanleiding als' hun meening uit te spreken,
dat de kabinetsvorming, gelijk die heeft
plaats gehad, het scherpe oordeel. dat
daarover werd uitgesproken, allerminst
verdient. Op den achtergrond stelden deze
leden, dat de overwegingen, welke bij een
kabinetsformatie behooren te gelden, geens
zins uitsluitend bepaald worden door de
resultaten van de stembus. De kiezers
stellen de Kamer samen en niet een ka
binet.
Een formateur zal goed doen zoo
veel mogelijk met den uitgesproken
wensch der kiezers rekening te hou
den. Maar tevens zal hij en dat
zeker niet in de laatste plaats
moeten denken aan de positie,
waarin het door hem te vormien
kabinet zal komen te verkeeren.
Zijn doel zal moeten zijn het tot
stand brengen van een kabinet, dat
in zijn program en in de personen
zijner leden een redelijke zekerheid
biedt voor een behoorlijke werking
van het overleg tusschen regeering
en volksvertegenwoordiging
Dit Kabinet zou oen zegen voor
het volk zijn!
Naar de meening der hier aan het woord
zijnde leden is het als een zegen te be
schouwen, dat. met inachtneming van
alle noodzakelijke overwegingen, een kabi
net van deze samenstelling kon worden
gevormd. In dezen tijd van groote gees
telijke verwarring en onevenwichtigheid
toch is het meer dan ooit van belang,
dat het regeeringsbeleid zich kenmerkt
door een krachtige verdediging en door
voering van de christelijke beginselen.
Voor zoover de geoefende critiek niet de
formatie als zakelijke aangelegenheid doch
het persoonlijke optreden van den heer Co
lijn betreft, vestigen verscheidene dezer le
den er de aandacht op, dat de onjuistheid
van het oordeel, dat over dat optreden werd
geveld, een gevolg is van het feit, dat niet
genoegzaam werd gelet op de strekking der
uitlatingen van den heer Colijn, waarop men
een beroep heeft gedaan, op het karakter en
op den inhoud van het verkiezingsmanifest
der partij, als wier lijstaanvoerder hij is op
getreden, en op de beteekenis van de ge
beurtenissen, welke na dc opdracht tot kabi
netsformatie de openbare aandacht hebben
getrokken.
De opvatting, dat de* groote winst
van de anti-revolutionnaire partij
uitsluitend zou moeten worden toe
geschreven aan liberale stemmen,
noemden deze leden geheel onjnist.
Er hebben zich verschuivingen van
verschillenden aard voorgedaan. Hoe
dit echter ook zij, allen, die op de
candidaten der anti-revolntionnaire
partij stemden, konden weten, wat
zij aan die partij hebben.
De Evolutie der SDAP erkend
en gewaardeerd. Er is echter een
„maar" bij.
Gaarne wilden dé leden, hier aan het
woord, erkennen, dat de S. D. A. P. een
zeer belangrijke evolutie heeft vertoond. De
geleidelijke wijziging van haar houding ten
opzichte van het militaire vraagstuk, den
godsdienst, de monarchie, de gezagshand-
having en het nationale beginsel konden zij
waardeeren. Echter mag niet uit het oog
worden verloren, dat die partij nog steeds
verbonden is met het historisch-materialisti-
sche beginsel en de klassenstrijdleer en dat
haar verhouding tot het beginsel van den
eigendom haar nog steeds socialisatie doet
verlangen, terwijl, voor wat betreft haar
internationale orienteering, de sympathieën
der S.D.A.P. in andere richting gaan dan
de hunne.
Eenige regeeringscombinatie met sociaal
democraten zou zonder twijfel tot veel meer
inwendige moeilijkheden en spanningen aan
leiding geven dan een rechtsch kabinet, z<5o
als thans gevormd is.
Eenige leden wenschtcn bij deze gelegen
heid kortelijk hun denkbeelden op staatkun
dig gebied uiteen te zetten. 'Onmiskenbaar
is het aldus deze leden dat het indivi
du zekere rechten heeft. Voorzoover die
rechten zijn verhouding tot God betreffen,
moeten zij volkomen worden geëerbiedigd.
Voorzoover zij zijn openbaar leven als lid
der volksgemeenschap betreffen, zijn zij
echter beperkt door het belang dier gemeen
schap. Het persoonlijk belang moet voor het
algemeen belang wijken. Het volk is een
begrip van hoogere orde dan het individu.
Het volk is niet iets toevalligs, maar een
schepping van God, een organisme, dat vol
gens de natuurlijke wetten moet leven, wil
het niet te gronde gaan. Naast individu en
gezin behooren de corporaties organen te
zijn van de arbeidsgemeenschap, die het
volk is.
Het is een dwaling te meenen dat
men het demo-liberalisme kan ver
beteren door het met christendom te
doordringen. De ervaring in tal van
democratische landen heeft dat be
wezen. Slechts uitroeiing kan baten.
Daarom strijden zij, die den corpo
ratieven staat voorstaan, tegen het
parlement en de politieke partijen.
Daarom kan ook in zulk een staat
geen persvrijheid worden toegelaten.
Het begrip ordening neemt in de corpo
ratieve sfaatsgedachte een eerste plaats in.
Maar met die gedachte is volkomen in strijd
een ordening, gelijk die hier te lande door
velen wordt voorgestaan, een anorganische
tegennatuurlijke ordening, die voert naar
staatssocialisme en staatsabsolutisme.
Geen optimisme in het te voe
ren beleid.
Over het door het kabinet in het vooruit
zicht gestelde beleid waren verscheidene le
den zeer weinig optimistisch gestemd.
Ons land, aldus de leden, hier aan het
woord, heeft behoefte aan een krachtige
doelbewuste conjunctuurpolitiek. Onder het
vorige kabinet heeft die volkomen ontbro
ken.
Bij deze leden sloten zich anderen aan.
DU nummer bevat 16 pagina's
NON-INTERVENTIE
Meeningsverschil
op drie punten
DICTATUURSTATEN WEIGEREN
CIJFERS OVER HUN VRIJWILLI
GERS TE AANVAARDEN.
VOORGESTELD 1000 VRIJWILLI
GERS AAN BEIDE ZIJDEN TERUG
TE TREKKEN.
RUSLAND EISCHT ECHTER: 5 BIJ
FRANCO TEGEN 1 BIJ DE REGEE
RING.
De non-interventievergadering van
gisteren heeft weinig tastbaar resul
taat opgeleverd. Toen de Britsche ge
delegeerde voorstelde, om te begin
nen 1000 vrijwilligers aan beide zij
den terug te trekken, weigerde de
Russische vertegenwoordiger Maisky
onmiddellijk een gelijke terugtrek
king in overweging te nemen. Hij
verklaarde, dat zijn regeering ten
hoogste bereid zou zijn, een terug
trekking in de verhouding vijf tot
één te aanvaarden, met dien ver
stande, dat vijf vrijwilligers aan den
kant van Franco moeten worden ver
wijderd tegen één aan den kant der
regeering.
Voorts heeft de Russische gedelegeerde
verklaard, dat zijn regeering niet bereid is
den partijen in Spanje de rechten van oor
logvoerenden toe te kennen, voordat alle vrij
willigers verwijderd zouden zijn.
Grandi zeide, dat de Italiaansche regeering
zonder aarzeling alle negen punten van het
Britsche voorstel aanvaardt en slechts de
voorwaarde stelt, dat alle andere leden der
commissie in denzelfden geest dat voorstel
aanvaarden. Een ontwerp-resolutie, de hoofd
punten van het Britsche plan bevattende, zal
den verschillende regceringen worden voor
gelegd. Op de volgende vergadering zullen de
gedelegeerden verslag uitbrengen,
Reuter meldt, dat er drie ernstige
moeilijkheden zijn gerezen geduren
de de bijeenkomst van gisteren, die
vier en een half uur duurde. De
eerste moeilijkheid ls het Italiaan
sche voorbehoud, dat alle andere
gedelegeerden het Britsche plan,
evenals Italië moeten aanvaarden:
de tweede wordt gevormd, doordat
de Russische gedelegeerde volledige
terugtrekking der vrijwilligers
eischt, alvorens hij over de toeken
ning der oorlogsrechten wil spreken.
De derde moeilijkheid veroorzaakt
de verklaring der Italiaansche,
Duitsche en Portugeesche gedele
geerden, dat hun regeeringen zich
niet verplicht kunnen achten tot
het aanvaarden van cijfers over
hun vrijwilligers, die door de naar
Spanje te zenden commissies gepu
bliceerd zouden kunnen worden.
Maisky, de Russische vertegenwoordiger,
zeide, dat zijn regeering deze cijfers zou
aanvaarden, doch er niet door gebonden zou
zijn.
Reuter verneemt, dat Eden gevraagd
heeft of de Sovjets er bezwaar tegen zou
den hebben dat andere mogendheden
maatregelen zouden nemen en dat zij zich
slechts afzijdig zouden houden.
Maisky antwoordde, categorisch, dat Sov
jet-Rusland niet louter als waarnemer in de
commissie zou kunnen zijn, doch moet me
dewerken aan de werkzaamheden der com
missie.
Eden merkte op, dat, indien de zaak zoo
stond, het werkelijk niet de moeite waard
leek met de beraadslaging, voort te gaan,
waarop Maisky antwoordde: „In het alge
meen bij ik het er niet mee eens, maar op
sommige punten zou ik kunnen toestem
men".
Grandi maakte bezwaren tegen de hou
ding van Sovjet Rusland. Hij maakte voorts
bezwaren, dat dc ontwerpresolutie hem niet
tijdig was voorgelegd om er met zijn regee
ring over te kunnen beraadslagen.
Na een korte onderbreking besloot Grandi
alsnog verder deel te nemen aan de be
raadslagingen. Hij legde vervolgens een te
genontwerp over, dat naast het oorspron
kelijke ontwerp zal worden behandeld. De
ontwerpen verschillen op geen enkel be
langrijk punt.
Hoewel de moeilijkheden niet mogen
worden onderschat, moet de toestand vol
gens Reuter niet hopeloos worden geacht.
DE BILT SEINT:
Verwachting: Matige tot krach
tige Zuidoostelijke tot Zuid
westelijke wind. toeneuiiende
bewolking met waarschijn
lijk eenige regen, iets
kouder overdag.
Verdere vooruit zichten: Waar
schijnlijk regen en kouder.
Barometerstand hedenmorgen 8 nar 775
Café ROOBOL Harkt - SCHAGEN.
Spreekuur van den tandarts:
eiken Donderdag van 9'|2--1 uur
Bekende lage tarieven.
Inlichtingen kosteloos.
REPARATIES IN ÉÉN DAG GEREED
f ALS U
NEEMT
DAN MOET DIT EEN INSTALLATIE
VOOR UW LEVEI^ ZIJN.
MET ONZE ERVARING
KUNNEN WIJ U MET PERTINENTE ZEKER
HEID BLIJVENDE VOLDOENING
GARANDEEREN.
TECHN. BUREAU
RI E S
ALKMAAR - ROTTERDAM
TeL 2197—3897 55504 J
DE V1
Regeering helpt ook
kleine tuinders
REGELING BINNENKORT TE
VERWACHTEN.
Naar de Msb. van welingelichte zijde ver
neemt, heeft Minister Steenberghe besloten
ook de kleine tuinders te hulp te komen,
door hen op te nemen in een soortgelijke re
geling als zoo pas voor de kleine boeren is
tot stand gebracht.
De moeilijkheid was, de technische herwa
ren te overwinnen, die aan de kleine tuin-
dersbedrijven verbonden zijn.
Het departement van economische zaken
is daar echter in geslaagd, zoodat de rege
ling binnen zeer afzienbaren tijd verwacht
kan worden.
Naar een ongestoorde ontvangst
van den Nederlandschen om
roep! Alle electrische appa
raten moeten storingsvrij func-
tionneeren.
aar het Hst», verneemt, is binnen,
kort de indiening te verwachten van
een wetsontwerp, waarin de ont
vangst der Nederlandsche omroep
programma's wettelijk beschermd
wordt door middel van bepalingen
tegen storingen tengevolge van stra
lende en vonkende instrumenten,
motoren enz. Een centrale controle
dienst der P.T.T. zal de klachten
behandelen, een permanente com
missie van advies zal worden inge
steld.
Radio-telegrafisch verkeer met In-
dië over de geheele route.
Met ingang van 1 November a.s. wordt een
dienst geopend voor de wisseling van radio-
telegranimen met vliegtuigen op de luchtlijn
AmsterdamBatavia V.V.
De overbrenging van deze telegrammen
geschiedt door het radiostation van den
luchtvaartdienst op Schiphol, indien zij be
stemd zijn voor of afkomstig van vliegtuigen
tusschen Amsterdam—Caïro, en door het
kuststation Scheveningen-Radio, indien zij
bestemd zijn voor of afkomstig van vlieg
tuigen tusschen Caïro en Batavia.
Op deze radio-telegrammen zijn de bepa
lingen en tarieven van toepassing, welke
gelden in het radio-telegrafisch verkeer met
vliegtuigen via een Nederlandsch landstation
Tevens wordt met ingang van denzelfden
datum een radio-telegrafische dienst geopend
tusschen Ned. Indië en vliegtuigen op de
route AmsterdamBatavia, door tusschen-
komst van Ned. Indische landstations,
