Belangrijke Italiaansche
vlootuitbreiding
DAGBLAD VOOR HOLLANDS NOORDERKWARTIER
Sterrenwacht te
Eindhoven geopend
Nieuwe linieschepen met 16 duims geschut
Frankrijk zal thans moeten volgen
Frankrijk verbiedt
Italiaansche bladen
„Zwarte Pijlers" in den
strijd bij Teruel
Nieuw Chineesch
ve rdedigingsplan
WINTERZON
het bosch
Geheimzinnige dood
van twee mannen
EERBERICHT
CENTRALE
VERWARMING
DE V
RI ES
Laan. Schagen, Tel. 20.
ZATERDAG 8 JANUARI 1938. 81e Jaargang. No. 10181,
OHgave rfer N.V. Uitg^-Mif. „Uollonds Noorderkwartier—
De gisterenmiddag te Rome ver
sohenen dagbladen, wijzen er op, dat
de bouw van nieuwe Italiaansche
oorlogsschepen, welke volgt op de
geweldige Britsche en Amerikaan-
sche vlootbouwprogramma's, bestemd
is Italië de middelen te verschatten
het hoofd te bieden aan de eischen,
die ontstaan zijn door de schep
ping van het imperium en de ont
wikkeling van zijn politiek, en zijn
belangen van wereldstrekking.
Volgens den Giornale d'Italia zal
de Italiaansche vloot in 19401941
als volgt zijn samengeseld: 4 pant
serkruisers van 35000 ton, 4 pantser
kruisers van 24000 ton, 7 kruisers van
10.000 ton, 12 oceaankruisers, 12 krui
sers tusschen 5 en 8.000 ton, 12 ver
kenningsvaartuigen van 2000 ton, 20
groote torpedobootjagers, 24 kleine
torpedobootjagers, 32 zware torpedo
booten, benevens ruim 100 onderzee-
ers en talrijke oude schepen.
Engeland overweegt den bouw
van geweldige linieschepen.
Tot 52000 ton toe.
Te Londen beschouwt men den Italiaan-
schen aanbouw als een krachtsinspanning
welke parallel loopt aan die van de andere
;vlootmogendheden. Men spreekt over het
Italiaansche bestuit wel op dezelfde manier
als dezer dagen te Washington gesproken
is over den kruistocht tegen de democrati
sche landen. In dat verband wijst men op
een bericht uit Japan, volgens hetwelk de
nieuwe linieschepen van dit land een inhoud
van 46.000 ton zullen hebben en bewapend
zullen zijn met kanonnen van 16 duim. In
dien dit bericht juist is, dan zou de indruk
die door het Italiaansche initiatief ontstaan
is, versterkt worden, dat Engeland genood
zaakt zou zijn de veili°dieidsclausules van de
vlootovereenkomst van 1936 in werking te
stellen Deze clausule zou Engeland toelaten
het voor lineschepen vastgestelde tonnage
van 35.000 te overschrijden, indien een bui-
•jtenlandsche mogendheid die overschreed.
Men spreekt thans over linieschepen van
46.000 tot 52.000 ton met kanonnen van 16
duim en men verheelt zich niet, dat een der
gelijke vergrooting van tonnage betrekking
zou hebben op alle linievloten.
De Londcnsche avondbladen, die het be
richt. uit Rome puhliceeren, vergelijken alle
<ie sterkte van do Italiaansche met die van
de Fransche Middellandsche Zcecvloot. De
.vergelijking valt in het voordeel van de
eerste uit. Ook in diplomatieke kringen
wordt veel over deze .vergelijking gespro
ken.
Frankrijk zal in de komende jaren over
twee linieschepen van 35.000 ton beschik
ken, twee kruisers van 26.000 ton en vijf
.van 23.000 ton. Eenige daarvan zijn gemo
derniseerde oudere kruisers. Daarentegen
zal Italië over vier linieschepen van 35.000
ton en 4 kruisers van 23.000 ton, alle mo
dern, beschiken. Men neemt aan. dat dit
rankrijk zal noodhaken niet alleen zijn
programma van aanbouw te versnellen,
'biaar ook een aantal nieuwe schepen op de
helling te zetten, die Frankrijk weer een
duidelijk overwicht zullen geven.
Men bracht vroeger veelal naar voren, dat
aangezien Frankrijk zijn voornaamste
krachten richtte op het leger, Engeland dit
ten aanzien van de vloot moest doen. Maar
wat vroeger gold, behoeft thans nog niet te
gelden.
De afstand tusschen de verschil
lende zeeën waar Engeland moge
lijk met zijn vloot zou moeten optre
den, is zoo groot, dat Engeland ze
ker niet overal op hetzelfde moment
de sterkste zou kunnen zijn. De om
standigheden dwingen Frankrijk
de strategische situatie in de Mid
dellandsche Zee duidelijk voor oogen
te stellen.
Van de mate, waarin Frankrijk in staat
zal zijn dit te doen, zal het afhangen, in
hoeverre de Engelsche vloot bestemd kan
worden voor den Atlantischen Oceaan en
de Noordzee. In Britsche parlementaire
kringen is men van meening, dat indien
deze problemen op een goeden dag onder
werp van besprekingen uit zouden maken,
het nut van deze besprekingen afhankelijk
zou zijn van de mogelijkheid om snel tot re
sultaten te komen.
Amerikaansch oordeel.
Het nieuwe Italiaansche vloot.progranima
heeft in Amerikaansche vlootkrrngen geen
verrassing gebaard. Men is van meening,
dat het geen gevolgen zal hebben voor het
Amerikaansche programa, omdat de Ver-
eenigde Staten niet langer de politiek vol
gen van iedere buitenlandsche vlootuitbrei
ding te beantwoorden. Niettemin zal het Ita
liaansche besluit een steun voor Roosevelt's
vlooteischen beteekenen. Men gelooft verder
dat Engeland zijn vloot in de Middelland
sche Zee zoo sterk mogelijk zal moeten hou
den, waardoor het minder eenheden in het
Verre Oosten zal kunnen hebben.
Russische marine-officieren
gefusilleerd
Naar de Poolsche „Kurjer W&rszawski"
vernoemt, zijn Woensdag te Sebastopol
krachtens een uitspraak van den aldaar ge-
vestigden marinekrijgsraadvijf officieren
van de bemanning van den pantserkruiser
„Roode Kaukasier", behoorende tot de Rus
sische Zwarte Zee vloot, wegens „verraad
van militaire geheimen" en „deelneming
aan een contra-revolutionnaire samenzwe
ring" gefusilleerd. Naar verluidt, hebben zij
geheime plannen over de nieuwe onderzee-
booten doorgegeven.
Rij beschikking van den Franschen mi
nister van binnenlandsche zaken van 7 de
zer is de verspreiding en verkoop der Itali
aansche bladen Stampa en Gazzetta del Po-
polo in geheel Frankrijk verboden.
Het schijnt dat deze maatregel genomen Is
bij wijze van vergeldingsmaatregel tegen
het verbod van zekere Fransche bladen in
Italië. v
SPANJE
Rechfsche commandant
der stad geeft zich over
Het hoofdkwartier der regeerings-
troepen meldt, dat de opstandelin
gen bij de aanvallen, die zij gis
teren hebben ontketend „Zwarte Pij
lers" (een Italiaansoh Keurcorps)
in de eerste linies hebben opgesteld
Deze en andere Italiaansche troepen
zijn voor het eerst sinds den aan
vang van den slag bij Teruel in het
veld gezonden.
De kolonel der opstandelingen Rey
d' Hancourt, de militaire comman
dant van de stad Teruel, heeft zich
met 1500 man overgegeven.
De opstandelingen hebben hun aanval
len ten noorden en zuidwesten van Teruel
tot krachtiger ontwikkeling gebracht Al
deze aanvallen zijn evenwel afgestuit op den
energieken tegenstand der regeeringstroe-
pen, die ten zuidwesten van Teruel tot een
tegenaanval konden overgaan, waarbij zij
stellingen hebben genomen die hun den weg
van Villastar naar Teruel doen beheer-
schen,
Uitgeput van honger en dorst.
Gisterenmiddag van half drie af is gedu
rende twee uur de evacuatie geschied van
vrouwen, kinderen en grijsaards, die nog te
Teruel waren achtergebleven. De operatie
geschiedde nadat de regecringsautoriiteiten
het gisterochtend door den gedelegeerde van
het Roode Kruis gedane voorstel met be
trekking tot de evacuatie der burgerbevol
king hadden aanvaard.
De geëvacueerden vertrokken uit het zie
kenhuis in groepen van zes. Eerst vertrok
ken 500 vrouwen, o.w. zich eenige bevonden
die uitgeput door honger en dorst ineen ze
gen.
Queipo de Llano heeft gisteravond voor
de radio medegedeeld dut de eerste linies
der rechtsche troepen aan het front van
Teruel nog steeds worden gerectificeerd.
De rechtschen hebben stellingen bezet, die
nieuwe bases vormen voor toekomstige ope
raties. Twee vijandelijke bommenwerpers
zijn omlaag geschoten.
Voorbereiding tot groot offensief.
Naar medegedeeld wordt, zouden Italiaan
sche en Duitsche troepen, die zich op het
oogenblik te Malaga bevinden, bezig zijn
hun oorlogsuitrusting te voltooien met het
oog op een groot offensief der rechtschen te
gen Almeria.
Naar men evrder zegt, zou Queipo de Lla
no binnenkort uit Sevilla te Malaga aanko
men om over de aanvalsplannen met de
Italiaansche en Duitsche deskundigen over
leg te plegen.
Italiaansche bladen juichen
Hitier komt
De Italiaansche dagbladen drukken oi^ de
eereplaats in hun kolommen het communi
qué af waarin medegedeeld wordt, dat Hit-
Ier in het a.s. voorjaar een bezoek aan Rome
zal komen brengen. Het communiqué, voor
zien van een portret van Hitier, wordt ver
gezeld van hartelijk commentaar.
Aanval op komst?
Naar gemeld wordt, zijn bepaalde plan
nen betreffende de a.s. militaire operaties
geformuleerd in een belangrijke conferen
tie van het Chineesche opperbevel. Deze
conferentie werd onder leiding van Tsjang
Kai Sjek gehouden en is gisteren geëin
digd. De bevelhebbers vertrekken thans in
allerijl naar hun resp. fronten, voorzien
^an nieuwe instructies.
Het is niet mogelijk bijzonderheden over
de genomen besluiten te weten te komen.
Er verluidt echter, dat vele C'hineesche lei
dende figuren voorstander zijp. van het
overgaan tot een offensieve tactiek op alle
fronten, in plaats yan een in het defensief
blijven, zooals men tot dusverre gedaan
heeft. Deze figuren brachten naaPworen, dat
de Japansche troepen dun uitgespreid zijn
over afzonderlijke fronten, die mijlen uit-
eenhggen. zoodat hun achterhoeden en hun
verbindingsmiddelen onevenredig bewaakt
w%, e,n 0M China een offensief op groote
schaal kan open-cn, tegelijkertijd in alle I
lichtingen.
Geschenk van Dr. A. F. Philips.
Telescoop behoort tot de groot
ste van ons land.
Onder groote belangstelling en in
tegenwoordigheid o.a. van den mi
nister van Onderwijs. Kunsten en
Wetenschappen prof. dr. J. R. Slote-
maker de Bruine is heden te Eind
hoven het nieuwe sterrenkundige
observatorium geopend, waarvoor
Prins Bernhard ruim een jaar ge
leden den eersten steen legde.
Zooals bekend is, werd deze ster
renwacht door dr. A. F. Philips aan
de afdeeling „Eindhoven en omstre
ken" der Ned. Vereeniging voor
Weer- en Sterrenkunde, ten ge
schenke gegeven.
Bij den bouw van dergelijke observato
ria wordt meestal een afzonderlijke fun
deering van gebouw en kijker toegepast. In
dit geval steunt de kijker door middel van
gewapend betonbalken direct op den muur
van het gebouw. Trillingen veroorzaakt door
•het loopen op den koepelvloer, kunnen
echter niet rechtstreeks op het instrument
worden overgebracht, daar de vloer van de
observatiekamer door viltmateriaal van de
muren geisoleerd ist
Met één hand beweegbaar.
Het gebouw omvat vïer boven elkander
gelegen vertrekken waarvan de eerste ge
heel stofvrij is uitgevoerd en voor het slij
pen en polijsten van den definitieven 50 cm.
spiegel gebruikt zal worden. Daarboven be
vindt zich een dubbelhooge kamer met offi
cieeier karakter, de eerehal. De volgende
verdieping is ingericht als werkkamer en
bibliotheek, terwijl hier ook het drijfwerk
van de telescoop is ondergebracht. Daarna
volgt de eigenlijke observatiekamer, waar de
groot telescoop op een betonnen voetstuk is
opgesteld en door het open schuifbare seg
ment in den koepel den loop der hemelli
chamen volgen kan.
Deze koepel, die een diameter van onge
veer vijf meter heeft, is door middel van
een raii en van kogellagers voorziene rollen
geheel draaibaar. Ondanks het enorme ge
wicht van 1800 kg. kan men hem gemakke
lijk met één hand bewegen.
Spiegel van 50 cm.
Ook aan de outillage van het gebouw Is
zeer veel aandacht besteed. Zoo is er o.a.
een donkere kamer aanwezig, diehet mo
gelijk maakt de fotografische opnamen ter
plaatse af te werken. Voorts is er o.m. voor
den nachtelijken waarnemer voor slaapge
legenheid gezorgd, beschikt men er over
electrische verwarming, enz.
De nieuwe telescoop van het Eindhoven-
sche observatorium is ontworpen voor een
spiegel met een middellijn van niet minder
dan 50 c.M. en een brandpuntsafstand van
325 c.M. De reeds vervaardigde spiegel van
30 c.M. zal slechts provisorisch in den kij
ker worden ingebouwd en gebruikt worden
tot men met het polijsten van den nieuwen
grooten spiegel gereed is. De telescoop be
hoort tot de allergrootsten van ons land.
Na het lijk van den heer Mok
is een hem bekend veekoopman
levenloos uit één der Amster-
damsche wateren opgehaald.
Ook de zoon van de
Wed. Mok bedreigd
Zal er spoedig eenig licht komen
in de geheimzinnige zaak betreffen
de de verdwijning van den heer
Mok uit de Jodenbreestraat te Am
sterdam, die aan het einde van het
vorige jaar, na geruimen tijd te zijn
vermist, uit het water van de Oude
Schans werd opgehaald?
Tot nog toe heeft men, aldus de Tel., niet
met stellige zekerheid kunnen zeggen, hoe
de heer Mok om het leven is gekomen. Men
heeft aangenomen, dat hij, misschien door de
duisternis misleid, te water is geraakt en
verdronken. Een andere mogelijkheid zou
zijn, dat de heer Mok zichzelf van het leven
zou hebben beroofd. Doch aanwijzingen, die
deze laatste veronderstelling zouden kunnen
bevestigen zijn er eigenlijk niet.
Veeleer zou men geneigd zijn «in te ne
men, dat de heer Mok niet de minste re
den had om een einde aan zijn leven te
maken. Het was een bemiddeld man, die
geen zorgen had en zeker ook niet zwaar
moedig was.
Dat de Justitic-autoriteiten het
onderzoek in deze mysterieuze zaak
nog niet als beëindigd beschouwen,
blijkt wel uit het feit, dat Donder
dag beslag is gelegd op bet liik van
een man. die deze d'agen uit het
water aan de De Ruvterkade werd
opgehaald en die vaak in relatie
heeft gesteam met den heer Mok,
Dit nummer bevat 16 pagina's
DB BILT SEINT.
Verwachting: Krachtige tot ma
tige Zuidwestelijke tot Wes
telijke wind, betrokken tot
zwaar bewolkt met- tijdelijke
opklaringen, enkele regen
buien, zelfde temperatuur.
Verdere vooruitzichten: Weinis
verandering.
Baroatteritaad hedenmorgen 8 oan 755
r -\
ONZE MONTEURS
ZIJN SPECIALISTEN
OP VERWARMINGS-
GEBIED. ZIJ DOEN
DAG IN DAG UIT
NIETS ANDERS.
TECHN. BUREAU
ALKMAAR - ROTTERDAM
Tel. 2197—3897 «504
Gramofoonmotor kan kijker
draaien.
De vier meter hooge telescoop weegt meer
dan 1500 kilogram. De kijker zelf hangt
aan een asr met een diameter van ruim tien
centimeter. Bij normale temperatuur be
draagt de speling van deze as in het kogel
lager een zesduizendstc millimeter, zijn
excentriciteit bij geheel horizontalen stand
van den kijker een duizendste millimeter.
Nog kleiner' zijn de afwijkingen van de vele
tandraderen, waarmede de telescoop wordt
aangedreven. De gang van het gehecle me
chanisme is daarbij zoo soepel, dat een klei
ne gramofoonmotor voldoende is om den kij
ker voort te bewegen. De snelheid van do
voortbeweging wordt geregeld door een spe-,
ciale klok, die de telescoop nauwkeurig vol
gens de verplaatsing van de sterren aan den
hemel van stand doet veranderen. De instel
ling op een bepaald hemellichaam blijft dus
automatisch gehandhaafd.
650-malige vergrooting.
De geheele telescoop werd in de Philipsfa-
brieken zelf ontworpen en uitgevoerd. Met
deze telescoop zal ongeveer een 650-malige
vergrooting bereikt kunnen worden. Bij een
dergelijke vergrooting vult een klein, ge
deelte van de maanschijf reeds geheel het
beeldvlak.
Een koopman uit Snoek was go-
ruimen tijd zoek.
Het Is het stoffelijk overschot van een
koopman uit Sneek, die eenige dagen na
het verdwijnen van den heer Mok ook plot
seling spoorloos was verdwenen. Reeds toen
het stoffelijk overschot van den heer Mok
werd gevonden, meldde zich bij de mare
chaussee uit Doetinchem een familielid
van den anderen vermisten man om mede
te deelen, dat de heer Mok dikwijls in re
latie had gestaan met den tweeden vermis
ten man, den handelaar uit Sneek.
Men deelde dit mede om mogelijk thans
eerder de verblijfplaats van dezen handelaar
den heer de V. te kunnen vinden. Men acht
te het niet onwaarschijnlijk, dat er eenig
verband zou kunnen bestaan tusschen het
plotseling verdwijnen van deze twee men-
schen. De politic verzamelde de gegevens
doch kon aan de hand daarvan geen positief
verband tusschen beide zaken leggen.
Thans zal men nogmaals trach
ten eenig verband te leggen tus
schen de merkwaardige omstandig
heid, dat twee menschen die el
kaar goed hebben, gekend, om
streeks denzelfden tijd enkele
dagen verschil verdwenen en bel
den uit het water zijn opgehaald,
Er was reeds verlof voor de begrafenis
van het stoffelijk overschot van den heer
De V. gegeven. De begrafenis zou gisteren
plaats vinden. Op het allerlaatste moment
is dit verlof echter weer ingetrokken. De
kleeren van het tweede slachtoffer zullen
thans eerst nauwkeurig worden onderzocht.
Misschien vindt men daarbij gegevens, die
kunnen leiden tot ontknooping van het
mysterie.
Geheimzinnig telefoontje.
Bij aï dit geheimzinnige komt nog het
onderzoek naar een onbekenden man, die
dezer dagen de weduwe Mok opbelde en
haar zeide, dat nu haar man van hot leven
was beroofd ook haar zoon gedood zou
worden.
