Engeland zal zijn verdrags
verplichtingen nakomen
DAGBLAD VOOR HOLLAND'S NOORDERKWARTIER
Bewapening in versneld iempo
Gouden doopbekken voor
Prinses Beatrix
De verboden café s voor
Hr. Ms. Java s bemanning
Amerikaansche vlootver-
sterkingen bedreigen Japan
Schaduw over de Jaarbeurs
Eén commandant van de
luchtverdediging
81e Jaargang. No. 10529.
VRIJDAG 25 MAART 1938.
Laan. Schagen. Tel. 20.
Ufiigaw cfer N.V. Uitg.-Mip „Hollands Noorderkwartier"
ci'ffoiiiVmt
Echter geen garantie van de Tsjechische onafhankelijkheid
Toen Chamberlain zich gisteren even voor vier uur
in het Lagerhuis van zijn plaats verhief om zijn belang
rijke en met ongeduld afgewachte verklaringen over de
Britsche buitenlandsche politiek en de defensie af te leg
gen, werd hij door de ministers luide toegejuicht.
„Ik geloof aldus de minister-president dat het
de algemeene wensch van het Lagerhuis is, -dat ik een be
spreking der buitenlandsche aangelegenheden inleid met
een verklaring over de houding der Britsche regeering in
.verband met de jongste gebeurtenissen in Europa.
Ik spreek liever van houding dan van politiek, omdat
ik mij niet kan voorstellen dat eenige gebeurtenis wijzi
ging zou kunnen brengen in de fundamenten der Brit
sche buitenlandsche politiek,' die streeft naar handha
ving en bescherming van den vrede en naar vestiging van
het vertrouwen, dat de vrede inderdaad gehandhaafd zal
worden. Ik meen, dat dit het doel van iedere regeering
.van dit land moet zijn, omdat, zooals ik vaak gezegd heb,
de vrede het hoogste belang van het Britsche rijk is.
Dat wil niet zeggen, dat niets ons zal brengen tot
strijd. (Bijval.) Wij zijn gebonden door zekere verdragsbe
palingen, die de noodzakelijkheid van vechten medebren
gen, indien het daartoe zou moeten komen, en ik hoop,
dat niemand er aan twijfelt, dat wij in dat geval bereid
zijn deze verplichtingen na te komen.
Dan zijn er zekere vitale belangen van ons
land, waarvoor wij zouden strijden, indien
zij bedreigd werden: de verdediging van het
Britsche gBfiied en dö'verbindingswegen (ap
plaus). Er zijn ook andere zaken, waarvoor
wij wellicht zouden strijden, indien het dui
delijk zou zijn dat wij hebben te kiezen tus-
schen oorlog en het voor goed opgeven van
de hoop, dat wij de vernietiging der dingen,
die ons dierbaar zijn, kunnen afwenden.
Niettemin moet ons streven er op gericht
zijn, de vrede te handhaven en wel in een
wereld, waarin de omstandigheden steeds
veranderen, en waarin wij dus van tijd tot
tijd onze methode moeten wijzigen om het
hoofd te kunnen bieden aan de ontstane si
tuaties.
Ik ontken niet, dat mijn vroeger
geloof in den Volkenbond als doel
treffend instrument voor het behoud
van den vrede diep geschokt is (bij
val), doch ik geloof nog steeds aan
de mogelijkheid, dat de bond zoo
zeer kan herleven en zoo versterkt
kan worden, dat hij een doeltref
fend instrument kan worden. Op 't
oogenblik staan de zaken zoo echter
niet. Het beste, dat we kunnen doen
is den bond weer tot gezondheid te
brengen.
Overgaande tot de internationale situatie
zeide de minister: „De Britsche regeering
heeft haar meening over het optreden der
Duitsche regeering reeds te kennen gegeven
en ik heb daaraan niets toe te voegen. Het
actueelste onder de vraagstukken, die be
zorgdheid wekken, is dat van de betrekkin
gen tusschen de Tsjechoslowaaksche regee
ring en de Duitsche nvnderheid. Het is
waarschijnlijk, dat de oplossing van dat
vraagstuk stabiliteit zou brengen ver buiten
het gebied, dat er onmiddellijk bij betrok
ken is.
De Britsche regeering wijdt dan ook haal
bijzondere aandacht aan het probleem.
Moesten wij Frankrijk de verzekering ge
ven, dat wij, wanneer dat land krachtens
zijn overeenkomst met Praag Tsjecho Slo
wakije bij een Duitschen aanval te hulp zou
moeten komen, onmiddellijk onze geheele
militaire macht ten dienste van Frankrijk
zouden aanwenden of moesten wij ons be
reid verklaren tot militaire actie over te
gaan om weerstand te bieden aan een ge-
welddadigen aanval op de onafhankelijkheid
en de onschendbaarheid van Tsjecho- Slo
wakije, en andere landen, die daartoe bereid
zouden zijn, uitnoodigen zich bij een derge
lijke verklaring aan te sluiten?
In beide gevallen zou de beslissing, of
Engeland in een oorlog zou worden gewik
keld. automatisch aan het oordeel der Brit
sche regeering onttrokken worden en een
dergelijke waarborg zou gelden zonder dat
men rekening zou kunnen houden met de
omstandigheden, waardoor zij in werking
zou treden en waarover de re|eering wel
licht geen controle zou kunnen oefenen. De
Britsche regeering meende een dergelijke
situatie niet te kunnen aanvaarden, met
betrekking tot een «-©bied, waar de Engel-
scbe belangen niet zoo op den voorgrond
treden, als in het geval van Frankrijk of
België. Het is niet de situatie, die uit het
handvest voortvloeit.
CHAMBERLAIN.
Om deze redenen, aldus Chamber
lain, acht de Britsche regeering zioh
niet in staat, deze waarborg te ge
ven (luide toejuichingen van de
ministersbank.) Terwijl ik eenvoudig
melding maak van deze beslissing,
wensch ik daaraan toe te voegen,
dat bij oorlog en vrede niet alleen
wettelijke verplichtingen betrokken
zijn; het is onwaarschijnlijk, dat de
oorlog slechts beperkt blijft tot de
genen, die dergelijke verplichtingen
aanvaard hebben. Het is onmogelijk
te zeggen, waar een oorlog zou op
houden en welke regeeringen er in
betrokken zouden worden.
Chamberlain hield zich vervolgens bezig
met de Russische uitnoodiging tot het bij
eenroepen van een conferentie. Hoewel de
Britsche regeering een conferentie, waar
op alle Europeesche staten vertegenwoor
digd zouden zijn, warm zou toejuichen,
moet zij erkennen, dat hoop daarop niet
gekoesterd kan worden De voorgestelde con
ferentie zou de beweging in de richting
va,n exclusieve statengroepen, die gevaarlijk
zijn voor den Europeeschen vrede, verster
ken.
De minister besprak vervolgens de Spaan-
sche kwestie en zeide, dat de regeering zich
ten volle bewust is van de herhaalde schen
dingen der overeenkomst van niet-inmen-
ging van meer dan een zijde en die schendin
gen diep betreurt.
De besprekingen met Italië zijn aanzienlijk
gevorderd en de resultaten zijn bemoedi
gend.
Tenslotte verklaarde Chamberlain, dat
thans nieuwe inspanning wordt gevraagd
voor de vergrooting der productie en de ver
snelde voltooiing van het wapeningsprogram
ma. De bespoediging der bestaande plannen
is van bet grootste belang geworden en het
herbewapeningsplan zal op sommige punten
in bet bijzonder ten aanzien van lucht
macht en luchtbescherming een uitbrei
ding moeten ondergaan. De arbeid der her
bewapening moet bij de krachtsinspanning
der natie den voorrang hebben. Het eerste
doel moet zijn, dat de natie geheel voor zelf
verdediging is uitgerust.
„De uitbreiding der wapening alleen is
geen veilige waarborg voor den vrede, aldus
de minister-president. De regeering hoopt dan
ook oprecht, dat het thans mogelijk zal zijn
te komen tot een redelijk evenwicht in de
wapeningen, niet door een ongebreidelden
wedloop, maar door overeenkomst."
Na het uitspreken van zijn rede, die 56
minuten duurde, nam Chamberlain onder
luide toejuichingen zijn plaats weer in.
De debatten
Na Chamberlain voerde de arbeidersafge
vaardigde Attlee het woord. Hij zeide, dat
niets in de rede van Chamberlain den in
druk van een vredespolitiek maakt. De eer
ste minister aldus Attlee schijnt niet
ten volle den ernst van den toestand te be
seffen. Het komt mij voor, dat hij slechts
wat tijd wil winnen, terwijl hij meer wa
penen opstapelt. Ik vrees, dat hij middeler
wijl de controle over den strategischen toe
stand in Midden-Europa en de Middelland-
sche zee verliest en dat zijn oolitiek op zijn
best uitstel van oorlog beteekent.
Churchill zeide, dat Groot Brittannië en
Frankrijk te zamen moeten weven tot een
zeer machtige eenheid voor hun verdediging
slechts dat zal Hitier afschrikken.
Churchill stelt een geconcerteerde actie
voor door de krachten van wet en van vrij
dom. Joego Slavië heeft een bevolking, wel
ke voor drievierden ongetwijfeld volkomen
sympathie koestert met de democratieën
Frankrijk en Groot Brittannië. Zij wenschen
hun onafhankelijkheid te handhaven.
Zuid-Slavië zou zeer wel gewonnen kun
nen worden en dan zou dat Bulgarije in de
zelfde sfeer trekken.
Roemenië, aldus vervolgde Churchill,
werd direct bedreigd bij potentieele Duitsche
bewegingen in Oostelijke richting. Deze drie
landen, indien overtuigd, dat er geen wils
kracht werkt tegen dictators, zullen een
voor een in de nationaal-socialistische
groep terecht komen. Wat zal dan de posi
tie zijn van Griekenland en Turkije? Is het
niet mogelijk, dat een welbewuste actie van
Frankrijk en Groot Brittannië al deze vijf
Staten, zoowel als Tsjecho-Slowakije zou
den bijeenbrengen. Alle hebben machtige
legers. Zij tellen in het geheel 75 millioen
zielen, zij hebben legers van in het geheel
eenige millioenen manschappen, die geoe
fend zijn en verder geweldige hulpbronnen.
Zij allen wenschen in vrede te leven.
Teleurstelling in Amerika ovér
de rede van Chamberlain.
De rede van Chamberlain is te Washing
ton met een zekere teleurstelling, om niet
te zeggen, met niet begrijpen, ontvangen.
De bladen hadden voorspeld, dat Chamber
lain duidelijk uiteen zou zetten, waarvoor
Engeland bereid zou zijn te strijden en dat
hij ontspanning in de Europeesche crisis
tot stand zou brengen door de dictatoren
duidelijk te vertellen tot hoever zij konden
gaan. Aan deze verwaching is niet voldaan
en men is geneigd de Britsche onverschil
ligheid te laken.
Britsch-Indië achter Engeland
Belangrijke verklaring in
Indische congres.
het
In een belangrijke verklaring over de po
litiek van het Britsch-Indische Congres te
Bombay heeft een der mees vooraanstaan
de congres-leiders er zijn verwondering over
getoond, dat de mogelijkheid ter sprake is
gebracht, dat het congres de gelegenheid te
baat zou nemen om, nu Engeland elders
door zorgen wordt beziggehouden, door een
actie in Britsch-Indië het Britsche Rijk in
moeilijkheden te brengen.
De sympathie van Indië, zeide hij,
zou in eventueele moeilijkheden of
een conflict, waarin Engeland zou
worden meegesleept, onbetwistbaar
aan Engelands zijde zijn, en Indië
zou zich dan achter het moeder
land scharen.
Minister van Defensie
waardeert de giften
De Minister van Defensie spreekt
in verband met het toenemen van
het aantal der vrijwillige giften
voor de landsverdediging nogmaals
zijn groote waardeering uit voor
deze blijken van offervaardigheid.
Mede om te voldoen aan de van verschil
lende zijden ingekomen vragen, is hij van
oordeel dat het aanbeveling verdient even
tueele giften te zenden aan het departement
van Defensie of wel te storten op het giro
nummer 114452 van. den comptabel ambte
naar van dat departement.
De ontvangen gelden zullen worden be
stemd voor versterking van nader aan te
wijzen defensiemiddelen.
Freud naar Den Haag?
Naar het Hsbl. uit betrouwbare bron ver
neemt, koestert de beroemde Weensche psy
choloog Sigmund Freud, wiens veiligheid
na den Anschluss niet zeker schijnt te zijn
het voornemen zich te 's-Gravenhage te ves
tigen»
Het nieuwe doopvont op 12 Mei
vooi het eerst En gebruik.
Naar het Hsb. verneemt, zal bij den
plechtigen doop van Prinses Beatrix, in de
Groote of St. Jacobskerk te 's-Gravenhage,
voor de eerste maal het nieuwe doopvont
dienst doen, dat het College van collectan
ten der Ned. Herv. Kerk daar ter stede, dat
eenigen tijd geleden 125 jaar bestond, aan
kerkvoogden heeft aangeboden.
Het nieuwe doopvont laat zich als volgt
beschrijven. Het geheel rust op een breed
rond voetstuk van Slavonisch eikenhout.
Uit de lichte welving gaat het middenstuk
omhoog, dat afgezet is door ebbenhouten
lijsten. Op dat middenstuk komt het acht
kantige gouden doopbekken hetzelfde
dat thans al in de Groote Kerk gebezigd
wordt te rusten. In de afwerking er
omheen, krijgen verschillende monogram
men ©en plaats, die ontleend zijn aan oude
christelijke symbolische voorstellingen.
Het bekken is gevat in een ebbenhouten
lijst en wordt afgesloten door een deksel
van hetzelfde materiaal, dat het hoofdbe
standdeel van het doopvont vormt. De af
sluiting is door een ebbenhouten rand om
geven. Een ebbenhouten knop bekroont het
in lichtgebogen lijn oploopende deksel.
Propaganda, die het gezag on
dermijnde.
Op de vragen van het Tweede Kamerlid
Albarda in verband met het aan de sche
pelingen van H.M.'s „Java" opgelegde ver
bod, te Tanger bepaalde café's te bezoeken,
heeft de minister van Buitenlandsche Za
ken, mede namens den minister van De
fensie het volgende geantwoord.
Op grond van de door den commandant
Hr. Ms. „Java" van Harer Majesteits gezant
te Tanger ontvangen inlichtingen, dat in
verschillende café's aldaar gezagondermij-
nende propaganda werd gevoerd, heeft ge
noemde commandant bij het verblijf van
zijn onderhebbenden bodem in die haven
plaats gedurende enkele dagen in de maand
Februari jl. terecht maatregelen getroffen
om het bezoek van de schepelingen aan die
café's te verbieden.
Het uitvaardigen van zoodanig verbod
staat uitsluitend ter beslissing van den com
mandeerenden officier, die daaromtrent
uiteraard overleg pleegt met den plaatse
lijken diplomatieken, c.q. consulairen verte
genwoordiger der Nederlandsche regeering.
Aangézien bij den genomen maatregel
geen sprake is geweest van het doen blij
ken van eenige voorkeur ten aanzien van
een der strijdende partijen in de vijande
lijkheden in Spanje, vereischen de overige
vragen geen beantwoording.
Slagschepen van meer dan 3S000
ton.
Het Departement van Buitenlandsche Za
ken van Amerika heeft te kennen gegeven,
dat de regeering der Vereenigde Staten be
sloten heeft met een beroep op de desbetref
fende clausule van het vlootverdrag van
Londen slagschepen van meer dan 35.000
ton te bouwen.
De formeele mededeeling van dit besluit
wordt binnenkort verwacht, waarschijnlijk
in den vorm van een notawisseling tusschen
de Vereenigde Staten en Engeland. Men
meent te weten, dat Frankrijk niet tot den
bouw van grootere slagschepen zal overgaan
In een persconferentie heeft Huil medege
deeld, dat de aanbeveling tot het doen van
een beroep op de clausule gedaan is door
de Amerikaansche diplomatieke en vloot-
vertegenwoordigers, die overleg hebben ge
pleegd met Engeland en Frankrijk.
Japan wil vlootconferentie.
De woordvoerder der Japansche admirali
teit, schout bij nacht Noda, hoewel zich niet
uitsprekend over de nieuwe Vinson marine-
wet, welke thans in den Amerikaanschen
senaat behandeld wordt, gaf als zijn mee
ning te kennen, dat een zoo groote vloot
als overwogen word.t niet noodig is, tenzij
de Vereenigde Staten overzeesche operaties
in den zin hebben. Japan kan niet buiten
beschouwing laten, zoo vervolgde de woord
voerder, dat de Amerikaansche vlootver-
sterkingen geschieden met Japan als het
mogelijke doelwit.
De Japansche marine wil geen bewape-
nings wedloop aangaan, maar moet zorgen
voor de beveiliging der nationale verdedi
ging volgens het beginsel: geen bedreiging
geen aanval Op de vraag of Japan bezig was
of voornemens is kruisers te bouwen groo-
ter dan 10.000 ton, weigerde de woordvoer
der te antwoorden.
Dit nummer bevat 8 pagina's
EERBERICHT
DE BILT SEINT:
Verwachting: Meest matige Z.
westelijke tot Westelijke
wind, toenemende bewolking
waarshijnlijk nog weinig ol
geen regen, iets koeler over
dag.
Verdere vooruitzichten: Onzeker
De internationale gebeurtenissen
drukten het zakenleven.
Enorme belangstelling.
De 38ste Koninklijke Nederland
sche Jaarbeurs, die gistermiddag ge
sloten is, heeft zich mogen verheu
gen in een grootere belangstelling
dan bij vorige Jaarbeurzen het geval
was.
Als de ter beurze tot stand geko
men transacties niet evenredig zijn
aan deze belangstelling, moet dat ge
weten worden aan de spanning en
onzekerheid, die door de internatio
nale politieke gebeurtenissen hun
schaduw op het zakenleven in ons
land is geworpen.
Televi si ©demonstraties trokken.
Aldus vatte de heer W. Graadt van Rog
gen, de actieve secretaris-generaal en bezie
lende leider van het Nederlandsche Jaar
beursinstituut, zijn indrukken samen van de
Beurs, die thans weer achter ons ligt. Het
aantal deelnemers was grooter dan ooit en
het aantal bezoekers is sedert de vorige maal
met 33 procent gestegen. Deze toeneming is
ongetwijfeld gunstig beïnvloed door het
prachtige voorjaarsweer, dat gedurende de
laatste tien dagen in ons land heeft ge-
heerscht en houut ook verband met de groo
te belangstelling, die bleek te bestaan voor
de televisiedemonstralies, die Philips op de
Jaarbeurs gaf, en welke door meer dan
36.000 personen bezocht zijn.
De nieuwe hal die voornamelijk voor het
exposeeren van machines bedoeld is, heeft
uitstekend voldaan en bleek in een groote be
hoefte te voorzien.
Mogelijk nog dit Jaar. Coördi
natie van onze lnchtverdedigings
organen noodzakelijk.
Naar de N.R.Ct. verneemt, moet er
goede kans bestaan, dat hier te lan
de over eenigen tijd een commando
van de luchtverdediging zal worden
ingesteld. Meer en meer doet zich in
legerkringen de noodzakelijkheid ge
voelen alle lnchtverdedigingsorga-
nen in één hand te brengen.
De mogelijkheid is niet uitgeslo
ten, dat deze reorganisatie dit jaar
haar beslag zal krijgen.
In vredestijd zouden dan onder den com
mandant van de luchtverdediging komen te
ressorteeren: de luchtvaartbrigade, de lucht
verdedigingskringen, het vrijwillig land
stormkorps luchtwachtdienst, de brigade
luchtdoelartillerie en het Ille bataljon van
het regiment genietroepen, dat, zooals men
weet, belast is met de bediening van de
luchtdoel-zoeklichten en luistertoestellen.
In oorlogstijd zou de commandant van de
luchtverdediging onder den opperbevelheb
ber van land- en zeemacht zijn geplaatst en
hij zou den algemeenen commandant der
luchtstrijdkrachten, benevens den comman
dant van het vrijwillig landstormcorps lucht
wachtdienst en de commandanten der lucht
verdedigingskringen en -punten onder zijn
bevelen hebben.
Zooals de toestand nu ls, dat elk
samenstellend onderdeel van de
luchtverdediging onder een anderen
chef ressorteert, kan er geen sprake
zijn van een sluitend stelsel van
luchtverdediging.
Eerst dan zal het mogelijk zijn het rende
ment der verschillende luchtverdedigingsor
ganen tot de grootste hoogte op te voeren,
wanneer éénhoofdige leiding hun gebruik
en samenwerking regelt Het buitenland is
ons trouwens op dezen weg reeds voorge
daan.
