Werkfonds met
i
DAGBLAD VOOR HOLLAND'S NOORDERKWARTIER
I De kiem voor nieuwe
I werkloosheid gesmoord
Een minuut stilte
in Japan
Nederland heeft geen
Defensie afspraken
Rumoerige betoogingen
te Praag
J
ZATERDAG 21 MEI 1938. 81e Jaargang. No. 10577.
Laan, Schagen, Tel. 20.
tfifgtjve efef N.V. Uitg.-Mif. „Wollonds Noorderkwortier"
ss==a
Regeering roert de reclame-trom
GROOTERE BEVOEGDHEDEN VAN DEN STAAT.
De thans verschenen Memorie van Antwoord aan de
Tweede Kamer in zake het wetsontwerp tot verhooging
van het crediet voor het Werkfonds kan in het kort in de
volgende punten worden samengevat:
De Regeering stelt zich op het standpunt dat naast op
voering van het bedrijfsleven, openbare werken noodig zijn.
Daartoe wordt het aangevraagde crediet voor het Werk
fonds verhoogd met 30 millioen en gebracht op 60 millioen.
Aangekondigd wordt verder een reorganisatie van het
Werkfonds en de werkverschaffing en de instelling van een
centraal lichaam dat leiding zal geven bij de werkver
ruiming.
Medegedeeld wordt, dat maatregelen in overweging zijn
om te bevorderen, dat de regeering grootere bevoegdheden
krijgt ter overwinning van weerstanden bij de uitvoering
van werkverruimingswerken en voorts dat maatregelen in
overweging zijn, betreffende grootere bevoegdheid der re
geering op het terrein der arbeidsspreiding.
Het Werkfonds, zegt het wetsontwerp, zal tevens
dienstbaar worden gemaakt aan den bouw van woningen
voor groote gezinnen.
De Regeering stelt nadrukkelijk vast, dat,
looBIs zij reeds herhaaldelijk heeft verklaard,
naar haar meening de politiek der werkloos
heidsbestrijding allereerst gericht behoort te
zijn op hét behoud en de uitbreiding der
"Werkgelegenheid in het bedrijfsleven in zijn
Onderscheidene geledingen. In allerhande,
inin en meer ingrijpende, min en meer kost-
tare, maatregelen wordt dan ook aan deze
primaire zorg voortdurende aandacht ge
wijd.
Men denke aan de gunstige resultaten van
'de van handelspolitieke maatregelen, de
contingenteeringsbepalingen, de Landbouw
crisismaatregelen, de subsidie- en de crediet-
I verleening aan de industrie
I crediet-garanties.
en de export-
Arbeidsspreiding.
Nadat de ministers gewezen hebben op wat
in ons land van Staatswege reeds gedaan
wordt, tot bevordering van een juistere ver-
'deeling van den voorhanden bedrijfsarbeid
«ver de aanwezige arbeidskracht, o.m. in
perking van overwerk, uitvoering getalsver-
houdingenwet, beperking arbeid gehuwde
vrouw, deelen Hunne Excellentiën het vol
gende mede:
Het is niet uitgesloten, dat de Re
geering, voor de verwerkelijking van
doeltreffende maatregelen van ar
beidsspreiding, bevoegdheden tot het
opleggen van daarmee samenhangen
de verplichtingen niet zal kunnen
ontberen. Een beslissing dienaan
gaande hoopt zij binnenkort te ne-
men.
Wat de Regeering reeds deed.
In deze Memorie geeft de Regeering ge
volg aan den roep om. zooals het buiten
land dit doet, eindelijk eens den propagan-
da-trom te roeren voor wat zij reeds deed
op het gebied van de werkloosheidsbestrij-
herinnerde er in 'n vrij uitvoerige
®tahstiek aan, dat het bedrag voor nieuwe-
onderhoudswerken van Waterstaat, na
Jarenlang rond de 60 millioen te hebben
gezweefd, voor 1938 tot een maximum van
ruim 103 millioen is gestegen. Wat het
IJerkfonds betreft, zal het bedrag der ge
blokkeerde gelden per einde Mei naar
^schatting 125 millioen beloopen. in verband
Faarmedc de aangevraagde 30 millioen tot
D' millioen zullen worden verhoogd. De to
nale kosten der Werkverschaffing bedroe
gen vanaf 1933 gemiddeld rond 45 millioen
per jaar.
50 000 arbeiders in het buiten
land.
I Tewerkstcllnig buitenslands werd bevor-
lt kw de eerste vier maanden van 1938
li h \T ln kmd0 buurlanden ruim 4800
■meiders plaatsing gevonden waarmee
Pet totale aantal daar in loondienst werk
zame Nederlanders is gestegen tot rond 50
puizend.
Onzichtbare werkloozen.
j Einde April 1938 stonden bij de organen
F ®vjen'bare arbeidsbemiddeling ingeschre-
jde| 354.715 personen. Dit. aantal moet wor-
eil verhoogd met een categorie „onziehtba-
I^rWoozen", n.1. zij, die zich niet laten
lanan Ven en ^us aan waarneming ont-
l kftUi?Cn' De reffcerinf? waarschuwt voor het
fin van epri al te hovige verontrusting.
Aan den anderen kant is zij van
oordeel, dat de uiterste activiteit
van menschelijke mogelijkheid ge
boden blijft in het opsporen en aan
wenden van doeltreffende middelen
tot voortgezette vermindering van
den afstand naar bet ideaal: een
zoodanigen toestand in het Neder-
landsche gemeenschapsleven, dat,
voozoover zulks van Nederlandschen
wil afhankelijk is, de leden dezer
gemeenschap door arbeid in hun
levensonderhoud kunnen voorzien.
Gevreesd wordt, dat het gewone parti
culiere bedrijfsleven voor een lange reeks
van jaren een overschot aan arbeidskrach
ten zal laten.
Hieruit volgt, dat de regeering de
openbare werken-politiek niet ziet
als een crisisvoorziening van betrek
kelijk geringen duur, maar als een
voorziening, welke op langen ter
mijn zal hebben bij te dragen tot
het verschaffen van arbeid.
Met spoed zal aan den voorbe
reidenden arbeid worden gewerkt.
Overwinning van weerstanden.
Bereids is ertoe overgegaan om, waar
mogelijk, de goedkeuring van een werkver
schaffingsobject te binden aan een termijn
van begin van uitvoering van het werk.
Uitnebreider schaal der tewerk
stelling.
Bij het bepalen van den aard der
objecten moet de kiem voor nieuwe
werkloosheid worden gesmoord.
De Regeering heeft daarom ter hand
genomen een nauwkeurig en diep
gaand onderzoek naar de mogelijkheden
om door wijziging in den opzet dezer voor
zieningen op uitgebreider schaal tot te
werkstelling te kunnen komen.
Zoodra dit onderzoek zijn beslag
zal hebben gekregen, zal de regee
ring haar beslissingen terzake ne
men en daarvan naar buiten doen
blijken on het daartoe meest aange
wezen tijdstip, vermoede'iik bij den
aanvang der werkzaamheden in het
nieuwe parlementaire iaar.
Noord-Oostpolder.
Met de uitvoering van den Noord-Oost
polder in het T.Tsselmeer wordt voortgegaan
in het tempo, dat men de technische eischen
verenigbaar is
Voor wat betreft de verdere inpoldering is
met de noodige onderzoekingen, ten einde
tot een definitief nlan te komen, bereide
een aanvalt? smaakt. Ook hH de grnotefe
voortvarendheid zullen intusschen toch en
kele jaren er mee gemoeid zijn. alvorens
deze innolderineswerkzaamherlen tot werk
verruiming op groote schaal kunnen lei
den.
Coördineerende Instantie.
De in het leven te menen coördineerende
instantie zal tot taak hebben de behoefte
aan tewerkstelling naar plaats en tiid zoo
goed mogelijk te dienen, de voorziening
daarin zooveel mogelijk te reguleeren, en
de wijze van uitvoering aan de tewerkstel
ling van zooveel mogelijk arbeidskrachten
dienstbaar te doen maken.
De Memorie besluit met de mededeeling.
dat tot den bouw van een. centraal mili
tair hospitaal ia hesloteni
Vluchtende Chineezen achter
volgd. Na Soetsjau Hankau?
Een minnut stilte werd te Tokio
ln acht genomen ter eere van de of
ficieren en soldaten der eerste linie,
naar aanleiding van de verovering
van Soetsjau. Een verklaring werd
afgelegd dat de pogingen van Japan
een duurzamen vrede in het Verre
Oosten te vestigen, gestadig vorde
ren, terwijl de verovering van Soet-
sjau zal leiden tot een vereeniging
van de nieuwe regeeringen van Pe
king en Nanking.
Japanners achter vluchtende
Chineezen.
De Japanneezen melden gisteravond, dat
zij de Chineesche troepen, die in Zuidooste
lijke richting vluchten, na den val van
Soetsjau fel achtervolgen. Zij melden, dat
alle wegen voor den Chineeschen terugtocht
'naar het Noorden, Zuiden en Westen uit
Soetsjau, afgesneden zijn door het tot stand
komen van het contact tusschen de noorde
lijke en zuidelijke Japansche troepen. Co
lonne na colonne der Chineesche troepen
zoekt een weg naar het merendistrict op de
grens van de provincies Anhwei en Kiang-
soe.
Na Soetsjau: Hankau?
Het agentschap Domei meldt, dat na den
val van Soetsjau de meening, dat direct
moet worden opgerukt naar Hankau, veld
begint te winnen. De Chineesche troepen
zullen nieuwe stellingen innemen in het me
rendistrict in de provincies Anhwei en
Kiangsoe.'De linkervleugel der Japansche
strijdkrachten, die het Keizerskanaal zijn
overgetrokken, heeft Sjïesjan bereikt 10 km.
ten Zuid-Westen van Soetsjau.
Adspirant-verkeersvliegers voor!
30 Jongelieden krijgen de kans.
Op 1 Augustus a.s. bestaat gelegenheid
voor ten hoogste 30 jongelieden om, aanvan
kelijk bij wijze van proef, to worden toe
gelaten tot de rijksopleiding tot bestuurder
van verkeersvliegtuigen aan de kweekschool
voor de zeevaart te Amsterdam. Van hen
zullen uiterlijk 15 September 1938 twintig
jongelieden worden aangewezen om als
adspirant-bestuurder van verkeersvliegtui
gen de bedoelde opleiding te blijven volgen.
CONTROLE OVER DE SPAANSCHE
GEÏNTERNEERDEN.
Dagelijksche melding.
In verband met de ontvluchting van vier
hunner is in afwachting van nader te tref
fen maatregelen aan de hier te lande nog
verblijvende Spaansche geasyleerden de
plicht tot dagelijksche melding opgelegd.
Tot dusver bestond voor hen de verplich
ting zich eens per week te melden.
Tweehonderd duizend
pelgrims bijeen
Groote bedevaart naar het Portu-
geesche Lourdes.
In het Portugeesche stadje Fatima, een
bedevaartplaats, waar de H. Maagd wordt
vereerd, zijn op het oogenblik meer dan
200.000 pelgrims uit alle deelen van het
land verzameld. Honderden kreupelen en
lijders aan ziekten beweren genezen te zijn
na het bijwonen van de H. Mis en het ont
vangen van de H. Communie. Onder de
pelgrims bevinden zich ook kardinaal Ma-
nuel Cerejeira, patriarch van Lissabon,
die iederen dag de H. Mis opdraagt voor
de zieken en een twaalftal bisschoppen.
Dreigende spoorwegstaking
in Amerika
Tegen 15 procents loonsverlaging
per 1 Juli.
De leiders der Amerikaansche spoorweg
arbeiders, vertegenwoordigende 1 millioen
man personeel, hebben een waarschuwing
gericht tot de spoorwegdirecties en de re
geering, dat ebt eenige uiteindelijke gevolg
van de 15 procents loonsverlaging waartoe
is besloten, nen aleremeene stakine hij de
spoorwegen zal zijn. Tn een Donderdag
eehouden spoedvergadering besloot het be-
stuur der vakorganisaties van spoorweg
personeel plannen te ontwerpen om de
verlaging, welke op 1 Juli a.s. zou moeten
ingaan te bestrijden. Men bracht tot uiting,
dat de spoorwegarbeiders altiid geleden
hebben onder de politiek der directies om
de dividendenuitekering aan rijke aandeel
houders te stellen boven een behoorlijken
levensstandaard voor het personeel.
Elke verdere poging om hen in hun le
vensstandaard te henadeelen, zouden de
arbeiders met 6trijd beantwoorden»
Eerste Kamer
UITDRUKKELIJKE VERKLARING VAN
DEN MINISTER VAN KOLONIëN.
„Wij vertrouwen op ons zeiven"
NIEUWE GLENN MARTIN BOMMEN
WERPERS.
In de Eerste Kamer Is gisteren de behan
deling van de Indische begrooting voor
1938 voortgezet.
Voor de stelling, dat de minister van Ko
loniën niet voor de details van het Indische
beleid verantwoordelijk is, beriep spr. zich
op de staatsrechtelijke conventie.
Voor de gedachte van een imperialen
raad, welke de kwesties zou moeten behan
delen, waarbij verschillende gebiedsdeelen
zijn betrokken, voelt de minister niets, daar
de staatsinrichtingen der gebiedsdeelen vol
doende mogelijkheden voor coördinatie bie
den.
De begrooting voor 1939 zal, naar
de minister mededeelde, een ongun
stiger beeld vertoonen dan de aan
hangige begrooting:; zij zal wel een
schaduw over Indië moeten werpen.
Indië niet achterlijk.
Wat de klachten over achterstand in de
sociale wetgeving betreft, komt spr. op te
gen de voorstelling alsof Indië achterlijk is
in vergelijking met andere Oostersche lan
den staat het zelfs aan de spits.
Spr. zet, in verband met de klachten
over honger-opstootjes op Sumatra's Oost
kust, uiteen, dat deze te vermijden waren
geweest; uit de daarvoor bestemde fond
sen hadden gelden beschikbaar kunnen
worden gesteld.
De N.S.B.
Indien de N.S.B. in Indië dezelfde
houding zou aanemen tegen het ge
zag als hier, of ook maar een tien
de gedeelte van die houding, zou zij
voor ambtenaren verboden worden.
De beslissing over een dergelijk ver
bod zal mede afhangen van de
houding der N.S.B. hier te lande,
doch de eenige factor is deze niet
Komende tot de defensie, zeide de mi
nister dat een verdediging afdoende voor
alle eilanden en eilandjes en zeeën niet is
te organiseeren.
Dit nummer bevat 16 pagina's
EERBERICHT
DB BILT SEINT»
Verwachting: Tot zwak afnemer
de Noordoostelijke tot Oos
telijke wind, gedeeltelijk be
wolkt, weinig of geen regen
koude ochtend, overdag iets
warmer.
Verdere vooruitzichten: Geleide-
lijk wat warmer weer.
Wij moeten ons zoo noodig mei
geweld staande houden. Aan dat
standpunt is elke agressie vreemd.
Wij vertrouwen op ons zeiven, op
ons leger, op onze vloot. We hebben
t.a.v. de defensie géén afspraken,
géén contracten, géén verbintenis
sen van welken aard ook. De heer
v. Vessem redeneerde uit het onge
rijmde. Wij volgen een zelfstandige
neutraliteitspolitiek.
Thans nemen de defensie-uitgaven een
derde der uitgaven in beslag. Het drijven
naar een vloot die het veelvoud zou kos
ten, is onmogelijk. We hebben een homo
gene weermacht, geoefend en bewapend,
die belangrijken invloed oefent
De weerkracht der vloot zal in niet on
belangrijke wijze worden verhoogd, o-m.
door krachtige zeevliegtuigen, het inrichten
van Ambon als hulpsteunpunt voor de ma
rine enz. De regeering schenkt de volle aan
dacht aan de territoriale verdediging der
buitengewesten. Aan de 2 gro.epen van 39
Glenn Martin-bomenwerpers wordt een
derde even sterke groep toegevoegd.
Met ernst, toewijding en voortvaring wordt
er aan onze weermacht gewerkt. (Applaus)
De begrooting is na replieken z.h.st. aan
genomen. Na korte discussie over de Suri-
naamsche begrooting, waarbij de minister
blanke kolonisatie van Suriname onmoge
lijk noemde, werd ook deze begrooting aan
genomen. De Kamer ging tot Dinsdag uit
een.
(Reuter meldt uit New York. dat de door
den Minister bedoelde 39 Glenn Martin
bommenwerpers reeds bij de fabriek zijn
besteld. Red.)
Strijd tusschen Tsjechen en Su-
deten üuitschers verscherpt zich
Gisteravond zijn te Praag betoogingen ge
houden voor het Duitsche Huis, waar zich
eergisteren incidenten hebben voorgedaan.
Nu kwam het tot scherpe woorden tusschen
Tsjechische nationalisten en Sudeten Duit-
schers. Een sterke politiemacht kon niet
verhinderen dat bij de daarop volgende
relletjes dertig personen licht gewond wer
den. Volgens Duitsche berichten werd Hen-
lein beleedigd. en viel men alle personen
met een Duitsch uiterlijk aan. Tenslotte
joeg de politie met een gummistok de me
nigte uit elkaar.
Ook te Brünn hebben zich ongeregeldhe
den voorgedaan.
Tsjechisch-natïonalistische studenten ver
zamelden zich bij het „Deutsche Haus" te
Brno en betoogden zoowel tegen Henleinis-
ten als tegen de Joden. Zij probeerden tot
gewelddaden over te gaan, doch de politie
en de gendarmerie verspreidden de menig
te Duitsche vertegenwoordigers hebben een
doeltreffender bescherming van het „Deut
sche Haus" geëischt, hetgeen door den gou
verneur werd toegezegd.
Ook in andere nlaalsen hebben zich weer
incidenten voorgedaan, waarbij eenige ge
wonden zijn gevallen. Te Chodau kon de
rust hersteld worden. Het D.N.B. bericht,
dat het functionarissen van de Sudeten-
duitsche partij gelukte een menigte, die
naar Chodau onderweg was, te bewegen
hun tocht te staken.
Duitsche
troepenbewegingen 1
Druk op de kiezers in Tsjecho-
Slowakije? Een Egelsche
vraag. - Duitschland ontkent.
Gisteren heeft de Britsche ambassadeur
een bezoek gebracht aan den Staatssecreta
ris van buitenlandsche zaken te Berlijn.
Tijdens het onderhoud zou gesproken zijn
over troepenverplaatsingen naar de rijks
grenzen en verzocht de Britsche staatsman
dienaangaande opheldering.
Van Duitsche zijde werd verklaard,
dat deze troepenbewegingen normaal
zijn en verband houden met ma
noeuvres op het land.
Het Vsb. wijst er op, dat men in officieele
kringen te Praag van oordeel is, dat de
berichten van troepenbewegingen in de
richting der Tsjecho-Slowaaksche grenzen
dienen om druk uit te oefenen op de bevol
king van het Sudetenduitsche gebied, waar
Zondag a.s. de gemeenteraadsverkiezingen
beginneni
Nieuwe gasmaskerfabriek
Achter de Hollandsche waterlinie
in industriecentrum.
Naar het Hdb. verneemt, is het zeer wel
mogelijk, dat binnenkort ook hier te lande,
in een industrie-centrum achter de Holland
sche Waterlinie, met de fabricage van het
zgn. Belgische volksgasmasker zal worden
begonnen.
Naar men weet, wordt bedoeld volksgas
masker, waarin een Fransche vinding is ver
werkt, thans alleen in België gemaakt en
hier te lande door een Nederlandschen im
porteur ingevoerd. Waar dit fabrikaat mo
menteel nog het eenige is. dat als goedkoop
volksgasmasker een regeerings-certificaat be
zit (er bestaan wel duurdere, Nederlandsche
gasmaskers voor leger, industrie en brand
weer), zou de fabricage van het betreffende
volksgasmasker hier te lande zeer zijn toe
te juichen.
Overigens herinneren wij aan onze vorige
berichten, dat een Nederlandsche fabriek,
welke reeds vele jaren gasmaskers vervaar
digd heeft, weldra uit Den Haag een goed
keuring voor de fabricage van een goedkoop
volksgasmasker hoopt te ontvangen. De
„Hembrug" heeft reeds haar sanctie aan dit
masker verleend.
Vertrek „Karimata" uitgesteld
In afwijking van ons bericht van giste
ren, waarin wij mededeelden, dat de tin
baggermolen „Karimata" a.s. Zondag naar
Terschelling vertrekt om te trachten de
Lutineschat te lichten, vernemen wij, dat
de vertrekdatum nader bepaald is op Zon
dag 29 Mei, althans indien de weers
omstandigheden minstig zijn.
CENTRALE
VERWARMING
ONZE VERWARMIN
GEN ZIJN IN AAN
SCHAFFING EN GE
BRUIK HET VOOR-
DEELIGST.
r-NT-9 7 TECHN.BDREAn
DE V
RI ES
ALKMAAR ROTTERDAM
Tel. 21973897 <4504
