Het raadsel van den
bomaanslag
is opgelost
DAGBLAD VOOR HOLLANDS NOORDERKWARTIER
Een gruwelijk
spel van kal
en muis
Berg-idylle
zijn dapper en wijs(<
Geen speciale
benzine meer
i
I
EERBERICHT
Vlootvraagstuk
Rustige verkiezingsdag in
Tsjecho-Slowakije
Chauffeurs in Amsterdam
gevraagd I
tlaet&ai
cTCo li j*« ii t
AAANDAG 30 MEI 1938. 81e Jaargang. No. 10583.
Laan, Schagen, Tel. 20.
|öSgaw<fBt N.V. Vitg.-Mif. „Vlollonds Noorderkwartier-^
{pt-
Agent van de Sovjet-Unie bracht
leider van de Oekrainische be
weging, na geraffineerde voor
bereiding om het leven. Bora
zweeg, omdat hij meende slacht
offer van een Koetjepoff-affaire
te zijn.
De sluier, die zes dagen lang over
den mysterieuzen moordaanslag te
Rotterdam heeft gehangen, is opge
licht. De spanning, die geheel Neder
land van dag tot dag heeft vastge
houden, is geweken! Novae was No
vae niet en Bora was Bora nietl
Zooals wij in ons blad van Vrij
dag reeds veronderstelden, is een
politieke moord gepleegd en wel op
den leider van de nationalistische
beweging in Oekraine, den 47-jarigen
Eugen Konovalec, die op een valsche
pas ten name van Joseph Novae
reisde.
De dader
een ongeveer 30-jarige Sovjetagent, die
ider meer bekend staat onder den naam
,'aluck. Deze man is voortvluchtig en men
srmoedt, dat Waluck reeds denzelfden dag
et land lieeït verlaten.
Konovalec is het slachtoffer geworden van
en z.g. tijdbom. De aanslag blijkt reeds twee
lar lang op zeer geraffineerde wijze te zijn
jorbereid.
I-Mlet stoffelijk overschot van Konovalec is
brdagmiddag. nadat twee oorlogskame-
fcn en de xtit Rome overgekomen echtge-
jjte van den vermoorden man, hem ge-
fntificeerd hadden, in tegenwoordigheid
n eenige autoriteiten in allen eenvoud
de algemeene begraafplaats ter aarde be
leid.
Wat aan de ontknooping vooral
ging.
Uitvoerig meldden wij reeds op welke
ijze de z.g. Bora werd gearresteerd en
aarom men vermoedde, dat hij met „Novae"
relatie stond.
Omdat Bora niet geloofde dat,
hetgeen de politie hem vertelde waar
was, en meende dat Novae nog wel
in leven zou zijn, weigerde hij aan
vankelijk elke inlichting.
Daar in de papieren en bagage van Bora
•en verdachte dingen werden gevonden,
am de politie voorshands aan, dat hij geen
wade dingen in den zin had, maar een
riend. in ieder geval een man was, die op
riendschappelijkcn voet met het slacht-
ller stond.
I Al spoedig bleek de politie dat de passen
[van Novae en Bora valsch moesten zijn Men
[voelde Bora andermaal aan den tand, maar
tóe man bleef zwijgen. Hij stelde zelfs zoo
peinig vertrouwen in al die menschen in het
ireau van politie, dat hij weigerde voedsel
>t zich te nemen of koffie te drinken, uit
!es te worden vergiftigd.
Ten einde raad heeft men toen
twee inspecteurs van politie met den
man naar het ziekenhuis aan den
Coolsingel gezonden, waar bij Bora
met het stoffelijk overschot van zijn
kameraad hebben geconfronteerd.
Eerst toen ging B. een licht op, dat
men hier te Rotterdam heelemaal
niets kwaads met hem voor had,
maar dat alles wat hem in den loop
van den dag was medegedeeld, waar
heid was.
Toen ging Bora spreken!
Teruggekeerd op het hoofdbureau, vertel-
e Bora toen plotseling, waarom hij steeds
ad gezwegen. Op het moment, dat de beide
chercheurs hem op straat hadden aange-
riclen, had hij in de meening verkeerd, dat
j in handen was gevallen van de Gepeoe.
oen hij werd gearresteerd, had hij steeds
et beeld voor zich gehad van Koetjepof, die
>k op straat was aangehouden, om daarna
•oorloos te verdwijnen. „Nu ga ik er aan",
aren zijn eenige gedachten. En of men hem
u al had verzekerd, dat dit een Polizeiamt
hij dacht dat hij in den val was geloo-
an, die de Gepeoe voor heni had opgesteld,
oen hij hier eenmaal overheen was, werd
ook mededeelzamer.
I Zijn verklaringen kwamen hierop neer,
flat Nowak in werkelijkheid was oberleut-
pant Eugen Konovalec, fuehrer van de Oe-
painseiie beweging, die, tegen het Sowjet-
h'giine nog steeds strijdt voor een zelfstan
dige eenheid: liet Oekrainsche rijk.
Konovalec was als zoodanig opvolger van
jPetljoera, den grooten strijder voor deze be
toging, die in 1916 in de Oekraine is opge
treden en die in 1926 op den Boulevard St.
Michel te Parijs door kogelschoten om het
leven is gekpmen. Hoewel officieel de oorlog
was afgeloopen, duurt de kamp om de zelf
standigheid in de Oekraine nog, steeds voort
en aldus stond Konovalec, die bovendien in
den PoolschRussischcn oorlog aan de zijde
der Polen en in den wereldoorlog in 1914 aan
de zijde der Oostenrijkers heeft gestreden als
officier, bij de Gepeoe op de zwarte lijst. Hij
was daar gebrandmerkt als de ziel van de
nationalistische beweging en Moskou had er
het grootste belang bij, dat de kern van deze
beweging uit den weg werd geruimd.
Wie Bora was.
Bora gaf toen tegelijkertijd toe, dat hij geen
Bora maar Ladislav Baranoff heette. Zijn
pas, bevestigde hij was valsch die had hij
te Praag gekocht.
Konovalec die tevens leider van het Oe
krainsche Pressebro te Berlijn was en in die
stad ook zijn hoofdkwartier had was met
Bora reeds meermalen naar Rotterdam ge
reisd in verband met besprekingen. De ver
houding van Baranoff tot Konovalec was
echter niet die van vriend tot vriend. Daar
toe was hij veel te oud en te hoog, hij was
mijn leider, zoo kenschetste Baranoff de si
tuatie zelf.
Waluck, de man, die het ver
trouwen won.
Het was, aldus Baranoff, niets bijzonders,
dat hij naar Rotterdam was ontboden door
Konovalec, want meermalen hadden daar
samenkomsten plaats. Hierbij waren alleen
aanwezig geweest Konovalec zelf, Baranoff
en nog een derde man. Het voortgezette on
derzoek wees uit, dat deze derde man, waar
mede Konovalec en Baranoff samenkomsten
hadden gehad, o.a. in NovemberDecember
van het vorige jaar te Brussel en in Febru
ari van dil. jaar eveneens te Rotterdam, een
gewezen Oost-Oekrainer moest zijn, die over-
geloopen was naar de tegenpartij, de Sov
jets.
Bij die gelegenheden had deze Sowjet-
agent, die onder meer onder den naam van
Waluck bekend staat, zich zoo weten voor
te doen, dat Konovalec hem volkomen was
gaan vertrouwen.
Anderhalf jaar geleden is het slachtoffer
voor het eerst met dezen Waluc, een 30-ja-
rige, zeer elegante verschijning, in aanra
king gekomen en al dezen tijd speelde Wa
luc een spelletje
van kat en muis.
Zoo geraffineerd waren de werk
methoden van dezen Sovjet-haml-
langer dat er bij geregelde tijdM
besprekingen werden gevoerd om de
anti-sovjet-beweging met woord en
daad te steunen. Men ging van Sov
jetzijde echter nog verder: Bij di
verse gelegenheden bracht Waluc
geld, sigaretten en bonbons mee. De
ze dingen en ook de vaak zeer aan
zienlijke geldsbedragen waren sa
mengedaan in een pakje ter grootte
van een schoenendoos, dat den lei
der Konovalec dan in gezegelden
staat werd overhandigd. Aldus heeft
deze Sovjet-agent anderhalf jaar
lang de tegenpartij met geld ge
steund om de beweging op te bou
wen, zulks met het eenige doel om
het vertrouwen van Konovalec te
winnen. En steeds moet daarbij het
zwaard van Damocles hem boven
het hoofd hebben gehangen, want
al deze voorbereidingen waren al
leen getroffen om Konovalec, wan
neer men den tijd gekomen achtte,
uit den weg te ruimen.
Weer was er een bespreking in Rotter
dam. En weer tverd het traditioneele pakje
aan Konovalec overhandigd.
Ditmaal waren het echter
geen sigaretten of bonbons,
ditmaal zat er een helsche machine in 't
zorgvuldig geprepareerde pakje en Konova
lec is op gruwelijke wijze om het leven ge
komen.
Men moet er overigens niet aan denken
hoe de situatie zou zijn geweest, indien
Konovalec niet direct hotel Atlanta zou
hebben verlaten. Dertien minuten over 12
verliet hij het overvolle café, dat aan dat
hotel is verbonden en veertien minuten
over twaalf, toen hij nauwelijks vijftig
stappen had gedaan, ontplofte de tijdbom,
waardoor (notabene in de open lucht) nog
eenige panden aan den Coolsingel tot 20
meter diepte zoo beschadigd zijn, dat drie-
steensmuren zijn gescheurd als bordpapier.
Was deze bom ontploft in het café, dan was
de ramp niet te overzien geweest eni het
aantal dooden evenmin!
Toen de politie dit alles wist, heeft men
de echtgenoote van Konovalec en twee vrien
den van hem uit Rome laten overkomen.
Bij de ontmoeting van dit drietal heeft
zich ten politiebureele een tragisch momenit
voorgedaan „Wij zijn hier heel wat ge
wend*', zei de ons commissaris Roszbach,
„maar op dat oogenblik kregen wij het zelfs
een beetje te kwaad". Een van de oude
vrienden sprak de echtgenoote van Kono
valec toe: ..Hij was op het veld van eer
gevallen, hij had zijn taak verricht, maar
de Oekrainische beweging zou doorzetten".
Konovolecs echtgenoote wan
trouwde Waluck.
Een tragische bijzonderheid is wel, dat de
echtgenoote van Konovalec dezen ma/i
steeds heeft gewantrouwd, evenals Bara
noff trouwens. Beiden hebben Konovalec
telkens weer gewaarschuwd voor dezen
man Mevrouw Konovalec vond het o.m.
zoo vreemd, dat iemand die zoo met de
beweging meeleefde en die zulke groote
geldsbedragen ter beschikking van die be
weging stelde, nooit, eens thuis wilde ver
schijnen bij den leider.
Hoe was het explosief samen
gesteld?
Hembrug deskundigen hebben nog steeds
niet kunnen uitvinden waaruit het explosief
was samengesteld.
Het ontploffingsmedium is zelfs nog niet
bij benadering vast te stellen. Men neemt
echter voorshands aan, dat er een klein
doosje met explosieve stof' in de groote
doos heeft gezeten. Daaronder moet een hel
sche machine zijn aangebracht geweest. De
blauw-roode vlam, die verschillende personen
hebben gezien, moet van het ontstekingsap
paraat gekomen zijn. Deze vlam is onge
veer twee a drie meter hoog geweest.
Het explosief kan alleen bij zeer groote
hitte zijn ontploft en dat er een ontzetten
de temperatuur heeft geheerscht een frac
tie van een seconde voor de explosie, is niet
alleen gebleken uit het feit, dat het lichaam
zeer ernstig verbrand was, maar evenzeer
uit de omstandigheid, dat een markstuk, dat
in de portemonnaie van het slachtoffer zat,
finaal is gesmolten.
Zoo is dan het scherm ook achter dit
drama weer gevallen.
De Rotterdamsche politie, onder leiding
van commissaris Roszbach heeft een top
prestatie geleverd, die in de annalen van
de politie zal geschreven worden in gulden
letteren, want uit een minimum van gege
vens hebben zij binnen vijfmaal 24 uur een
compleet dossier kunnen afsluiten. En dat
wil wat zeggen in een zaak, die tot op dit
moment gelykkig eenig in Nederland
Groote rede van minister Goe-
bels te Maagdenburg.
DUITSCHLAND IS GEEN
VREDEVERSTOORDER!
Het goed gewette Duitsche zwaard
is zijn beste bescherming, wij ver
laten ons niet op de frases der paci
fisten en op de instelling van Ge-
nève, maar op eigen kracht, zeide
Goebels tijdens bet congres der na
tionaal socialisten te Maagdenburg.
Het wonder van het Duitsche
bloed
aldus vervolgde de Duitsche minister, heeft
ons in staat gesteld zonder één schot te los
sen het land thans 75 millioen inwoners te
doen tellen. Het ideaal van Schuschnigg,
den Oostenrijkschen minister, is in duizend
atomen uiteengevallen.
Duitschland is geen vredever
stoorder,
meende Goebels, maar Duitschland wil zijn
levensbehoeften realiseeren. Thans verwijt
men het den vrede te verstoren.
Ironisch verklaart Goebels, dat hij heel
goed begrijpt, dat de democratieën den spil
Rome—Berlijn willen vernielen, maar Mus-
solini en Hitier zijn dapper en wijs. „Wij
kunnen slechts lachen, wanneer wij in de
linkschcn pers van Frankrijk en Engeland
alle veronderstellingen lezen, die men uit
spreekt over Hitier en Mussolini."
Na eenige „vriendelijke" opmerkingen
over de „oorlogsstichters" te Praag, Moskou,
Parijs en Londen gemaakt te hebben, pro
testeerde de minister tegen de door hem
vermeende grensschendingen door Tsjecho-
Slowakije. „Een volk van dertien millioen
gedraagt zich tegenover een volle van 75
millioen, alsof het zelf het volk van 75 mil
lioen was." De berichten over de samen
trekking van Duitsche troepen aan de Tsje-
choslowaaksche grens hadden ten doel de
bewegingen der Tsjechoslowaaksche troepen
te verbergen. Wanneer er iemand tot de
orde moet worden geroepen, dan is dat niet
Berlijn, maar Praag. Door het tegenoverge
stelde te doen, versterkt men de ontoegeef
lijkheid van Praag."
Goebbels besloot zijn door tienduizenden
aangehoorde rede als volgt: „Wij willen
een vrede, waarin men ons met rust laat,
wat ik hier zeg is misschien niet zeer over
eenkomstig de diplomatieke gebruiken,
maar ik heb nooit verlangen gehad diplo
maat te zijn. Het was misschien beter een
juist woord te juister plaats uit te spreken
in een periode van hoogspanning."
Sinds een aantal jaren brengen de ben
zinemaatschappijen naast de gewone mo-
torbenzine ook een speciale en duurdere
kwaliteit in den handel.
De gewone benzine was voor normaal ge
bruik zeker voldoende, maar voor automo
biel- en motorrijwiclmotoren met lvooge
compressieverhoudingen kon deze niet vol
doende „klopvast" genoemd worden.
De motoren welke thans vervaardigd
worden zouden ongetwijfeld een betere
krachtsontwikkeling en een gunstiger ver
bruikscijfer tonen, wanneer benzine van
een hoogere „klopvastheid" zou worden ge
bruikt.
Daarom hebben de benzine-rnaat-
schappijen besloten de kwaliteit dei-
normale benzinesoorten met ingang
van 1 Juni a.s. belangrijk op te voe
ren. Deze nieuwe kwaliteit zal ook
voldoende zijn voor die motoren,
welke totd usver speciale brandstof'
noodig hadden.
Aangezien nu aan een speciale kwaliteit
motorbenzine geen behoefte meer bestaat
zal de yerkoop liiei:yan .worden stopgezet.
Dit nummer bevat 8 pagina's
-
-
-
y
i
DB BILT SEINT»
Verwachting: Meest matige, tij
delijk toenemende Zuidelijk
ke tot Zuidwestelijke wind
(betrokken tot zwaar -be
wolkt, later opklarend,
waarschijnlijk tijdelijk re
gen, weinig verandering In
temperatuur.
Verdere vooruitzichten: Onzeker
i
Ver. Staten willen zich met zes-
tien-duims kanonnen tevreden
stellen.
De Ver. Staten hebben Engeland doen we
ten, dat zij bereid zijn, het denkbeeld van
achttienduims kanonnen te laten varen,
doch voor de voorgestelde superslagschepen
een maximum-grens van 45000 ton vastge
steld zouden willen zien. De V. S. willen
zich mot zestien-duims kanonnen tevreden
stellen.
In de Dultsch sprekende gebieden
Henleinpartij sterk favoriet. Ver
der: algemeene verschuiving naar
links.
Ook de tweede stemdag in Tsje
cho-Slowakije, die gisteren is gehou
den, is over 't algemeen zeer rustig
verloopen. Hier is dezelfde verschui
ving te constateeren als verleden
week. De Sudctenpartij van Henlein
behaalde niet alleen in het Duitsch-
sprekende gedeelte een groote stem-
men-meerderheid maar ook op de
Duitsch sprekende „taaleilanden" in
Tsjecho-Slowakije zelf was zij sterk
favoriet.
Het in het Duitsch sprekende ge
deelte behaalde percentage door de
Henlein-partij ligt tusschen de 90
en 95
De uitslagen
geven aan, dat de communisten zijn voor
uitgegaan ten nadeele van de sociaal-demo
craten, voor zoover het de Duitsch-sprekende
gebieden betreft. Echter ook in de Praag-
sche districten boekten de communisten
winst en evenals in Bohemcn is hier een al
gemeene verschuiving naar links te consta
teeren.
Êen incident
is voorgevallen ïn Pisova op de noordweste
lijke grens van Bohemen.
Er is daar een botsing ontstaan tusschen
leden van de partij Henlein en democrati
sche Sudetenduitschers. Er volgde een vuur
gevecht, waarin 'n aanhanger van Henlein
ernstig werd gewond en drie anderen lichte
verwondingen opliepen. De gendarmerie en
de leden van de douanepost kwamen onmid
dellijk tusschenbeide. Vijf en zeventig perso
nen werden aangehouden voor het instel
len van een onderzoek.
Conflict in het taxi-bedrijf.
De chauffeursorganisaties hebben Zater
dagnacht afzondèrlijk vergaderd over het
besluit van B. en W. ten opzichte van de
nieuwe loonsvoorwaarden, welke Zondag
as. zouden moeten ingaan. Dit voorstel
hield in, dat f 12.grond loon zou worden
betaald plus 25 pet. van het opgereden
bedrag tot f 50.— daarboven 30 pet.
Dit voorstel, hetwelk positieve loonsver
laging inhoudt van f 2.25 per week ,is met
overgroote meerderheid verworpen.
De werkgevers besloten daarop te trachten
het bedrijf voort te zetten overeenkomstig
de regeling, welke door B. en W. is goed
gekeurd.
In verband hiermede worden de aange
kondigde ontslagen gehandhaafd en zullen
nieuwe chauffeurs op de loonschaal, goed
gekeurd door B. en W. worden aangesteld.
Een oproep voor sollicitanten is door de di
rectie der blokbandtaxiondernemingen ge
publiceerd.
OM DEN K.N.V.B.-BEKER.
De eindstrijd van het tournooi om den
K.N.V.B.-beker zal ditmaal gaan tusschen
V.S.V. en A.G.O.V.V. De Velsenaren scha
kelden Haarlem na verlenging uit (3
hun doelman Michel, de reserve keeper
voor de a.s. "Wereldkampioenschappen lie.p
m dezen wedstrijd een bloeduitstorting in
de heup op.
A.G.O.V.V. rekende op afdoende wijze met
Helmondia af; do club van Weber won met
öiet minder dan 7—$!