De tyrannie der
wapenkoningen
Het geheim van het
Krupp-staal
Zij, die de wereld vegeeren
Het publiek went
aan surrogaten
Liefdesdrama
Wapensmokkelarij
Beide beenen door trein
verbrijzeld
KRUPP.
Eén der kopstukken uit
'de Kr upp-dynastie: dr.
Gustav Krupp von Bohlen
und Halbach, die toen hij
in 1906 met Bertha Krupp
huwde, den beroemden
naam voor den zijnen
mocht zetten.
Met vier
U arbeiders begonnen
De geschiedenis van de stad Es
sen hangt nauw samen met die van
de familie Krupp. De Krupp's vor-
iflen er een soort dynastie, een
machtige en werkzame dynastie van
begaafde en energieke mcnschen,
welke reeds een zeer wisselvallige
carrière achter den rug heeft. Want
toen Friedrich Krupp in 1811 zijn
fabriek tot „vervaardiging van En-
gelsch gietstaal en alle daaruit te
maken artikelen" begon, kou hij te
rugzien op zes generaties Krupp,
die reeds vóór hem te Essen ge
woond hadden.
Behalve gemeenteraadsleden en hurge
meesters trof men onder deze voorvaderen
ook reeds ijzer- en wapenhandelaren aan.
De grootmoeder van Friedrich Krupp kocht
omstreeks 1SÖ0 de gieterij „Gute Iloffnung".
waar pannen, geweerkogels en kachels ver
vaardigd werden. Het. bedrijf deed echter
zijn naam geen eer aan; Friedrich was niet
sterk en verkocht de fabriek.
In 1811 maakte hij kennis met
cenige ex-officieren, die beweerden,
Engelsch gietstaal te kunnen ver
vaardigen en Friedrich, die nog het
vuur der jeugd in zich voelde, zag
iets geweldigs in deze onderneming.
Zoo sloot hij in 1811 een overeen
komst af, die heslissend voor zijn
leven zou worden.
Friedrich Krupp liet groote
schulden achter.
Toch troffen hem ook hier veel tegensla
gen, want spoedig bleek, dat de officieren
van gietstaal niet het minste verstand had
den. Zijn kapitaal smolt weg als sneeuw
voorde zon, maar dag in dag uit zette Fried
rich met cenige arbeiders zijn onderzoe
kingen betreffende de beste kwaliteit staal
voort. Reeds na eenigen tijd kon hij be
langrijke hoeveelheden gietstaal producee-
ren en wat meer zegt, dit gietstaal deed in
geen opzicht .onder voor het. Engelsche. Wel
dra kwamen er nu ook bestellingen; eerst
door kleine bedrijven; later bestelden ook
staatsbedrijven en groote fabrieken staal bij
Krupp. Hoewel Friedrich nog steeds onder
drukkende schulden gehukt ging, begon hij
nu toch aan den bouw van een groote nieu
we fabriek. Het noodlottige gevolg hiervan
was, dat de producten \iit de oude fabriek
weer van minder goede kwaliteit werden,
zoodat de bestellingen teruggestuurd wor
den. Toen Friedrich Krupp dan ook in 1820
overleed, kon hij zijn vrouw en eenigen
zoon Alfred niets anders dan geweldige
schulden en een zeer klein bedrijf nalaten.
Dat deze fabriek uitgegroeid is tot een we
reld firma is te danken aan de krachtige en
energieke leiding van Alfred Krupp, den
eigenlijken grondlegger van de Krupp-dy-
nastie.
Alfred was li Jaar, toen hij, te
zamen met zijn moeder, de leiding
in handen narn. De „fabriek" telde
vier arbeiders, maar zij bezat' een
geheim. Friedrich Krupp had het
Duitschc gietstaal uitgevonden en
voor hij de oogen voor eeuwig sloot,
had hij zijn zoon het geheim toever
trouwd.
Er zouden evenwel Jaren voorbijgaan, al
vorens de wereld die uitvinding zou welen
te waardeeren, want ook moeder en zoon
beleefden moeilijke en zorgvolle jaren. Ze
kregen een strijd te voeren tegen spot en
ongeloof, tegen intriges en corruptie, tegen
geldgebrek en bureaucratie, een strijd tegen
liet noodlot, die men zich niet zwaarder kan
voorstellen. Wanneer de jonge Alfred dan
ook niet zoo'n rotsvast vertrouwen in de
toekomst en in de xiitvinding van zijn va
der gehad had, dan zou hij den vreeselijken
strijd opgegeven hebben. Maar hij bleef vol
houden en toon liet jaar der revolutie, 1818,
aanbrak, had hij reeds een 70 arbeiders in
dienst
Nog geen vertrouwen in het staal.
Maar wat met zooveel inspanning en of
fers -opgebouwd was, dreigde in die dagen
ineen te storten. Krupp verzamelde zijn ar-
Wat weten wij van de wapenkoningen, de fabrikan
ten van oorlogstuig, die in deze dagen helaas de
wereld regeeren? Wie zijn zij en welke is hun be-
teekenis?
Aan deze interessante stof hebben wij een serie
artikelen gewijd, waarin .de machtigen uit de wa
penindustrie beurtelings voor het voetlicht komen.
Wij beginnen hier met een bespreking van de
Krupp-familie, en zullen daarna Vickers-Armstrong
(Engeland), Michael Corrigan (Ierland), Schneidei*-
Creusot (Frankrijk) en het Dupont-Concern (Ame
rika) behandelen.
beiders om zich hoen en beloofde hun steeds
hun loon te zullen uitbetalen, wanneer
ze hem trouw bleven en niet met de revo-
lutionnairen meededen. Het wonder ge-
scheidde: de 70 arbeiders bleven hem trouw
en werkten ïederen dag in de fabriek, ter
wijl het in de stad Essen verder zeer on
rustig toeging.
Toen de revolutie geluwd was, kwamen er
andere moeilijkheden: de concurrentiestrijd.
Men had nog geen vertrouwen in het Krupp
staal cn zelfs, toen in 1851 op de Londen-
sche wereldtentoonstelling een groot hlolc
Krupp-staal de Engelsche sfaalmagnaten in
verbazing bracht, kon men het wantrouwen
toch nog niet overwinnen.
De eerste gietstaal-kanonnen.
Krupp begon nu met de fabricatie van
gietstaalkanonnen en hiermee kreeg zijn
onderneming het karakter, dat zij tot op
heden behouden heeft. Het had evenwel
heel wat voeten in de aarde, eer de mi
nister van Oorlog besloot, eenige 24 cm-
kanonncn te bestellen, teneinde er proeven
mee te nemen. Deze eerste proeven brach
ten slechts teleurstellingen, gedeeltelijk,
omdat men niet. het goede kruit en de
juiste projectielen gebruikte, maar ook
gedeeltelijk, omdat men hem beslist wilde
tegenwerken.. Krupp wendde zich nu tot
den Duitschen keizer, met het verzoek,"
rechtvaardig behandeld te worden. Ten
derde male werden nu proeven genomen,
die schitterend gelukten, waarmee Krupp
het geding gewonnen had! Van toen af
aan ontwikkelden de fabrieken zich voort
durend in een snel tempo. De. expansie
geest was vaardig geworden over de onder
neming. Fabrieken en mijnen werden aan
gekocht.
Niet langer was Krupp één fa
briek, maar werd een geweldige
groep van fabrieken, die het Ruhr-
tgebicd en geheel Westfalen be-
lieerschte. Ook de Duitsch-Oosten-
rijiksche oorlog van '1806 was eeni
overwinning voor Krupp, evenals
de snel daaropvolgende Fransch-
Duitsche oorlog van 1S70-71. Krupp
leverde toen niet meer uitsluitend
aan particulieren, doch voorzag al
lereerst het geheele Duitsche Rijk
van kanonnen en andere wapenen
hij was de leverancier van de
nationale bewapening geworden.
Een vrouw als spelbreekster.
Er kwam een kritiek tijdstip voor de
Krupp-dynastie, toen een manlijke troon
opvolger ontbrak, at was in 18SG, toen
Bertha Krupp geboren werd, de eenige
dochter van Friedrich Alfred Krupp. Zij
trouwde in 1900 met een zekeren heer dr.
von. Bohlen und Halbach, die den titel
van Krupp voor zijn naam heeft mogen
zetten. Ook de Halbachs waren oorspron
kelijk industriëelen, uit het nabij Bcrgi-
sche land, want reeds in dc 17de eeuw
legden zij den grondslag voor een bloeien
de nijverheid. De naam Bohlen und Hal
bach ontstond omstreeks 1821, toen Gustav
Halbach met Caroline Bohlen in het hu
welijk trad. Het „von" kwam er voor in
1871, toen de familie door den groot-hertog
van Baden geadeld werd.
Het was in het jaar 1904, 'dal
Gustav von- Bohlen und Halbach,
de huidige stamheer der Krupps, de
jeugdige Bertha Krupp leerde ken
nen. Twee jaar later kwam dit
■huwelijk tot stand en het was dc
Duitsche keizer, Wilhelm II in
eigen persoon, die als eeregast aan
den feestmaaltijd aanzat en in zijn
tafelrede aan Gustav von Bohlen
de bevoegdheid verleende, den naam
Krupp aan zijn eigen familienaam
toe te voegen.
Belangstelling van Hitier.
Het zal 'dan ook niemand verwonderd
bobben, dat bij liet huwelijk van Irmgard
Krupp von Bohlen und Halbach met Frei-
lierr Ilanno Raitz von Frcnz, dat in het
begin van dit jaar plaats vond, Hitier als
getuige persoonlijk aanwezig was; het
geslacht der Duitsche kanonnen-magnaten
immers heeft gedurende meer dan een
eeuw alle ups en downs met het Duitsche
rijk mee beleefd en een even belangrijke
politie, als de Krupps tijdens het keizer
rijk ihnamlen, nemén zij thans onder ihet.
bestuur van rijikskanselier Hitier nog in.
Ook na 1900 ging het den Krupps niet al
tijd voor den wind. Toen de wereldoorlog
was uitgebroken, werden alle krachten, al
le uitvindingen in het werk gesteld, om het
land zoo goed mogelijk te verdedigen en
het heeft zeker niet aan de Krupp-fabrie-
ken gelegen, dat Duitschland den oorlog
verloren heeft. Na den wereldoorlog wer
den ook de Krupp-fabrieken zwaar getrof
fen. Men legde zich nu toe op het vervaar
digen. van schrijfmachines, kachels, vul-
potlooden en locomotieven. De Ruhrbezet-
ting van 1923 bracht Krupp nogmaals een
zwaren slag toe: economische ineenstor
ting, bezetting der werkplaatsen, enz. Maar
men kwam alles 'te boven en een volgende
bloeiperiode brak aan bij de herbewape
ning van Duitschland, waaraan thans nog
met alle macht gewerkt wordt en waarbij
Krupp dè groote leverancier is.
Landbouw bedreigd door syn
thetische producten.
Dezer dagen had de veertiende al-
gemeene vergadering plaats van het
Internationale Landbouw Instituut
dat te Rome gevestigd is. Onder de
talrijke rapporten, welke ter tafel
kwamen, was er een van Nederland-
sche zij de, dat handelde over den in
vloed van industricele uitvindingen
op den landbouw en op den verkoop
van landbouwproducten.
Mr. van Haastert, die het rapport voor
de vergadering inleidde, wees er, volgens
de N.R.Ci, op, dat stikstofmeststoffen, rub
ber en kleurstoffen thans synthetisch wor
den bereid, dat Kunstzijde (een product uit
stroo, hout of andere vezel) een concur
rent is van echte zijde, lanital cn andere
producten uit melk thans in plaats van
echte wol gebruikt worden. Een groot ge
deelte van de^e producten worden alleen
om autarkische redenen gefabriceerd. Ook
al beschouwen we, zegt mr. van Haastert,
den vrijhandel als een mooi ideaal, toch we
ten we thans heel goed, dat er in dc prac-
tijlc voorloopig niet veel van kan komen.
Maar zelfs indien er spoedig weer
een vrijer systeem van handel mo
gelijk zou wezen, dan nog zou het
publiek gewend zijn geraakt aan de
surrogaten, die zoo langzaam-aan
door de fabrikanten verbeterd zijn
en in vele gevallen tegen steeds la
gere prijzen geleverd kunnen wor
den.
Daarmee in verhand worden de vervan
gende producten ook in zulke landen ge
maakt waar men de oorspronkelijke stoffen
in voldoende mate ter beschikking heeft.
Deze evolutie heeft vaak, door haar snel
heid, het karakter van een revolutie, die
ook haar terugslag op den landbouw heeft.
De spreker wenscht dan ook, dat
dit geheele probleem van surrogaten
grondig door het Instituut zou
worden bestudeerd, want ieder
oogenblik staat de landbouwer thans
voor het risico, dat één zijner pro
ducten, voor welker verkrijging hij
een relatief groot kapitaal heeft
vastgelegd, door de opkomst van een
synthetisch product sterk in waarde
vermindert.
De vergadering nam, op voorstel" der
Amerikaansche delegatie, een resolutie aan,
waarin op de bestudeering van dit vraag
stuk en op regelmatige publicatie der ver
kregen resultaten aangedrongen wórdt.
EEN MAN DIE JONGER WERD.
Doktoren in Londen bespreken druk twee
wonderen. In de eerste plaats is daar een
man, die inplaats van ouder, jonger wordt,
en in de tweede plaats is er een negenjarig
jongetje, dat een operatie doorstond, welke
bijna zeker gedoemd is te mislukken.
De man, die jonger wordt, is Alfred Frc-
dcrick Barnes uit Birmingham, cliè zes en
vijftig jaar geleden geboren werd. Zijn lin
kerhand werd ernstig gewond, toen hij in
een metaalfabriek werkte en dat veroor
zaakte een hevigen zenuwschok. Hij veran
derde in een man van tachtig. Al zijn haar
viel uit en wit haar groeide er voor in de
plaats. En nu doet zich het wonder voor
aldus de Daily Express dat het haar weer
van kleur verandert en opnieuw z'n oor
spronkelijke bruine tint aanneemt. Lang
zaam, maar zeer goed zichtbaar, keert de
man tot z'n werkelijkcn leeftijd terug.
Wat de negenjarige Colin Clierry uit
Homsey betreft, deze jongeman onderging
een operatic, welke in negen van de tien
gevallen doodclijk is.
In een der ziekenhuizen hebben chirur
gen ccn deel van den schedel van den jón
gen verwijderd. Het stuk was zoo groot als
de palm van een hand.
De ziekte van den knaap begon met hoofd
pijn en toen kwam vast te staan, dat hij een
tumor in de hersenen had. Zooals gezegd,
hebben de chirurgen den schedel gelicht
en den tumor verwijderd. Deze operatie
lukte zoo prachtig, dat de jongen thans ge
heel is genezen cn eten cn drinken mag,
net wat hij wil De knaap voelt zich best
en het eenige teeken dat de operatie heeft
achtergelaten is e ennauw zichtbaar Iitteo-
ken op z'n haai'. Toen de verslaggever van
de Daily Express hem opzocht, was hij be
zig een smakelijke ijsco te verorberen.
POLITIE AGENTEN DELVEN GOUD.
Zij zochten naar vermiste kinde
ren, maar zij vonden goud.
De Parijschc politic, die in een zandkuil
in de nabijheid van Vcrsailles aan het zoe
ken was naar de lichamen van twee kin
deren, die zes weken geleden spoorloos ver
dwenen, vond tot haar niet geringe verba
zing korreltje goud tusschen bet zand, al
dus de Daily Express. Monsters van het
zand werden ter onderzoek naar een der
Parijsche laboratoria gezonden.
DE JAN-PLEZIER VAN STAL GEHAALD! Zoo gingen onze vooronders
met Pinksteren uitl
De versmade jongeling schoot
zijn meisje dood en pleegde daar
na zelfmoord.
Uit Parijs werd aan de Daily Express ge
meld, dat een jonge man een einde maakte
aan 'n hopelooze liefdesaffaire door zichzelf
en zijn meisje in de Rue dc Rivoli dood te
schieten.
Vóórdat het schot viel, rende het meisje
naar een politieagent die in de buurt stond
en gilde: „Help mij, een man achtervolgt
mij, met de bedoeling mij neer te schie
ten!
Juist toen het meisje den politieagent had
bereikt, kwam de jongeman op het paar
toelooyien, schoot i op het meisje, dat doode-
lijk "wérd" gèfro'ffè'h 'én'richtte' daarna den
revolver op zichzelf-.
Russische volkstelling
mislukt
„Volksvijanden" gooien roet In
het eten.
Het wekte reeds lang verwonde
ring, dat er maar geen uitslag ver
scheen van de volkstelling, die aan
het eind van het vorige jaar in de
Sovjet Unie is gehouden.
Thans brengt de nieuwe directeur
van het Russische bureau voor de
statistiek, Bozin, de oplossing van 't
raadsel. Bozin schrijft n.1. in de
„Iswcsta", dat zekere „volksvijan-
den'\ die leidende functies hekleed-
den in het centrale bureau voor de
statistiek, hebben samengezworen,
teneinde de volkstelling te doen
stranden.
Bij het opstellen van de lijsten" voor de
tellers werden geheele districten weggela
ten. In de republiek. Kalmvk b.v. werd geen
rekening gehouden met 932 dorpen en in
het gebied van Svordlof werden ruim 900
plaatsen „over het hoofd gezien", terwijl ve
le gefantaseerde plaatsen werden ingelast.
De uitslag werd op deze wijze waardeloos;
de cijfers zijn dan ook geschrapt cn reeds
worden voorbereidingen getroffen voor een
nieuwe telling in 1939.
Hagenaar gearresteerd; andere
verdachten ontkomen.
De politie te Amersfoort heeft den
32-jarigen D. uit 's Gravenhage aan
gehouden, verdacht van wapensmok
kelarij. Hij bevond zich aldaar met
een auto, waarin dertig repeteer-
pistolen werden gevonden.
Eenigen tijd geleden ontving een Inwo
ner van Amersfoort bericht van een Am
sterdammer, waarbij deze een groote partij
revolvers te koop aanbood. Zoo noodig kon
hij er wel drieduizend leveren. Dezer dagen
werd dc Amersfoortcr door den Amsterdam
mer opgebeld met het verzoek, naar Amster
dam ie komen om de transactie aan te
gaan.
Donderdagmorgen verscheen de Amster
dammer plotseling met een auto in Amers
foort. Door derden werd de politie in het
geval gemengd. Deze hield den Amsterdam
mer aan, doch liet hem later weer vrij. Hij
werd echter geschaduwd door een recher
cheur, die weldra een auto ontdekte, waar
in zich dertig repeteer-pistolen bevonden.
De twee personen, die bij de auto behoor
den, hadden inmiddels de vlucht genomen.
Eén hunner, genoemde D. uit Den Haag,
is later aangehouden. Dc Amsterdammer
is echter ontkomen. D. heeft hekend, dat
de auto, waarin de revolvers werden ge
vonden, zijn eigendom is. Tegen hem is
proces-verbaal opgemaakt wegens overtre
ding yan de wapenwet»
Ex-drukkerijchef
veroordeeld
Bedroog zoowol werkgevers els
werknemers.
De Amsterdamsche rechtbank veroordeeld
de den ex-bedrijfsleider van 'n groote druk-"
kerij te Hilversum wegens verduistering totit
een gevangenisstraf van zes maanden on-c
der aftrek van voorarrest.
Zijn vrouw die terecht heeft géstaan we
gens het wegmaken van bewijsstukken,
werd vrijgesproken.
Het O.M. had tegen den ex-bedrijfsleider,
die zoowel zijn werkgevers als zijn medear
beiders had bedrogen, een straf van één
jaar en acht maanden gevorderd. Ten op
zichte van de vrouw had de officier vrij
spraak geëischt. 6
►1
I
VREESELIJK ONGELUK OP BAAN
VAK DEN HAAG—ROTTERDAM
HOFPLEIN.
Donderdagavond Is de 38-jarige
werklooze P. Akerboom, wonende te
Leidschendam, op het baanvak van.
de lijn Den HaagRotterdam Hof
plein, bij Leidschendam, door den
electrischen trein, die om 10.45 uur
uit Den Haag vertrekt, gegrepen.
Hij kwam midden tusschen de rails
terecht en toen de trein tot stil
stand was gebracht, bleek, dat zijn
beide beenen waren verbrijzeld.
Het slachtoffer werd direct vervoerd naar^
St. Antonius Hove te Voorburg, waar men 'J
direct is overgegaan tot het afzetten bo
ven de knie van heide beenen.
Op de plek waar het ongeval plaats had,
bevindt zich een trap, welke toegang geeft
tot het terrein van de Coöperative Groenn
teveiling, zoodat het vermoeden bestaat,
dat de man, om welke redenen dan ook;
zich naar dit terrein heeft willen hege
ven. Een raadsel is, dat de man den trein
niet heeft hooren aankomen, daar deze de
groote ijzeren brug over de Vliet moet
passeeren, wat uit den aard nogal lawaai
veroorzaakt.
Het treinverkeer ondervond 15 minuten
vertraging.
Donderdagnacht toen de laatste treinen
nog moesten binnenkomen, ontstond kort
sluiting in de bovenleiding van het baan
vak Den HaagRotterdam Hofplein, zoo
dat verschillende treinen plotseling op het
baanvak bleven staan.
Omstreeks half twee was de storing we
der opgeheven.
ss
JUtMeütk
Dames Koen en Doorgeest naar
Duitschland
Sterke tegenstandsters te Bad
Nauheim en München.
De Nederlandsche dames-athleten mej.
Fanny Koen en mej. Doorgeest zullen deel
nemen aan internationale wedr' ijden, wel
ke op 29 Juni te Bad Nauheim en op 3
Juli te München worden gehouden.
Mej. Doorgeest komt uit op S0 meter
horden, waar zij tegenover zich zal vinden
de Olympische kampioene mej. Valla
(Italië), verder mej. Testoni (Italië), mej.
Jeffrey (Engeland) en de beste Duitsche
hordenloopsters.
Mej. Koen zal deelnemen aan de 100- en
200-meter hardloopen. Wie li aar tegen
standsters zullen zijn is nog niet bekend.
Het nummer hoogspringen is uitstekend
bezet. De drie eersten ..de Olympische
Spelen: mej. Csak (HoJ.^affje), mej. Odani
(Engeland) en mej. Kaï^i (Kiel) zullen
starten, terwijl ook de. DTiilsche springster
Dora Rat jen, op het oogenblik werdeldre-
cordlioudster, in dit nummer zal uitkom®
