OnbcwOQCn temidden der golven
De „Karimata" weer aan
den arbeid
DAGBLAD VOOR HOLLANDS NOORDERKWARTIER
Naar het einde van
een legende
Groot spoorweg
ongeluk in Amerika
Franco bombardeert
alleen militaire objecten
Laan. Schagen, Tel. 20.
MAANDAG 20 JUNI 1938. 81e Jaargang. No. 10600.
Uitgave- tfet N.V. Uitg.-Mif. „Hollonife Noorderkwartier"
Sedert den nacht van Vrijdag op
Zaterdag zooals reeds gemeld
werd, heeft de reusachtige tin
baggermolen „Karimata" zijn werk
zaamheden boven het „Lutine":wrak
hervat, nadat deze ruim drie dagen
onderbroken waren tengevolge van
den storm van de vorige week.
Het is deze storm, die de Terschellingers
Idwars zit, of^ beter gezegd het feit, dat de
„Karimata" ih de onmiddellijke nabijheid
der beruchte Sohellinger gronden, waartegen
bij slecht weer naar de meening der Schel-
Jingers slechts hun eigen reddingbooten
bestand zijn zonder eenige moeilijkheid
den storm heeft weerstaan en zelfs nauwe
lijks in beweging kwam toen de zee de gol
ven hoog over de pontons joeg en de storm
met windsterkte 8 tegen de hoogoprijzende
metalen constructies blies.
Saevis tranquilis in undi, onbewogen te
midden der golven lag de „Karimata", ook
gedurende den storm; en' bij het bezoek dat
wij aan boord brachten nu de molen het
baggerwerk heeft hervat, is ons gebleken
dat de mededeelingen van de vorige week,
dat de „Karimata" naar dieper water zou
zijn gesleept, omdat dc leiders van het werk
de heeren van de Bil li ton Maatschappij, het
niet durfden wagen bij stormweer zoo dicht
bij de gronden te blijven, berusten op de
fantasie der Schcllingers, die het maar
moeilijk kunnen verkroppen dat de molen
alles trotseert, waarvoor tot nu toe ieder-
'een moest wijken.
De „Karimata" is de geheele week niet
van zijn plaats weg geweest De vier sleep-
booten van Doekscn, die in de onmiddellijke
nabijheid liggen om hulp te verleenen, wan
neer dat noodig is, hebben tot nog toe wer
keloos gelegen, en de trossen, waaraan de
„Karimata" met een aantal 2-, 3- en 5-tons
ankers verankerd ligt, zijn nog geen moment
los geweest. Wel heeft men tijdens den storm
een anker verspeeld, maar dat heeft men al
weer opgevischt, en zijn twee boeien losge
slagen en op drift gegaan naar de Friesche
kust, vanwaar men reeds bericht heeft ont
vangen, dat ze .eerlijk teruggezonden worden.
En de andere moeilijkheid, waarover de
Scliellingers meestal hoog opgeven, n.1. dat
de zee elke gemaakte geul terstond weer
dichtslibt als men het werk maar even on
derbreekt? Op 12 meter diepte baggerde de
„Karimata" toen verleden week het werk
werd stopgezet en op 12 meter diepte heeft
men Vrijdagnacht het baggeren hervat.
De eenige reden, waarom men tijdens den
storm niet is blijven baggeren, ligt hierin,
dat wanneer de emmerladder 12 meter onder
den molen uitsteekt en vastgewerkt is in den
zeebodem, elke nog zoo geringe beweging
van den molen als gevolg van de deining een
zoodanige torsie kan veroorzaken, dat men
den emmerladder niet noodeloos daaraan
wil blootstellen.
Het werk aan boord.
Hoe gering echter de invloed van deining
en golfslag op den geheelen molen is, heb
ben we nogmaals tijdens een onzer laatste
bezoeken aan boord kunnen merken. On
danks het toen reeds weer fraaie weer zette
de deining nog door en danste de sleepboot,
die ons bracht, lustig op de golven. Zoodra
we echter voet aan boord van de „Karimata''
zetten, was het, alsof we den vasten wal be
treden hadden, en wanneer men even rond
ziet in het inwendige van den reus, werkt
alles ertoe mede, om dezen indruk te ver
sterken.
.Want beneden, in het machinegedeelte,
ziet alles eruit als in een groote fabriek,
met keurig onderhouden, breede loopgan
gen tusschen de machines; die links en
rechts staan opgesteld.
Nog sterker wordt die indruk', wanneer
men komt in de electrische centrale, een
groote ruimte, waar naast elkaar de van
roode en groene controlelampen voorziene
transformatorkasten. zich rijen, en waar 2
krachtige Heemaf-dynamo's alle electrische
'energie opwekken, die voor het in beweging
brengen der machtige machinerie en voor
de verlichting aan boord noodig is. Zij
worden in beweging gebracht door twee
dieselmotoren, die met olie worden gevoed.
Voor het eerst sedert de molen aan het werk
is, zal Woenisdag a.s. de olie-voorraad van
de „Karimata" worden aangevuld. Een tank
boot van de B.P.M. zal tachtig ton oliè
brengen, waarmee men weer twee a drie
weken voort kan.
Het zijn in de eerste plaats deze machi
nes, die tijdens het werk voortdurend ge
controleerd worden, terwijl het. tweede
punt, waar zich de aandacht concentreert,
de stortplaats is, waar de naar boven ge
komen baggerbakken hun lading storten.
Her ,en der 'verspreid wp-nclt aan boord, van
de „Karimata" gewerkt, waar men rustig
een uur kan rondloopen, zonder iemand,
die men zoekt, te vinden. Vandaar dan ook,
dat de leiding van het werk besloten heeft,
een luidsprekerinstallatie met versterkers
aan te leggen. Zaterdagmiddag is men
hiermee gereed gekomen, zoodat men thans
van één centraal punt uit met behulp van
vijf zware luidsprekers iedereen aan boord
kan bereiken.
Rustig en zeker gaan de menschen
aan boord hun gang, zekerheid, on
aandoenlijke zelfverzekerdheid is de
suggestie, die van de werkende „Ka
rimata" uitgaat. Onafgebroken
draaien de machines en brengen de
met zand en schelpen gevulde bak
ken die Zaterdag voor de eerste
maal ook klei bevatten omhoog.
Dreunend, knarsend en piepend rolt
de emmerladder over raderen en
assen naar boven, tot zij, bij de stort
plaats gekomen, kantelen en hun
inhoud prijsgeven, terwijl machtige
waterstralen als van een waterka
non ervoor zorgen, dat het opge
baggerde zand snel langs den draai-
enden zeeftrommel vloeit, om brui
send als een waterval in twee breede
goten terecht te komen, vanwaar
het door de stort gaat, die ver
achter de „Karimata" uitsteekt, weer
in zee terecht komt.
Elk" voorwerp echter, hoe klein ook, dat
opgebaggerd wordt, wordt voor den zeef
trommel opgevangen en tegengehouden. Het
zijn tot nog toe in overweldigende hoeveel
heid schelpen, met af en toe stukken wrak
hout of stukken ijzer, hetzij van de „Luti-
ne" zelf, hetzij van den „toren van Seckers"
afkomstig. De gevonden koperen spijkers en
klinknagels bewijzen wel, dat niets aan het
scherpziend oog der arbeiders, die met het
toezicht zijn belast, ontsnapt.
Naar het einde eener legende.
De resten van den toren van Beckersl
Zij vormen een recente herinnering aan alle
vorige, nooit-geslaagde pogingen tot berging
van het „Lutine"-goud, Is het werk van de
„Karimata" een zooveelste poging, die men
aan deze reeds kan toevoegen? Stellig niet.
Alle vorige pogingen waren opgezet als
avontuur of berustten op fantasterij. En de
enkele maal, dat dit niet het geval was, wa
ren dc technische hulpmiddelen waarover
men beschikte, verreweg onvoldoende om
het hoofd te bieden aan de moeilijkheden,
waarmee de Schellinger gronden tot nog
toe elke poging, om hun prooi te ontrukken,
afsloegen. Maar ditmaal is het ernst.
De „Karimata" is op het gebied van bag
germachines de grootste en machtigste ter
wereld, de organisatie is in handen van
een maatschappij met een wereldreputatie
en de technische opzet is van een weten
schappelijke nauwgezetheid, welke elk avon
tuur uitsluit.
Onaandoenlijk en meedoogenloos
zet de „Karimata" zijn werk voort
als de tanden, van een moloch drin
gen de baggerbakken steeds dieper
in den zeebodem. Deze molen maalt
langzaam maar zeker.
Zooals men weet ligt het in de bedoeling,
rondom de plaats waar een roode boei de
ligging van het „Lutine"goud aangeeft, den
zeebodem uit te baggeren over een breedte
van 100 meter en een lengte van 100 meter
Aan de trossen, waarmede de „Karimata"
verankerd is, schuift de molen zich zelf over
de geheele breedte van 100 meter voort. Zoo
als de ploeg over een akker gaat en voor
naast voor snijdt, zoo graaft de „Karimata"
de eene geul naast de andere, telkens dieper
komend, zoodat het geheele terrein, waar
zich resten of wrakstukken van de „Luti-
ne" kunnen bevinden, systematisch wordt
afgezocht. Wrakstukken, stukken ijzer, gra
niet, en zelfs betonblokken, worden door de
bakken onder water aan stukken gehakt en
door den emmerladder naar boven gebracht.
Op het oogenblik is men over de volle
breedte van 100 meter reeds 25 meter ge
vorderd, terwijl'men Zondag reeds ruim 16
meter diep zat. Het zal misschien nog twee
of drie weken duren voor men tot het mid
den is genaderd van de kuil, die men on-
dei; het wateroppervlak graaft,
Het staat wel vast, dat de „Kari
mata" alles naar boven zal brengen,
wat zich in het af te baggeren ge
bied op den zeebodem bevindt, ook
het „Lutine"-goud, wanneer dat er
inderdaad is.
Want mocht de „Karimata"zijn doel
niet bereiken, dan mag men aannemen dat
óf de goudschat nooit aanwezig is geweest
of op een legende berust, óf dat hij voor
goed uit het menschelijke bereik is verdwe
nen. Daarom zal de „Karimata", hoe ook
het resultaat van het werk zal zijn, voor
goed een einde maken aan de meer dan een
eeuw oude „Lutine"-legende, zooals die op
Terschelling leeft en waarvan Terschelling
zoo dikwijls heeft geleefd als een nieuwe
bergingsexpeditie leven en vertier op het
eiland bracht.
De Schellingers beseffen dit thans cn in
hun hart zullen velen er om treuren. Maar
de „Karimata" dwingt dezen mannen, die
de gevaren van het Wad zoo goed kennen,
respect af, zooals het gevaarte log en on
bewogen zijn werk voortzet, ergens tusschen
de blanke duinenrij van Vlieland en de
schuimkoppen van de branding op de
Sohellihger gronden, des daags zoowel als
des nachts, als de stralen van de trouwe
brandaris hoog tegen den hemel er over
heen wieken.
Scherpschutters ioplaats van
snelschutters
Nieuwe maatregel in het Brit-
sche leger.
„Daily Telegraph and Moming Post" be
richt, dat de legerautoriteiten hebben be
sloten, dat van elk bataljon van het Brit-
sche leger 72 man moeten worden opgeleid
tot scherpschutter, in tegenstelling met de
opleiding in snelvuur, welke tegenwoordig
in zwang is.
Door het invoeren van nieuwe schijven,
welke meer beantwoorden aan de werkelijk
heid van het slagveld in een modernen
oorlog zullen ook de overige manschappen
tot betere schutters worden opgeleid.
De Olympian Express rijdt in de
rivier. Vele dooden en gewon-
den.
Wolkbreuk spoelde de brug weg
Nabij Saugus, ten Oosten van Miles City
(Montana) is de „Olympian Express" in de
rivier gereden. Volgens de laatste berichten
zijn er 28 dooden.
65 personen zijn gewond overgebracht
naar het ziekenhuis van Miles City. Waar
schijnlijk zijn de slachtoffers verdronken.
Volgens een hooge ambtenaar der spoor
wegen zijn de locomotief, de bagagewagen,
het postrijtuig en twee slaapwagens van de
brug gestort. De trein bestond uit 12 rijtui
gen. Tengevolge van een wolkbreuk moeten
gedeelten der brug zijn weggespoeld.
Omtrent de treinramp bij Saugusanont
wordt nog gemeld, dat de zware regens het
reddingwerk bemoeilijken. Volgens de eer
ste berichten is het ongeluk veroorzaakt
doordat liet water van de sterk gezwollen
rivier Custer een peiler van de metalen
spoorbrug heeft ondermijnd, tengevolge
waarvan het middenstuk der brug is inge
stort. De spoorlijn passeert de rivier na 'n
lange ltocht, hetgeen verklaart, dat de ma
chinist de vernielde brug niet heeft kunnen
zien. De trein had Vrijdagavond Chicago
verlaten en zou hedenochtend te Tacarna
hebben moeten aankomen.
Dit nummer bevat 8 pagina's
S.O.S. Schiphol
Actie neemt nationaal karakter
aan.
Het comité S.O.S.-Schiphol deelt ons me
de, dat de actie tot het behoud van de bur
gerluchthaven Schiphol allengs grootere
vormen begint aan te nemen.
Het feit, dat verscheidene gemeentebestu
ren en particulieren zich belangrijke fi-
nancieele offers getroost hebben om recht
streeks door de lucht met Amsterdam en
Rotterdam verbonden te worden, leidt er
toe, dat ook in de provincie binnen enkele
dagen süb-comite's zullen worden opgericht.
Reeds is uit enkele steden toegezegd, dat
op den dag van de groote demonstratie van
Schiphol, namelijk 2 Juli a.s., deputaties
uit de provincies per vliegtuig naar Amster
dam zullen komen om op deze wijze te de-
monstreeren dpgroote ongerustheid en on
tevredenheid. Duidelijk neemt thans de aan
vankelijk lokaal gerichte actie te Amster
dam een nationaal karakter aan.
Motorrijwiel botst
tegen auto
Auto met militaire politie ge
ramd.
Zaterdagochtend is op het kruispunt de
Klomp op den rijksweg Arnihem'Utrecht
een ernstig verkeersongeluk gebeurd;
De motorrijder B. uit Lunteren naderde
het kruispunt en verleende geen voorang
aan een uit de richting Utrecht komende
auto, waarin manschappen der militaire
politie zaten. Het gevolg was, dat de beide
voertuigen met een harden klap tegen el
kaar botsten. De motorrijder werd door de
botsing ernstig gewond. Met een dulbbelen
beenbreuk en een zware hoofdwonde is hij
in bewusteloozen toestand naar een zieken
huis te Utrecht vervoerd. Het motorrijwiel
werd zwaar gehavend.
Na de botsing sloeg de auto tegen een
paal en daarna tegen een wegwijzer, waar
door deze wagen eveneens zwaar bescha
digd werd. De inzittenden hiervan kwamen
echter met den schrik vrij
SPANJE
Overgave of totale overwinning.
Regeeringstroepen moreel onge
schokt. - De dagelijksche bom
bardementen.
De rechtsche vliegtuigen bombar
deerden geen duimbreed gronds,
welke geen militair objectief vormt,
zeide de rechtsche minister in Span
je in een redevoering te Burgos.
Voor ons kan geen andere afloop bestaan
dan de overwinning, geen andere" oplossing
dan overgave of totale overwinning, zeide
spr.
De minister zeide tenslotte over de „pira
tenschepen": Onze soldaten ter zee of in de
lucht zullen deze piratenschepen op klaar
lichten dag, waar zij ze ook ontmoeten,
vernietigen.
De eerste minister der linksche regeering
Negrin hield Zaterdag een radiorede. I-Iij
deelde mede, dat het moreel der troepen en
van het land achter het front uitstekend is.
Als voorbeeld haalde spr. de hardnekkigheid
aan, waarmede de drie en veertigste divisie
zich verdedigd heeft, welke divisie» weer in
het regeeringsleger is ingelijfd. „Dit bewijst
de wereld, achter wie het Spaansche volk
staat".
Negrin noemde vervolgens de redenen
yoor den verbeten weerstand der regeerings
troepen op: „Wij strijden voor de onafhan
kelijkheid van Spanje, voor zijn onaantast
baarheid, voor een democratische volksrepu
bliek, opdat de grond aan hem zij, die hem
bewerkt, voor de ontwikkeling van een na
tionale industrie, voor den wederopbouw van
een vrij en welvarend Spanje".
Negrin wees er nog op, dat dank zij de
groote productie der regeeringsmdustrie, 't
leger over voldoende voorraden en materiaal
beschikt.
Werkverschaffing in het recht
sche Spanje.
De autoriteiten van de provincie Saragossa
hebben besloten de werkloozen uit de pro
vincie te werk te stellen bij het binnenhalen
van de oogst in de gebieden, welke onlangs
door de rechtsche troepen op de regeering
zijn veroverd. De mannen zullen het gewo
ne loon en normale werktijden krijgen, doch
zij mogen niet weigeren.
In de meeste dorpen is de bevolking
door de regeeringstroepen weggevoerd voor
de komst van de troepen van Franco, zoo
dat men hier een groot aantal werkkrachten
tekort komt.
De krijgsverrichtingen.
de fronten geen nieuws. Hier en daar
wordt hevig gevochten, doch geen der beide
partijen wist terreinwinst van eenige betee-
kenis te behalen.
Het bombardeeren van steden ging onver
minderd door. Barcelona werd tot tweemaal
toe door bombardementsvliegtuigen be
stookt, waardoor weer tientallen non-com
battanten het leyen lieten*
DB BILT SEINTi
Verwachting: Matige tijdelijk
zwakke Westelijke wind,
gedeeltelijk bewolkt, waar
schijnlijk droog, des och
tends koeler, later zelfde
temperatuur.
Verdere vooruitzichten* Geleide
lijk iets warmer.
Laat de%Kamer een
woordje meespreken!
Vragen van den heer Van den
den Tempel over het Centrale
Vliegveld.
Het Tweede Kamerlid Van den Tempel
heeft aan de ministers van waterstaat en
defensie de volgende vragen gesteld.
1. Is de regeering bereid mede te dee-
len, nu zij in beginsel heeft besloten de
stichting te bevorderen van een centraal
luchtvaartterrein, of zij reeds voor de naa&*
te toekomst maatregelen t£r uitvoering van
haar voornemen in overweging heeft geno
men?
2. Wil de regeering toezeggen, dat geener
lei maatregelen worden genomen, welke
direct of indirect een nadere beslissing ter
zake van den wetgever rechtskracht kun
nen verleenen, vooral eer de Kamer, eventu
eel bij behandeling van desbetreffende voor
stellen der regeering, in de gelegenheid ia
geweest van haar oordeel over de voorne
mens der regeering te doen blijken?
Congres van moderne
middenstanders
Twee resoluties aangenomen.
Zondagochtend hield de moderne socialis
tisch georiënteerde middenstandsbond een
propagandistisch demonstratief congres,
waar als sprekers optraden de Tweede Ka
merleden W. Drees en Ir. H. Vos.
Er waren ook belangen-groepen buiten den
bond hierbij tegenwoordig.
Zoowel de heer Drees als de heer Vos ver
dedigden de middenstandsbelangen, gezien
in het kader van het Plan van den Arbeid.
I-Iet congres nam twee resoluties aan. In de
eerste wordt aangedrongen op sociale voor
zieningen wat de ouderdomszorg betreft,
aangevuld met staatspensionneering uit
te breiden over de kleine zelfstandigen, voor
zoover noodig in met hun omstandigheden
rekening houdende gewijzigde vormen.
In het tweede dringt het congres er bij de
regeering op aan, ten spoedigste over te
gaan tot krachtiger bestrijding van de werk
loosheid, zoodanig dat de koopkracht van de
massa hersteld en daarmede de bestaans
mogelijkheid van den middenstand wordt
verbeterd.
Amsterdamsche taxi's
rijden weer
Groote bedrijvigheid door ver
laagd tarief.
Zaterdagmorgen is het blokband-taxibe-
drijf in de hoofdstad in vollen omvang her
vat. Alle standplaatsen in de stad werden
weer door de blokbandwagens bezet.
Naar van de zijde der taxi-centrale werd
medegedeeld, was het Zaterdagmorgen reeds
zeer druk. Vermoedelijk houdt dit verband
met het feit, dat thans ook het verlaagde
tarief voor korte ritten in werking is getre
den.
Monopolieheffing aardappelen
niet verhoogd
Voorloopig uitgesteld.
Van bevoegde zijde vernemen wij, dat de
minister van Economische Zaken op grond
van de huidige aardappelpositie heeft be
sloten, de verhooging van de monopolie
heffing op den invoer van aardappelen eerst
te doen ingaan op 27 Juni 1938.
