zoo
«iet
paar
Een dag van verschrikking
in Sjanghai
)ok bij de
n indrijkskundige
Ie gepubliceerde
lijst in strijd
t de Grondwet?
men
DAGBLAD VOOR HOLLAND^ NOORDERKWARTIER
Hoe
de werkloozen
te helpen?
Vlootschouw
te Scheveningen
Weerbericht
DAG 8 JULI 1938. 81e Jaargang. No. 10618.
r<kt W.V.^Uitg.-^Ay yftoHowd* Hoordcrkwortier"
Bc
Cathai
daal)
Petrom
enriecr
Dudkarsi
veer, Edii
lar Nibbij
uijse en
naar Bi
Klaasje
iusstr.
naar
iel»
il
zoos
us Prooi
oud 21 ji
oud 29
ekkcr,
ïan.
Timmoi
chigonoo
Kard
wed uwi
O
De Spellingscommissie geïnstal
leerd.
DE MALIES EN TE WINKEL HEBBEN
HET LAATSTE W00RD1
iid 60 j Minister van Onderwijs, Kunsten' en
n der 1 ischappen, prof. dr. J. R. Slotemaker
uïne heeft heden de ingestelde Spel-
omraissie geïnstalleerd,
jinistcr zette in zijn installatierede de
iiteen, welke aan de Spellingscommis-
opgedragen cn zeide hierbij o.m. h°t
ide:
Ten eerste, zeide hij, heeft de re-
ING.
tl'e
'wou de
en. P.
lie Krui,1
peering besloten geen wijziging van
Sm rincipieelon aard aan te brengen
n de voorgeschreven examenspel-
'S Van_tn?> voorzoover deze betrekking
°Anna jlec^ woordbeeld, zij is inte-
21;] wndeel voornemens deze schrijf-
Leijen ijze in de van haar uitgaande stuk-
is■loh{ ,n over te nemen. Echter staat zij
aarbij voor enkele vragen, die te-
'GOWA )ren beantwoord moeten wezen.
-4 JUI
1 November 1934 verscheen een nota
den minister van Onderwijs, Kunsten
doe Wetenschappen om aan te geven, op
i'sula A e wijze de regels inzake e, o en sch
Schuit; en worden verstaan en loegepast. De
ei g rijst, of deze nota met zich brengt de
vai icheliikheid van redactiewijziging in de
F.lisal Is 1, 2 en 3 van de Koninklijke Beslui-
roothiij inzake de schrijfwijze der taal.
A. Dek
och ter Ten tweede is er een boekwerk
Wilheli verschenen, houdende een lijst der
en A. 1 aardrijkskundige namen van Neder-
afje 1 ,and' aan weIke lijst de regeering ze
kere erkenning heeft verleend door
ttbsidieering. De vraag rijst, of de
bevoegdheid bestaat hetzij bij Ko
ninklijk Besluit hetzij zelfs bij mi-
nUterieele beschikking de in deze
lijst voorkomende schrijfwijze der
aardrijkskundige namen over te ne
men en voor te schrijven, hoewel de
Grondwet en eenige andere wetten
een andere schrijfwijze kennen en
wellicht voorschrijven. Deze juridi
sche vraag vergt een antwoord.
Indien de vraag beantwoord wordt in de-
zin, dat de schrijfwijze der aardrijkskun-
j n[a;Se namen, die in deze lijst gevolgd is, kan
apuDiworden overgenomen en voorgeschreven
door do regeering, dan vraagt een taalkun
dig onderwerp de aandacht. In deze lijst
Ien te worden e, o en sch anders behan-
K M. ire{d ('an rie zoo straks bedoelde spelling-re
N.aFg1s- eenheid van beleid te dezer zake is
ste'ii. P!ll,sschon onvermijdelijk. De vraag is, hoe
mot Gr ,e handelen ware.
bericht1. Eer de regeering het nieuwe woordbeeld
reden toverneemt behoeft zij een antwoord op deze
ff*»
De bastaardwoorden.
'Voorts rijst een vraagstuk, dat reeds eer-
Ir de aandacht had, namelijk dit: hoe de
Jptaardwoorden en de samengestelde
kwam- omden moeten' worden geschreven. Het
20 toe®Preekt wel van zelf, dat op dit terrein
is. Algauw overleg met België onmisbaar is.
Buis (c
ierschfj Nederland en België moeten
4e lijn trekken!
12e, 1* Einde]yk doef zich een vraagstuk van
1 18e^?ehoei anderen aard voor. De regeering
560 i b€sloten met betrekking tot geslacht
en. I 6n voornaamwoordelijke aanduiding de
oderdi? "hrijfwijze van de Vries en te Winkel te
word« handhhve» of te herstellen.
deod dit ten eersfe, omdat naar haar
meel in deze schrijfwijze belangrijke ele-
'enten invloed oefenen, die niet kunnen'
rwaarloosd worden. Ten tweede omdat.
*e een'J?er tijd wijziging zal
orrion aangebracht, voorshands zekerheid
[rj^'paar is. Ten derde niet het, minste,
-Tim ,ederianfi on België ter zake één
hjn moeten trekken.
Prof. Dr. Slotemaker de Bruine
Minister van Onderw., K. en W.
Ik zinspeel daar echter op de mo
gelijkheid, dat op den duur zekere
wijzigingen vrij algemeen zullen
worden aanbevolen. Wel niemand
verdedigt, dat ook voor een verre
toekomst met de schrijfwijze de
Vries en te Winkel inzake geslacht
en voornaamwoord het laatste
woord zou zijn gesproken. Maar om
te voorkomen, dat hier min of meer
willekeurig gehandeld wordt, acht
de regeering het noodzakeliik te
beschikken over een instantie, die,
hetgeen op dit erf zich voltrekt, met
groote belangstelling volgt en te zij
ner tijd daaromtrent wenken geeft
of voorstellen doet.
Ook dan, gelijk wel van zelf spreekt, zal
een zeer nauw contact onmisbaar zijn met
hetgeen in België ter zake geschiedt. In
dien in de toekomst zekere wijziging zou
moeten worden overwogen, zou dat zeker
niet kunnen geschieden dan alleen in vol
ledige overeenstemming met België.
Waar wij allen bezield zijn met de har
telijke begeerte om eenheid en klaarheid aan
gaande de schrijfwijze der taal te bevorde
ren, de groote schatten ons daarin gegeven
te bewaren en ons voor alle verstarring te
hoeden, daa,r zie ik u met groot ver
trouwen aan den arbeid gaan, aldus besloot
de minister.
De rede van den minister werd beant
woord door den voorzitter der commissie,
dr. J. P. Fockema Andreae.
Duitschland heeft een voor
sprong door zijn gesneuveldenl
Arbeidsspreiding of prijsopdrij
ving
In een bijeenkomst van den werkloos-
heidsraad is gedebatteerd over het prae-
advies van den heer A. N. van Mill, ad
junct-directeur v. d. gemeentelijken dienst
voor Maatschappelijk Hulpbetoon te Rotter
dam, over het vraagstuk der blijvende
werkloosheid.
De heer van Dugteren, van het N.V.V.,
as het niet eens met de stelling, dat ver
korting van den arbeidstijd geen prikke
lende werking zou hebben tot verhooging
van de bedrijvigheid. Met name met het
prijsopdrijvend gevolg der verkorting van
den arbeidstijd mag rekening worden ge
houden.
Wat de bevolkingsaanvang betreft,
Amerika en het Ruhrgebied namen
voor 1914 veel van het overschot op.
Dit geschiedt thans niet meer. De
bevolkingsaanwas kan niet worden
opgenomen door de bedrijven, ten
zij er verkorting van arbeidsduur
kome.
Het prae-advies, dat overeenstemming ver
toont met het Plan van den Arbeid, biedt
volgens den heer Bouman, van het Nationaal
Arbeidssecretariaat, geen oplossing. Ook de
ze spr. pleitte voor verkorting van den ar
beidstijd.
Optimisme.
De heer M. de Vries, referendaris aan het
departement van Sociale Zaken, is getroffen
door de stelling van den prae-adviseur, dat
er geen blijvende werkloosheid behoeft te
zijn. Tegenover het hcerschende defaitisme
is dit een verheugend geluid. De maatschap
pij die blijvende werkloosheid aanvaardt, is
ten ondergang gedoemd. Daarentegen be
twist spr. de stelingen, dat de prijsval de
oergrond der werkloosheid is, cn dat inter
nationale samenwerking uitgesloten 'is. De
prijsval is een gevolg van een internationale
vertrouwens- en geestescrisis en van ide in
ternationale handelsbelemmeringen. Vrij
ruilverkeer sta voorop op elk program. Ge
noemde stellingen van den praeadviseur zijn
dan ook niet te aanvaarden.
Te weinig aandacht besteedde het
praeadvies, aldus spr., aan de ar
beidsspreiding. Deze is te bereiken
door straffere toepassing van de ar
beidswet, niet het minst bij over
heidslichamen, door verbindendver
klaringen der C.A.O., door bandels-
politieke en andere maatregelen. Of
fers zullen moeten worden gebracht
door ons volk, dat rijk genoeg is.
GROOT MARINE—DéFILé OP
DEN BOULEVARD.
Naar het Hsb. verneemt zal in
het kader der feestelijkheden, welke
worden georganiseerd ter viering
van het veertigjarig rep-eerine-siu-
bileum van H. M. de Koningin voor
de kust te Scheveningen een groote
vlootschouw worden gehouden door
de Koninklijke Marine, met mede
werking van den Marine-v liegdienst.
Aan deze vlootschouw zullen o.a.
deelnemen dé kruiser „Sumatra" en
de nieuwe flottielje-leider „Tromp."
Het initiatief tot deze vlootschouw gaat
uit van de Haagsche afdeeling van het Na
tionaal Jongeren Verbond, welke zich daar
toe in verbinding had gesteld met de
marine-autoriteiten.
Het is de bedoeling, dat deze vlootschouw
niet uitsluitend tot onze oorlogsmarine zal
worden beperkt, doch dat ook schepen van
de handelsmarine cn de visschersvloot eraan
zullen deelnemen. Daartoe is reeds con
tact gezocht met onze groote reederijen, die
echter nog geen beslissing hebben genomen.
Het ontmoet natuurlijk moeilijkheden een
aantal mailschepen voor dezen vlootschouw
ter beschikking te stellen.
Het programma van dezen mari
ne-dag zal voorts een groot défilé
op den Scheveningschen boulevard
omvatten. Hieraan zal worden deel
genomen door de Kon. Marine Ka
pel, de adelborsten, mariniers, ma
trozen, landingsdivisies, leerlingen
van opleidingsschepen, leerlingen
van Kweekscholen voor de Zeevaart,
de deelnemers aan het zeekamp
van het Nat. Jongeren Verbond en
andere.
Tenslotte wil bet comité, zulks in navol
ging van de bekende vlootrevuc's op de we
de van Spitshead van eenige oorlogsschepen
vuurwerk doen afsteken,
De verhouding tusschen het arbeidende
deel der bevolking en het slechts consu-
meerendé deel groeit in dier voege, dat het
eerstgenoemde deel percentsgewijze steeds
sterker is. aldus de heer Bongaerts, lid dei-
Tweede Kamer. De percentageverhouding,
dat Duitschland thans bereikt heeft, had
Nederland vijf jaar geleden bereikt.
Duitschland heeft een voorsprong
ten deze door zijn gesneuvelden.
Het gesignaleerde verschijnsel eischt
arbeidsspreiding met name tón
gunste van de intellectueele werk- -
loozen en verkorting van arbeids
tijden. Ook de mechanisatie dwingt
daartoe.
Wanneer wij niet hetere maatregelen ne
men dan het omringende buitenland, zul
len wij een blijvende werkloosheid houden
door het verschil in de bevolkingsstructuur
met de landen met. veel gesneuvelden, door
bet verlies van afzetgebieden in de eertijds
bloeiende industriedistricten rondom ons
jn door het steeds blijvende kleine aantal
arbeidsschuwen en zieken. Een zekere ar
beidsreserve (3 pet., d.i. 10.000) kan niet
als ongezonde toestand worden beschouwd.
Dr. C. Bakker, wnd. chef der afdeeling
Sociale en Economische statistiek' van het
Centraal Bureau van de Statistiek, meent,
dat een prijsregeling aan de grens met het
doel het binnenlandsche prijspeil te doen
stijgen tot gevaarlijke gevolgen, leidt. Om
het prijspeil van 1929 voor het daarop vol
gend jaar met 5% te verhoogen, zouden de
invoerrechten 40% moeten zijn verhoogd,
hetgeen thans na gelijke jaarlijksche ver
hoogingen invoerrechten van 400 pet. zou
hebben opgeleverd.
Antwoord van den prae-advi-
seur.
De beer van Mill, de prae-adviseur, zegt
dat de arbeidsspreiding alleen in verband
met de blijvende werkloosheid ter sprake
kwam en in dat verband is zij geen op
lossing, daar zij aan de Nederlandsche pro
ductiviteit een belangrijke procentueele ver
mindering toebrengt. Arbeidsspreiding im
mers kan moeilijk ongedaan worden ge
maakt.
De bevolkingsaanwas kon tot 1929
wel worden opgevangen, al was er
sinds 1918 geen arbeidsverkorting ge
weest. Daar lag het dus niet aan.
De prijsstijging, die spr. in zijn prae-ad
vies bedoelde, was niet direct een prijsstij
ging van eindproducten, maar van grond
stoffen, hetgeen de ondernemers prest een
grootere productie op stapel te zetten.
Werkt die stijging door in de eindproduc
ten, dan is de daarin gelegen koopkracht
vermindering intusschen al opgevangen
door de conjunctureele opleving.
De voorzitter van den Werkloosheidsraad,
de heer H. de Bordes, prees in den prae-
adviseur het optimisme en de evenwichtig
heid. Hu zeide te overwegen aan praeadvies
en debai uitvoerige bekendheid te geven.
Dit nummer bevat 8 pagina's
DB BILT SEINTt
Verwachting: Krachtige tot ma
tige Zuidoostelijke tot Zuid
westelijke wind, bewolking
toenemend tot betrokken,
niet regen- of onweersbuien*
later tijdelijk opklarend,
warmer des nachts, kouder
overdag.
Verdere vooruitzichten: Koel
weer.
Brandweerdemonstratie
werd een ramp
Tien dooden en talrqke xwaar
gewonden in Portugal,
Tijdens een brandweerdemonstratie te
Coimbra ter gelegenheid van de feesten ter
eere van de Heilige Koningin ïsabella van
Aragon, zijn tien personen om het leven ge
komen en talrijke levensgevaarlijk gewond.
Op het plein van de republiek was een
houten bouwwerk opgetrokken, dat een
huis van drie verdiepingen moest voorstel
len. Op de derde verdieping waren twaalf
gemeenteambtenaren en een kind van
twaalf jaar bijeen, terwijl het plein vol
nieuwsgierigen stond.
Het bouwwerk werd in brand gestoken
en de vlammen grepen zoo snel om zich
heen, dat de brandweer erdoor werd ver
rast. De figuranten op de derde verdieping
riepen om ladders en gek van angst spron
gen.zij omlaag. De slachtoffers werden, door
ambulance-auto's naar het ziekenhuis ge
bracht. Toen het vuur was gebluscht be
merkte men. dat nog twee personen in het
bouwsel verbrand waren.
De ramp ontstond, doordat het vuur te
vroeg ontstoken werd.
Scherpe protesten van Japansche zijde
Moordaanslagen in de interna
tionale nederzettingen. Japan
sche en internationale troepen
tegenover elkander. Een Chi-
neesch complot in de Fransche
nederzetting?
De verjaardag van de Chineesch-
Japansche vijandelijkheden in China
is een dag van vreschrikking in de
internationale nederzetting te Sjang
hai geworden. Er zijn niet minder
dan vijftien aanslagen gepleegd. De
Japansche troepen rnkten de neder
zetting binnen, maar werden door
Schotsche hooglanders gekeerd.
Den geheelen dag heeft de internationale
nederzetting onder scherpe militaire bewa
king gestaan. Sterke afdeelingen Russische
en Schotsche troepen patrouilleerden met
pantserwagens en tanks door de straten der
stad. Chineesche politie-agenten doorzoch
ten onder leiding van buitenlandsehe poli
tie de huizenblokken naar verdachte per
sonen. Duizenden Chineesche voetgangers
werden aan de grens van de internationale
nederzetting en de Fransche concessie op
wapens gefouilleerd. In de Fransche con
cessie werden de politieposten verdubbeld.
Japan protesteert.
De Japansche autoriteiten te Sjang
hai hebben bij de autoriteiten van
de internationale en de Fransche
concessie geprotesteerd naar aan
leiding van de bloedige incidenten,
die zich op den verjaardag van het
uitbreken der vijandelijkheden heb
ben voorgedaan. Zij hebben zich
voorbehouden, zoo noodig maatrege
len te nemen om herhaling van der
gelijke incidenten te voorkomen.
In een bericht uit Sjanghai wordt gezegd,
dat de jongste terroristische aanslagen wer
den beraamd door ongeveer duizend agen
ten van de Hankauregeering, die hun ope
ratiebasis hebben in de Fransche concessie
te Sjanghai. Hun vertegenwoordigers kwa
men enkele dagen geleden op een bepaalde
plaats bijeen, om de gepleegde geweldda
den voor te bereiden.
Verder wordt gemeld, dat de nieuwe re
geering der Chineesche republiek officiecle
nota's gezonden heeft aan den voorzitter
van den gemeenteraad der internationale
concessie en aan den Franschen consul-ge
neraal, waarin zij de aandacht van deze
heeren vestigt op het veelvuldig voorkomen
van terroristische bomaanslagen in de inter
nationale nederzetting en in de Fransche
nederzetting, welke aanslagen meestal ge
richt waren tegen personen, die met de nieu
we regeering in relatie stonden.
In de nota's spreekt de regeering haar
leedwezen erover uit, dat de autoriteiten van
de internationale nederzetting en van de
Fransche nederzetting in gebreke zijn geble
ven, dergelijke incidenten te voorkomen of
zelfs ook maar een van de aansiagplegers
te arresteeren, aldus de Msb. Zij verzoekt
haar daarom, de terroristische organisaties
te onderdrukken en in de toekomst een her
haling van zulke aanslagen te voorkomen.
Mtnubcnstilte,
In geheel Japan is gisteren ter gelegen
heid van den eersten verjaardag van het
begin der vijandelijkheden een minuut
stilte in acht genomen.
De keizer heeft door bemiddeling van
minister-president prins Konoje, een bood
schap gepubliceerd, waarin hij zijn voldoe
ning uitspreekt over de gelukkige wending
welke de toestand in China heeft genomen,
dank zij de dapperheid van de Japansche
soldaten.
Ook China heeft dit feit herdacht, dat
een jaar geleden de vijandelijkheden tus
schen Japan en China begonnen. In alle
niet door de Japanneezen bezette provin
ciën zijn betoogingen gehouden waarop de
nagedachtenis van de gevallenen geëerd
werd en het volk werd aangemaand het
verzet vol te houden. Te twaalf uur des
middags werden drie minuten stilte in acht
genomen.
Op ons kaartje is duidelijk te zien, welke
vorderingen de Japanners in dit eerste oor
logsjaar hebben gemaakt
De schuin gestreepte deelcn van het kaar
tje met Peking als centrum dus stellen de
gebieden voor, waarin de Japanners thans
heer en meester zijn.
Van de fronten
is weinig nieuws. Aan het Noordelijk front
zijn de Japanners tot den aanval overge
gaan, zonder veel resultaat. De Chineezen
zouden gasgranaten hebben gebruikt, welke
voorloopig onder de Chineezen zelf de mees
te slachtoffers hebben gemaakt. Ook ten
Zuiden van Sjansi vallen de Japanners
weer aan.
Een afdeeling Chineesche guerilla-lroepen
heeft gisterechtend een aanval gedaan op
de electrische centrale, die Peiping van
stroom voorziet en ongeveer 20 kilometer
buiten de stad ligt. De leidingen werden
vernield, zoodat, het geheel e verkeer in
Peiping gedurende verscheidene uren stil
stond. De aanvallers, die gewapend waren
met geweren en handgranaten, hebben 29
politie-agenten ontvoerd. Ongeveer on het
zelfde tijdstip werden de ijzerfabrieken bij
Loengjen met veldgeschut beschoten.
Maarschalk Tsjang Kai Sjek heeft een
radio-omroep tot het geheele land gericht,
waarin hij er op aandringt, dat de mobili
satie tot een zoo hoog mogelijken graad
wordt opgevoerd, opdat China de eindover
winning zal behalen.
In een officieel communiqué wordt me
degedeeld, dat de Japansche troen-en sedert
7 Juli van het vorig jaar op de Chineesche
troepen hebben buitgemaakt: 180.000 gewe
ren, 6600 lichte mitrailleurs, 2S00 zware
mitrailleurs, 218 zware kanonnen, 15 veeht-
wagens, 89 locomotieven, 8 pantsertreinen
en 2000 spoor wegwagons.
