;l Geloof, hoop en liefde
„Eén met mijn volk"
Een kaleidoscoop van volks
kracht en volkswaarde
Een Koningin
Haar Volk
DAGBLAD VOOR HOLLANDS NOORDERKWARTIER
Hordenrace met
lesvliegtuigen
Een grootsche nationale hulde
r« «I
Laan, Sch'agen, Tel. 20.
BNSDAG 7 SEPTEHBER 1938. 81e Jaargang. No. 10668
r <fer "N.V. Uitg.-Mif. „Hollands Noorderkwartier"
De nationale viering ingezet
met een plechtigen dienst in
de Nieuwe Kerk te Amster
dam.
ter colijn spreekt
^.denkingsrede uit.
Grootsch heelt gisteren Nederland
zijn Vorstin gehuldigdl In de steden,
op het platteland, overal is op
ondubbelzinnige wijze blijk gegeven
van zijn trouw aan het Oranjehuis,
overal is een blij feest gevierdl De
verslagen spreken van „duizendkop-
I pige menigten", „feestroes, die vaak
lot uitgelatenheid oversloeg", maar
ook van een wijdingsvolle stem-
I ming bij de Kerkdiensten, die over
het algemeen als inzet van den dag
van gisteren werden gehouden.
U alleen, U loven wij,
Ja wij loven U, o Heer,
I Want Uw gunst, zoo rijk van eer
I Is tot onze vreugd nabij,
I Dies vertelt men in ons land
I Al de wond'ren Uwer hand.
Kus sprak Ds. P. J. de .Tong in zijn ge
il tijdens den grooten herdenkingsdienst
Hare Majesteit en de verdere Ko-
plijke Familie bijgewoond, in de Nieuwe
rk tc Amsterdam. Dc predikant besloot
Thet eeuwenoude gebed voor het Ko-
iKlijk Huis:
„Geef Heer, dat onze Vorstin met
Haar raadgevers en dienaren het
volk wijselijk regeere en getrouw
beschermc. opdat Uw naam daar
door geëerd en het rijk van den
koning der koningen, Jezus Chris
tus moge worden bevorderd en
wij een gerust en stil leven mogen
leiden".
interieur van de kerk had een gron-
verandering ondergaan, er waren stoe-
plaats van banken en het gebouw was
Ioemen opgesierd. Zoo hingen op he-
atige afstanden corbeilles omlaag,
enen, die den dienst bijwoonden,
den een bonte mengeling van dames in
ge wandeltoiletten, en de heeren in
tstatig zwart en in kleurige unifor-
Want behalve de aanwezige liooge of-
n van land en zeemacht en de leden
et diplomatieke corps, hadden ook de
te burgerlijke autoriteiten, die daartoe
hun ambt gerechtigd zijn, zich in den
sie-uniform„ welke zij uit hoofde van
functie mogen dragen, gestoken.
Omringd door Haar
dienaren.
trouwste
Hulde en gelukwenschen.
De voorzitters der beide Kamers der Sta
ten Generaal kregen vervolgens gelegenheid
adressen van dank en hulde te overreiken.
Als oudste commissaris der Koningin
sprak die van Friesland, Mr. P. A. V. baron
Ilarinxsma tóe Sloten.
Een indrukwekkende rede van
Dr. Colijn.
Onder diepe stilte sprak de minister van
Staat, Dr. H. Colijn de herdenkingsrede uit.
Was 189S, aldus de minister-president,
een jaar, waarin de vredesklankcn over-
heerschend waren, 1938 geeft ons een we
reld te zien, die vervuld is van oorlogsru
moer, en oorlogsvrees.
Ongetwijfeld, ook tegen het einde der 19e
eeuw waren er allerlei moeilijkheden in de
wereld, maar als we in een vergelijking tre
den tusschen den algemeenen wereldtoe-
stand in 1S98 en dien van het jaar 1938, dan
kan men de kleuren op zijn palet voor 1898
bijna niet licht genoeg en op dat voor 1938
nauwelijks donker genoeg nemen om de te
genstellingen naar waarde te doen uitko
men.
In breede trekken behandelde Dr. Colijn
de geschiedenis van ons land, in de wereld
geschiedenis, in' de afgeloopen veertig jaar.
Alleen de werkelijk constiutioneele mo
narchie heeft den stormloop op het parle
mentaire systeem ten volle kunnen weer
staan, aldus Dr. Colijn. Over de geestelijke
gesteldheid, van heden, vergeleken bij 40
jaar geleden, was spr. minder tevreden;
de traditie hield toen ten minste nog veel
staande, dat thans zonder bedenken ter zij-
'de wordt gesteld.
Als de minister-president enkele feiten
uit de regecringsperiode heeft aangehaald,
waarbij Koningin Wilhelmina zeer op den
voorgrond is getreden, o.a. het overbrengen
van Paul Kruger en de donkere vier jaren
van den wereldoorlog, komt hij tot de con
clusie, dat
bevoegde beoordeelaars in het bui
tenland, kennende de moeilijkheden
waarmede wij te worstelen hebben,
steeds met lof gewagen van de taaie
vasthoudendheid van ons volk in
dagen van tegenspoed en zijn ge
zond inzicht in de middelen om aan
dien tegenspoed het hoofd te bie
den, prijzen. Er is dan ook geen
twijfel mogelijk over het antwoord
op de vraag of de eerbied .voor den
Neder!andschèn naam en de Neder-
landsche vlag door uwe Majesteit
chts van de plaats der Koningin, zat de
ster-president, dr. H. Colijn, en rechts
hem, alle n op de voorste rij, de overi-
fiden der regcering in ambtskleed ij. Op
ecde rij, achter den minister-presdient
plaats genomen de president van de
te Kamer der Stat en-Generaal, baron de
van Stecnwijk, terwijl naast hem op de
de rij, sommigen in uniform, sommi-
in landsdracht, de hier te lande aan-
fre Indische vorsten en hun vertcgen-
digers plaats hadden genomen.
waren er ongeveer 1800 personen
ezig.
Het Wilhelmus, in een der varia
ties, welke Piet van Egmond op het
Rfoote orgel speelt, ruisebt door de
t'uimte. als de 'Koningin, gevolgd
door de Prinses en den Prins door
de leden der commissie naar het po-
flium wordt geleid, terwijl allen
Zich van hun zetels hebben verhe
ven. Op de middelste stoel neemt de
Koningin .plaats, rechts van haar
Prinses Juliana en ter linkerzijde
Prins Bernhard, terwijl de leden
der hofhouding op de rijen stoelen
daarachter plaats nemen en bux--
gemeester de Vlugt en de leden der
commissie zich naar hun eigen
plaatsen begeven.
Dan zwijgt het orgel en zingt het
toonkunstkoor A-Cape!la twee cou
pletten van het Wilhelmus, het eer
ste en het veertiende: „Oorlof mijn
arme schapen".
het gebed verklonken is, klinkt door
kei'k het choraal uit cantate 192 van
an Sebastian Bach, op woorden van Ni-
laas Beets: „O, onvergeetbre stond". Plech-
en gedragen klinkt dc muziek van den
Bester, die onder leiding van prof. Wil-
6 Mengelberg wordt uitgevoerd, door het
frKgeboi'w, waar allen onder den indruk
van het plechtige moment, en zeer in
Sn.1, r ^0nc,er c,e onSetwijfeld niet velen, die
l0„ nioment. herinneren, waarop veertig
f, c'° jeugdige Vorstin tot Koning-
3 slex Nederlanden werd gekroond.
mettei'daad bevestigd is geworden,
aldus Dr. Colijn. Zoo ooit, dan is
hier het „Je Mainticndrai" in ver
vulling gegaan.
Voldoening
kan gekoesterd worden, vervolgde de rede-
naai', indien men den blik laat gaan over
den vooruitgang, die binnen het Koninklijk
volk waar te nemen is. Het sterftecijfer is
afgenomen, de bodemproductie is sterk ver
hoogd, op industrieel terrein is bewonde
renswaardige vooruitgang te bemerken. Aan
verbetering der verkeerswegen is 300 milli-
oon gulden besteed, de luchtvaart heeft zich
enorm ontwikkeld. Nederïandschc kunst en
wetenschap wordt door liet buitenland ge
ëerd, de dagbladpers staat; op een hoog peil.
De arbeidstoestanden, aldus dc minister,
zijn zeer verbeterd.
Aan het slot van zijn rede sprak Dr. Co
lijn een meer persoonlijk woord tot Hare
Majesteit..
Aan U wordt, zeide hij, naast ach
ting en eerbied, ook de liefde van
Uw-volk toegebracht. Het is zoo dui
delijk gebleken bij dc zware slagen
die U de laatste jaren hebben ge
troffen. Tweemaal moest do Konin
klijke grafkeldér té Delft worden ge
opend om een geliefde moeder en
een diep betreurden echtgenoot ten
grave te dragen. Het volk in al zijn
wegen heeft toen met meegeleefd
en me egel eden.
Ook heeft het, soms tot uitbundig
heid toe, zich met U verheugd" toen
'onze allerwege beminde Kroonprin
ses zich met Prins Bex-fihard in den
echt verbond. En het hart van vele
Nederlanders, in binnen- en buiten
land heeft getrild van blijdschap
toen Uwe kleindochter het levens
licht aanschouwde, besloot de mi
nister.'
Gebruik makend van' de woorden, die de
Apostel in een zijner brieven aaxx de ge
meente te Corinthe tot een bekende tekst
verbond, moge ik hier, mij -.wetend te spre-
kens namens het volk vaj^Jsedcrland, ten
slófte alles samenvatten fn 'de getuigenis
van ons onwrikbaar geloof in de heilzame
werking van het voortbestaan van dexi
band tusschen Nederland en Oranje in de
uiting onzer vuiïge hoop, dat de Almachti
ge God ook in dat opzicht Zijne gunst over
land en volk bestendige en in de verzeke
ring, met diepe overtuiging uitgesproken,
dat het volk van NeilerUmd ook in de toe
komst, U zal blijven omringen met zijn war
me liefde en zijn ongebroken' trouw'.
De dienst werd gesloten met het Onze
Vader en koorgezang,
Terwijl Henk Loohuys op het groote oi"-
gel Grand Coeur van GuiLmand ten gehoore
bracht, en alle aanwezigen zich veiTiieven,
verliet de Koninklijke Familie, uitgeleide
gedaan door de comissie voor de gedachte-
nisveriex'ing, het kerkgebouw om te voet
naar het paleis terug te keeren.
DE BILT SEINT:
Verwachting: Zwakke tot ma
tige Z.W. tot N.W. wind,
zwaar bewolkt tot beti'ok-
ken met waarschijnlijk e'eni-
gen regen, later opklax*end,
weinig verandering in tem
peratuur.
Verdere vooruitzichten: Weinig
verandering.
Groot-Nederland om
Oranje
De radio-reportage van den Na-
tionalen Feestdag naar Oost- en
West-Indië en Zuid-Afrika goed
geslaagd.
Bij de directie van de P.H.O.H.I. zijn ver
schillende telegrammen binnengekomen,
welke alle melding maken van een uitste
kende ontvangst der uitzendingen, die de
Nederlandsche kortegolfzenders ter gele
genheid van den Nationalen Feestdag te
hooren hebben gegeven.
Deze uitzendingen bestonden deels uit
eexx aansluiting op het door de gezamen
lijke Nederlandsche omroepen samengestel
de nationaal programma en ten dcelc uit
een door de Phohi verzorgd programma.
Overal ter wereld is op dezen hoogtij
dag de „Stem uit het Moederland" met
groot enthousiasme beluisterd. Zoowel in
Oost- als in West-Indië waren op de plei
nen luidsprekers aangebracht, waarvoor
talloozen zich verdrongen om niets van
de feestelijkheden in Holland te missen.
Voor de uitzending naar Oost- en West-
Indië en Zuid-Afrika waren naast de Pho-
hi-zenders tevens rijkskoi'tegolfzendcrs te
Kootwijk bij-geschakeld.
Luchtvaartfeest op Schiphol wèl-
geslaagd. - Twaalfhonderd rond
vluchten op één middag..
Meer dan 20.000 personen hebben gister
middag het Luchtfeest op Schiphol meege
maakt.
De demonstraties begonnen met een esca-
drillevlucht van vliegtuigen der Nationale
Luchtvaart school, waarna gezagvoerder
Schol te de nieuwe Lockheed Super Electra
van dc K.L.M. als een der snelste verkeers
vliegtuigen ter wereld demonstreerde. De
Koolhovenvlieger Th. Coppens, vloog met
een korte onderbreking eerst de nieuwe ver
kenner der Koolhoven fabriek F.K. 52 en la
ter de nieuwe jager-verkenner F.K. 56 voor,
waarbij vooral het. snel stijgvermogen en dc
groote wendbaarheid ondanks de snelheid,
opvielen.
Vex-volgens werd een hordenrace
met lesvliegtuigen der N.L.S, gede
monstreerd. Op het vliegveld waren
hoi'den gespannen, waarover de
vliegtuigen luchtig heenwipton, om
dan den grond te raken en vervol
gens dc volgende hindernis te ne
men.
Natuurlijk ontbrak de zweefvliegsport
niet op het programma-exx interessant was
ook een cstafellcrace voor spöx'tvliegtuigcn,
waarbij een samenwerking was georgani
seerd tusschen sportvliegers exi athlctcn,
die telkens vlaggetjes vaxx de ééne landen
de machine naar de andere op punt van
starten staande .machine brachten.
Ook de Fokkerproducten ontbraken niet
op het programma.
De Indische vorsten luistei'den het lucht
vaartfeest met hun hooge tegenwoordigheid
op. Niet minder dan 1200 rondvluchten wei'-
den in den loop van den middag gemaakt!
Honderdduizenden in de hoofdstad.
De groep Noord-Holland Noord
slaat een uitstekend figuur.
Om half één was dc plechtigheid in de
Nieuwe Kerk te Amsterdam afgeloopen.
Reeds lang voor den aanvang van den
dienst was het zeer druk in de hoofdstad,
tegen den tijd dat de dienst zou aanvan
gen trokken duizendexx zich bij den ingang
der kerk samen.
Voor de breede kerkdeuren rijdt auto na
auto voor, ministers, ministers van staat,
commissarissen der Koningin, Kamerleden,
leden van Raad van State en I-Ioogen Raad,
kortom alle rijksgi'ooten van ons land ko
men in hun met goud en zilver bestikte
uniformen en hun dames in fraaie toilet
ten. Prachtig zijn de uniformen van de In
dische vorsten en de kleeding van de In
dische rijksgrooten, schilderachtig en kost
baar de kleurige kleeding van bun dames.
Het geheel is een schitterend schouwspel,
zooals wij het zelden binnen de stad hebben
gezien.
Het groote oogenblik is daar.
Dan schrijdt Hare Majesteit de Ko
ningin naai' buiten, voorafgegaan
door Hare kamerheeren Mr. W. F.
Roëll, Jhr. F. J. van Lennep. Achter
Haar volgen H.K.H. Prinses Juliana
en Prins Bernhard. Eén daverend
gejuich gaat uit de menigte, op en
vergezellen Haar op den korten weg
naar den ingang van het kerkge
bouw.
Hare Majesteit is gekleed in een
'blauwe damasse japon met zilver,
Zij draagt, 'n blauwe hoed met vee-
ren. Px-inses Juliana is gekleed in
een prachtig roomkleurig goudlamé
toilet, een gouden hoofdband met
rijgerveeren siert haar kapsel, de
prins draagt hot galauniform van
ritmeester der huzaren.
Zoodra om half één, toen dc dienst was
afgeloopen, de vorstelijke familie weer in
zicht was. steeg uit de dichte massa een
vreugdevol gejuich op, dat bleef aanhou
den tot de Koningin, de prinses en de prins
langs de cerewacht van oud-adelborsten en
oud-cadetten het. paleis hadden bereikt en
waren binnengegaan onder tonen van het
Wilhelmus, gespeeld door dc marinekapel,
onder leiding van kapelmeester Leistikov.
Voor het. paleis stond een cerewacht van
matrozen onder leiding van dc luitenant ter
zee le klasse ir. Schoo. Ook commandant
Boswijk was aanwezig.
In de binnenstad
is er vrijwel.geen huis of het is gelooid met
de Nationale driekleur en Oranje. Honder
den en duizenden schuifelen voetje voor
voetje door dc straten van de oude stad.
Op de oorlogsschepen in de haven
was de gedenkdag te 9 uur aange
vangen met een groote parade en
het afgeven van 33 saluutschoten
Om 12 uur werden 35.schoten afge
vuurd en het saluut werd om 4 uur
besloten met 33 schoten. In totaal
101 saluutschoten ter eerc van H. M.
de Koningin.
DE NATIONALE HULDE.
De nationale huldebetooging, wel
ke gistermiddag op den Dam is ge
houden, is een zeldzame uiting ge
weest van volkskracht en vólks-
waarde.
Van volkskracht door het in beeld
brengen van industrie, landbouw en
visscherij van volkswaarde door
het zich geven in eigen aard, in ei
gen dracht of zoo de deelnemende
stedelingen waren door uitbeel
ding van groepen, welke van voor-
treffelijken smaak getuigden.
Het moet voor de Koninklijke Fa
milie een onvergetelijk uur zijn ge
weest, dat deze ongeveer tienduizend
vertegenwoordigers van het kleine
acht millioen Nederlanders binnen
onze grenzen, op deze manier en
met deze hartelijkheid Koningin
Wilhelmina op den verjaardag van
Haar kroning hebben willen huldi
gen.
Daai' waren mijnwerkers, voorafgegaan door
hun bekende muziekcorps met witte veeren
om dc pet, daar waren schutterijen en de
in het zuiden nog bloeiende folklore feesten
trokken mee. Waar de kleederdrachten nog
bestaan kon men ze in deze demonstratie
ve huldebetuiging ten volle bewonderen exx
genieten. Dc fi'iesche kappen en de Brabant-
sc-he. mutsen waren een lust voor het oog.
West-Friesland, Zeeland en de Hocksche
waard kwamen op hun mooist naar voren.
Onze groep Noordholland Noord
maakte een uitstekenden indx'uk.
De ï'adioreporters vergaten niet op
het aardige idee te wijzen, roemden
de fraaie bloemen van Anna Pau-
lowna en complimenteerden dc aar
dige meisjes met de korenschoven.
Tusschen al die kleurige fleurige groepen,
die het landschap of de producten van den
bodem en van de zee in beeld brachten, scho
ten de witte kappen der vrouwen en de
zwarte xnulsexi der mannen,, die hun kleedci'-
sprak tot
Een met Mijn Volk, in den
ken en voelen
Ik wensch U, aldus sprak Ko
ningin Wilhelmina, gistermorgen
in de Nieuwe Kerk te Amsterdam,
tijdens den plechtigen liendenkings-
dienst, welke per radio werd uit
gezonden, Ik ibensch U, leden der
Staten Generaal Mijne eïkcntelijk-
heid te betuigen voor de gevoelvol
le woorden, die gij in Uwe adres
sen, als vertegenwoordigers van
het Nederlandsche Volk, in deze
plechtige ure tot Mij gericht hebt.
Dezv historische plaats van sa
menkomst alwaar Mijne Vaderen
en Ik den eed aflegden op dc grond
wet en door de Staten Generaal
werden ingehuldigd verhoogt nog
hiervan de beleekenis.
Met voldoening en waardeering
zie ik terug op de' thans achter
ons liggende veertig jaren als een
tijdperk van ononderbroken -goede -
en vruchtbare samenwerking tus
schen volksvertegenwoordiging en
kroondie een niet tc overschatten
beleekenis heeft gehad voor ons
volksbestaan en allen die 's rijks
gebieden bewonen.
In alles een met Mijn volk, in
denken en voelen, in liefde voor
zijne vrijheid en rechten en voor
zijne onafhankelijkheid, behoud Ik
van de afgeloopen veertig jaren
een blijde herinnering.
In zorgvolle en benarde omstan
dighedenin beproeving, maar ook
in dagen van vreugde zijn Wij nog
nauwer saamgcgrocid en heb Ik
Mij gedragen geweien door de
liefde en het vertrouwen van Mijn
volk.
Bank zij zijn vlijt, taaiheiden
uithoudingsvermogen en zijn vas
ten wil zijn bestaan en onafhan
kelijkheid ten allen tijde met Gods
hulp te handhaven, kunnen Wij
den druk der tijden ten spijt op
vooruitgang en ontwikkeling bogen
hetgeen Ons aanzien bij dc andere
volken ten goede is gekomen en
hun vertrouwen in Ons nog heeft
versterkt.
U, mijnheer de Voorzitter van
den Ministerraad en Minister van
Staat breng Ik Mijn dank voor Uwe
rede en voor de beteekenisvolle ivoor
den tot Mijn volk en Mij gericht.
Zij zullen, van U komende, onge
twijfeld een diepen indruk achter
laten.
Dien dank betuig Ilc ook voor
Uw uit het hart komend adres,
mijne heeren Commissarissen,
waarin Ik moge zien de vertegen
woordigers der elf Provinciën, die
samen dit ondeelbaar land. vor
men, moge Uw arbeid en streven
steeds tot heil van dcU toever
trouwde gewesten blijven strekken.
De zon schijnt niet zonder scha
duwen te werpen dit ook over Ons
heen gaan.
Als Wij arbeiden is het. Onze
plicht de werkelijkheid niet te ver
bloemen, maar haar tc zien. zooals
zij is, en wat zij mee brengt onver
vaard en kloek aan te durven en
met een groot en sterk Hertrouwen
en opgeheven hoofde de komende
tijden tegemoet te gaan.
dracht bewaarden naar voren.En zii die in
„bux'gerkleeding" waren de handelsreizi
gers natuurlijk in ambtscostuum: met regen
jas en koffer liepen in het woud van
vaandels en banieren. De provincies waar
universiteiten en hoogeschölen zijn geves
tigd, openden hun afdeeling met eexx gx-oep
hoogleeraren in toga en baret. Zoo waren al
le rangen des volks, van don hooggeleerde
tot den eenvoudigen ambachtsman in zijn
wex'kpak, vertegenwoordigd om eensgezind
hun aanhankelijkheid eii erkentclükhcid
jegens Koningin Wilhelmina te betuigen.
Rijk aan kleui", maar ook rijk aan zin, was
deze grootsche Juxldebetooging. allen één
voor Koxiingin Wilhelmina!
