vier eischen
enlein stelt Praag
Scheepsramp
op de Noordzee
DAGBLAD VOOR HOLLANDS NOORDERKWARTIER
Staat van beleg
0 blijft gehandhaafd
[J€,
Frankrijk verhoogt
zijn weerkracht
Kinderverlamming in de
hoofdstad
Een geheime afspraak
'iek Europa
eft' weer
toae koortsen
erooi
andei
azen 1
t tota
aaries
erden
i 500
eer d
penen
ïdiltan
iz. In
in Se)
lijken,
;an hl
an de
ierin i
:eeslel|
i j ze V;
daafse
DE MIDDEN EUROPEESCHE KWESTIE TSJECHO-SLOWAKIJE
NOORWct GEN
letlaa,
U.ITAUEN
tin en.
.hong^
)ns, i
nonie
Het. is
landen welke zich niet afzijdig zouden houden bij het Tsjecho -
(as londen-parijs-praag-moskou) slowaaksche probleem]
de as rome-berlijn jgjw waar sudeten- duitschers wonen
Laan, Schagen, Tel. 250.
PNSDAG 14 SEPTEMBER 1938. 81e Jaargang. No. 10674.
der N.V. Uitg.-Mif. „Hollands Noorderkwartier"
Intrekking van alle door de
regeering genomen bijzondere
maatregelen geëischt.
i nieuwe Engelsche waarschuwing aan Hitier?
Ma een gistermiddag te Eger ge
lden conferentie onder leiding
Henlein heeft de Sudetenduit-
afgevaardigde Frank aan mi-
ler-president Hodza een ultima-
overhandigd, binnen zes uren
r de regeering te beantwoorden,
voornaamste eisch was intrek-
g van alle genomen buitengewo-
maatregelen in het Sudetenduit-
tve gebied, en he* houden van een
ing. Praag heeft op de-
eischen een ontwijkend antwoord
bi even.
ndere berichten melden echter,
in het geheel niet is geantwoord,
e Praag verwachten velen, dat
strenger maatregelen genomen
n worden, daar de incidenten,
arbij reeds slachtoffers gevallen
steeds grooter o«ivang aanne-
e Londen werd, volgens de N.R.C.
teravond een nieuwe dringende
arschuwing van de Britsche re-
ring aan Hitier voor waarschijn-
gehouden.
ing v
Plot De vier eischen:
en ii
)0 roi fetenduitscheïs zijn de volgende:
afkondiging van het „standrecht'
erstond ingetrokken.
alle districten met een Duitsche
jheid wordt de staatspolitie terug-
:i. De uitoefening van het politiege-
•dt opgedragen aan burgemeesters
eentebesturen, die ook moeten zor-
r de samenstelling der vervangende
al de voor handhaving van orde en rust.
dighe gendarmerie en alle andere organen
s onn ensie moeten op hun normale sterk-
gebracht en tot hun normale func-
rkt worden. Zij moeten met de ge
esturen in overleg treden om verder
De regeering te Praag ver
klaart, dat in den toestand eenige ontspan
ning is ingetreden ondanks haar ontwijkend
antwoord op het ultimatum dus. Wat is er
gebeurd'? In de eerste plaats moet worden
opgemerkt, dat Gwatkin, de medewerker
van Runciman, zich naar Karlsbad bege
ven heeft, dat niet ver van Asch, het hoofd
kwartier van Henlein is gelegen. Verder
hebben de gezanten van Frankrijk en En
geland gisteravond een bezoek aan Hodza
gebracht. Men zou mogen veronderstellen,
dat tusschen de beide partijen bemiddelend
is opgetreden, om de standpunten, waar-
tusschen de kloof op het eerste gezicht niet
te overbruggen scheen, nader tot elkaar
te brengen.
Hoe dit alles zij: ziek Europa had giste
ren weer hooge koorts-
andei 'gieten te voorkomen.
rocpii5 militaire formaties moeten op zui-
Ttairc terreinen teruggetrokken wor-
van de burgerbevolking verwijderd
in id( ht punten van Karlsbad zouden, nu
•slag 1 penissen zich zoo snel ontwikkelen,
ingewijden uit het Sudetenduistche
krtier, niet langer als grondslag
i de ii onderhandelingen kunnen dienen.
9 eteriduitsche bevolking is daarvoor
wonden. Slechts een volksstemming
iers iif1' tot kalmte kunnen brengen,
et ui 'dicht uit Parijs meldt, dat de Tsje-
1 vaaksche regeering geantwoord lie'eft
Ic scniaanleiding van de eischen der Su-
cn rei ifschcrs heeft verklaard dat indien
unnei sommige districten genomen veilig-
.at regelen op bezwaren stuiten, de
g te Praag bereid is, hierover met
egatie der Sudetenduitsche partij,
r Praag zou komen, te spreken,
an zou zijn toegevoegd, dat- indien
i, die
,k het
ogie,
ischt
nu oi eton(Iuitsche leiders bereid zijn een
mtie tot hun aanhangers te richten,
waarin dezen worden aangespoord de wet
en de openbare orde te eerbiedigen, de re
geering er geen enkel bezwaar in zou zien;
do getroffen noodmaatregelen te herroepen.
DE ONTWIKKELING DER GE
BEURTENISSEN.
die de regeering te Praag tot krasse maat
regelen dreven, was als volgt: Na de rede
van Hitier geraakte op verschillende plaat
sen in het Sudetenduitsche gebied het volk
in beroering. Vooral te Eger werd de span
ning groot en gistermorgen werden volgens
het D.N.B. door de Tsjechische staatspo
litie schoten gelost toen de arbeiders de fa
brieken binnengingen. Ook melden uit ande
re plaatsen Sudetenduitsche bureaux plot
seling optreden der Tsjechische politie. De
berichten uit Praag ontkennen, dat de poli
tie provoceerend is opgetreden. Een juist
inzicht is uit de tegenstrijdige berichten niet
te krijgen. Vast staat dat zeven Tsjechen
en vier Sudetenduitschers zijn gedood. Te
Praag bewogen ongeveer 80.000 personen
zich door de hoofdstraten van de stad.
Tenslotte zag de regeering zich
genoodzaakt in vijf gebieden den
noodtoestand af te kondigen, zij stel
de het standrecht in, verbood open
bare samenkomsten, en kondigde
tenslotte den staat van beleg af in
acht districten. Aan de grenzen zijn
speciale maatregelen genomen. Te
Praag nam volgens Reuter de politie
een circulaire in beslag, welke in
hield een
opruiing tot verzet.
In de circulaire wordt gezegd, dat alle
Sudetenduitschers gewapend zijn en dat het
mogelijk moet kunnen zijn, dat zij zich van
de openbare gebouwen kunnen meester ma
ken en de verbindingen met de centrale au
toriteiten afsnijden.
De circulaire zegt verder, dat, indien de
verspreide actie niet tot het gewenschte ge
volg, de volksstemming, leidt, over veertien
dagen een collectieve demonstratie en aan
vallen op grootere schaal in het geheele Su
detenduitsche gebied georganiseerd zullen
worden.
De toestand gunstiger?
Volgens een bericht uit Praag, in tegen
stelling met wat Reuter uit Londen meldt,,
namelijk dat Henlein onderhandelen onmo
gelijk acht, beteekent het antwoord der re
geering geen inwilliging van het ultimatum,
maar is de deur niet gesloten voor verdere
onderhandelingen.
Volgens Havas beoordeelt men in be
voegde kringen den toestand gunstiger.
Welingelichte kringen hebben verklaard,
dat naar de meening van den ministerraad
de onderhandelingen zouden kunnen wor
den voortgezet zoodra de orde in de Sude
tenduitsche gebieden is hersteld.
Uit Eger wordt gemeld, dat op het oogen-
blik in het Sudetenduitsche gebied rust
heerscht. De bevolking bevindt zich in huis.
Slechts met een vrijgeleide van de politie
mag men zich op straat bevinden.
Raadselachtig.
De teostand was aanti et einde van den
avond, die zich zoo dreigend heeft laten
aanzien, eenigszins raadselachtig.
UITVOER VAN BELANGRIJKE GROND
STOFFEN STOPGEZET.
Met het oog op den tegenwoordigen
internationalen toestand heeft de
Fransche regeering het besluit geno
men den uitvoer van zekere produc
ten, welke van belang zijn voor de
landsverdediging, te verbieden.
Het betreft: ruwe wol en huiden,
bewerkte huiden, zijde, lappen, ka
toen, linnen, hennep, jute, sisal,
ijzer, blik, staal, enz.
Engelsche thuisvloot
vaart uit
Een groot deel van de Engelsche thuis
vloot heeft gisterochtend Cromarty verlaten
om den herfstkruistocht te aanvaarden.
Na gedefileerd te hebben langs het ad
miraalschip Nelson begaven de torpedo
jagers zich in formatie naar zee. Een uur
later vertrokken de kruiser Southampton,
met de vlag van den vice-admiraal in top,
en de kruiser New Castle, geëscorteerd door
vliegtuigen, van de marinebasis van Evan-
ton. De slagschepen Revenge, en Royal So-
vereign hebben vervolgens het anker ge
licht, tenslotte gevolgd door de Nelson, welk
schip de operaties leidde. Het flottielje
mijn vegers en v erschei den hulpschepen blij
ven te Invergordon.
ii in
hei de
God,
Zijn
Ook de Zaanstreek aangetast.
Naar het Hsb. verneemt, zijn in de
afgeloopen twee weken drie gevallen
van kinderverlamming binnen de
grenzen van Amsterdam geconsta
teerd. Er bestaat een vermoeden
van nog een vierde geval, doch de
diagnose bij den desbetreffenden
patiënt heeft nog geen duidelijke
bewijzen opgeleverd.
Patiëntje te Krommenie gestor
ven.
In Krommenie is een geval van kinderver
lamming geconstateerd, dat den dood ten
gevolge had.
In het ziekenhuis te Zaandam zijn een
kind uit Assendelft en een uit Wormerveer,
beiden lijdende aan kinderverlamming, in
de barak opgenomen.
In Waddinxveen zijn vier nieuwe geval
len van kinderverlamming voorgekomen,
waarvan één met doodelijken afloop. In de
ze gem. zijn reeds elf patiënten aan deze
ziekte lijdende, vijf zijn overleden.
In Gouda heeft de kinderverlamming
zich weer met één geval uitgebreid. Hier
zijn thans sinds het uitbreken van de ziek
te negentien gevallen waargenomen.
In Moercapelle is eveneens aangifte ge
daan van een geval van kinderverlamming
terwijl te Hillegersberg een 38-jarige vrouw
door de gevreesde ziekte werd aangetast.
Drie schepen gezonken
Ned. sleepboot pikt de beman
ning van de Zweedsche „Nip-
pon" op.
Het Fransche stoomschip „Aisne"
rapporteerde hedennacht, dat, op on
geveer drie tot vier mijl, ten oosten
van het vuurschip „Wandelaar", 't
Zweedsche motorschip „Nippon" in
aanvaring is geweest met een onbe
kend vaartuig en is gezonken.
Het schip was op weg van Ant
werpen naar Rotterdam. De beman
ning schijnt gered te zijn. Althans
zijn 20 personen, waaronder de eer
ste officier, in Zeebrugge geland en
zijn 27 anderen, onder wie de kapi
tein, aan boord genomen van den
sleepboot „Goliath", welke zich thans
op weg naar Vlissingen bevindt.
Omtrent de toedracht der aanvaring
wordt nog het volgende vernomen:
De „Nippon" is eerst in aanvaring geweest
met een onbekenden, doch vermoedelijk Bel
gischen, treiler, welke gezonken is, en
vervolgens met het Fransche stoomschip
„Aisne", dat op weg was van Le Havre
naar Antwerpen. De „Aisne" heeft zijn reis
kunnen voortzetten en is vanmorgen om
7.45 uur, met een ingedrukten voorsteven,
Vlissingen gepasseerd.
Ook een Belgisch visschersvaartuig
heeft eenige leden van de beman
ning opgepikt.
Zoowel dit vaartuig als de „Zwarte Zee"
zijni n de omgeving van het wrak, waarvan
de mast nog gedeeltelijk boven water uit
steekt, gebleven voor eventueele hul|»ver-
leening.
De oorzaak der botsing is vermoedelijk aan
.den mist te wijten.
De „Aisne" gezonken?
Hedenochtend werd te Vlissingen bericht,
dat ook het Fransche schip zou gezonken
zijn. Behalve de beide vorengenoemde sleep-
vooten zijn ook de „Baltic" en de „President
John P. Best" uitgevaren om assistenie te
verleenen.
Diesel sleurt jongen mee
Doodeiijk ongeluk
waakten overweg.
op onbe-
Tusschcn Geldrop en Tongelre in de
buurtschap Doornakker is gisteravond de
twaalfjarige J. van Eyk uit Tongelre, toen
hij op de fiets den onbewaakten overweg
wilde oversteken, gegrepen door den Diesel-
trein. uit het Zuiden, welke om 19.45 uur
te Eindhoven moet aankomen. Hij werd
tien meter meegesleurd en op slag gedood.
Het stoffelijk overschot, dat ernstig ver
minkt was, is naar het politiebureau te
Eindhoven vervoerd. De trein had twintig
minuten oponthoud.
ELECTRICITEITSPRODUCTIE STEEG.
IN NEDERLAND.
Het Centraal Bureau voor de Statistiek
deelt mede dat de electriciteitsfabrieken,
►die in de openbare stroombehoefte voor
zien, in de maand Augustus 1938 uit de
centrales 176.5 millioen kwh. hebben afge-
gegeven, in dezelfde maand van 1937 be
droeg de afgifte 158.5 millioen kwh.
De toeneming in 1938 was derhalve be
langrijk en bedroeg ca. 11.5 pet»
Sir Deterding wist het, de Re
geering wist het, maar het depar
tement van Landbouw en Vis-
scherij wist het niet
Meestbegunstigingsafspraak er
kend.
Dezer dagen heeft naar aanleiding van de
nog bestaande verschillen inzake de uitvoe
ring van de zg. „Transactie Deterding" een
bespreking plaats gehad,, waarbij tegen
woordig waren de ministers dr. Colijn en
mr. Steenberghe en de heeren dr. Deterding
en ir. Louwes.
Zooals men weet, ging het hierbij vooral
om de vraag, of kon worden aangenomen,
dat de eerste besprekingen van den heer
Deterding met de Nederlandsche regeering
in dien geest waren gevoerd, dat dr. De
terding met recht aanspraak kon maken op
berekening van de laagste prijzen voor het
buitenland.
In vorengenoemde bespreking is
komen vast te staan, dat de ziens
wijze van den heer Deterding in
deze juist is geweest.
Doordat een afspraak in dezen
geest aan de uitvoerende instantie,
het toenmalige departement van
Landbouw en Visscherij en de daar
onder ressorteeren de crisiscentrales,
niet bekend was, heeft zich het mis
verstand voorgedaan.
Dit nummer bevat 8 pagina's
EERBERICHT
DE BILT SEINT:
Verwachting: Matige, in het N
tijdelijk krachtige, W. tot
Z.W. wind, in het N. neve
lig tot zwaar bewolkt, wei
nig of geen regen, iets koe
0 Ier, in het Z. nevelig tot
licht bewolkt, droeg weer,
zelfde temperatuur.
Verdere vooruitzichten: Onzeker
LAATSTE TELEXBERICHT.
Onderhandelingen tusschen
Sudetenduitschers en Tsjechen
afgebroken
Henlein ontheft onderhande
laars van mandaat.
Het Duitsche Nieuwsbureau beves
tigt, dat Henlein de Sudetenduitsche
delegatie, die de onderhandelingen
met dé Tsjechoslowaaksche regee
ring heeft gevoerd, van hun man
daat heeft ontheven.
Dit beteekent dus, dat de onder
handelingen zijn afgebroken.
Men is bij deze bespreking tot algeheele
overeenstemming gekomen,, ook wat be
treft het eenige nog resteerende practische
verschilpunt.
Het is vreemd.-
Op verzoek van dr. Deterding worden in
dit stadium daaromtrent geen verdere me-
dedeelingen verstrekt.
Naar aanleiding van dit laatste besluit
merkt het Hsb. op, dat het vreemd aandoet,
dat ten aanzien van deze besprekingen,
waarbij een publieke zaak en eventueel ook
publieke geldmiddelen zijn betrokken, geen
publieke mededeclingen worden gedaan no
pens het resultaat dier besprekingen.
Het eenige nog resteerende geschilpunt is
aldus het blad, een rechtmatige vordering
van dr. Deterding op de Veehouderijcent ra-
Ie van f 150.000.
Dat de zienswijze van dr. Deterding no
pens de meestbegunstigingsafspraak ten aan
zien der prijzen de juiste was, ^aoals thans
eindelijk wordt toegegeven, behoefde feite
lijk geen bewijs, want waarom zou men hem
dan eerder f i32.000 hebben terugbetaald?
ZONDERLINGE DIEVEGGE.
Gisteravond is in het magazijn van de
Hema aan de Kinkerstraat te Amsterdam
een 67-jarige vrouw door het personeel op
heeterdaad betrapt op diefstal van een por-
temonnaie. Toen zij na overbrenging in het
bureau Raampoort werd gefouilleerd bleek de
vrouw ook nog in het bezit te zijn van een
vatenkwast, welke zij ontvreemd had. Het
was evenwel geen armoede, die haar tot
dit vergrijp aan andermans goed gedreven
had, want de vrouw was in het bezit van een
bedrag van meer dan honderd gulden, dat
haar toebehoorde. Na proces-verbaal is de
vrouw heengezonden.
DE „STER VAN POLEN". Op 20 Septem
ber a.s. gaat de „Ster van Polen", de nieuw
ste stratosfeerballon, de lucht in! Hier ziet
men den gondel, welke uit een nieuw me
taal, hydroneliam, vervaardigd is en naar
men verwacht, de moedige ballonvaarders
weer veilig op aarde zal terugvoeren.
