Chamberlain naar
Hitier
Ernstige botsingen
in Tsjecbo Slowakije
Mussolini tot Runciman
DAGBLAD VOOR HOLLAKDS KOORDERKWARTIER
Voldoening
in Duitschland
Indische vorsten aan
regeeringsdiner
vL/eerbericht
Blijft Artis behouden
Laan. Schagen. Tel. 20.
1,1 NDERDAG 15 SEPTEMBER 1938. 81e Jaargang. No. 10675
gove Jer N.V. Uitg.-Mif. „hollands Noorderkwartier
11 ro pa
ga, r
nop
m<
stei
c i!
gen
dm
*ic;
berlain
Hedenmorgen per vliegtuig
vertrokken om persoonlijk
de situatie te bespreken. Een
conferentie met de Fransche
Bi regeering ging vooraf.
Engeland heeft een zeer ongebruikelijk besluit genomen,
De Britsche minister-premier Neville Chamberlain is he
denmorgen om tien voor negen per vliegtuig naar
Duitschland vertrokken en zal persoonlijk met Hitier de
situatie betreffende de Sudetenduitsche kwestie bespre
ken. De invloed van den Franschen minister-president
Daladier zou aan een en ander niet vreemd zijn. In Ber
lijn wordt dit verstrekkende besluit der Engelsche regee
ring zeer gewaardeerd.
Een dringende boodschap.
het, welke Chamberlain gisteren naar
zond, door bemiddeling van den
ich.en ambassadeur. Ze luidde:
t
,1 „Met het oog op den steeds kritie-
ker wordenden toestand stel ik u
voor, onmiddellijk tot u te komen
om te trachten een vreedzame op
lossing te vinden. Ik stel voor per
vliegtuig te komen en ben mor-
gen gereed om te vertrekken. U ge-
leve mij het vroegste tijdstip, waar
op en de plaa.ts waar gij mij kunt
ontvangen, mede te deelen. Gij zoudt
mij ten zeerste verplichten door een
zeer spoedig antwoord.
w.g. Neville Chamberlain.
d' li«
iat
Fuchrer en rijkskanselier heeft daar-
lantwoord, dat hij gaarne bereid is den
n4chen Minister-President op 15 Sopte m-
te ontvangen. Chamberlain wordt he-
ïiddag op den Obersalzberg verwacht,
besprekingen zullen Vrijdag den ge-
jn dag worden voortgezet en Zaterdag-
;en zal de premier naar Engeland te-
eeren.
ez® vestigd wordt, dat dit besluit van Gharn-
in is genomen na voorafgaand overleg
de Fransche regeering en gisterochtend
den ministerraad is goedgekeurd.
De indruk in Duit'schland.
i'cr
den
solfi
heil
woordvoerder van het Duitsche mini-
van Buitenlandsche Zaken heeft te-
ver den correspondent van Reuter ver-
'd: „Wij verwachten zeer veel van het
ek van Chamberlain in het belang van
beo vrede in Europa.
n aanbod is hier aanvaard in denzelfdeu
als waarin het werd gedaan. Het is
ongebruikelijke stap van een Britschen
nier en dit is wat hier juist zoo gewaar-
d wordk Er blijkt uit, dat ook Enge-
Cen open oog heeft voor den ernst van
toestand, die in een stadium gekomen
?1iat een snelle oplossing gebiedend nood-
elijk maakt.
Sensatie in Engeland.
tijding, dat Chamberlain naar Berch-
Men zal gaan, heeft zich in politieke
n j gen te Londen snel verbreid en groote
olii atie teweeggebracht. Over het algemeen
ieder lof voor den moed van den 69-ja-
leider der Britsche regeering, die bij
Duitschen rijkskanselier de zaak van
vrede zal gaan bepleiten. Dit gébaar,
zegt men, is in de geschiedenis van
gen eland .zonder weerga, en het ongewone
Ziakter ervan is in overeenstemming met
""puitongewone omstandigheden. Men is
i-onden overtuigd, dat dit initiatief den
og van Europa zal afwenden.
0Jamerika
»clll
idc° men 'n regeringskringen het eerste
Icht van Chamberlains ongewoon besluit"
py°a niet gelooven!
it frhamberlain zal op zijn reis naar Duitsch
aaipd vergezeld zijn van Sir I-Iorace Wil* -
^potrang.
ES" verwacht, dat hij omstreeks 13 nuf
JMunchen zal aankomen en na een korfe
pst daar .naar .Berchtesgadcn,..door zal
Men hoopt, dat de resultaten van Cham
berlains bezoek aan Hitier belangrijk zul
len bijdragen tot een kalmeering in den
algemeenen toestand en dat Europa even
„op adem" zal kunnen komen, voor het
zoeken naar een oplossing.
Chamberlain, die bijna zeventig jaar is,
zal morgen zijn eerste of althans een van
zijn eerste* vluchten maken.
Gevaar voor onze kaasinvoer
naar België
Invoervergunning vanaf heden
noodig.
Het Belgische „Staatsblad" van gis
termorgen publiceert een K. B, met
dagteekening van 18 Augustus j.1.,
waarbij de invoer van harde en half-
harde kaas (nr. 10 B I van het tol
tarief) wordt onderworpen aan de
overlegging van een invoervergun
ning. Dit K. B. treedt naar het Hsb
meldt heden in werking.
Omtrent de strekking van dit Belgische
kaasbesluit is geen zekerheid te verkrijgen.
Het kan de bedoeling van onze Zuiderbu
ren zijn, hun kaashandel te saneeren, doch
anderzijds gaat het gerucht, dat België een
eigen kaasindustrie wil vestigen, hetgeen
voor den Nederlandschen import de dood
steek zou beteekencn.
In het district Falkenau hebben
de Sudetenduitschers zich mees
ter gemaakt van mitrailleurs.
Tientallen dooden?
Tegenspraken van Tsjechische zijde
Ofschoon van Tsjechische zijde
een tegenspraak is gepubliceerd,
verklaren ooggetuigen, dat zich gis
teravond in de plaats Habersbirk
in het district Falkenau bloedige
tooneelen hebben afgespeeld. Vol
gens het centrale comité van de Su
detenduitsche partij heeft de menig
te die vergeefs had getracht, zich
met Lord Runciman in verbinding
te stellen, een aanval gedaan op de
kazerne. Zij maakte zich meester
van handgranaten, machinegeweren
en munitie. Zwaar bewapende Tsje
chische gendarmerie rukte op met
motormitrailleurs van het léger. Er
zouden 15 gendarmen zijn gedood.
De verliezen bij de Sudeten waren
aanzienlijk grooter.
Wat Praag zegt.
Praag deelt via het persbureau Leteka
mede, dat de geruchten sterk overdreven
zijn.
In het district Falkenau en trouwens in
geheel Tsjecho Slowakije lieorscht de grootst
mogelijke rust. De mededeeling van het Su
detenduitsche persbureau zou slechts be
trekking kunnen hebben op de incidenten,
die zich eergisteren in Falkenau hebben
voorgedaan en waarbij zes personen om het
leven zijn gekomen.
Latere berichten uit Praag maken wel
melding- van ook gisteren plaats gevonden
incidenten, maar blijven het doen voorko
men, dat zij onbeleekencnd zijn. Volgens
latere mededeelingcn der Sudetenduitsche
partij is de
bevolking van Habersbirk van
de buitenwereld afgesloten,
daar de Tsjechische gendarmerie niemand
uit het dorp laat. Wie zou trachten den
gendarmerieketen te doorbreken, zou bereid
moeten zijn zijn poging met den dood te be-
koopen.
Als oorzaak van de gevechten noemt het
Sudetenduitsche persbureau de uitdagingen
van de zijde der communisten aan de Su
detenduitsche bevolking. Van Tsjechische
zijde wordt een bericht tegengesproken, dat
een speciale rechtbank doodvonnissen zou
hebben uitgesproken tenslotte heeft men
te Parijs vernomen, dat Kundt en Rosche
zich naar Runciman hebben begeven.
Minister-president Colijn tafel
president.
Nederland en Indië leerden el
kaar beter begrijpen.
De Nederiandsche regcering heeft
gisteravond in de Ridderzaal te 's-
Gravenhage een diner aangeboden
aan de Indische landsgrootcn, die
hier te lande de viering van het
veertigjarig regeeringsjubileum van
H. M. de Koningin hebben bijge
woond.
Aan dezen maaltijd hebben ruim 133 per
sonen deelgenomen, waaronder tal van
staatslieden. Namens de Regecring heette de
Minister-president, dr. H. Colijn allen wel
kom, in het bijzonder de Indische vorsten
met de hunnen, die, zeide Zijne Excellentie,
op treffende wijze de tolk waren van de ge
voelens der vele millioenen in Onze Oost,
die één met Nederland het Oranjefeest heb
ben gevierd. Spreker stelde tenslotte een
dronk in ter eere van Hare Majesteit.
Een tolk is noodig.
De Sultan van Deli antwoordde in de Ma-
leische taal, waarna de zoon van den Sul
tan een Nederiandsche vertaling van deze
rede gaf. Spr. getuigde van de onwankelba
re trouw der zelfbestuurders voor H. M. de
Koningin.
Namens de deputaties van de Javaansche
Vorstenlanden sprak Pangeran Hangabehi
van Solo die zeide:
Weset U er van overtuigd, dat wij van
dit bezoek aan Nederland, dat zijn culmi
natiepunt heeft in de ontvangst door Hare
Majesteit de Koningin, een onuitwisbare her
innering zullen houden.
Dat wü de Nederlanders hebben
leeren kennen als een hartelijk en
gastvrij volk,
En dat wij hen en zij ons beter
hebben leeren begrijpen.
Spreker stelde hierop een dronk in op het
welzijn van de Nederiandsche Regeering en
de gezondheid van het Prinselijk Gezin.
De maaltiid ving aan om 8 uur, na afloop
werd in de Rolzaal koffie geserveerd.
Dit nummer bevat 8 pagina's
Onze Rijksbegrootingl939
Aanbiedinfi op 20 Sept. a.s.
De Tweede Kamer zal Dinsdag 20 Septem
ber a.s. te vier uur een vergadering houden.
Aan de orde is: de aanbieding der Rijksbe-
grooting voor 1939 en het opmaken van
de nominatie voor het voorzitterschap.
Amerikaansche kruiser
uitgevaren
De Amerikaansche kruiser „Nashville" is
onverwachts uit Portland vertrokken naar
Gravesend.
Het Amerikaansche departement van Ma
rine deelt mede, dat dit geschied is op uit
drukkelijk bevel van admiraal Leahy. Op
22 September zal de Amerikaansche krui
ser „Honolulu" zich bij de „Nashville" voe
gen om technische redenen.
DE BILT SEINTt
Verwachting: Meest matige wind
uit Noordelijke richtingen,
betrokken tot zwaar bewolkt
later opklarend, enkele re
genbuien, koeler.
Verdere vooruitzichten: Opkla
rend en koeler.
Provincie en Amsterdamsch ge
meentebestuur bieden tezamen
f 800.000 aan.
Het Dag. Bestuur van de provincie Noord
Holland, en dat van de hoofdstad, hebben,
in onderlinge samenwerking een kapitaal
van f 800.000 aangeboden voor overneming
van de bezittingen van Artis, de levende
have uitgezonderd. Het doel van dit aanbod
is, naar het Hsb. meldt, dat de obligatiehou
ders zich met deze som, ongeveer vijftig pro
cent bedragende van de geheele leenings-
schuld, zullen tevreden stellen. Gaat dit
door dan zal „Artis" worden ontslagen van
de finantieele verplichtingen die het genoot
schap, onder de gegeven omstandigheden
onmogelijk kan opbrengen.
De gemeente, dan eigenaresse geworden'
van het Artisbezit, minus de levende have,
zal, dit is het voornemen, terreinen en op
stallen voor een zeer laag bedrag, ter be
schikking stellen van het „Artis"-bestuur.
Als' de obligatiehoudersvergadering, door
het bestuur van het Genootschap, te beleg
gen, op deze transactie ingaat, zullen Raad
en Ged. Staten uiteindelijk moeten beslis
sen.
WORDT DE „NIPPON" GEBORGEN?
Omtrent het gisternacht nabij het licht
sein o „Wandelaar" na aanvaring gezonken
Zweedsche motorschip Nippon, vernemen
wij, dat er nog eenige hoop bestaat tot het
geheel of gedeeltelijk hergen van schip en
lading, welke uit ongeveer 9.000 ton stuk
goed bestaat. De bergingspogingen zullen
worden gedaan door de firma L. Smit cn
Co., in samenwerking met eenige Belgische
maatschappijen.
Bij het keeren van het getij heeft de Nip
pon zich iets opgericht, waardoor het boven-
schip vlakker is komen te liggen. De hoven-
dekken waren hij laag water zichtbaar.
Open brief van den Duce aan den Enqelschen bemiddelaar
„De inzet is
het spel niet waard"
Ik ben er van overtuigd, zegt Mus
solini, in een open brief aan Runci
man in de Popoio d'Italia van he
den, dat gij in uw hart reeds tot
een conclusie zijt gekomen: daar
er geen Tsjechoslowaaksche natie is,
kan er ook geen Tsjechoslowaaksche
staat zijn. De grondelementen van
de Tsjechoslowaaaltsche familie zijn
van verschillend ras en kunnen el
kaar niet uitstaan. Zij zijn niet van
een bindende, doch van een vlieden
de kracht bezield Slechts dc dwang
houdt hen tezamen.
Gij, mijnheer Runciman, moet een
voudig aan den heer Beuesj de
volksstemming voorstellen, niet
slechts voor de Sudetenduitschers,
doch voor alle nationaliteiten, die
zulks verlangen.
Toen gij enkele weken geleden Londen
verliet, aldus vangt liet artikel aan, had de
wereld geen duidelijke voorstelling van uw
taak, uw bevoegdheden en uw verantwoor
delijkheid; Was uw missie een officiéele?
Was zij niet officieel? Dit alles bleef in een j
'sport Londcnschen nevel gehuld. Allen zijn
gedwongen, den ijver te bewonderen, waar-j
mede gij uw zware taak ter hand nam en
tot heden hebt vervuld. Er zijn zooveel pro- I
blemeii als er nationaliteiten zijn, waar-1
mede in Versailles de Benesj-republiek „ge-
inflationeerd" werd.
Men heeft
„Tsjechoslowakije uitgevonden"
en daarmede een kunstmatigen staat ge
schapen, die bij de geboorte alle elementen
van zijn zwakte en zijn gemis aan levens
vatbaarheid heeft meegekregen.
Sedert de rede van Hitier is voor u, mijn
heer Runciman, de goede tijd aangebroken.
Gij kunt handelen en wat tot stand bren
gen, dat in de geschiedenis ingang zou vin
den. Thans is het geen tijd meer voor com
promissen. Karlsbad is reeds lang achter
haald.
Als Benesj weigert
zult gij hem aan het verstand bren
gen, dat Engeland zich nog wel eens
zal bedenken voordat het zich in een
oorlog stort om een fictiestaat te
rédden, die ook in zijn geografi
sche samenstelling een monsterach
tig maaksel is, zoodat men hem
steeds weer als een blinde
darm- of worststaat betitelt. Wan
neer Londen zegt, dat het op zijn
standpunt blijft staan, zal niemand
het wagen, zich te roeren. Het spel
is toch niet den inzet waard.
Wanneer Hitier zich vermeten had, 334
millioen Tsjechen te annexeeren, dan zou
Europa reden hebben, zich op te winden en
alarm te slaan. Doch Hitier heeft nooit
daaraan gedacht.
De Führer houdt zich bezig met 334 mil
lioen Duitschcrs en bekommert zich uitslui
tend om hen. Niemand kan hem dit recht
betwisten. En allerminst wij Italianen, die
op zulk gebied precedenten hebben meege
maakt.
Hebt slechts den moed, mijnheer Runci
man, stel de volksstemming voor, of beter
gezegd de volksstemmingen.
Als Mussolini heeft betoogd dat ook voor
de gemengde .gebieden een regeling mogelijk
is door gelijk gerechtigde kantonisecring,
en een volksstemming ónder internationaal
toezicht, als de methode om lot een oplos
sing te komen nogmaals aanbeveelt, besluit
hij:
Mijnheer Runciman, ik heb zoo den in
druk, dat deze brief u belangstelling zal
inboezemen. Wanneer dit incident geregeld
is, zal wederom een zuivering van dc kaart
van Europa geschied zijn. Een brandhaard
van wanorde cn onrust zal gebluscht zijn.
Voor Italië is het vrijwel onmogelijk, met
Tsjechoslowakije vriendschap te onderhou
den. Doch met een toekomstig Bohcincn
zou dit zeer wel mogelijk zijn.
Fraaie overzichtsfoto van de startplaats te
Lüttich, waar de ballonnen voor de Gordon-
Bennett-wedvlucht opstijgen. Een der bal
lonnen is reeds gestart.