aatste waarschuwing
aan Duitschland
Srnstige taal van
Chamberlain
Stapelloop van 's werelds
grootste passagiersschip
DAGBLAD VOOR HOLLANDS NOORDERKWARTIER
Onredelijke houding
m Duitschland'
3Nog altijd hoop
1$ op vrede
Versterking van onze
grenstroepen
Minister Colijn bij
H.M. de Koningin
IN WERKELIJKEN
DIENST
EERBERICHT
Laan, Schagen, Tel. 20.
WOENSDAG 28 SEPTEMBER 1938. 81e Jaargang. No. 10686.
knni foanr N.V. Uitg.-Mïf. „Potloods Noorderkwartier"
„WANNEER EENIG LAND VOORNE
KS IS, DE GEHEELE WERELD TE
jj® RHEERSCHEN DOOR MIDDEL VAN
1225 PREES VOOR ZIJN MACHT, DAN BEN
m
VAN MEENING, DAT TEGENSTAND
JJtT WORDEN GEBODEN!"
152
15?
171
201 1
Uteravond hebben mannen en vrouwen
Ijalle landen der wereld met spanning ge-
14 lerd naar de rede, welke de Engelsche
ister-president Neville Chamberlain in
werkkamer in Downingstreefc No. 10
24Jft uitgesproken.
"■lamberiain begon met te verklaren, dat
3? morgen (dus vandaag) in het parlement
35 verklaring af zal leggen over de ge-
rtenissen, welke hebben geleid tot den
4? digen angstigen en critickcn toestand
,,j voegde hieraan toe:
^6I Het was niet mogelijk eerder een ver
dring af te leggen, toen i'k heen en terug
52; r Europa vloog cn de toestand zich ieder
52 wijzigde. Doch vandaag is het voor kor-
tijd kalm en ik wensch een paar woor-
te zeggen tot de jonge mannen en vrou-
van Engeland en het Britsche rijk, en
..jchien ook wel tot anderen.
63iprst moet ik iets zeggen tot hen, die
vel mij of mijn vrouw hebben geschre-
in deze weken, om ons te zeggen, dat zij
69ikbaar waren voor mijn pogingen en ons
7111 hoop op mijn succes verzekerden. De
73t isten van deze brieven waren afkomstig
75! vrouwen, moeders en zusters van onze
78 n landgenooten. Doch er waren ook on-
8<%re brieven van anderen, behalve uit
843 nkrijk. België en Italië, zelfs uil Duitsch
831d. Het was hartverscheurend de groeien-
906 bezorgdheid, welke hieruit bleek te lezen
93( de groote opluchting, wanneer zij te
95| 5g dachten, dat het gevaar voor oorlog
'eken was.
ion
1026 Op het oogenblik zie ik niet wat
106j, ik mogelijk nog zou kunnen doen
ïo&f door bemiddeling".
ll|
1141 Iet. merkwaardige ontroering vervolgde
1181 minister-president: „Hoe verschrikkelijk,
120'ongelooflijk fantastisch is het, dat wij
1241 pgraven graven en gasmaskers beproe-
12M i. omdat volken in een afgelegen land
1301 sten. Volken van wie we niets weten.
131] l schijnt bijna onmogelijk. dat een twist,
I3* slke in beginsel reeds is bijgelegd, een
13* Jen tot pen oorlog zou worden. Ik kan
Jij! Kri|b°n- tvaarom de Tsjechische regeering
JJJ. h niet in staat achtte de voorwaarden
1 te nemen, welke haar zijn voorgelegd,
het Duitsche memorandum. Ik voel evcn-
L I, na mijn besprekingen met Hitier, dat
155 ien slechts tijd werd gelaten het mogelijk
159 1 z'ïn ccn regeling te treffen. Ge weet
lfi(, !ds, dat ik alles heb gedaan, wat één
jgj; aa kan doen om dezen twist hij te leggen.
J65 1 mijn bezoeken aan Duitschland voel ik
1671 !r K°ed hoe Hitier zich voelt. Hij moet
2$ voorvechter zijn van de zaak der Duit-
1711 hers, aan wier grieven tot nu toe niet is
2731 ftemoct gekomen.
174] Hij heeft mij persoonlijk gezegd en Maan-
l™ gayond heeft hij het herhaald, dat wan-
er bet vraagstuk der Sudeten geregeld
Z'-n' *?e ,eiTitoi,iale eischen van Duitsch-
iR-i vd 'n ,^ur°Pa vervuld zullen zijn.
jfiüfl mijn eerste bezoek aan Berchtesgaden
isoo!C(' aan dc Tsjechoslowaaksche regee-
:g0|ng voorstellen toekomen, die de kern gaven
i92Zfc Wat' verlangde en ik was zeer ver-
i03fllst ^ij mijn terugkeer in Duitschland te
1965 ?rnen,cn> dat hij er op stond, dat het ge-
199S !0(i' (,at bij verlangde, onmiddellijk aan
'00! 20,1 worden .overgedragen en onmid-
iötf zou worden bezet door Duitsche troe-
*n, zonder dat eerst een regeling werd ge-
roffen voor dc hescherniing van de inwo
ners van dit gebied, die geen Duitschers
en niet in het Duitsche rijk wilden wor-
ïjjiflen opgenomen.
Ik moet zeggen, dat ik deze hou
ding onredelijk vindt. Indien de re
den hiervan is, dat Hitier twijfelt
aan de bedoelingen van de Tsjechi
sche regeering in het uitvoeren van
de belofte en het overgeven van het
gebied, dan heb ik aangeboden om
uit naam van de Britsche regeering
de woorden van de Tsjechische re
geering te garandeeren en ik ben er
zeker van, dat de waarde van onze
belofte nergens wordt onderschat.
Ik zal de hoop op ccn- vreedzame
regeling niet opgeven, of mijn pogin
gen voor den vrede staken, zoolang
hoop bestaat. Ik zou niet aarzelen
ccn derde bezoek te brengen aan
Hitier, indien ik zou meenen, dat het
iets zou helpen, doch op het oogen
blik zie ik niet, wat ik verder voor
nuttigs zou kunnen doen op den weg
van bemiddeling.
Toch zijn er enkele dingen, welke wij kun
nen en moeten doen. thuis. Nog steeds wor
den vrijwilligers gevraagd voor de verdedi
ging tegen aanvallen uit de lucht, voor
brandweer en politie cn de territoriale een
heden."
De minister-president vroeg vervolgens
mannen zoowel als vrouwen hun diensten
aan te bieden.
„Weest niet bevreesd, wanneer ge hoort
van mannen, die onder de wapenen zijn ge
roepen voor de verdediging tegen luchtaan
vallen of om de schepen te bemannen. Dit
zijn slechts voorzorgsmaatregelen, welke de
regeering in tijden als thans moet nemen.
Zij beteekenen geenszins, dat wij besloten
zijn oorlog te gaan voeren of dat de oorlog
voor de deur staat.
Wij moeten evenwel sympathie ge
voelen voor 'n klein land, dat door "n
Minister-president Chamberlain.
groote, krachtige buurstaat wordt
bedreigd.
We kunnen evenwel niet in alle
omstandigheden het geheele Brit
sche imperium in een oorlog storten
alleen voor dit land. Als we moeten
strijden, dan moet het om belang
rijker redenen zijn. Ik ben zelf ccn
man des vredes in het diepst van
mijn ziel. Het conflict tusschen mo
gendheden is voor mij ccn nachtmer
rie, doch wanneer ik overtuigd was,
dat cenig land voornemens was om
de geheele wereld te rcgceren dooi
de vrees voor zijn kracht, dan ben
ik van meening, dat tegenstand
moet. worden geboden. In een derge-
Jijke overheersching zou het leven
van volken, die in vrijheid gelooven,
het leven niet waard zijn.
Oorlog is een vreeselijk ding en
we moeten wel overwegen, voor wij
ertoe overgaan, dat werkelijk groote
belangen op het spel staan en dat de
roep, om alles te riskeeren in de
verdediging, onweerstaanbaar is, na
dat alle gevolgen zijn overwogen.
Op het oogenblik vraag ik u, wacht zoo
kalm als ge kunt op de gebeurtenissen van
de eerstkomende dagen. Zoolang de oorlog
nog niet is begonnen is er nog hoop, dat
hij voorkomen zal worden cn ge weet, dat
ik tot het laatste oogenblik voor den vrede
zal werken.
Voornamelijk infanteristen en
luchtdoelartilleristen opgeroepen
De regeeringspersdienst meldt:
In verband met den internationalen
politieken toestand heeft de regee
ring maatregelen getroffen tot ver
sterking van de grenstroepen. Des
betreffende waarschuwingen zijn
verzonden. De reeds onder de wa
penen zijnde grenstroepen hebben
haar opstellingen ingenomen.
Het A.N.P. verneemt dat het hier
betreft oudere lichtingen, waaruit
troepen worden gerecruteerd van
verschillende wapens, voornamelijk
infanterie en luchtdoelartillerie, ter
versterking van de grensbeveiliging.
De opgeroepenen zijn meerendeels
bewoners van de grensstreken.
Op den Generalen Staf.
Op den Generalen Staf zijn bij wijze van
voorzorgsmaatregel dag en nacht posten aan
wezig, ten einde de bevoegde autoriteiten in
staat te stellen, te allen tijde op iedere ge
beurtenis voorbereid te zijn. Maar ook dit
laatste is in geen enkel opzicht te beschou
wen dan als een teeken van paraatheid en
waakzaamheid.
Grootendeels zijn de manschappen, die in
aanmerking komen voor de grensbewaking,
individueel per telegram opgeroepen.
Langs de grenzen.
Het bericht dat de regeering in verband
met den internationalen toestand besloten
heeft eenige oudere lichtingen van de grens
troepen onder de wapenen te roepen, is over
het algemeen in de grensplaatsen kalm en
rustig ontvangen.
Reeds kort nadat het desbetreffende hevel
gegeven was, zag men de dienstplichtigen
in uniform en voorzien van uitrustingstuk
ken, zich naar de plaatsen waar zij zich be
hooren aan te melden, begeven.
In een reportage van een tocht, gisteren
langs de grens gemaakt, deelt een verslag
gever van liet Hsb. mede, dat van ecnig
militair vertoon aan Duitsche zijde niets
merkbaar is. Wel hebben dc Duitschers het
toezicht zeer verscherpt.
Men heeft de laatste weken ook
hier en daar draadversperringen
aangebracht, terwijl het overschrij
den van de grens met heel wat groo-
ter moeilijkheden gepaard gaat dan
vroeger liet geval was toen men van
een bewijs van Nederlanderschap en
zgn. dagpasjes gebruik kon maken.
Koningin Elisabeth verricht de
plechtigheid. Be Queen Eli
sabeth" in haar elcihent.
Gistermiddag is de nieuwe oceaanstoomer
van de CunardWhite Star I.ine, de „Queen
Elisabeth" op de werf' van John Brown
Co. te Clydebank van stapel geloopen.
De Engelsche Koningin, die de plechtig
heid verrichtte, heeft hij deze gelegenheid
Haar leedwezen betuigd, dat de Koning op
het laatste oogenblik genoodzaakt was ge
weest zijn eigen reis naar den oever van
de Clyde af te zeggen. De boodschap luidt:
„De Koning verzoekt het volk van
dit land vol goeden moed te zijn,
ondanks de donkere wolken, welke
hoven hun hoofd hangen en in feite
hoven de geheele wereld hangen.
Hij weet wel dat zij, zooals steeds
in kritieke tijden, de hoofden koel
zullen houden en dapper zullen
zijn. Hij weet, dat zij hun gehee
le vertrouwen zullen geven aan
hun leiders, die, onder Gods voor
zienigheid, er tot het uiterste naar
streven, een rechtvaardige en vreed
zame oplossing te vinden voor de
ernstige problemen, waarvoor zij
zich geplaatst zien."
Vrijheid en geloof.
De boodschap vervolgt: Ik ben gelukkig,
wanneer Ik er aan denk, dat Engeland cn
Amerika hechter dan ooit met elkander
verhonden zijn door de gemeenschappelijke
traditie van vrijheid en geloof.
Wij geven uitdrukking aan ons geloof,
dat door Gods gratie en liet geduld en den
goeden wil van den mensch thans orde
mogen voortkomen uit de verwarring en
vrede uit dc onrust.
De Koningin was vergezeld door de Prin-
cessen Elizabeth en Mar^areW
Be eigenschappen van het schip.
Het nieuwe schip is 314 meter lang, dus
nog 3 meter langer dan het zusterschip
de „Queen Mary" en meet ongeveer 85.000
ton. De „Queen Mary" heeft een tonnemaat
van 81.235).
Een vergel ijlicing tusschen de heide sche
pen toont duidelijk den vooruitgang van
de sclieepsbouwtechniek in de vier jaren
sedejt liet van stapel loópen van dc
„Queen Mary" aan. Hoewel heide schepen
op dezelfde werf gebouwd zijn, lijken zij
toch nauwelijks op elkaar. Vooral \alt het
©p^ dat de „Queen Elisabeth" slechts twee
Be „Queen Elisabeth" 's werelds grootste
passagiersschip, even vóórdat het in. zijn
element gleed.
schoorsteenen heeft, terwijl de „Queen Ma
ry" er 3 bezit. Daardoor is meer ruimte be
schikbaar gekomen voor de dekken en de
cabines.
Bijna 1000 meter aan buizen.
Het schip heeft 16 Parsons-lurbines, die
de vier schroeven aandrijven. Iedere ma-
chinegroep, bestaande uit vier turbines,
heeft haar eigen condensator met de daarbij
In aansluiting op het nevenstaan
de kan worden medegedeeld, dat
heden het personeel, bestemd voor
versterking van de grenstroepen,
waarvoor reeds waarschuwingen
waren verzonden, in werkelijken
dienst is geroepen.
Dat is, wij merkten het op, sinds
eenige maanden afgeloopen. Men
komt de grens nipt meer over zon
der in bezit te zijn van een volle-
digen en gcldigcn pas.
Het verkeer had overigens zijn normalen
gang.
De taak der grenstroepen-
Wat is de beteekenis en functie
van onze grenstroepen?
De minister van Defensie heeft zich hier
over als volgt uitgelaten:
De Regeering acht het noodzakelijk, steeds
een troepenmacht in werkelijken dienst te
hebben van ozodanige sterkte en zoodanig,
peil van geoefendheid, dat hiermede ook
in vollen vredestijd aan verrassende aan
slagen aanvankelijk het hoofd kan wordeit
geboden en dat zij tevens de onontbeerlijke
kern kan vormen van de in tijden van ern
stige spanning op te roepen grensbeveili-
gingstroepen.
De „grensheveiligingstroepen" zul
len in tijden van* ernstige spanning
worden gevormd door de alsdan
op te roepen plaatselijke georgani
seerde /dienstplichtigen, meest van
oudere lichtingen, in de grensstre
ken ter sterkte van ongeveer 25.000
man.
De kern
Voor wat de ekrn betreft, hét volgen-de:
Wil deze troepenmacht aan het gestelde
doel beantwoorden, dan moet zij én een
zekere sterkte én een zekere mate van ge
oefendheid bezitten. Wanneer men de lengte
van de Rijksgrens beschouwt en bedenkt,
dat de bedoelde troepenmacht zoowel in
een Oostwaarts als in ccn Zuidwaarts ge
richte bewaking moet kunnen voorzien (he
melsbreed kan de afstand VaalsNieuwe
Schans op 280 k.m. cn de afstand Vlissin-
genMaastricht op 100 k.m. worden ge
steld) zal het duidelijk-zijn, dat de door de
Regeering noodig geachte sterkte van 10.000
man, inderdaad een minimum is.
De Regeering vestigt er de aandacht op,
dat juist de grenstroepen reeds enkele uren
na het alarm geroepen kunnen worden een
vijandelijken inval te keeren.
Minister Colijn bij H. M. de
Koningin.
De Ministerraad welke in deze dagen van
politieke spanning meer dan in normale
omstandigheden bijeen komt heeft ook gis
termorgen naar de „Stand", meldt een
vergadering gehouden.
Na afloop heeft de Minister-presi
dent, dr. H. Colijn, zich naar paleis
Soestdijk begeven, waar hij door
H.M. de Koningin in audiëntie is
ontvangen.
DE BILT SEINTt
Verwachting; Zwakke tot mati
ge wind uit Z. tot W. rich
tingen ,in het N.O. half tot
zwaar bewolkt of betrokken,
weinig of geen regen, vrij
warm, in het Z.W. en W.
zwaar bewolkt tot betrok
ken, tijdelijk regen, zelfde
temperatuur.
Verdere vooruitzichten: Wat
koeler weer.
behooren'de pompen. In vier ketelhuizen be
vinden zich twaalf ketels, die den stoom
voor de zestien turbines leveren. Het zijn
de grootste ketels, die ooit voor een schip
vervaardigd werden en zij bevatten 71.000
buizen. Het voornaamste huizensysteem
zal bijna 1000 meter lang zijn.
Naast de 4 belangrijkste machinekamers
bezit de „Queen Elisabeth" een eigen elec-
trische centrale. Vier Turbo-generatoren
zullen hier een stroom opwekken, die in
staat zou zijn een stad van 200.000 inwoners
van voldoende lieht te voorzien.
Het schip zal 29 zalen voor gemeenschap
pelijke bijeenkomsten hebben.
De „Queen Elisabeth" zal zijn eerste reis
vermoedelijk eerst in 1040 maken.
