!elle aanklacht van
CHURCHILL
onaal-Socialisten
len van baat"
Cholera-epidemie
in Waitsjau
Concurrentie in
Ondervoeding
in Duitschland
DAGBLAD VOOR HOLLAND'S NOORDERKWARTIER
oep op Amerika
De moord op
Greta Groen
vrijheid te redden
j'0Pa ligt thans neergeslagen en ver-
de triumfeerende aanmatigin-
an de dictatoriale macht", zelfs in
Dienstplicht in
Japan verlengd
De Prins en ons
reddingwezen
Laan, Schagen, Tel. 20.
NDAG 17 OCTOBER 1938. 83e Jaargang. No. 10702.
rtfer KV. Uitg.-Mif. ./HoKofidt Noofderkwortigr"
ifaur is een
terlijke be-
ing der or-
om de
e vooruitgang
Engelsche staatsman Churchill
gisteravond een voor Amerika
mde radioredevoering uitge
lei), waarin hij van repliek dien-
pde door Hitler op hem, Eden
(ff Cooper uitgeoefende critiek
azijn recente redevoering te
Keken.
irchill verklaarde, dat hij niet
hpe lang nog zulke vrijheden
foofd zullen zijn. „Er is nog
lioor hen, voor wie de vrijheid
parlementaire regeering iets
om gezamenlijk overleg te
M Churchill bracht daarop
pspoed ter sprake die over
lis gekomen en herhaalde dat
overtuigd is, dat, wanneer
en geleden Groot-Brittannië,
rjjk en Rusland gezamenlijk
erklaring zouden hebben afge-
zij tezamen zouden optre-
ranneer Duitschland een niet-
foceerden aanval pleegde op
ho-Slowakije, en Polen, Zuid
en Roemenië hadden uitge-
fd zich aan te sluiten bij de
natie van de vrede-verdedigen-
gendheden, Hitler dan tegen-
en zoo geweldige strijdmacht
'bbpn gestaan, dat de krachten
matigdheid in Duitschland zou
in opgeleefd. Terwijl echter de
ientaire democratieën en de
rame krachten overal een ne-
hebben geleden, die ze ver
heeft voor het weerstand bie-
an de gevaren, heeft de zaak
rijheïd in zich een kracht tot
tl, welke nieuwe hoop en nieu-
racht kan putten uit tegenslag.
iheele wereld wil vrede en veiligheid,
lijn die verkregen door het opofferen
jwhoslovvakije, dat verlaten, vernield
Wonden is en dat thans verteerd
tót eenig voordeel of eenigc voort-
wr het menschdom bereikt door on-
georganiseerd en berekend
Integendeel, aldus Churchill, de
'naties werd gegitindvest op den
weerstand tegen tyrannie en on-
raigheid.
rvojgens te hebben gesproken over
onderwerpen, die uit duistere tijden
chijn springen", over de rassenver-
de godsdienstige onverdraagzaam-
verheerl ijking van den oorlog, ver-
Churchill,
de nationaal socialisten evenals
communisten „leven van haat en
tó tijd tot'tijd moeten trachten een
euw doelwit te vinden, een nieu-
en prijs, een nieuw slachtoffer."
kende over ,de macht der dóeltref-
jvj|n den totalitairen staat, waar
«le bevolking van beminnelijke en
riige, vredelievende menschen in den
grepen wordt, door communistische
«naai socialistische tyrannie", zeide
dat daarbij nog een luchtmacht
..die pr aanspraak op maakt de vrou-
fn Kinderen van naburige landen te
tr'71 tc terroriseeren". Dit is de meest
„bedreiging voor den vrede en
"■'Wijken vooruitgang sedert de Mon-
[oo overweldigingen der veertiende
..Moot de wereld deze bedreiging lege
nden met onderwerping of met weer-
WINSTON CHURCHILL.
Zuid-Amerika begint het intrigeeren der na-
tionaal-socialisten de structuur der Brazili-
aansche maatschappij te ondermijnen.
Spr. noemde in dit verband nog Spanje,
China en Abessinië.
Churchill richtte zich tot de Vereenigde
Staten als tot „ver af zijnde toeschouwers,
die, wanneer ik dat er aan mag toevoegen,
steeds meer betrokken toeschouwers zijn van
de tragedies en misdaden."
Niemand twijfelt er aan, aan welken kant
de sympathieën van Amerika liggen en spr.
vroeg:
„Wilt gij wachten tot de Britsche
vrijheid en onafhankelijkheid het on
derspit heeft gedolven en wilt gij al
leen dan de zaak opnemen, wan
neer zij voor driekwart geruineerd
is?" „De nog over zijnde krachten
der beschaving zijn overweldigend.
Wanneer zij vereenigd zijn in een
gemeenschappelijke opvatting van
recht en plicht, zou er geen oorlog
zijn."
Integendeel, het vlijtige, dappere, Duitsche
volk zou, bevrijd van de tegenwoordige
nachtmerrie, een eervolle plaats innemen in
de voorhoede der menschelijke maatschap
pij en verklaren, dat de wereldkrachten aan
onzen kant overwegend zijn."
Voortgaande verklaarde Churchill, dat
Groot Brittannië zich zou wapenen voor den
nationalen dienst. Daarbij moet echter ge
voegd worden de kracht der denkbeelden,
want de dictatoren zijn bevreesd voor de
woorden, die in het buitenland worden ge
sproken en de gedachten, die in het binnen
land in beweging worden gebracht.
„Is dit een oproep tot den oorlog?" zoo
vroeg Churchill vervolgens, om dan voort te
gaan: „Ik verklaar, dat de eenige waarborg
voor den vrede gelegen is in een snelle en
vastberaden aaneensluiting van krachten om
de militaire en moreele agressie het hoofd
te bieden, een vastberaden aanvaarden van
hun plicht door de Engelsch sprekende vol
keren en door alle naties, groot en klein, die
met hen willen optrekken."
TE WEINIG STEUN, OOK AAN NEDER-
LANDSCHE BEHOEFTIGEN.
EEN BROOD VAN THANS IS NIET MEER
EEN BROOD VAN VROEGER.
Op de dezer dagen te Keulen gehouden
jaarvergadering van den Nederlandschen
Bond in Duitschland. vormde 't voornaam
ste punt van bespreking de steunverleening
aan de behoeftigen.
Een woordvoerder uit Duisburg
zeide, dat het in Duitschland voor de
behoeftigen hoe langer hoe slechter
wordt. Men kan daartegen, aldus de
ze woordvoerder, wel indexcijfers
aanvoeren, n.1. indexcijfers van le
vensonderhoud, maar men rekent er
dan niet mee, dat een brood van
thans niet meer een brood is van
vroeger. sDe gezinnen hebben thans
méér brooden noodig. Voorts begint
men van Duitsche zijde nu in te zien,
dat de Duitsche steunverleening op
'n peil heeft gestaan, die tot onder
voeding leidde en daaruit trok spre
ker de conclusie, dat óók de daar
aan gekoppelde steun aan Neder-
landsche behoeftigen te laag is.
Ook bleek ter vergadering eenige ontstem
ming over de, soms met den sterken arm
geëxecuteerde, terugvorderingen van verleen
de steunbedragen op grond van artikel 63
der Armenwet. Hierop waren de betrokke
nen zei men allerminst bedacht.
Aan het hoofdbestuur werd verzocht aan
te dringen op verhooging van den steun,
vooral aan invaliden en ouden van dagen,
te ijveren voor verstrekking van kleeding en
schoeisel door een rijkssteundienst aan wer
kende landgenooten met lage inkomsten
en voor hulp aan kinderrijke gezinnen.
Stemmen werden gehoord ten gunste van
een wettelijke regeling der steunverleening.
Al deze punten zullen door het hoofdbe
stuur te bevoegder plaatse worden gespro
ken.
Duitsche invloed.
Ofschoon het niet op de agenda voor
kwam, bracht het hoofdbestuur toch een
voorstel van de vereeniging te Bonn in be
handeling, dat wel een merkwaardig tceken
is van de kentering van de omstandigheden
en van de geesten. Hoewel het de Neder-
landsche Bond in Duitschland geweest is,
welke indertijd een jaar of tien geleden
voor de afschaffing van den dienstplicht
voor de verder dan 15 k.m. van de grens wo
nende Nederlanders in Duitschland, heeft
geijverd, noodigde de vereeniging te Bonn
thans het hoofdbestuur uit om er hij de re
geering op aan te dringen den dienstplicht
voor de Nederlandsche jongens in Duitsch
land weer in te voeren. De afgevaardigde
van Bonn verdedigde dit voorstel op grond
van het tegenwicht, dat de dienst in het
Nederlandsche leger biedt tegen verduit-
sehende invloeden. Om dezelfde reden pleit
te hij voor een wettelijke verplichting voor
Nederlandsche kinderen tot het volgen van
onderwijs in de Nederlandsche taal.
Het hoofdbestuur steunde het denkbeeld,
zeggende: wij hebben altijd geijverd om als
volwaardige Nederlanders tc worden be
schouwd. Dan behooren wij ook den dienst
plicht te aanvaarden. Anderen in de verga
dering meldden zich niet zoo geestdriftig.
Iemand maakte de opmerking, dat de be
trokkenen dan ook het kiesrecht zouden
moeten hebben. Een voorloopige stemming
bij zitten en opstaan wees geen meerderheid
voor het voorstel-Bonn aan. Er werd beslo
ten de afdeelingcn nog eens te raadplegen
alvorens definitief te heslissen.
TRAGISCHE TOONEELEN BIJ DE BE
GRAFENIS. DE POLITIE VOLGT
EEN NIEUW SPOOR.
De dader geen vreemde?
Er is een enorme belangstelling geweest
bij de begrafenis van Greta Groen, het 15-
jarige meisje uit. Den Haag, dat dezer da
gen op laaghartige wijze is vermoord. Dui
zenden waren op de algemeene begraaf
plaats aanwezig, de politie-agenten moesten
het publiek op een afstand houden.
Om drie uur werd het sloffeliik over
schot, bedekt met bloemen, het kerkhof
opgedragen, gevolgd door de familie Groen
en zeer vele familieleden en kennissen,
die uit de geboorteplaats, Numansdorp.
waren overgekomen.
Aan de groeve voerde allereerst het woord
de oud-onderwijzer van Greta Groen, de
heer Kaperdijk. uit Numansdorn. die de
voortreffelijke hoedanigheden schetste van
haar, die op zulk een droeve wiize om het
leven was gekomen. Na hem sorak rle heer
Revzer, bij wien het meisje in betrekkin"
was geweest, woorden van waardeerin"
over haar werkzaamheid en orveweWhn.'ri
waarna ds. van Ttterzon eenige verzon
voorals uit Psalm 139.
De plechtigheid werd besloten mét het
bidden van bet Onze Vader.
Diep onder den indruk verlieten allen de
begraafplaats.
Nieuwe gegevens. Geen
vreemde man?
Bij den huidigen stand van zaken is hef
zeer belangrijk. dat de politie niet in Den
Haag zoekt en zii meent met geen „vreem
den" man te maken te heHien.
Immers, uit het feit, dat Greta Groen niet
gegild heeft zou men nog kunnen afleiden,
rfat zii niet geschrokken is van een bezoe
ker. I-ïierui.t meent de politie te mogen con-
cludeeren. daf de dader in ieder geval geen
..wildvreemde" is geweest. De politie heeft
inderdaad een oogenhlik gemeend met een
ongeluk of met zelfmoord te doen te heb
ben. doch de verklaring van de moeder,
die als eenige* de oorspronkeliike situatie
van het lijk gezien heeft en derhalve de
■•enige getuige is, wiist uit, dat de trapdeur
was vastgezet met een deksel Wie zou do-
7on deksel achter de deur hebben geklemd?
Greta Groen kan dit onmogelijk zelf heb
ben gedaan.
Nog een voorname petuine.
De voornaamste getuige na de naaste fa
milieleden. die door de politie is gehoord in
de moordzaak, is ongetwijfeld de chauffeur
van de vrachtauto, die er in toestemde, dat
een man meereed naar Rotterdam. Deze
•hauffeur kon een sjgne'ement opgeven, dat
Zaterdag is gepubliceerd.
De politie heeft verschillende nieuwe aan
wijzingen gekregen, doch er is nog geen
'retuige gekomen, die den man in Rotterdam
in de buurt van de Coolhavenbrug waar hij
zou zijn uitgestapt heeft opgemerkt ofwel
hetgeen natuurlijk evenzeer mogelijk is
een getuige, die hem verder naar Dor
drecht heeft laten meerijden.
Duidelijk is wel, dat het spoor, dat dooi
de politie gevolgd wordt, niet in Den Ilaag
wordt nagezocht, maar zich uitstrekt aller
eerst naar Rotterdam en Dordrecht en
Dc sfrijd in Zuid-China
JAPANNERS RUKKEN NOG
STEEDS OP. CHOLERAEPI-
DEMIE IN EEN VERWOESTE
STAD.
Volgens een van het front in Zuid
China ontvangen bericht zou te Wait
sjau een cholera-epidemie heer-
schen. Meer dan 20.000 van de 100
duizend bewoners der stad zouden
lijdende zijn, terwijl meer dan 8000
personen overleden zouden zijn we
gens de slechte medische verzorging
Direct na de bezetting der stad
door de Japanneezen werden maat
regelen genomen om de epidemie te
bestrijden. De stad schijnt overigens
ongeveer geheel in puin te liggen.
Nieuwe Japansche successen.
De Japanneezen verklaren nieuwe succes
sen te hebben bereikt bij hun „nijptangbe
weging" naar Hankau. Berichten van het
centrale Chineesche front melden, dat aan
den rechterflank de Japansche troepen
Tiehtousjan ten noorden van Tsjangtsjoeyoe-
an hebben bezet en hun opmarsch voortzet
ten naar Tsjangtsjoevoean zelf, terwijl de
linkerflank van het Japansche leger oprukt,
ten noorden van Sintanfoe en in zicht is
gekomen van Jangsin, een der sleutelposi
ties voor de verdediging van Hankau.
Voortdurend worden Japansche troepen
van Formosa in de Biasbaai aan land gezet.
Men gelooft, dat de Japanneezen thans op
rukken naar den spoorweg Kanton-Kauloen,
teneinde contact te verkrijgen met de Ja
pansche eenheden, die oprukken van de
Biasbaai. De telefoonverbinding tusschen
Hongkong en Kanton is volkomen verbro
ken. Het. is waarschijnlijk, dat de Japannee
zen reeds dwars op den spoorweg zitten.
De Japanneezen staan thans tegenover
bergachtig terrein, waarin de Chineezep
zich blijkbaar verschansen willen.
Te Kanton duurt de uittocht der bevol
king voort. De Chineesche autoriteiten heib
ben de bewoners aangeraden te vertrekken
met het oog op de dreigende vijandelijk
heden.
Op het oogenhlik liggen er in de Bias
baai 120 Japansche oorlogsschepen, troe
pentransportschepen en andere vaartuigen,
meldt het Chineesche persbureau.
Tweehonderdduizend man Chineesche
troepen rukken op uit Kvvangsi naar de
thans bedreigde gebieden.
Dienstplicht in Japan verlengd.
Bij beschikking van den minister van
oorlog is de militaire diensttijd voor alle
officieren en soldaten, die in Japan dienst
doen, verlengd. Voor hoe lang, deze ver
lenging geldt wordt echter niet medege
deeld.
De diensttijd van de officieren en soldaten
die op de slagvelden in China strijden, was
reeds, zooals bekend, verlengd.
De O Kokumin Sjimbum onthult,
dat dringende vertoogen zijn gericht
tot Konoye, den Japanschen minis
ter-president om het Britsche voor
stel inzake een hervatting der onderhande
lingen van de hand te wijzen, daar „onder
handelingen geen zin zouden hebben op
het oogenblik, waarop Japan Zuid-China
aanvalt. Konoyc zou- persoonlijk niet vij
andig staan tegenover het beginsel van een
hervatting der onderhandelingen, mits men
wachtte totdat de expeditie naar Kanton
aanzienlijke vorderingen heeft gemaakt.
Z.K.H. zal een nieuw station
Noord- en Zuid-Hollandsche Bed
dinr/jnaatschappij in dienst stel
len.
Naar wij vernemen, zal Woensdagmorgen
19 October a.s. in tegenwoordigheid van
Z.K.H. Prins Bernhard het nieuwe station
der Noord- en Zuid-Hollandsche Redding-
maatschappij bij paal 8 op de Noordkust
van Terschelling in diefist worden gesteld.
In het nieuwe boothuis ziin gestationneerd
de- nieuwe motorstrandreddingboot „Nico-
laas Marius" en de waterdichte motortrac
tor ..Het Zeepaard."
Het nieuwe station komt in de plaats
van het station bij paal 7. waar tot nu toe
een reddingboot was gestationneerd.
naar de Zuidhotlandsche eilanden.
Men heeft zich wellicht afgevraagd, hoe
de dader van het misdrijf wist, dat Greta
Groen alleen thufs was. Er is namelijk in
haar dienstbetrekking nooit naar haar ge
vraagd. Mogelijk blijft natuurlijk,' dat hij
het vertrek der overige familieleden heeft
afgewacht op den dag van den moord, doch
ook dit is onwaarschijnlijk; omdat men in
de stille buurt, waar de bewoners elkaar
allen kennen en een vreemde zonder twij
fel zou opvallen, ook den bewrsten man
zou hebben opgemerkt.
EERBERICHT
DE BILT SEINT:
Verwachting: Zwakke tot mati
ge Z.W. wind, aanvankelijk
betrokken met eenigen re-,
gen in het Noorden, in het
Zuiden weinig of geen, re
gen, later opklarend, iets
zachter des nachts, over
dag kouder.
Verdere vooruitzichten: Onzeker
TUSSCHEN DE VER. STATEN EN
DUITSCHLAND. PLAN VOOR
MASSAPRODUCTIE VAN VLIEG
TUIGEN.
Hooggeplaatste ambtenaren te Was
hington spreken als hun meening
uit, dat de Vereenigde Staten wel
eens zouden kunnen gaan concur-
reeren met Duitschland door een
gelijk aantal vliegtuigen en dan
van betere kwaliteit te gaan pro-
duceeren.
De ambtenaren wijzen er op, dat er voor
het oogemblik geen sprake is van zulk een
concurrentie, maar zij duiden aan, dat
de Ver. Staten om met Duitschland te con-
curreeren, 1000 vliegtuigen per maand zou
den moeten voortbrengen, terwijl thans
slechts een derde gedeelte, daarvan ge
maakt wordt. Militaire deskundigen zijn
van meening, dat. een totaal van 1000 toe
stellen gemakkelijk zou kunnen worden be
reikt door zekere types te standaardisee-
ren en' door verscheidene fabrieken te ver
bouwen voor de vervaardiging van schroe
ven, vleugels, etc. Zij hebben gedetailleer
de plannen voorgelegd aan het departe
ment van oorlog, behelzende, dat in geval
van noodzaak 10.000 fabrieken ongeveer
zouden werken voor de productie van mu
nitie en oorlogsmateriaal. De contracten
zouden reeds zijn ge teekend. Een program
voor industrieele mobilisatie, onder leiding
van den adjunct-secretaris Louis Johnson
zou de massaproductie van vliegtuigen om
vatten. De bijzonderheden van dit program
ma blijven echter vertrouwelijk.
Radicale luchtpolitiek.
Volgens de New York Herald Tri
bune heeft het Amerikaansche de
partement van oorlog ter goedkeu
ring van president Roosevelt plan-
nen ontworpen betreffende een radi
cale luchtpolitiek. Deze plannen zou-
omvatten: massaproductie van vlieg
tuigen, experimenteele ontwikkeling
van nieuwe types snelle vliegtui
gen, opgeven van den houw van het
tvpe bombardementsvliegtuigen be
kend onder den naam „vliegende for
ten", terwijl verder o.m. het ge
bruik van ballons, die van motoren
voorzien zijn, ontwikkeld moet wor
den.
Verder moet de nadruk gelegd worden
op snelle in plaats van lichte vliegtuigen
voor het gebruik in samenwerking met de
op den grond ópereerende troepen en voor
het beschermen van de zw^re bombarde-
nientsvliegtuigen. Edison, assistent secreta
ris vftn marine, heeft volgens de New He
rald Tribune verklaard dat de breede ves
tingsingels van den Atlantischen en Stillen
Oceaan versmald zijn tot de afmetingen
van grachten.
De vliegramp in Duitschland
Het Belgische toestel was te
zwaar belast.
Het onderzoek naar het vliegtuigongeluk
bij Soest (Westphalen). waar, zooals gemeld,
op 10 October jl. een Belgisch verkeersvlieg
tuig is neergestort, heeft thans, naar de Msb.
meldt, het volgende uitgewezen: Het onge
luk is veroorzaakt doordat het toestel te
sterk belast was, hetgeen tot trillingen van
de vleugels leidde en tenslotte tot een breuk
in een der vleugels. Het onderzoek is ver
richt door Duitsche en Belgische deskundi
gen.
Hienmede zijn tevens ook de geruchten
weerlegd, als zouden twee met het toestel
reizende Duitsche scheikundigen chemische
stoffen bij zich gehad hebben, welke tot ont
ploffing zouden zijn gekomen.
KINDERVERLAMMING MET DOODELIJ-
KEN AFLOOP.
Te Haarlem heeft zich een vierde geval
van kinderverlamming voorgedaan. De pa
tiënte, een meisje van negentien jaar, is in
de Mariastichting overleden.