Italiaansche begeerte
lisar Fransche koloniën
DAGBLAD VOOR HOLLAND'S NOORDERKWARTIER
K
Begrooting DooMand
goedgekeurd
Minister Colijn over het
vluctitelingenvraagstuk
Het naspel van het
Fransche stakingsdrama
Straodino in de haven
van IJmuiden
Ita'ië aanvaardt
Londensch Vlootverdrag
Trein op auto met
schoolkinderen gebotst
Laan. Schagen, Tel. 20.
pAG 2 DECEMBER 1938. 83e Jaargang. No. 10742.
r (fer N.v. Uitg.-Mif. „HoHowds Noordericworticr"
■pOCENAAMDE SPONTANE DE-
JSSTRATIES VAN NATIONAAL
5?0EL OP LAST VAN DE
ANSCHE REGEERING? PA-
JSCHE PERS: BEPAALD SY-
fEEM IN SAMENWERKING MET
[TL-.R.
jing tot verzwakking van
w isch-Engelsche vriendschap
nuk
e Fransche regeering moet wel zeer
tg« ijnlijk getroffen zijn door een betoo-
ing in de Italiaansche Kamer na de
,J^ idevoering van minister Ciano over
t September-gebeurtenissen. Toen
le'f Sano had gesproken, stonden ver-
lar.
cheidene kamerleden op en riepen:
va rnnesië en Corsica". Later begaven
.j^1 ij zich op straat, trokken tot diep
ie i a den nacht door de stad in spreek-
ioor roepend: „Wij willen Corsica
n Tunesië". En dit zijn beide Fran-
roc che koloniën
se
ltaijoral is men in Frankrijk ongerust, om-
Parlementaire demonstraties in Italië
[kunnen plaats vinden zonder dat deze
diade regeering zijn georganiseerd. Van
lanc geestdrift, waarvan het stenogra-
Jj verslag spreekt, kan dus nauwelijks
(Le zijn, zegt men in Parijs.
Tot de orde geroepen
voi tusschen schijnt de Kamervoorzitter de
«ardigden, toen zij Tunis" riepen, on-
y,y iellijk tot de orde geroepen te hebben,
het nationale gevoel laat zich niet tol
and brengen door het geluid van een
zegt de Italiaansche pers. De uitroepen
im beschouwd worden als rechtstreek
oówederstaanbare uitdrukking van de
iming, die het geheele Italiaansche volk
heden bezielt!
Elke dag nieuwe zorgen voor
Frankrijk,
rijft de Parijsche correspondent van het
ild. De wind, die Daladier in de zeilen
fi door het mislukken van de slaking,
hij best gebruiken, nu de gebeurtenissen
gisteren de FranschItaliaansche
erpslijpcrij weer op den voorgrond heeft
racht..
Het programma, volgens hetwelk de
beide dictatoriale landen van de „as"
de onrust in de wereld onderhouden
door te Berlijn Engeland aan te val
len en Frankrijk aan te halen, ter
wijl men in Rome juist het omgekeer
de doet, in de hoop zoodoende twee
dracht te zaaien tusschen de twee
democratische bondgenooten, wordt
naar den eisch uitgevoerd. Maar dit
maal heeft men aan den kant van
ïussolini wat overdreven, en velen
hier krijgen thans genoeg van een
verder zoete-broodjes-bakken.
al»
on-
Deze onverwachte uitval, de betooging in
fc Kamer in het bijzijn van de ambassa-
BB8 ook van den Fransche nu men
ast mocht verwachten dat de komst van
imnQois Poncet, oen nieuwen Franschen
ifflbassadcur, de verhoudingen wat vriend-
Rappel ijker gemaakt had, worden te Pa
rijs zeer slecht opgenomen. De aanval loopt
parallel met de heftige woorden van Hitier
ten Engeland terstond na München en
faakt deel uit van het svsteem. Maar ver
schillende bladen vragen zich af, of de Fran
sche regeering dit nu maar weer op zich
Ijl laten zitten.
Énkelen even reeds antwoord.
De officieuze Petit Parisien zegt:
iWij kunnen antwoorden op de kreten die
laakt zijn, dat Tunis een deel uitmaakt
liet Fransche rijk, en wel ten minste
ftn stevig en heel wat langer dan Ethiopië
';2ii liet Italiaansche, en dat de uitroepen
ter de rede van graaf Ciano uitgelokt,
"iets zullen veranderen aan den vasten wil
Frankrijk het te behouden."
Wat moet Chamberlain nu!
Het is vooral Pertinax, die zich gister
morgen in .L'Ordre' zeer krachtig uitspreekt
teen deze Italiaansche manoeuvre. Hij
schrijft: „Welke gevolgen zullen aan dit in-
cident gegeven worden? Normaliter zou on-
ambasadeur thans de plaatsmoeten over
'aten aan een zaakgelastigde, tenzij er ex
cuses werden gemaakt. Vervolgens is het
mdien de evenzeer gedrilde Duitsche pers
'hans dit gebaar van Italië goedkeurt,
'hans wel het geschikte oogenblik om von
Ribbentrop te Parijs te ontvangen?
En zal eindelijk de heer Neville Cham
berlain, na hetgeen er gebeurd is, het nog
flewenscht achten zich in Januari naar Ro
me te begeven, en zal hij voortgaan de ge
leidelijke ontbinding te bevorderen van de
non-interventie-commissie om te komen tot
de verdwijning van het plan van 5 Juli
1938 en het terugroepen van de vreemde
combattanten in Spanje, dat een beletsel
vormt voor het toekennen van de rechten
van oorlogsvoerende mogendheid?
De Italiaansche pers over „het
onrecht Italië aangedaan".
Wat de Italiaansche pers schrijft lijkt
merkwaardig veel op wat de Duitsche bla
den hebben geschreven als naar hun mee
ning Duitscliland werd verongelijkt. Wij
lezen o.a.:
Bezetting van Tunis door Frank
rijk in 1881 was door de wijze waar
op zij werd uitgevoerd door de diplo
matieke precedenten, zoowel als in
verband met de voordien overlieer-
schend Italiaansche belangen, een
ernstig onrecht dat de Italianen
in dien tijd signaleerden door den
minister president Cairoli omver te
werpen. Opvolgende generaties Ita
lianen hebben er altijd aan herin
nerd. Welnu, zegt de Lavoro fascista,
wil men tegenwoordig vriend zijn
van Italië, dan moet onrecht worden
hersteld.
Het Hsb. legt verband tusschen de betoo
ging in het parlement en de uitlatingen
van Gayda, die dezer dagen schreef, dat ook
voor Italië het koloniale vraagstuk nog
steeds actueel is. Zeker is, dat men hier
niet langer tevreden is met het statuut van
de Italianen in het protectoraat van Tune
sië. zooals dat bij het verdrag tusschen Mus-
solini en Laval in Januari 1935 werd vast
gesteld. Men wenscht, thans een krachtiger
bescherming van de in Tunesië gevestigde
Italianen die talrijker zijn dan de Fran
schen in het protectoraat tegen verfran-
sching en dat vooral voor de Italiaansche
kinderen Dat voorts het bezit van Djziboeti
de grootste haven van Oost-Afrika, voor Ita
lië van belang zou zijn, behoeft geen be
toog
Gelijk te verwachten was, wordt in offi-
ci-eele kringen geweigerd commentaar te
geven op de demonstratie ten gunste van de
Italiaansche aanspraken op Fransch gebied,
in het bijzonder op Tunis, welke gevolgd
zijn op de rede, gisteren door graaf Ciano
gehouden. De reactie in de bladen van alle
richtingen echter is, dat Frankrijk evenmin
geneigd is grondgebied aan Italië af te
staan, als aan Duitscliland, zegt het Hsb.
verder.
Een samentreffen van verdere Duitsche
aanvallen op Groot-Brittannië op het oogen
blik, dat von Ribbentrop zich opmaakt om
Parijs te bezoeken, met de nieuwe Italiaan
sche uitbarstingen tegen Frankrijk, nu
Chamberlain zich voorbereidt naar Rome te
gaan, worden als bewijzen beschouwd, dat
Berlijn en Rome thans zorgvuldig voorbe
reide pogingen doen om de Engelsch-Fran-
sche solidariteit te verzwakken!
DE NATIONALE INZAMELING.
Burgemeesters gaan vooraan.
In niet minder dan 900 gemeenten zal
morgen de nationale inzameling voor uit
gewekenen om geloof en ras worden gehou
den.
Bijna alle burgemeesters van gemeenten,
die om hun medewerking voor het welsla
gen van de collecte werd verzocht, namen
veelal de daadwerkelijke leiding van de in
zameling in hun gemeente op zich.
N.S.B. en R.S.P. stemmen tegen.
HALF MILLIOEN VOOR
ONTGINNING.
Na een zitting van drie dagen hebben
de Provinciale Staten van Noordholland gis
ter de begrootingen van het Wegenfonds,
de Provinciale Ziekenhuizen en de Bedrij
ven goedgekeurd. De begrooting der pro
vinciale inkomsten en uitgaven, sluitende
op een bedrag van f 51.533.400.— werd even
eens goedgekeurd. Alleen de zeven N.S.B.-
leden en de heer Sneevliet (Rev. Soc.)
stemden tegen.
Aangenomen werd de voordracht
van Ged. Staten, om een fonds voor
ontginningswerken te stichten en
daarin nit de provinciale kas een
bedrag van een half millioen te
storten. Ten bate van den gewonen
dienst der provinciale begrooting
werd beschikt over het restant van
het reservefonds, groot f 250.000.
Het aantal opcenten, door de provincie te
heffen op de inkomsten- en vermogensbe
lasting op de bebouwde eigendommen en op
de grondbelasting werd van twintig op
achttien gebracht.
Voor Schiphol.
De motie van de heeren de Miranda (s.d.)
en anderen, waarin Ged. Staten worden
uitgenoodigd, om zich namens de Prov.
Staten tot de regeering te wenden met het
verzoek, dat de luchthaven Schiphol als
Centraal Vliegveld wordt, aangewezen, werd
door Ged. Staten overgenomen.
Ged. Staten zullen voorts overleg plegen
met de betrokken instanties om te komen
tot opheffing van den gemeentelijken tol
op de Zaanbrug te Wormerveer. Ook is op
korten termijn een voorstel van het college
te wachten inzake maatregelen met be
trekking tot de wateronttrekking aan den
bodem.
De trawler „Amsterdam" op de
blokken van de Noorderpier.
De trawler „Amsterdam" die wegens ma-
chineschade door de trawler „Hercules" na
bij de zestigste breedtegraad op sleeptouw
was genomen en naar huis werd overge
bracht kwam vannacht omstreeks één uur
voor de haven van IJmuiden.
Bij het binnenloopen van de haven
werd assistentie verleend door de
trawler „Utrecht". Bij het hulpwerk
brak echter de sleeptros, waardoor
de „Amsterdam" op de blokken aan
de binnenzijde van de Noorderpier
vast geraakte.
De sleepboot „Stentor" van Wijsmuller
voer onmiddellijk naar het moeilijkheden
verkeerend schip en trachtte een verbinding
te maken. Om half twee werd ook de hulp
van de sleepboot „Utrecht" ingeroepen, om
dat het vaartuig tengevolge van den zuid
wester storm in een gevaarlijke positie was
geraakt.
Dank zij de onmiddellijke assistentie van
de sleepbooten „Stentor" en „Utrecht" kwam
het schip na een half uur vlot en kon het
behouden in de haven worden binnenge
bracht.
EEN RADIOREDE. BESTENDIGE
HULP ZAL NOODIG ZIJN.
Gisteravond om kwart over zeven heeft
de minister-president, dr. H. Colijn, over
beide zenders een opwekking tot steun aan
de nationale collecte op 3 December uit
gesproken.
De minister-president zeide o.a.:
Misschien is eenige twijfel geoorloofd of
het strikt noodzakelijk is te achten hier te
spreken. Aan den goeden wil van ons volk
om hulp te bieden aan wie in diepen nood
verkeeren, behoeft niet getwijfeld te worden.
Die wil is aanwezig.
Wat wellicht nog niet aan allen duidelijk
is, is de omvang van dien nood. gevoir
van het groote aantal personen, dat sinds
de eerste Novemberdagen hier te lande
ren schuilplaats heeft gezocht.
Aan den avond van den dag,
waarop de collecte zal worden se-
houden zal het aantal vluchtelin
gen, aan wie in de laatste weken
vergund is naar Nederland te ko
men, tegen de vierduizend loopen
Rekent men de kosten per dag
en per persoon voor huisvesting,
voeding en kleeding op ongeveer
f 1.50 dan zou dit, indien deze vier
duizend toegelatenen allen voor re
kening der gemeenschappelijke lief
dadigheid kwamen, per jaar een be
drag van ruim twee millioen gulden
vorderen*.
Nu is dit tot nog toe niet het geval.
Voorloopig hebben gelukkig 7X>er velen on
derdak gevonden bij familie of bij vrienden
maar daar staat tegenover, dat we Zater
dag de deur nog niet kunnen sluiten. Er
komen er nog meer; er is dus veel geld
noodig, om deze plicht van barmhartigheid
te vervullen en dit vooral, omdat we niet
weten, welke mogelijkheden er zijn om de
hier toegelatenen naar andere landen door
te geven. Tot nog toe zijn de vooruitzich
ten daarop althans voor de volwassenen
niet gunstig, eer zelfs ongunstig te noemen!
Het gaat hier niet om leniging van nood
voor enkele dagen of om grootere of kleine
re hulp voor eenmaal. Maar het gaat om
bestendige hulp
ïan een groot aantal menschen. gedurende
re ruimen tijd. Die kennis van den toestand,
lie moet Zaterdag de gulheid van Uw hart
■>n de vaardigheid van uw hand besturen
om mildelijk t<e geven!
De waarde van dat koninklijke woord
om groot te kunnen zijn in alles, waarin
ook een klein volk groot kan zijn, kunnen
we ook toonen in onze milddadigheid te
genover hen, die in zwaren druk verkee
ren.
En we volbrengen dan tevens het God
delijk gebod tegenover den naaste, en op
allerlei gebied veel te verzorgen, hier in
dit geval is thans te voorzien in het leed,
dat veel dieper in het leven snijdt, dan wat
wij bij ons z.elf kennen!
Toone de Zaterdagcollecte daarom, aldus
besloot Dr. Colijn, dat ons volk den roep
verstaat, die thans tot ons komt. Ook omdat
we daardoor veellicht anderen nog bewe
gen kunnen met ons samen de hand aan
den ploeg te slaan.
De fabrieken nog gesloten, de
arbeiders op straat. Het volk
wilde geen crisis, zegt minister
Reynaud. Nieuwe staking *e
St. Nazaire.
Er mag geen wrok blijven,
oordeelt de Britsche pers
Het is weer rustig in Frankrijk.
Volgens minister Reynaud, die gis
teravond een naar Amerika uitgezon
den rede heeft uitgesproken, heeft
't Fransche volk genoeg van crisis-
Zooals was aangekondigd zijn de sta
kers van Woensdag ontslagen, zoo
wel in de openbare als in de publie
ke bedrijven. Te St. Nazaire is een
nieuwe staking uitgebroken. Tien
duizend arbeiders der marinewer
ven weigeren het werk te hervatten.
De communisten hebben de arbei
ders geluk gewenscht Vele fa
brieken zijn door de eigenaren geslo
ten. De arbeiders kunnen weder sol-
liciteeren. Het doel is minder ge
schikte elementen uit te schakelen.
In de metaal-industrie zouden daar
door alleen reeds 500.000 arbeiders
op straat staan
De rede van Reynaud.
Nadat Reynaud de noodzakelijkheid der
decreten noodig om een einde te maken
aan den gouduitvoer had aangetoond,
zeide hij over de staking o.m.:
Gij weet, wat er gebeurd is. Het
betreft hier in het geheel niet een
overwinning van de eene klasse op
de andere. Het Fransche volk heeft
zich uitgesproken voor arbeid, orde en
nationale discipline. Daarmede heeft
de democratie getoond in staat te
zijn zichzelf offers op te leggen wel
ke in andere regimes zoo gemakke
lijk met geweld opgelegd worden.
Daarom beteekent de dag van giste
ren voor de zaak der democratie een
overwinning, die niet mag worden
onderschat. Wat het volk van Frank
rijk gisteren gezegd heeft, komt hier
op neer dat hij genoeg heeft van de
crisis, waarin het zich reeds zeven
jaar bevindt.
Daarom moet niemand in Frankrijk be
droefd zijn over den gang van gisteren.
Deze dag beteekent geenszins een socialen
achteruitgang".
.Reynadd juichte het toe dat de kapitalen
terugkeeren, de goudvoorraad toegenomen
is, de rentevoet verlaagd en de koersen der
Fransche papieren op de beurs gestegen
zijn, een stijging, die ten voordeele komt
aan de groote menigte, gezien de dcmocra-
tisecring van het sparen in Frankrijk.
Ook in Algerië mislukking.
In Algcrie heeft slechts 10 procent der ar
beiders gestaakt. In de havens hebben de
havenarbeiders in hel geheel niet gestaakt
en incidenten hebben zich niet voorgedaan.
Nergens in de drie departementen is een
arrestatie gedaan.
Vliegtuigfabriek gesloten.
Verschillende vliegtuigfabrieken zijn nog
gesloten. De communisten vinden dat van
de regeering zeer misplaatst gezien de be
toogingen in Italië om de Fransche kolo
niën Corsia enz. in handen te krijgen. In
de mijnen is de arbeid hervat.
De regeering straft.
De regeering heeft besloten hen, die het
initiatief hebben genomen tot de stakings
beweging hun functies in openbare licha
men te ontnemen.
Hierdoor zullen o.a. getroffen
worden Jouhaux, de secretaris-gene
raal van de CGT, die tevens lid is
van den raad van beheer van de
Franschen bank, van het consulta
tief comité van de spoorwegen en
andere raden van beheer, Semart,
Jarrigion en Liaud.
De ambtenaren van PTT, belasting, zie
kenhuizen en het onderwijs, die gestaakt
hebben, krijgen thans geen salaris, de be
trokken ministers zullen in ieder geval af
zonderlijk een beslissing nemen en de
straffen zullen varieeren tusschen ontslag
overplaatsing en degradatie.
Ontslagen stakers dringen fabriek
binnen.
Uit Rijssel:
Aangezien de meeste arbeiders, die ge
staakt hebben, gisterochtend in verband
met het vroege uur waarop het werk op de
fabrieken begint, nog geen mcdedeeling
van hun ontslag hadden ontvangen, mel
den zij zich gewoon op hun werk.
Daar hun echter de toegang geweigerd
werd, hebben zij van een groot aantal fa
brieken de deuren geforceerd, waarna zij
er met honderden tegelijk binnendrongen.
Dit nummer beval 8 pagina's
Verwachting: Voor het geheele
land: krachtige tot matige,
tegen het eind van den dag
verder afnemende wind, uit
Zuidwest tot West of Noord
west, meest gebroken lucht,
tegen den avond geheel op
klarend. In den nacht en
morgen buien met regen en
hagel en wellicht onweer,
guur weer.
Algcmeene vooruitzichten: Voor
loopig nog weinig verande
ring in het weertype.
Zij begaven zich naar hun plaatsen in de
werkplaatsen en weigerden weg te gaan.
Nadat de directies de prefectuur hadden
gewaarschuwd, zijn commissarissen van de
speciale politie, terzijde gestaan door mo
biele garde, de fabrieken rond gegaan en
hebben de ontslagen arbeiders weggejaagd.
De Kamer 8 December b^een.
Minister-president Daladier heeft verklaard,
dat hij voornemens is, het parlement te
gen 8 December bijeen te roepen.
De socialistische kamerfractie deelt me
de, dat de bijeenkomst, die zij voor morgen
had georganiseerd en waarvoor zij alle
afgevaardigden had uitgenoodigd, nu geen
doel meer heeft.
Buiienlandsche persstemmen.
Het mislukken van de staking in Frank
rijk is, zoo schrijft de „Times" evenzeer
te danken aan het gezond verstand der ar
beiders als aan de krachtige houding van
de regeering. De gebeurtenissen der paar
laatste dagen moeten een wrok achterlaten,
Als Daladier een verstandig gebruik maakt
van zijn overwinning, zal hij in staat zijn
deze wrok te sussen en. de achterdocht,
waarmede de regeering door de arbeiders
ontegenzeggelijk werd beschouwd, weg te
nemen.
„Het succes van Daladier ging ontegen
zeggelijk de meest optimistische verwach
tingen te boven", zegt de Ital. pers. „De
staking heeft bewezen, dat de regeering
besloten is, ernstig te regeeren."
Beperkingen betreffende de ton
nage van oorlogsschepen.
De diplomatieke medewerker van de „Ti
mes" schrijft, naar het Hsb. meldt;
Italië zal zich heden formeel aansluiten
bij het Londensche Vlootverdrag van 1936.
Dit beteekent dat Italië beperkingen betref
fende de typen van oorlogsschepen aan
vaardt en zich verbindt geregeld inlichtin
gen over de bouwplannen uit te wisselen
met Groot-Brittannië, de Dominions, de Ver-
eenigde Staten en Frankrijk.
De Britsche regeering zal waarschijnlijk
formeel aan de mogendheden mededeelcn,
dat zij niet voornemens is oorlogsschepen te
bouwen van meer dan 40.000 ton, aangeno
men, indien andere Europeosche mogend
heden eveneens beneden die limiet blijven.
Frankrijk heeft reeds verklaard, niet hooger
te gaan dan 35.000 ton, aangenomen dat
geen continentale mogendheid daarboven
gaat. De. Vereenigde Staten handhaven nog
steeds de limiet van 45.000 ton, waartoe door
de onderteekenaars van het vlootverdrag
was besloten, nadat inlichtingen waren ont
vangen over Japans vlootbouw.
26 DOODEN BIJ ONTZETTEND ONGELUK
IN AMERIKA.
Tijdens een verblindenden sneeuw
storm is bij Midvale in den staat
Utah (V.S.), een goederentrein inge
reden op een autobus, waarin een
dertigtal schoolkinderen hadden
plaats genomen. Dokters en ambulan
ces begaven zich in allerijl naar de
plaats van de ramp. Aanvankelijk
werd gemeld, dat 15 kinderen om het
leven gekomen waren. Later werd
echter bekend, dat 26 personen zijn
omgekomen en 12 zwaar gewond.
Vanavond spreekt Hit'er
Uit Berlijn wordt gemeld, dat Hitier zich
heden naar Reichenberg in het Sudeten-
land zal begeven, waar hij tegen half acht
een redevoering zal uitspreken.
