Winkelpaleis door
vuurzee verwoest
DAGBLAD VOOR HOLLANDS NOORDERKWARTIER
Het Joodsche
vraagstuk in Polen
Dc ergste koude voorbij?
't Koloniale vuurtje
weer lustig opgestookt
Messensteker
overmeesterd
Hitier maakt jacht
op baliekluivers
De Redding Maatschappij
heeft vier ton noodig 1
Laan, Schagen, Tel. 20.
DONDERDAG 22 DECEMBER 1938. 83e Jaargang. No. 10759.
0itg«»e iet KV. Uitg.-Miï*. „KoHondt Noofderkwortier
ENORME BRAND VERNIELT
HET PERCEEL VAN V. EN D.
TE 'S-HERTOGENBOSCH.
OOK EEN HOTEL VERBRAND.
Schade van een
half millioen
Bovenmenschelijke taak
voor den brandweer
Een zeer felle brand, de grootste,
welke Den Bosch sedert tientallen
laren heeft gekend, heeft gistermid
dag het magazijn der firma Vroom
en Dreesmann aan de Pensmarkt en
het daarnaast gelegen hotel „Groen
huis" in twee uur tijd totaal ver
woest.
De schade bedraagt ongeveer een half
millioen.
De brand brak omstreeks kwart voor drie
uit in het winkelpand der firma Vroom en
Dreesmann, dat speciaal is ingericht voor
den verkoop van meubelen, stoffeering, ta
pijten en bedden. Het vuur vond gretig
voedsel in de brandbare stoffen, welke zich
op de bovenverdieping bevonden.
Een torenhooge rookzuil
«teeg uit het dak op en weldra sloegen aan
alle kanten de vlammen naar buiten.
Langs het trappenhuis plantte de brand
zich voort naar de verschillende verdiepin
gen. Met donderend gei aas sprongen de groo-
te étalageruiten in stukken.
De brandweer stond aanvankelijk machte
loos tegenover de groote vuurzee. Onder
persoonlijke leiding van burgemeester van
iLanschot werd het blusschingswerk krachtig
langepakt. Het bleek duidelijk, dat het
troote winkelpand niet behouden zou kun-
worden en het was dus zaak het vuur
ooveel mogelijk te beperken.
De brand breidt zich uitl
Echter, plotseling sloeg het vuur
over naar het belendende perceel,
het Hotel Groenhuis. Een uur later
stortte het gebouw van V. en D. in,
en bleef de brand voornamelijk woe
den in het hotel. De brandweer had
inmiddels assistentie van die uit
Tilburg gekregen.
Het verloop van den brand.
Onmiddellijk nadat liet vuur ontdekt was,
trachtte het personeel met snelblusschers en
emmers water den brand in zijn aanvang te
stuiten. Dit mocht echter niet gelukken. In
middels had men reeds de politie gewaar
schuwd, die onmiddellijk met een slangenwa-
gen ter plaatse verscheen. Epn toevallige om
standigheid was dat juist een kwartier tevo
ren de brandputten in de omgeving door den
veiligheidsdienst van den brandweer waren
nagezien, zoodat de politie onmiddellijk haar
slangen kon aansluiten op een kraan, welke
vlak voor het gebouw is gelegen.
Met twee krachtige stralen werd toen wa
ter gegeven.
Men slaagde er echter niet in het bran
dende complex binnen te benaderen. De hitte
die zich ontwikkelde op de bovenafdeeling,
was van den beginne af enorm. Een sterke
rook ontwikkelde zich ten gevolge waarvan
een lid van het personeel een zekere Kersten
bewusteloos geraakte. Hij werd door zijn col
lega's buiten het gebouw in veiligheid ge
bracht, waar hij door personeel van de
E.H.B.O. werd behandeld. De politie had
reeds dadelijk groot alarm gegeven, zoodat
een kwartier later de gemeentelijke brand
weer met vohedig materiaal arriveerde, d.w.z
met drie motorwagens en voorts een wagen
materieel en een ladderwagen. De groote
magyrus werd tot aan de nok toe uitgescho
ven. Echter het vuur had zich toen reeds
zoover uitgebreid, dat de hecle bovenverdie
ping in lichter laaie stond. Het was reeds
duidelijk, dat men het gebouw niet dan met
de grootste moeite zou kunnen behouden.
Gevaar voor andere gebouwen.
Om 3 uur 50 was het gevaar niet meer
denkbeeldig dat het aangrenzende perceel
van de fa. Meyering, een handel in luxe ar
tikelen zou worden aangetast zoodat de
brandweer verplicht was niet minder dan
zes stralen af te staan om dit gebouw te gaan
beschermen.
Het aan de overzijde gelegen perceel van
de fa. C. A. Brenninckmeyer werd gedeel
telijk vernield, doordat alle ruiten sprongen.
Duizenden toeschouwers,
sloegen het. machtige schouwspel gade. Er
hebben ,zich geen persoonlijke ongelukken
voorgedaan. Toen de brand uitbrak verlie
ten de klanten kalm het gebouw van V. en
D. De oorzaak van den brand is nog niet
bekend.
Erwtensoep.
De brandweerlieden, die mede in verband
met de felle koude een zware taak hadden,
zijn vannacht door het gemeentebestuur van
's Hertogenbosch in het café de raadskeldei
op erwtensoep onthaald.
Massale emigratie als eenlge op
lossing gedacht.
HET DUITSCHE VOORBEELD
TREKT.
De chef van den generalen staf van het
kamp der nationale eenheid, Wenda, die te
vens ondervoorzitter de.' Kamer is, heeft een
radiorede over het Joodsche vraagstuk in Po
len gehouden Hij zeide, dat dat vraagstuk
van dringenden aard is en dat het emigratie-
probleem geregeld moet worden. Onze belang
rijkste taak, aldus Wenda, bestaat thans in
de versterking der verdediging. De economi
sche structuur van het 'and is voor deze ver
dediging van het grootste belang. Het econo
mische leven moet steunen op het nationale,
vaderlandslievende element, dat steeds be
reid is actief op te treden tegen ieder ge
vaar, dat den staat bedreigt.
Handel, nijverheid en handwerk
worden nu in min of meer sterke ma
te beheerscht door de Joden, die in
het Poolsche economische leven een
zeer ongewenscht «ilement vormen,
doordat zij een belemmering zijn voor
de economische onafhankelijkheid
van stads- en plattelandsbevolking
en de normale ontwikkeling van de
volksmassa remmen.
De ecnige oplossing voor dit vraagstuk, zoo
vervolgde Wenda, is een grondige verminde
ring van het aantal Joden in Polen door
een massale emigratie. Wij zijn tegenstan
ders van gewelddadigheden en buitensporig
heden tegenover de Joden, maar wij zijn van
meening, dat een ecorpmische strijd tegen
hen zeer gewenscht er., logisch is, wil men
bereiken, dat handel, industrie en ambacht
in Poolsche handen 1 tomen. Wij trachten
ook den Joodschen tusschenhandel, die duur
is en schadelijk voor lilt economische leven,
uit te schakelen. Het. cultureele en sociale
leven moet volkomen vrij blijven van de
Joodsche invloeden, die den Poolschen geest
vreemd zijn.
Polen denkt er echter niet aan emigratie en
kolonisatie door Joden te bekostigen door
fondsen, welke het Poolsche volk zou moe
ten verstrekken. Het kamp der nationale een
heid heeft in het parlement een interpellatie
ingediend, waarin voor het eerst het. Jood
sche vraagstuk duidelijk gesteld wordt.
Luchtbombardementen
in Spanje
Rechtsche vloot stoomt op.
Aan het front in Andalusië hebben vijf
vliegtuigen van de luchtmacht van Franco
het plaatsje Alcazar gebombardeerd. Zij
lieten 50 bommen vallen, met het gevolg,
dat 17 burgers werden gedood en 28 ge
wond. Dertig huizen zijn verwoest.
De Franco-luchtmacht heeft verder Man-
resa, Vich, Villalonga, Valls en Pladecabra
gebombardeerd. Te Manresa werden 20 per
sonen gewond, te Vich zes gedood en vijf
gewond
Rechtsche vloot stoomt op.
Alle schepen der vloot van Franco, met
den kruiser „Canarias" aan het hoofd, heb
ben zich voor Gibraltar verzameld, Binnen
kort moet de torpedojager der regecring
,Jos« Luiz Diaz" de haven van Gibraltar
verlaten om naar Valencia op te stoomen.
Dit nummer bevat 8 pagina's
Het sneeuwdek blijft echter de
koude aantrekken.
Hoewel het nog heel koud is (te Am
sterdam op den middag nog —8.5 gr.
C. (=17 gr. F.) gaat het sinds Dins
dagavond met de temperatuur in 'n
langzaam dalende lijn. De wind is
weliswaar nog Noordoost, doch in de
eerste plaats is hij minder sterk dan
de vorige dagen en wat belangrij
ker is hij behoort nu niet meer tot
de circulatie rond den hoogen druk
in Finland, maar eerder komt hij om
de Zuidelijke depressie heen.
De sneeuw loont aan, dat wij onder in
vloed van die depressie zijn gekomen, aan
welken Oostrand in Z.O. Duitschland Zui
denwind heerscht een luchtstroom, die
dan over Noord-Duitschland in onze richting
ombuigt. Van Siberischen oorsprong der
lucht is dus, aldus het Hrb. geen sprake
meer.
Daarbij behoeft het echter nog niet te
gaan dooien en er is nu een factor bijgeko
men, die als het ware de koude blijft aan
trekken, n.1. het sneeuwdek. Nu dit er een
maal is, behoef* het. maar even 'snachts op
te klaren, of de temperatuur daaH weer
sterk.
De scheepvaart.
De ijsgang op den TJssel neemt toe. Bij Gors-
8el is het ijs vast gaan zitten.
Bij Kampen. Olst en Deventer vormen zich
reeds ijsdammen.
Op de Twentekanalen, welke dicht liggen
is het ijs aan de kanten 12 tot 13 centimeter
dik.
Terwijl tengevolge van de strenge vorst
de geheele binnenscheepvaart naar en door
Amsterdam gestremd is, ondervindt de zee
scheepvaart in geen enkel opzicht eenige
belemmering van dc vorst en kunnen de in
iJmuiden binnenkomende schepen ongehin
derd naar Amsterdam opstoomen en daar
in elk gedeelte van de Amsterdamsche ha
ven ligging nemen.
Ongelukken.
Te Zutphen is een twaalfjarige jongen door
Bet ijs gezakt en verdrenken.
Te Alphen aan den Rijn is tengevolge van
de gladheid van den weg e n personenauto
tnct een autobu in botsing gekomen, waar
bij de beide inzittenden, de heer W. uit Pt'a-
zerswoude en zijn 64-jarige iqpeder, ernstig
gewond raakten.
Nieuwe pleinen en straten in Ita
lië zullen Corsicaansche namen
dragen.
Het Italiaansche blad Giornale d'Italia
wakkert het vuurtje van de koloniale
eischen weer lustig aan. eD redactie stelt
voor aan straten en pleinen van het Ro-
meinsche Lido, de stadswijk aan de zee, de
namen te geven van Corsicaansche plaat
sen en patriotten. Een straat en een plein
in Rome dragen reeds den naam resp. van
Ajaccio en Pasquale Paoli.
De Fransche groep „verdediging van
Noordafrika, die talrijke Kamerleden en
senatoren omvat benevens een aantal p>-
sonen, die geen zitting hebben in het par
lement, is in den senaat bijeengekomen.
Met algemeene stemmen werd een motie
aangenomen, waarin herinnerd wordt aan
de verklaring van Daladier van 10 Novem
ber en aan de recente verklaringen van
Bonnet, terwijl uitdrukking wordt gegeven
aan vertrouwen in de regeering om een ca
tegorische afwijzing te stellen tegenover
iedere poging van den kant van Ttalië om
te komen tot onderhandelingen, die ten doel
hebben gebied of privileges, van welken
aard ook, te eischen, welke uit zouden gaan
boven die, welke noodzakelijkerwijze een on
duldbaren aanslag zouden vormen on
integriteit van het Fransche Rijk.
Kiest Duitschland eieren
voor zijn geld?
Concessies ten aanzien van het
Joodsche kapitaal zouden in
voorbereiding zijn.
De Financial News verneemt dat de laat
ste twee dagen een zeer belangrijke wijzi
ging is gekomen in de houding der Duit-
sche regeering ten aanzien van de kwestie
der overbrenging van Joodsche activa, en
dat de Duitsche regeerimg bereid is groote
concessies op hét oorspronkelijke plan te
doen, teneinde in dit stadium een volko
men mislukking der onderhandelingen in
gevolge het vraagstuk van Joodsch kapi
taal to voorkomen, en tevens te verhinde
ren. dat een slechte geest ontstaan voor de
algemeene handelsbesprekingen welke thans
overwogen worden.
Franco in moeilijkheden?
Spionnage en
gemeld.
samenzweringen
De zon van Franco straalt niet meer in
vollen luister! Samenzweringen en spion
nage maken zijn positie steeds minder be
nijdenswaardig. Van rechtsche zijde worden
de geruchten hieromtrent stelselmatig te
gengesproken, dat er echter moeilijkheden
zijn kan bezwaarlijk meer geloochend wor
den.
Volgens te Hendaye ontvangen berichten
zijn kortgeleden troepen naar Galicie en VV.
Spanje gezonden om een einde te maken aan
relletjes onder de burgerbevolking.
Naar aanleiding van de intusschen door
het bewind te Burgos tegengesproken berich
ten over een samenzwering tegen Franco
heeft een Engclschman die van Burgos
kwam, verklaard, dat de rechtsche tegen
spraak juist is. Hij voegde hier echter aan
toe, dat er in November eenige moeilijkhe
den zijn geweest met een artillerie-afdeeling
zonder dat het tot arrestaties op groote
schaal of terechtstellingen is gekomen.
België gaat zijn luchtverdediging
orgaoiseeren
Internationale toestand ontwik
kelt zich in een richting, welke
het land niet aangenaam is.
Nadat om spoedbehandeling verzocht was,
heeft de Belgische senaat gistermiddag met
105 tegen 3 stemmen en een onthouding, het
wetsontwerp der regeering, waarbij de ver
dediging van het grondgebied tegen lucht
aanvallen georganiseerd wordt, aangenomen.
Generaal Denis, de minister van landsver
dediging, verklaarde, dat het ontwerp sedert
verscheidene weken gereed is. Dat wij, zeide
hij, thans om spoedbehandeling hebben ver
zocht, komt omdat de internationale toestand
zich meer en meer ontwikkelt in een rich
ting, die ons in het geheel niet aangenaam
is.
Verder heeft de minister nog verklaard,
dat hij reeds zonder de goedkeuring van den
Senaat af te wachten, maatregelen had ge
nomen om snel de beschikking te hebben
over materiaal voor de luchtverdediging.
DE BILT S EI NT i
Verwachting voor heit geheele
land: Zwakke veranderlijike
wind, meest zwaar bewolkt
tot betrokken, waarschijnlijk
nog eenige sneeuw, matige
vorst..
Algemeene vooruitzichten.: Ma
tige tot strenge vorst.
Onze Oost
Inhei zweet Uws aanschijns
Oc „jacht op de nietsdoeners en luiaards"
in het kader van de door de nationaal-so-
cialistische autoriteiten in Duitschland on
dernomen actie om aan de ontbrekende ar
beidskrachten te komen, duurt gestadig
voort. In beginsel is iedere werklooze ver
plicht om in den tijd, dat hij geen werk
heeft, de een of andere prestatie te ver
richten. De Angriff wijst erop, dat een
groot aantal lieden, die er weinig voor voe
len om te werken, naar de groote steden
trekken in de hoop, onopgemerkt te blijven.
Met korte tusschenpoozen houden de autori
teiten dan ook steeds razzia's.
De Britscbe leening aan
Tsjecho Slowakije
In Januari wordt de wet inge
diend.
De regeering hoopt zoo spoedig mogelijk
nadat het parlement in Januari, weer bijeen
zal zijn gekomen, de wet in te dienen, wel
ke de credietovereenkomst met Tsjeohoslo-
waküe bevestigt,
Vrouw ontdekt brand
Twee verdiepingen van lunch
room te Culemborg verwoest.
Gistermiddag om half zes is te Culemborg
brand uitgebroken in de lunchroom van den
heer A. Pels, gelegen aan de Oude Visch-
markt. De vrouw van den eigenaar begaf
zich op genoemd tijdstip naar de eerste ver
dieping om de kinderen naar bed te brengen.
Zij moest daarvoor de vergaderzaal, gelegen
boven de lunchroom passeeren en bemerkte
tot haar groote schrik, dat in deze zaal
brand was ontstaan. De vrouw snelde naar
beneden en rende naar het in de nabijheid
politiebureau, waar de brandweer gealar
meerd werd.
Na anderhalf uur hard werken had de
brandweer den brand onder den knie. Wel
vergde het nablusschen nog geruimen tijd,
doch voor uitbreiding behoefde niet meer
gevreesd te worden. De bewoners konden
slechts enkele voorwerpen in veiligheid
brengen. Verzekering dekt gedeeltelijk de
schade. De twee bovenverdiepingen werden
geheel verwoest, terwijl het daaronder ge
legen cafe veel waterschade kreeg.
Hoe de brand ontstaan is weet men niet.
Inlander had vlagen van krank
zinnigheid.
De zelfbestuurder van Patoembah, behoo-
rende tot het landschap Senembah, is door
zijn broer in een vlaag van verstandsver
bijstering met een mes in de borst gestoken
De dader is reeds geruimen tijd malarialij
der en meerdere keeren vertoonde hij ver
schijnselen van krankzinnigheid. In ver
band daarmede werd hij onlangs ook in
het doorgangshuis Gloegoer opgenomen,
doch na een maand volgde zijn ontslag.
Nauwelijks was de man thuis, of hij stak
zijn vrouw met een schaar in de borst, al
dus vertelt de Deli Crt. De zelfbestuurder
nam den malarialijder toen in zijn huis op
om beter toezicht te kunnen uitoefenen,
doch deze verhuizing moest met geweld
plaats hebben.
De man liep daardoor enkele lichte ver
wondingen op, welke een Inlandsche heel
meester zou komen verbinden.
Deze droeg, behalve zijn medicijnen, ook
een groot mes bij zich en op een gegeven
moment heeft de patiënt dit afgenomen. Hij
wilde den heelmeester aanvallen, doch
deze sloeg gillend op de vlucht. De zelfbe
stuurder die in de buurt vertoefde, schoot
daarom le hulp, doch liep een flinke steek
wonde in de borst op. Na overbrenging naar
het gemeente-ziekenhuis te Median bleek de
verwondng echter niet van ernstigen aard.
Van de consternatie, die hierdoor ont
stond, wist, aldus de N.R.Crt., de dader
gebruik te maken om zich in een kamer op
te sluiten. De veldpolitie werd daarom ge
waarschuwd, evenals de controleur en men
bleek verplicht de deur in te trappen. Daar
achter stond de patiënt met het groote mes
gereed om iedereen neer te steken die te
dicht bij hem kwam. De politie wist dan
ook geen anderen weg dan den man met
de klewang te overmeesteren. De dad'er liep
hierbij eenige verwondingen aan het hoofd
op en is in het gemeenteziekenhuis van
Medan ter verpleging opgenomen.
Wie schenkt een
op-wagen?
reddingboot-
In het Kerstno. van „De Reddingboot",
het orgaan van de Noord- en Zuidholland-
sche Redding Maatschappij, wordt erop ge
wezen. dat het bootenmateriaal vernieuwing
behoeft. De vraag wordt gesteld: „Wie
vervanging van een roeireddingsboot?
wezen steeds een goeden naam gehad en het
En verder lezen we:
„De motorstrandreddingboot „Nicolaas Ma-
rius" is ons door een onbekend gebleven
landgenoot geschonken; ook de kosten van
boothuis en motortractor „Zeepaard" kon
den vrijwel geheel worden bestreden uit de
vorstelijke gift van een onbekende. Dergelij
ke bewijzen van groote sympathie voor het
werk van onze redders doen ons met ver
trouwen de toekomst tegemoet zien. Ons
land heeft op het gebied van het redding
wezen steds een goeden naam gehad en het
is onze plicht de hooge traditie in eere te
houden.
De „Nicolaas Marius" is onze 6e
motorstrandreddingboot, in 1939 zul
len de 7e en 8e van dit type gereed
komen voor Scheveningen en Eg-
mond aan Zee, doch in de komende
8 jaar hopen wij in staat te worden
gesteld nog acht van dergelijke boo
ten te kunnen bouwen voor de sta
tions Katwijk aan Zee, Noordwijk
aan Zee, Zandvoort, Wijk aan Zee,
Koog (Texel), Oosterend (Terschel
ling). Nes (Ameland) en Schier
monnikoog). Ook zal de thans 21
jaar oude motorreddingboot „C. A.
den Tex" moeten worden vernieuwd.
De bestaande boothuizen zijn ech
ter voor de motorstrandreddingboo-
ten niet groot genoeg en een water
dichte motortractor zal op verschil
lende stations niet kunnen worden
gemist. Met de inderdaad noodzake
lijke modernisatie van ons materieel
is dat ook een bedrag van ruim
f 400.000 gemoeid.
Scheepvaart in de
Noordelijke IJszee
mogelijk
Lange de kusten is het gevaarlij
ker dan in het Noordpoolgebied.
De meen in g, dat scheepvaart in de Noor
delijke IJszee onmogelijk is, wordt weer
legd door Russische geleerden, die aan
boord van de ijsbrekers Stalin en Yermak
een tocht gemaakt hebben door de bevro
ren poolzeeën,, waarin voordien nooit een
schip was doorgedrongen. De geleerden zijn
nog bezig met een nader onderzoek van de
aan boord gedane proef nemingen.
Tijdens bovenvermelden tocht is geble
ken, dat het ijs in het Noordpoolgebied voor
schepen niet zoo gevaarlijk is als het ijs
langs de kusten. Dit laatste, dat een min
der hoog zoutgehalte heeft, smelt taiurza-
mer, hetgeen beteekent, dat ten noorden
van Nova Zembla en van de Novosibirsk-
eilanden scheepvaart wel degelijk mogelijk
is.
Drie peilingen, welke de ijsbrekers ten
noorden van het eiland Kotcln.v hebben
verricht, hebben uitgewezen, dat 600 voet
diep een krachtige stroom van warm atlan-
1 tisch water aanwezig is.