franItrijk versterkt
Nederland economisch
paraat in oorlogstijd
Franco's zon weer
dalende
DAGBLAD VOOR HOLLANDS NOORDERKWARTIER
Vrede io plaats van
kalmeering!
Wat doet Wanq?
Het Palestijnsche conflict
Noord-Hollandsch Kanaal
opengebroken
Laan, Schagen, Tel. 20.
DONDERDAG 29 DECEMBER 1938. 83e Jaargang. No. 10764.
Ohjov* é<x KV. Uitg.-Mif. „RoHond* NoofdeAwortier"
Ter handhaving van zijn zelfstandigheids-politiek
MODERNE OORLOGSVOERING
MAAKT ECONOMISCHE VER-
DEDIGINGS-VOORBEREIDING
NOODZAKELIJK. BEDRIJFS
LEVEN KAN TOT MEDEWER
KING WORDEN GEDWONGEN
Bij de Staten-Generaal zijn thans
acht wetsontwerpen ingediend, hou
dende regelen met betrekking tot de
voorbereiding van voorzieningen in
geval van oorlog, oorlogsgevaar of
andere buitengewone omstandighe
den in de behoeften van volkshuis
houding en landsverdediging.
In de toelichting tot het eerste ontwerp,
dat ten doel heeft de in 1938 aangenomen
wet voor de economische verdedigingsvoor
bereiding te bestendigen, schrijft de regee
ring:
De behoefte ter verzekering van de vei
ligheid des lands maatregelen voor te be
reiden, die niet alleen van militairen, doch
ook van economischen aard zijn, vindt
haar oorzaak in den aard van den moder
nen oorlog, welke steeds meer het karakter
van een totalitairen oorlog schijnt te zul
len aannemen.
In den modernen oorlog is het verloop van
den strijd in hooge mate afhankelijk van het
economische aanpassings- en uithoudings
vermogen van een land.
Een ongekende vraag naar grondstoffen
zal ontstaan, die in vele gevallen hei aan
bod verre zal overtreffen. Een en ander zal
er ongetwijfeld toe leiden, dat in het bijzon
der de oorlogvoerende mogendheden de in
haar bezit zijnde voorraden niet ol slechts
onder zeer bezwarende voorwaarden ten uit
voer zullen toelaten.
Wat Nederland betreft, zal dit
land bij een eventueel conflict in ster
ke mate op zichzelf zijn aangewezen.
De economische verdedigingsvoor
bereiding is een noodzakelijke voor
waarde om onze traditionecle zelf-
standigheidspolitielc meer kracht hij
te zetten.
Verbruik beperkt tot de meest
dringende behoeften.
Deze voorbereiding zal hieruit moeten be-
staan, dat, door ingrijpen van de regeering,
éenerzijds. de binnenlandsche voortbren
ging wordt gericht op betgeen het meest
Bericht in de Britsche pers over
Duitsche beweging tegen Ne
derland.
De binnenlandsche toestand in Duitsch-
land, aldus schrijft Vornon Bartlett in de
„News Chronicle", is thans zoo slecht, dat
tegen April óf een nieuwe overwinning
moet zijn behaald óf de dictatoren hun
aanmatigende houding jegens de democra
ten geheel moeten laten varen. Bartlett
voegt hieraan toe:
„Ik weet, dat er zeer belangrijke
nationaal-socialistische leiders zijn,
die gelooven, dat de volgende be
weging tegen Nederland of België
zal worden ondernomen. Er zal om
hun kolonies worden gevraagd en
de afwijzing van dat verzoek zal de
verontsohulditiina voor een inval in
Nederland of Belr'f worden."
Toch eindigt Bartlelt met de optimistische
opmerking: Ik geloof, dat de democratieën
overwinnend te voorschijn zullen komen uit
een crisis, welke zoo pijnigend zal zijn als
die van September j.1. en dat wij dan in
staat zullen zijn te spreken over een
vrede in plaats van over een kalmeering.
Gandhi als verrader
van zijn volk
De Duitsche pers zwaait om.
Gandhi, wiens strijd voor do onafhanke
lijkheid van Tndië tot dusverre steeds met
sympathie beschouwd was in Duitschland,
is thans het voorwerp van aanvallen in de
Duitsche pers. Men verwijt hem getroffen
te zijn door het lot, dal men den Duitschen
loden bereid pn den Tsjechen te hebben aan
bevolen passieven tegenstand legen Duitsch
land toe te passen. De Duitsche pers ont
dekt thans, dat de politieke carrière van den
Mahatma slechts een reeks van verraad is
geweest jegens het Hindoevolk. De Natio
nal Zejtung verklaart te vernemen, dat de
Mahatma besloten heeft zi. h te omringen
met Joodsche medewerkers en wijst er op.
dat Pandit Nehroe, de oud voorzitter van
het Hindoesche congres, vier Joden heeft
noodig is en anderzijds liet verbruik be
perkt wordt tot de bevrediging Ier meest
dringende behoeften.
Het economische leven en de welvaart
van ons land zijn onder de tegenwoordige
omstandigheden zoozeer afhankelijk van
den internationalen goederenruil, dat een
streven naar autarkie ten behoeve van de
economische weerbaarheid niet in aan
merking kan komen.-
De regeering stelt zich dan ook op het
standpunt, dat wel een organisatie van pro
ductie en verbruik voor het geval van iso
lement dient te worden voorbereid, doch dat
slechts van enkele, voor de verdediging des
lands onontbeerlijke artikelen een economi
sche binnenlandsche voortbrenging, ter ver
vanging van import, in vredestijd mag wor
den aangewakkerd.
Om een en ander te verwezenlijken,
vraagt de Regeering de bevoegdheid
om de medewerking van het bedrijfs
leven te verlangen en zoo noodig af
te dwingen.
Vorderingswet.
De zeven overige ingediende ontwerpen
betreffen de Algemecnc Vorderingswet 1939,
Bodemproductiewet., Distributie wet, Prijsop
drijvings- en hamsterwet, Zecschepenvorde-
ringswet, Wet behoud scheepsruimte en Zee-
en luchtvaarverzekeringswet.
De minister zal krachtens de vorderingswet
niet slechts vorderingen kunnen doen van
economischen aard, doch ook ten behoeve
van de veiligheid der burgerbevolking.
De Distributiewet, welke het koopen, ver-
lcoopen, afleveren, in voorraad houden en
vervoeren van eoederen regelt, dient te wor
den uitgevoerd door de gemeentebesturen.
Daartoe zal het land worden verdeeld in
distributiekringen, welke in beginsel samen
vallen met de gemeenten.
De voorziening van de fabrieken met de
noodige grondstoffen, zal, naar de ministers
zich voorstellen, in vele gevallen geheel kun
ncn worden behandeld door een onder het
departement van Economische Zaken ressor-
teerend bureau en er schijnt geen aanleiding
te zijn om hierbij de gemeentebesturen met
een speciale taak te belasten.
De Prijsopdrijvings- en Hamstérwet beoogt,
indien hiertoe aanleiding bestaat, den in- en
verkoop van bepaalde goederen aan zekere
regelen te binden, ten einde een plotseling
uitputten van de bij den handel beschik
bare voorraden te voorkomen.
De overige ontwerpen zijn nagenoeg gelijk
aan de in September 1938 aangenomen z.g.n.
Noodwetten.
doen benoemen tot deskundigen bij de re
geering te Bihar.
„Voor dit sentimenteel© socialisme, aldus
schrijft het blad, dat niets heeft - uit Ie
staan niet de vrijheid van Indië, zal de
Hindoesche belastingbetaler het salaris moe
ten betalen van vier deskundigen."
Particuliere vredesonderhande
lingen met Japan? De strijd her
vat.
Wat doet Wang Tsjingwei, de voor
zitter van de centrale politieke com
missie en ondervoorzitter van de
Kwo Min Tang in Zuid-China? Nog
steeds is zijn plotseling vertrek een
raadsel. Bepaalde kringen nemen
aan dat hij... als particulier persoon
vredesonderhandelingen met Japan
voert. Wat zou hij met vacantïe te
Hong Kong doen, vraagt men. Dan
zijn er wel rustiger oorden.
Voorstellen van Konoje onaan
vaardbaar.
In de voorstellen van Kono<'<\ den .Tnnan-
schen minister-president op 22 December j.1.
gedaan ziet Tsiang Kai Siek een volledige
overgave van China. Ze zijn daarom onaan
vaardbaar zegt de maarschalk en voegt
daaraan toe:
Als de vroegere voorwaarden rppds voor
China onaanvaardbaar waren, hoe kan bet
land dan na achttien maanden van verlv
ten en lijden de thans gestelde eischcn in
willigen?
Waarvoor hebben wij gestreden?
De strijd hervat.
Van Chincesche zijde wordt medescrlceld.
dat aan het westelijk front de strijd in
Sjansi hervat is. De Japannëezen zijn weer
tot het offensief overgegaan: Zij vallen de
Chineesche strijdkrachten lanes drie kanten
aan. Op het oogeoblik wordt het gevecht1:
terrein begrensd door het T.oeliang-gebergtc
in het Oosten, de Gele rivier in het west**
en de en in het Zuiden.
Balans
Sedert het begin der vijandelijkhede»-
zijn, naar medegedeeld wordt, 300.000 Chi
neezen gedood en 550.000 gewond. Het totan'
der dooden en gewonden aan Japanschc zij
de wordt op 650000 geschat.
Na aanvankelijke successen zou
zijn offensief weer zijn doodge-
loopen.
DE GROOTSTE STRIJD VAN
BURGEROORLOG WORDT GE
STREDEN.
Doordat, zooal^ bekend, geen oor
logscorrespondenten in de voorste li
nies der strijdende partijen in Span
je worden toegelaten, is het moeilijk
uit de lawine van berichten uit bei
de kampen zich een juist oordeel te
vormen over de situatie aan de
fronten.
Tot gisteravond laat regende het berich
ten over successen van Franco, een later
telegram uit Londen weersprak echter deze
tijdingen. Toen werd medegedeeld, dat door
den hardnekkigen tegenstand der regee-
lingstroepen het offensief dood begint te
loopen. Aangenomen kan echter worden,
dat Franco met zijn massaal offensief be
langrijke terreinwinsten heeft behaald
Meer dan 200.000 man.
nemen aan dit grootste offensief sinds het
ontbranden van den Spaanschen burger
oorlog deel.
De omvang van de manoeuvres, waarvan
de voorbereiding eenige maanden heeft ge
vergd, is een der redenen van de schijn
bare vertraging in liet ontketenen van het
offensief.
In berichteh van welingelichte zijde wordt
het totaal der reclitsche troepen thans ge
steld op 800.000 man. die een front moeten
dekken ter lengte van S00 K.M. De troepen,
die aan het Ebrofront aanvallen zijn, naar
men gelooft, minstens 200.000 man sterk en
hiertoe behooren volgens niet-officieele doch
betrouwbare berichten ongeveer 25.000 man
Italiaansche troepen, d.w.z. vrijwel all Ita
liaansche landstrijdkrachten in Spanje.
Volgens de berichten van Franco wordt
de strijd fel voortgezet. De toppen der twee
rechtsche. driehoekige wiggen worden in
bet hart van de provincie Lerida gedreven
in een tempo van 4 tot 6 mijl per dag.
Aan den strijd wordt door vele vliegtui
gen deelgenomen. De rechtschen beweren
meer dan 7500 krijgsgevangenen gemaakt te
hebben.
De José Luiz Diez als een rat in
de val.
De Britsche marine-autoriteiten te Gibral
tar hebben medegedeeld:
„De torpedoboot van de Spaansche regee
ring, „José Luiz Diez", heeft van den han
del slechts een geringe hoeveelheid stook
olie ontvangen, voldoende om haar basis te
bereiken."
Dit is het antwoord op de beweringen dat
de torpedoboot door buitenlandsche schepen
onder toezicht van de Britsche autoriteiten
van brandstof zou zijn voorzien.
Een groote menigte heeft zich op de kade
te Gibraltar verzameld om te zien wat aan
boord van de „José Luiz Diez" voorvalt, ter
wijl van de vloot van Franco de kruiser
„Canarias" en drie torpedojagers voor Gibral
tar kruisen, wachtend op het vertrek van de
torpedoboot.
Wachtend op de komende dingen....
Te Londen is men van oordeel dat tegen
den tijd van Chamberlains bezoek aan Rome
de situatie in zooverre duidelijker zal zijn,
dat men zal kunnen zeggen of het nieuwe
offensief tot een belangrijke terreinwinst dan
wel tot een nieuw tijdperk van inactiviteit
leidt.
7/i Januari conferentie te Lon
den. Arabieren thuis in Palesti
na. Joodsche im.migratie geka
naliseerd?
In welingelichte Engelsche krin
gen verwacht men, dat de Palestijn
sche conferentie te Londen in de
voorlaatste week van Januari bijeen
geroepen zal worden.
De voor de Kerstvacantie aangevangen
besprekingen tusschen de Britsche autoritei
ten en den Arabischen Hoogen Raad te Je
ruzalem betreffende de Arabische vertegen
woordigingen uit Palestina, zijn practisch
geëindigd en. behalve een nog niel bereikte
overeenstemming, ten aanzien van een of
twee namen, die nog definitief vastgesteld
moeten worden, zal de lijst begin Januari
kunnen worden genubiliceerd. De delegatie
zal uit zes leden bestaan, die allen Pales
tijnsche Arabische partijen vertegenwoordi
gen (er zijn vijf partijen) waarschijnlijk is,
dat de zesde gedelegeerde een niet offici
ële vertegenwoordiger zal zijn van de par
tijen van don Oud Moefti, die echter nauw
contact zal houden met den te Reyroeth in
ballingschap zijn den leider.
De ontworpen regeling.
Men meent te weten, dat het ontwerp-re-
geling voor bet Palestijnsche vraagstuk, een
soort middenweg zou vonnen tusschen
de extremistische Arabische on Joodsche
eischen. Het ontwerp zou ingaan van het
volgende algenieene beginsel:
Den Arabieren de zekerheid geven, dat zij
inderdaad definitief thuis zijn in Palestina,
zonder dat Groot Brittannië verplicht zou
zijn terug te komen op de Balfour verkla
ring. De Joodsche immigratie zou noch op
geschort. noch verboden worden. maar
slechts worden gekanaliseerd. In plaats van
een immigratie over een onbepaald tijdperk
zou men een periodieke immigratie stellen
een met een omvang, die op vastgestelde
tusschenpoozen herzien zou kunnen wor
den. Tevens zou een wetgevende raad wor
den ingesteld op een basis van rechtsgelijk
heid.
Kardinaal Inoitzer onschadelijk
voor de Nazi's
52000 menschen traden uit de
kerk.
In een interview met de Rote Orde, heeft
de nationaal socialistische leider van het
district Weenen, Odilon Globoenick ver
klaard: „Er zijn geen staatsvijanden meer in
Oostenrijk. Kardinaal Innitzer is geen pro
bleem meer voor ons. In korten tijd zijn
52.000 mannen en vrouwen uit, de kerk getre
den. Dat was het doelt reffendsle antwoord
en het beste protest. Wij hebben daaraan
niets toe te voegen",
Dit nummer bevat 8 pagina's
DE BILT SEINT.
Verwachting: Lichte dooi, zwaar
bewolkt tot betrokken, eeni
ge natte sneeuw of regen,
zwakke tot matigen wind
uit Westelijke richtingen.
Algemeene vooruitzichten: Aan
houdende dooi.
De „IJsbeer" deed zijn werk.
Urkers krijgen hun post per ijs-
vlet
De ijsbreker „IJsbeer" welke Dins
dagavond van Amsterdam naar Den
Helder was vertrokken om het Nrd-
Hollandschi Kanaal open te breken,
heeffr gisteren zijn tocht volbracht.
Gistermorgen is de ijsbreker „Wilhelmina
Goedkoop" van de reederij Goedkoop van
Amsterdam vertrokken, teneinde het Mer-
wedekanaal tot Vreeswijk open te breken.
Enkele uren later verliet de „Daniël Goed
koop" de werf om via het Nieuwe Meer en
de Ringvaart tot Leiden te gaan.
De situatie op Urk.
Om half twee gistermiddag zijn op Urk
vier personen aangekomen met 600 pond
vleesch uit Enkhuizen. Zij warén gisteroch
tend half zeven vandaar vertrokken.
Voorts is op Urk een sportvliegtuig met
twee passagiers gedaald.
Er zal heden echter geen vliegtuig naar
Urk kunnen komen, aangezien de gelegen
heid voor een landing ongeschikt is.
Daarom gaat er vandaag een ijsvlot met
tien personen naar Kampen, teneinde de
postdiensten het goederenverkeer te on
derhouden. Zij zullen te Kampen overnach
ten en morgen vroeg naar Urk terugkeeren.
ïf.cha&eri
Euwe remise teqen Sergeant
Gisteren is het negen t ion de internatio
nale schaaktournooi van Hastings begonnen
De eerste ronde in de onderscheidene
groepen is over het algemeen gunstig voor
de deelnemende Nederlanders verloopen.
Euwe speelde tegen Sergeant ma 27 zetten
remise in een Caro Kamn opening.
TROEPEN ONDERWEG. „ITA-
Llë HEEFT GEEN TERRITORI
ALE EISCHEN NOPENS TUNIS.
HET WIL SLECHTS ZIJN ZO
NEN BESCHERMEN!"
Rome's standpunt
nader uiteengezet
De spanning tusschen Frankrijk en
Italië neemt thans zienderoogen toe.
Werd tot gisteren officieel tegenge
sproken dat van eenige ongewone
troepenbewegingen door Italië spra
ke was, het feit dat Frankrijk zijn
leger in Somaliland gaat verster
ken, klinkt niet bijster geruststel
lend. Anderzijds heeft de verklaring
van Italië, dat het geen territoriale
eischen ten aanzien van Tunis
heeft, in diplomatieke kringen vol
doening gewekt.
Het vertrek van de Fransche mailstoo-
mers „Sphinx" on „Chantilly" is 48 uur uit
gesteld. teneinde oen bataljon Senegalee-
sche tirailleurs gelegenheid te geven zich
'n te schepen om naar Fransch-Somali-
'and te gaan ter versterking van het be-
'aande garnizoen.
Uit Bevroeth wordt gemeld, dat een tor-
*dohoot van het Levant-flotille opdracht
ïeeft gekregen naar Djihoeti te stoomen.
vóór het adviesjacht „Diberville", dat niet
zoo snel is.
Engeland aan de zijde van
Frankrijk?
De „Daily Express" bericht, dat de Brit
sche regeering haar diplomatieke agenten
beeft verzocht zoo spoedig mogelijk alle in
lichtingen le verstrekken over den werke-
lïï'-en toecfand in Somaliland.
Het blad voegt hieraan toe: „Wij meencn
te weten, dat Lord Halifax. zoo noodig op
duidelijke wijze zei verklaren, dat Enge
land in het geschil geheel aan de zijde
van Frankrijk staat."
Frankrijk kan het hoofd bieden
aan zijn lot
Daladier heeft in den Senaat verklaard,
dat: „Zoolang de toestand zal zijn als nu,
er geen sprake kan zijn van afstand
van den tweejarigen dienst, zelfs niet na
de periode der schaarsche lichtingen.
Hij besloot zijn verklaring met te zeggen:
„Ik zou wenschen. dat men niet de legen
de verspreidde, dat Frankrijk een lancl is.
dat niet de noodzakelijke inspanning heeft
kunnen ondernemen om te beantwoorden
aan zijn historische zending Men zal mis
schien de krachtsinspanningen moeien ver
dubbelen, maar in den tegen woord igen toe
stand is Frankrijk in staat het hoofd te
bieden aan zijn lot".
Italië zal zijn zonen beschermen.
In een hoofdartikel geeft dc Giornale d'
ïtalia antwoord op de Fransche beweringen,
volgens welke de Italiaansche eischen no
pens Tunis zouden dreigen een wijziging te
brengen in den status rjuo in de Middelland-
sche zee en bijgevolg een inbreuk zouden
vormen op de recente Britsch-Italiaansche
overeenkomsten, waarin juist de onaantast
baarheid der Middellandsche zee werd be
vestigd.
Deze bewering, aldus het Ttaliaansche
blad is slechts een middel om bondgenooten
te zoeken in een moeilijke zaak.
Dc Italiaansche eischen, aldus
verklaart het blad, brengen geener
lei wijziging in den status quo in
de Middellandsche zee niet zich mie-
de. Tn feite ligt de stof voor een
conflict in de tegenstelling tusschen
de politiek van Frankrijk en Italië
ten aanzien van de behandeling der
Italianen in Tunis.
Het blad laakt dan de hardnekkige pogin
gen van Frankrijk de Italianen te naturali-
seeren, maar, zoo vervolgt het, Italië is
vastbesloten tot ïpd*ren nri's zijn zonen te
beschermen. Italië baseert deze verdediging
niet alleen on de oude verdragen tusschen
de Boy van Tunis en Italië vóór de Fransche
bezetting en op de rechten der Italiaansche
collectiviteiten, maar bovendien op de be
ginselen zelve van het politieke regime in
Tunis, dat. een protectoraat is, hetwelk in
ternationaal gewettigd is door de erkenning
van verschillende mogendheden.
Gunstige indruk te Londen.
Het hoofdartikel van het Giornale d'Ttalïa.
waarin verklaard wordt dat Italië geen terri
toriale veroveringen in Tunis in den zin
heeft, doch slechts de Italianen wil bescher
men tegen dienstbaar-making aan Frankrijk
heeft een zeer diepe, gunstige reactie te Lon
den veroorzaakt.
Men wijst er op. dat dit artikel de sfeer
zuivert van tendentieuze geruchten, volgens
welke Tlnlië als een agrecrieve natie
voorgesteld, voortdurend dorstend naar ver
overingen en dat thans het probleem tot den
juistcn omvang is herleid.
De Evening Standard merkt op, dat het
artikel van het Gioreiale d'Italia in diplo
matieke kringen te Rome en in het hijzon
der in Bril sche en Fransche kringen bui
tengewone belangstelling heeft gewekt. Het
Londensche blad voegt er aan toe, dat de
atmosfeer voor het bezoek van Chamberte'n
aan Rome is opgehelderd en dat de kp"*"*i
op een succes voor den Britschen ministT
president veel grooter zijn geworden.
Het blad, aldus de N. R. Crt. onderstreep'
dat handhaving van den status quo in Tunis
en in de Middellandsche zee in het alge
meen een der verplichtingen vormt, welke
Engeland en Italië in het Britsch-Ilaliaan-
sche accoord van April j.1. op zich hebben
genomen.