I#<1 ïl
Wil Japan den Stillen
Duitsche ondenlanen Ie
Parijs gearresteerd
De Kardinalen
Japan haakt naar
Engeland moedigt Spaansche
regeering niet aan
DAGBLAD VOOR HOLLANDS NOORDERKWARTIER
Frankrijk en
ft Engeland
vragen
inlichtingen
te Tokio
op weg naar Rome
Zeven passagiers
licht gewond
Motor in plaats vaa
roeispanen
NT00<
volk
lgen
ïdeu
zich I
litia-j
Men-
Bij-
ke
j;
voor-1
erm-1
I
oord
sten-
Laan, Schaden. Tel. 20.
HXANDAG 13 FEBRUARI 1939. 83e Jaargang. No. 10803.
UHja-e tfer N V. Uitg.-Mif. „-HoKoecK NoorderVwortter"
Zul- i
voor' HIC1H EEN VOORSPEL DAARTOE IS
al-
g ge-
Geen
schcn
hting
voor
voor,
wor-
iblie-
r ge-
glas
geen
uiker
„be-
er ils
apie-
fles
te de
r het
Aan-
flesch
>2 tot
ïgsin-
op
1 n
e van
e k 29
■unde-
enl
17 zijn
6031
is en
i neu-
stam
jetreft
over-
p hui
inderf
it oo
latsfc
s»
at os
noert-
ocraii-
rij beid
en uit
i van
niet-
>W.de
i door
iselcfli
dat
e ook
•1 recht
jtische
neu*
de or-
Iwtag®
nieer
lemen,
ampen
'lating
te
e neu-
te
Bock-
tte,
on»
Dï BEZETTING VAN HET EILAND
HAINAN, ZEGT TSJANG
KAI SJEK.
De hezettlng van het eiland Hainan door
de Japanneezen is volgens Tsjang Kai Sjek
Toor de ontwikkeling van den strijd China
Japan van geen belang.
Deze bezetting, aldus de Chineesche
opperbevelhebber is echter het voor
spel van een Japansche poging om
de controle ie verwerven over den
Stillen Oceaan. Wanneer het eiland
ffainan onder Japansche controle
komt, zou de Japansche vloot in
staat zijn haar invloed te doen gevoe
len In de Stille Zuidzee en tevens de
verbindingen kunnen afsnijden tus
schen de Amerikaansche en Brit-
sche vlootbasis van Hawaii en Singa
pore. Daarom is de huidige Japan
sche beweging op Hainan in werke
lijkheid een antwoord op het bezoek
Ier Amerikaansche oorlogsschepen
vu verleden jaar aan Singapore.
Hainan vormt een belangrijk strategisch
Punt tusschen den Stillen Oceaan en den
Induchen Oceaan. Mocht de vijand het
eiland bezetten, dan zouden niet alleen de
verbindingen tusschen Hongkong, en Singa-
T>ore, en die tusschen Singapore en Austra-
lië verbroken worden, maar ook zou de vei
ligheid der Philippijnen en van Indochina
bedreigd zijn. Dit zou het begin beteeke-
tjcn van Japans overheersching van den
11?. Oceaan".
»11 ij weten allen, zoo zeide de Chineesche
generalissimus, dat Japan drie belangrijke
strategische punten in den Stillen Oceaan
voor oogen heeft: het eiland Sachalin in
hel noorden, Ilainan in het westen en Guam
In het oosten. Met het oog op een volledige
viootoverhoersching in den Stillen Oceaan
beeft Japan steeds begeerige blikken gewor
pen op dfze drie plaatsen. Wanneer ze alle
unc in Japansche handen zouden vallen,
zouden Hawaii en de Phil li pijnen zoo goed
door de Japanneezen bezet gebied zijn.
Fransche stap t« Tokio.
De Fransche regeering heeft haar am
bassadeur te Tokio opdracht gegeven van
de Japansche regeering uitleg te vragen
over de motieven, het karakter en den
duur der bezetting van Hainan. Men meent
te weten, dat de Britsche regeering tot een
dergelijken stap zal overgaan.
Hoewel het Fransche vertoog onafhan
kelijk van Londen geschiedt, houden beide
regeeringen contact met elkander en waar
schijnlijk is de kwestie besproken in het on
derhoud, dat Bonnet gisteravond met den
Britschen ambassadeur heeft gehad.
De Engelsche en Fransche dagbladen too-
nen zich verontrust. Zij dringen op krachti-
gemaatregelen aan en zien in het feit, dat
Duitschland en Italië op de hoogte waren,
terwijl Frankrijk niet was gewaarschuwd,
een nieuw motief voor de democratiën zich
nauw aaneen te sluiten.
De toestand op Hainan.
Volgens berichten uit Japansche bron is
de orde en rust in de hoofdstad van het
eiland Hainan, Kioengtsjau, weergekeerd.
Vierentwintig uur na de bezetting van
Kioengtsjau is een Chineesche „commissie
tot handhaving van den vrede" gevormd.
Naar het Chineesche telegraafagent-
schap meldt, blijkt uit een communiqué, dat
ontvangen is in het voorloopige hoofdkwar
tier van Tsjang Kai Sjek, dat gistermorgen
weer hevig geweer- en geschutvuur gehoord
is in den Noordwestelijken hoek van Hai
nan. Vele Japansche bombardementsvlieg
tuigen der marine hervatten toen de besto
king van het eiland.
begrijp niet hoe de landen, die
vHale belangen hebben in het verre
Msten zonder bezorgdheid deze ge
vaarlijke ontwikkeling kunnen be
kken, Voor de Japansche marine is
Hiiaau de eerste opmarschlinie in
^westen, zooals Guam dat in het
«Ktenis.
d# vraag, waar de tweede op-
ZTTarschlinie dan ligt, antwoordde
'ttjaajitaisjek glimlachend: de men
den ln Europa zouden in staat zijn
daarop te antwoorden, vooral de
k'de Amerika's kennen het ant
woord.
Wanneer
men Japan veroorlooft Hainan te
dan ?n na z*ch er te hebben genestehi
doorf 1 'k' dat *n korten tijd daar de
vlooih ^aPanneezcn ontworpen lucht- en
vo,/?* zal worden gevestigd. Als ge
ïnd <I'van zou internationale toestand
ri «n Stillen Oceaan een groote verande-
dan n 2aan- Zelfs wanneer Frankrijk
Cfn in"r wenschen een vlootbasis te vesti-
q 'n Indochina, of de Vereenigde Staten
ïiw d011 yerdedigen, vrees ik, dat zij
hebben" nooc*'£en tijd daarvoor zouden
gUkiHe zeide Tsian* Kai Siek: „Met deze
eing m Zuidelijke richting heeft .Ta-
p!ncMPPn I?pdoelineon om de Chineesch-Ja-
Ki J1 o-r-Vaïl?pIeden te beëindigen,
rhien V ll0cït Japan besloten het
don «tui *00J?cn van oorlog te zaaien in
stillen Oceaan"
Duitsche ambassadeur bij Bonnet.
Havas verneemt, dat'de heer en mevrouw
Baron, correspondenten te Parijs van het
Duitsche dagblad Berliner Börsen Zeitung
gearresteerd zijn om redenen, welke in
geen enkel verband staan met hun be
roepswerkzaamheden.
De Duitsche ambassadeur te Parijs von
Welczeke heeft tijdens een onderhoud dat
hij gisteren heeft gehad met den Franschen
minister van buiten landsche zaken Bonnet,
welk onderhoud zeer algemeen gehouden
werd, zich op de hoogte gesteld van de te
genover een aantal Duitschers, dat te Parijs
woont, genomen maatregelen.
Dienaangaande wordt vernomen, dat tot
de vreemdelingen, die in Frankrijk wonen
en er den laatsten tijd door uitzettingsbe
velen werden getroffen, een vijftiental Duit
schers behoort wier aanwezigheid op
Fransch grondgebied ongewenscht wordt
beschouwd wegens hun activiteit. Men
verklaart nogmaals, dat de arrestatie van
Baron geen enkel verband houdt met zijn
werkzaamheden als journalist.
De Duitsche lezing van de ar
restaties.
Het Duitsche nieuws bureau meldt, dat de
Parijsche politie in de laatste dagen twee
Parijsche correspondenten van Duitsche bla
den heeft gearresteerd. Het betreft den
vertegenwoordiger der „Berliner Börsenzei-
tung," Heinrich Baron en dr. Haack, die een
aantal Duitsche provinciale bladen vertegen
woord igt.
Dr. Haack is reeds weer op vrije voeten
gesteld.
De actie der politie was ook gericht te
gen den Parijschen vertegenwoordiger van
de Deutsche Allgemeine Zeitung, dr. Krug
von Nidda. De woningen der drie correspon
denten werden nauwkeurig doorzocht. Alle
documenten, welke te vinden waren, wer
den nauwkeurig bestudeerd.
Een der correspondenten heeft een ver
hoor ondergaan, dat een dag en den geheelen
nacht tot den volgenden dag heeft geduurd.
Hij werd daarbij aan een kruisverhoor on
derworpen, dat anders slechts wordt toege
past tegen ernstige misdadigers. Het onder
zoek is volledig zonder resultaat gebleven.
Bij de huiszoekingen werd teruggegaan
tot correspondentie welke de corresponden
ten jaren geleden hadden gevoerd.
Naar uit de vragen van den rechter van
instructie is gebleken zijn de telefoonge
sprekken der correspondenten sedert lan
gen tijd gecontroleerd. De actie en haar vor
men heeft, te meer daar zij zonder resultaat
verloopen is, aldus het D.N.B., in journa
listieke kringen en daarbuiten groote ver
wondering gewekt.
Omzetting van het Anti-
Kominternpact in een militair
hond genootschap bepleit.
In den Japanschen Landdag zijn weer
stemmen opgegaan voor een militair bond
genootschap.
De onafhankelijke afgevaardigde Kojama,
bekend wegens zijn fascistische neigingen
en zijn sympathie voor de partij van de so
ciale massa, zeide: „Wij moeten de diploma
tie, waardoor wij door Europa en Amerika
op sleeptouw worden gehouden, afschaffen.
De regeering moet het anti-kominternpact
versterken door een of- en defensief bond
genootschap."
Sjiron Ooike, een afgevaardigde van de
zelfde richting, zeide: „Ik geloof zeker, dat
Japan de vruchten van het antikomintern-
pact moet pluken door een militair ver
bond."
Voorbereiding voor een anti-ko-
minternbijeenkomst.
Vrijdag is te Tokio de eerste van een
reeks voorbereidende vergaderingen gehou
den ter bespreking van concrete maatrege
len voor „een bijeenkomst der Aziatische an
tikomintern", die tegen September a.s. is
vastgesteld.
Aanwezig waren veertig vertegenwoordi
gers, o.a. van Italië, Duitschland, de regee
ring van Franco, Indië en de voorloopige re
geering der Chineesche republiek, voorts
vertegenwoordigers van Japan, o.w. vice-ad-
miraal Ogasawara.
Morgen radio-rede
van Hitier
Ter gelegenheid van de tewater
lating van een oorlogsbodem.
Hitier zal vandaag te Hamburg aanko
men. Hij zal er morsen de tewaterlating
bijwonen van het eerste Duitsche pantser
schip van 35.000 ton.
Bij deze gelegenheid zal een groote poli
tieke betooging worden gehouden, waarhij
Hitier een redevoering zal uitspreken, wel*
ke draadloos wordt verspreid;
Een Hollandsch Vice-Admiraal
naar Amerika
In verband met de verdediginq
van CuraQao.
De gepensionneerde vice-admiraal M. H.
van Duim is, naar de Tel. verneemt, ver
gezeld van eenige deskundigen, scheep ge
gaan naar Amerika in verband met even-
tueele maatregelen, rakende de verdedigings
middelen op Curagao.
MITS REPRESAILLES UITBLIJVEN,
SCHIJNT ERKENNING VAN FRAN
CO ZOO GOED ALS ZEKER.
MOORDDADIGE BOMBARDEMENTEN
OP DE LINKSCHEN.
Gevluchte republikeinscbe
soldaten loopen over naar
Franco
Naar de diplomatieke medewerker
van Reuter verneemt, stelt Engeland
zich jegens Franco op het standpunt,
dat de erkenning van de regeering
van Franco vergemakkelijkt zou wor
den, indien er eenige waarborg zou
zijn, dat de vrede niet zal beginnen
in een door gruwwelen en represailes
bezwangerde atmosfeer. Weliswaar
zal de regeering te Madrid zoo lang
erkend worden als zij haar gezag
uitoefent over een groot deel van
Spanje, doch dit dient niet te wor
den uitgelegd als een aanmoediging
aan het adres der regeering, om
koste wat kost, stand te houden.
Er is voortdurend nauw contact met de
Fransche regeering en elk Britsch besluit
zal ongetwijfeld in overeenstemming zijn met
het Fransche besluit. Men verwacht, dat er
niet eerder stappen zullen worden onder
nomen dan vóór de bijeenkomst van het ka
binet op Woensdag a.s.
De Italiaansche vrijwilligers.
De „Giornale d'Ilalia" schrijft:
„Italië zal slechts voortgaan met zijn hulp
aan Franco, ingeval dit noodig zou zijn voor
de verdediging dier politieke overwinning,
welke nog van buiten af bedreigd wordt. Het
is echter geenszins voornemens een eigen
politieke overwinning op te leggen, Met an
dere woorden, Italië beweert niet, dat het
politieke regime van morgen in Spanje op
een of andere wijze gelijk moet zijn aan het
fascisme. Het wenscht slechts, dat 't regime
in overeenstemming is met den nationalen
wil van Spanje, beschut tegen verderfelijke
buitenlandsche invloeden, d.w.z. in overeen
stemming met de formule: „Spanje voor de
Spanjaarden!"
Linkschen houden vol.
Negrin en Delvayo zijn gisteren te Madrid
aangekomen. Er is terstond ministerraad
gehouden. Des avonds richtte de regeering
tot de bevolking van het nog niet door Fran
co bezette deel van Spanje een radio-oproep,
waarin op verhooging van het moreel werd
aangedrongen en om medewerking werd ge
vraagd om den oorlog te winnen.
Nog steeds Franco-bommen.
In het afgeloopen weekend is Valcncia
niet minder dan zes maal gebombardeerd;
op Madrid viel gisterochtend een zware
bommenregen, voornamelijk bestaande uit
brandbommen. Systematisch wierpen de
rechtschen hun granaten op alle wijken. Zes
tien personen zouden zijn gedood en 23 ge
wond. Het volkrijkste deel van Alicante
werd gisteren door een vijftigtal hommen
Dit nummer bevat 8 pagina's
DE BILT SEINTi
Verwachting: Voor het geheele
land: kouder dan gisteren,
regen- of hagelbuien, wisse
lend bewolkt, meest krach
tige, tijdelijk stormachtige,
Westelijke tot Noordweste
lijken wind.
getroffen. Tientallen slachtoffers vielen, ter
wijl niet minder dan twintig gebouwen wer
den vernield.
Het zwaarst had echter Jativa, gelegen
tusschen Alicante en Valencia, van de Fran-
cobommen te lijden; Zondag kwamen door
het moordende vuur meer dan 100 personen
om.
Nadere bijzonderheden, over laatstgenoem
den luchtaanval ontbreken nog.
De trek naar het rechtsche Spanje.
Opmerkelijk is het, dat zoovele republi-
keinsche soldaten bij hun komst in Frank
rijk verzoeken naar het door Franco bezette
gedeelte van Spanje te worden teruggezon
den. Van de in het geheel 106.000 republi-
keinsche uitgewekenen, die naar de ver
schillende centra vervoerd werden, zijn 45
duizend naar het rechtsche Spanje vertrok
ken. Totaal zouden zich thans 4Ó0.000 Ca
talanen in Frankrijk bevinden.
VERKIEZINGEN VAN EEN NIEUWEN
PAUS ZOUDEN OP 1 MAART AAN
VANGEN.
ONTZAGLIJKE MENIGTE BRENGT DEN
OVERLEDEN KERKVORST EEN
LAATSTEN GROET.
Uit de geheele wereld zijn thans de
kardinalen op weg naar Rome voor
de verkiezing van een nieuwen Paus.
Zeer waarschijnlijk zal de conclaaf
op 1 Maart aanvangen. Reeds meer
dan dertig kardinalen zijn in Rome
gearriveerd.
Weer een Italiaansche Paus?
In de „Gazelta del Popoio", bespreekt An-
saldo het vraagstuk van de opvolging van
Paus Pius XI.
Hij sluit hij voorbaat de mogelijk
heid van verkiezing van een buiten-
landschen paus uit en eveneens de
verkiezing van de Italiaansche kardi
nalen Pacelli, Marmaggi, Maglione,
Tedeschini, Pietro, Adeodato en
Schuster.
De candidaten die de meeste kans op ver
kiezing hebben, ziin volgens den officieuzen
publicist de kardinalen Morilio, aartsbis
schop van Turijn, Rocca, aartsbisschop van
Bologna, Ascalesi, aartsbisschop .van Napels
Lavitrano, aartsbisschop van Palermo, Dal-
lacosa, aartsbisschop van Florence, en dan
nog enkele betrekkelijk jeugdige kardinalen
van de Curie, waaronder Canali, Pellegri-
netti en Massimi. Bij een nadere beoordee
ling geeft Ansaldo de meeste kansen aan
Dellaeosta en Massimi.
De bijzetting van het stoffelijk overschot
van Paus Pius XI zal morgen voltrokken
worden. De plechtigheid zal bij het vallen
van den nacht geschieden. De kist zal wor
den geplaatst in jiet crypt van de basiliek
van het Vaticaan, naast den sarcophaag van
Pius X.
De algemeene congregatie der kardinalen
heeft Perugini, den secretaris van de con
gregatie, der Latijnsehe brieven, opgedra
gen, bij den uitvaartdienst voor den overle
den paus de gebruikelijke lijkrede uit te
spreken.
Verschillende vorstenhuizen hebben hun
deelneming betuigd. In Rome zijn de rouw
diensten begonnen. Een ontzaggelijke me
nigte menschen uit alle standen, waarvan
velen den geheelen naoht buiten de deuren
van den St. Pieter hadden gewacht, hebben
gisteren een laatste blik geworpen op het
stoffelijk overschot van den Paus, dat in de
kapel van het H. Sacrament op een kata
falk is geplaatst, omgeven door 16 toorts
dragers. Men schatte, dat tegen zeven uur
hedenavond 200.000 menschen den Paus de
laatste eer hadden bewezen. Op verschillen
de punten van het groote plein voor de kerk
staan veldkeukens van het leger opgesteld,
waar de armen van voedsel worden voor
zien.
De officieele belangstelling uit
ons land.
In opdracht van H.M. de Koningin heeft
de opperkamerheer mr. W. J. baron van
Lynden Zaterdagavond een bezoek van
rouwbeklag gebracht aan den internuntius.
De ministers Romme en Colijn hebben Za
terdag een bezoek van rouwbeklag hij den
pauselijken internuntius afgelegd om de
rouwregisters te teckenen;
Autobus botst op Delltsche tram.
Gisterochtend omstreeks tien uur is een
autobus van het reisbureau Stoop op het
Spui te Den Haag tegen een uit Delft ko
mende tram gereden met het gevolg, dat
bus en tram ernstig werden beschadigd en
zeven personen licht werden gewond.
De autobus had zich juist op weg bege
ven van haar standplaats met bestemming
naar Rotterdam en wilde daartoe linksaf de
Houtmarkt inrijden. Van rechts kwam de
tram uit Delft en blijkbaar heeft de chauf
feur afstand en snelheid onjuist geschat,
want nog vóór dat de bus van de tramrails
af was, was de tram genaderd, die met een
geweldigen klap tegen den zijkant van de
bus reed.
Aanvankelijk leek het er op, of er ernsti
ge gevolgen zouden zijn. Zeven passagiers
hadden kneus- en snijwonden opgeloopen en
werden door den G.G.D. naar het zieken
huis aan den Zuidwal overgebracht. De ver
wondingen bleken evenwel mee te vallen.
Nadat alle gewonde passagiers verbonden
waren, konden zij naar huis worden ge
stuurd. Tram en bus waren vrij ernstig be
schadigd. Het verkeer op het Spui onder
vond geruimen tijd vertraging.
Mooie aanwinsten voor de N.Z.
H.R.M. - Een motorreddingvlet
met Hotchkiss voor Den Helder.
In den herfst van dit jaar zullen de beide
roeireddinghooten van station Scheveningen
en de roeireddingboot van station Egmond
aan Zee der Noord- en Zuid-Hollandsche
Redding Mij. worden vervangen door de mo-
torstrandreddingbootcn die thans op de werf
„Nicolaas Witsen" en „Vis" te Alkmaar in
aanbouw zijn.
De nieuwe boot voor Scheveningen, de
„Prins Berahard", en die voor Egmond aan
Zee, de „President Steyn" zullen de eerste
stalen motorstrandreddingbooten van de
N.Z.H.R.M. zijn.
Zoowel te Scheveningen als te Egmond
wordt een nieuw boothuis gebouwd, aange
zien de bestaande boothuizen niet groot ge
noeg zijn voor het nieuwe materieel.
Nog vernemen wij, dat binnenkort te Den
Helder een motorreddingvlet met Hotchkiss
„watervoortstuwer" wordt gestationneerd.
Deze vlet is, door de afwezigheid van een
schroef, uitermate geschikt voor het werken
op ondiep water. Zij is dan ook speciaal be
stemd voor reddingtochten naar de Wadden,
beoosten Den Helder.
Noodwetje tegen de wilde
bussen in werking
getreden
Zaterdag is in het Staatsblad het Nood
wetje tegen de wilde bussen afgekondigd,
welk wetje met ingang van gisteren in wer
king is getreden.
