Dc toestand van de Groote
Kerk te Alkmaar hopeloos?
Chineezen
Politieke toestand in
België nog verward
in den aanval
DAGBLAD VOOR HOLLANDS NOORDERKWARTIER
Het koor bijna een ruïne
Mengelberg de
„Dietsche kunstenaar"
De leider der Rijksbank
ernstig ziek
Een aanslag op
Mussolini?
BRUIDSFOTO'S
r
Scha
ad}
Laan, Schagen Tel. 20.
ZATERDAG 18 FEBRUARI 1939. 83e Jaargang. No. 10808.
Ifttgflv* cfer N.V. Uitg.-Mif. „Hollofids Noorderkwortier-
Het verkeer aan het kruis
punt Kerkplein-
Langestraat-
Koorstraat bedreigd
Over de Groote of St. Laurenskerk
te Alkmaar is reeds heel wat te
doen geweest.
De eerste restauratie, welke na
het overwinnen van veel moeilijk
heden, eindelijk plaats vond, heeft
reeds tonnen verslonden. Waar
schijnlijk is het weggegooid geld ge
weest, want thans is de toestand zoo
dat ernstig moet worden overwogen
het gebouw te sloopen. Het levert
groot gevaar op voor het verkeer.
Men vraagt zich af, of men
niet beter doet een nieuw modern
kerkgebouw op te zetten, dan steeds
te blijven restaureeren. Anderzijds
zou het natuurlijk zeer te betreuren
zijn, wanneer de thans bestaande
kerk verdween omdat het stadsbeeld
daardoor ongetwijfeld minder fraai
zou worden.
De Groote Kerk is nu eenmaal één
met de historie van oud-Alkmaar!
Heden werd ons van zeer deskundige zijde
medegedeeld, dat de toestand van de Groote
Kerk van zulk een aard is dat van restau
ratie nauwelijks nog sprake zal kunnen zijn,
tenzij een deel van het gebouw als het ware
van den grond af nieuw zou worden opge
trokken. Vooral het koor, (het deel, dat het
meest nabij de Langestraat is gelegen) zou
in een hoogst deplorabelen staat zijn. Inder
daad we konden ons hiervan persoonlijk
irertüigen, liet ziet er hoogst bedenkelijk
lil!
Aan dé buitenkant merkt men er nog
liet veel van, maar binnen is het des te
ïger! De muren zijn in de hoogte door
ploegd door tallooze scheuren en op veie
plaatsen zijn groote brokken steen wegge
nomen... of naar beneden gevallen?
We zagen gaten, die van beneden af den
indruk maken van zeker een halve meter
hoog en enkele decimeters diep te zijn.
Als een gebroken kopje
Zooals men weet wordt het koor
bijeen gehouden door 2 stalen ka
bels, die over het gebouw zijn heen
getrokken. Het geheel wekte in ons
de gedachte van een kopje, dat
„aan diggelen" is gevallen en waar
van de stukken kunstig zijn ineen
gezet en nu door een 2-tal ijzer
draadjes wordt saamgehouden. We
vernamen verder, dat tot meters
onder de daklijst de gebruikte spe
cie zoo rul is, dat ze de steenen
nauwelijks meer bijéén kan houden.
Het schijnt ons nauwelijks aan twijfel
onderhevig of hier moet te eeniger tijd het
Kn. en ander naar beneden komen. Vermoe-
iolijk zullen de brokken dan wel naar bin
nen vallen, maar toch zoo vragen we
Ons af is het verkeer op straat, dat hier
onmiddellijk langs de kerk loopt nog wel
veilig?
We bedachten daarbij, dat de andere zijde
ïan de kerk die grenst aan het z. g.
Waaigat, langs het vroegere Rijksopvoedings
jpsticht en die op ons 'n nog heel wat hech
te indruk maakt, reds voor 't verkeer is
(Sloten.
Waarlijk, het ziet er met de Groote Kerk
««•droevigst uit, stellig heel wat droevi-
M. dan de mees ten kunnen vermoeden!
Zal Alkmaar zijn Groote Kerk
moeten missen?
We willen enkele cijfers geven.
De eerste restauratie heeft gekost circa
jtóO.OOO Die restauratie op zichzelf is bui-
KBRwoon tegengevallen, want men had
oorspronkelijk verwacht, dat hiervoor het
gebouw had kunnen worden hersteld
jn werkelijkheid kon slechts de kleinste
boift onder handen worden genomen.
Voor de resteerende restauratie is
op het oogenblik f 520.000.uitge
trokken, doch naar men ons mee
deelde zouden de exnerts het er
over eens zijn, dat dit bedrag bij
lange na niet toereikend zal blijken.
Eenigen tijd geleden stond het vast, dat in
bet komend voorjaar met de herstel-werk
zaamheden een begin zou worden gemaakt.
Men krijgt den indruk, dat sindsdien weer
bezwaren zijn gerezen.
Zou het kunnen zijn, dat de kosten zoo
danig tegengevallen, dat men er tegenop be
gint te zien? liet is selchts een vermoeden,
onwaarschijnlijk echter lijkt ons zoo iets
niet.
AVSj hebben niet alleen in Nederland, te
Worstelen met gebouwen welke vervallen.
Ook elders komt dit euvel voor. In Enge
land zou men zich tegenwoordig op het
standpunt stellen om te oud geworden ker
ken... maar te laten instorten!
Het zou vermoedelijk met een bloedend
hart zijn, indien Alkmaar afstand zou moe
ten doen van dit prachtige, monumentale gc
bouw, dat vanuit de verte gezien het ge-
heele stadsbeeld beheerscht en dat zoo veel
eeuwen lang heeft gedaan.
Maar toch, wanneer men ziet, in welken
toestand het verkeert, dan vraagt men zich
af of redding nog mogelijk zal zijn.
Stelt men prijs op behoud?
Of de Ned. Herv. Gemeente zoo bijzonder
veel prijs stelt op het behoud der kerk?
Van verschillende zijden vernamen we van
niet. De bestaande kerk zal nimmer een
geriefelijk gebouw zijn naar de opvattingen
van den modernen tijd. Daarvoor is het
veel en veel te groot en te hoog. Van cen
trale verwarming b.v. kan practisch nim
mer sprake zijn.
Waarom de kerken vroeger zoo groot wa
ren? Men moet daarbij bedenken, dat des
tijds in de kerken, toen zij nog aan den
R.K. ecredïenst gewijd waren, wat ook met
de St. Laurenskerk het geval is geweest,
rondgangen plaats vonden. Sinds de kerk
is overgegaan aan de Protestanten, gebeurt
dit natuurlijk niet meer.
De eerste verbouwing heeft de Kerkvoogdij
25 pet. van het totaalbedrag, dus rond
f 115.000.gekost. De hangende restauratie
zal minstens f 20.000 van de kerkelijke
schatkist vragen. En men overlegt, dat men
voor dit geld een comfortal, modem kerkge
bouw had kunnen hebben.
Wat er zal gebeuren met de Groote Kerk
vermogen we niet te voorspellen.
Wel echter gelooven we met zekerheid te
durven zeggen, dat spoedig maatregelen te
wachten zijn. Een en ander alleen reeds
met het oog op de veiligheid van het langs
de kerk gaande verkeer.
Het gebouw kan niet laong meer blijven
in den staat waarin het thans verkeert.
Daaraan bestaat niet de minste twijfel.
Duitsche Rembrandt'prijs toege
kend aan den beroemden Neder-
landschen dirigent.
De Rcmbrandtprijs voor 1938 ad 10.000
Rijksmark, is door de Hanzische Universi
teit te Hamburg toegekend aan Dr. Willem
Mengelberg. De beroemde dirigent heeft
tijdens een plechtige zitting der universi
teit de oorkonde in ontvangst genomen, wel
ke oorkonde o.m. spreekt van „Den Diet-
schen kunstenaar", in wiens vertolking van
Beethoven de vruchtbare wisselwerking van
den Dietschen en den Duitschen geest hoog
ste schoonheid voortbrengt.
Zal waarschijnlijk niet meer
op zijn post terugkeeren
Van goed ingelichte zijde wordt
vernomen, dat de staatssecretaris
van het Rijksministerie van economi
sche zaken, en vice-president der
Rijksbank, Brinkmann, die wegens
ongesteldheid niet heeft kunnen deel
nemen aan de laatste zitting der
bank voor internationale betalingen,
zijn verlof voor onbepaalden tijd
heeft moeten verlengen.
Zijn gezondheidstoestand maakt
het waarschijnlijk, dat hij langen
tijd niet op zijn post zal kunnen
zijn.
Naar Reuter in welingelichte
kringen verneemt, is het aan twijfel
onderhevig of Brinkmann nog bij de
Rijksbank zal terugkeeren. Hij is lij
dende aan een zenuwinstorting, wel
ke, naar het schijnt veroorzaakt is
door overwerk en zorg.
Bezorgdheid in financieele krin
gen.
Door de afwezigheid van Brinkmann is
in Duitschland in financieele kringen groo
te bezorgdheid ontstaan. Hoewel dr. Funk
minister van Economische Zaken, president
der Rijksbank is, geniet het algemccne be
kendheid, dat Brinkmann. de vice-president
de eigenlijke leider van het instituut, en zoo
doende in den grond van de zaak de opvol
ger van dr. Schacht is. Minister Funk is
zelf meer econoom, dan financier en bank
man. Door de plotselinge ziekte is nu een
leemte in dc leiding der Rijksbank ontstaan.
Wat doet de directeur der Rijks
bank in Amerika?
Dc New York Post meldt, dat von Strauss,
de directeur van de Duitsche Rijksbank op
het oogenblik onder een schuilnaam te New
York vertoeft. Het blad herinnert eraan, dat
von Strauss aanzienlijken fiijancieelen steun
aan Hitier heeft verleend en ook tegen
Schacht heeft geïntrigeerd. Het blad vraagt
zich af, met welk doel von Strauss dage
lijks langdurige gesprekken met financiers
heeft.
Sensatie in Duitsche
Katholieke kringen
Katholieke theologische faculteit
te Munchen gesloten.
In Katholieke kringen in Munchen
is sensatie gewekt door de aankon
diging, dat op bevel van den minis
ter van onderwijs, dr. Rust, de Ka
tholieke theologische faculteit der
Munchensche universiteit is geslo
ten.
Verklaard wordt, dat dc studenten dc col
leges hebben geboycot van een door Rust
aangestelden hooglecraar. Men verzekert
dat dc boycot ingesteld is op bevel van het
bureau van kardinaal Faulhabcr en dat dit
de reden is geweest voor de sluiting der
faculteit.
Dc veete tusschen den staat en de Katho
lieke kerk schijnt verband te houden met
vele tegengestelde meeningen tusschen pro
fessoren, die door den staat zijn aangesteld
en andere professoren, ten aanzien van de
regeeringscampagne tegen de religieuze
scholen
Kardinaal Faulhaber bevindt zich op het
oogenblik te Rome.
PRINS CARNAVAL IN NIZZA. In Nizza worden op het oogenblik groote
Carnavalsfeesten gehouden. Prins Carnaval was dit jaar zoo groot, dat zijn
pronkwagen te klein bleek, en hij er met armen, beenen en romp doorheepstak.
Vandaag oplossing der minister
crisis?
De kabinetsformateur Pierlot heeft gis
teravond verklaard, dat hij nog ernstige
kansen had op de vorming van een kabi
net.
Gisteravond zou echter geen beslising
meer vallen. Wanneer zijn onderhandelin
gen gunstig verloopen, zal vanmiddag een
oplossing tot stand kunnen komen.
„Zee niet, verklaarde Pierlot, dan geef ik
het op".
Alle Vlamingen moeten een een
heidsfront vormen.
De Vlaamsch-Nationalistische fracties in
Kamer en Senaat hebben een motie aange
nomen, waarin o.a. verklaard wordt, dat de
jongste politieke gebeurtenissen de onver
mijdelijke noodzaak hebben aangetoond, den
eenheidsstaat te wijzigen op federalen
grondslag, teneinde de autonomie van Vla
mingen en Walen te verzekeren Zij achten
het oogenblik gekomen, waarop alle Vla
mingen een eenheidsfront moeten vormen,
teneinde de administratieve scheiding te
verwezenlijken.
Geruchten om dr. Martens
Contact tusschen liberalen en
katholieken.
Volgens „Le Peuple" heeft het nieuwe
contact tusschen Liberalen en Katholieken
ten doel de gegrondheid te onderzoeken van
zekere onthullingen door een Brusselsch
blad, dat dr. Martens in de oorlogsjaren
een jonge vrouw bij de Duitsche autoritei
ten zou hebben aangebracht.
Dr. Martens heeft dit bericht formeel te
gengesproken. doch volgens „Nation Beige'"
houdt de vrouw haar verklaringen staande.
Zij geven de provincie
Tsjahar niet op!
Japansch detachement en groot
oorlogsschip vernietigd.
Volgens een van generaal Sji Voes-
jan, den nieuwen voorzitter van de
provinciale regeering van Sjahar,
ontvangen telogram, rukken Chinee-
sche troepen de provincie Tsjahar,
in het Oosten van Binnen-Mongolië
op. De voorhoede heeft reeds de
grens van Tsjahar bereikt. Voor zijn
benoeming heeft Sji het bevel ge
voerd over de Ghineesche ongeregel
de troepen in de provincie Sjantoeng
(Noord China). Sji heeft gemeld, dat
zijn troepen dagelijks slaags zijn
met de Japanneezen. Hij deelde me
de, dat zijn mannen, tot verrassing
der Japanneezen, snellen voortgang
maken.
Bij een hevig gevecht te Metnekau, een
mijnstad ten westen van Peiping, moeten
zijn mannen een geheel Japansch detache
ment hebben vernietigd.
Wie is Sji?
Sji is 46 jaar oud en geboortig uit Tsjang-
tsjoeng in de Mandsjoerijsche provincie Ki-
rin. Hij was een der bekwaamste opperbe
velhebbers van den christen generaal Feng.
In 1930 werd hij gouverneur van de pro
vincie Anhwei. Zijn benoeming geschiedde
uit waardeering voor zijn successen in Sjan
toeng.
De „reis van Sji naar Tsjahar wijst er op,
dat de nationale Chineesche regeering niet
van zins is Tsjahar op te geven en ook be
reid is het Chineesche gezag aldaar krach
tiger te vestigen. Een belangrijk deel van
Tsjahar is nog steeds onbetwistbaar in Chi
neesche handen.
Duikvlucht op groot Japansch
oorlogsschip.
Uit Tsjoengking wordt gemeld, dat Chi
neesche vliegtuigen met succes een aanval
hebben gedaan op een concentratie van Ja
pansche oorlogsbodems bij Wochoe, voorbij
Nanking aan den Yangtse. Volgens een met
vertraging ontvangen bericht zou op 9 Fe
bruari een Chineesche lichte bommenwer
per door Japansch luchtdoelgeschut zijn ge
troffen. De Chineesche piloot richtte zijn be
schadigde toestel op een groot Japansch
oorlogsschip en maakte een duikvlucht. Bij
de hevige ontploffing sloeg dit schip uit
elkander.
Noodlottig draaien van den wind.
Uit Tsjang Sja wordt gemeld, dat Japan-
sche militairen te Hosjeng Tsjioe, een spoor
wegstation op 70 K.M. ten zuiden van
Woetsjang (midden China) op 14 Februari
ten gevolge van een plotseling draaien van
den wind het slachtoffer zijn geworden van
gassen, die zij bestemd hadden voor een
aanval op Chineesche troepen.
Oit nummer bevat 16 pagina's
U./EERBERICHT
DE BILT SEINTi
Verwachting: Meest matige Z.
tot Z.W. of W. wind, be
trokken tot zwaar of half
bewolkt, waarschijnlijk lich
te regenbuien, iets kouder.
Alg. vooruitzichten: Weinig ver
andering.
SCHOTEN IN DE BUURT VAN ZIJN
VILLA. DETECTIVE ERNSTIG GE
WOND.
Volgens uit Rome ontvangen berich
ten werd Woensdag de aandacht
van den agent, die op post stond voor
villa Torlonia, het verblijf van Mus
solini, getrokken door een man, wiens
houding verdacht scheen.
Toen hij naar de papieren van den
man vroeg, trok deze een revolver
en loste twee schoten. De agent
werd ernstig gewond.
Andere politiebeambten schoten toe
en arresteerden den dader, die, naar
men zegt, niet geheel toerekenbaar
scheen.
Slechts enkele minuten...
De aanval op den detective bij de villa
Torlonia vond plaats enkele minuten vóór
Mussolini zich Woensdag naar het Palazzo
Venezia zou begeven.
De detective kreeg een schot in de maag
streek en viel op den grond. De politie heeft
den dader van den aanslag geindentificeerd.
Het is een man, die vorige week uit een
krankzinnigengesticht is ontslagen. In zijn
zakken vond men o.a. papieren, die aan
toonden, dat hij indertijd ontoerekenbaar
was verklaard.
Zoowel de naam van den dader als die van
den gewonden detective worden geheim ge
houden.
Naar verluidt, is Mussolini's detective zóó
ernstig gewond, dat men niet gelooft hem
in leven te kunnen houden.
De man die den aanslag gepleegd heeft,
hield zich op op het trottoir van de Via No-
mentana, waaraan de villa Torlonia achter
een hoogen muur gelegen is. Toeschouwers
zijn er niet geweest. De villa ligt aan een
weg, waar practisch nimmer voorbijgangers
komen en zoo zijn de leden der huishou
ding de eenigen geweest, die iets van den
aanslag gezien hebben.
Spoorweg-postzegels
Naar wij vernemen, heeft het hoofdbestuur
van do P.T.T. besloten om in verband met
het eeuwfeest der Nedcrlandsche Spoorwe
gen herdenkingszegels uit te geven. Het staat
evenwel nog niet vast, wanneer deze post
zegels in omloop zullen worden gebracht.
'T ZIT IN DE FAMILIE.
De Amstcrdamsche rechtbank veroor
deelde gisteren twee zusters, die zich resp.
hadden schuldig gemaakt aan het uitgeven
van valsche guldens en het in voorraad
hebben van deze valsche geldstukken, tot
anderhalf jaar gevangenisstraf.
ARTISTIEKE
FOTOGR. KUNSTATELIER
ARPAD MOLDOVAN
NIEUWE NIEDORP
Geopend dagelijks, ook 's Zondags.
CENTRALE
VERWARMING
UNZE VAKKENNIS
LDOPT OVER DUI
ZENDEN INSTALLA
TIES. EN WORDT NOG
D \GELIJKS GROOTER.
DE V
TECHN.BUREAU
R 1 E S
ALKMAAR - ROTTERDAM
Tel 3045 - 2 lijnen 44504 J