Het schaap I onttroond.... Langendijker Groentenveilingen Winkelier of kwakzalver? Dinsdag 7 Maart 1939 Tweede blad Een toekomstbeeld Hoeveel liter melk heb ik noodig voor een v o o r j a a r s j a s j e?" Bij de Crema te Haringhuizen DB EERSTE FABRIEK DJ NOORDHOL- X.AND IN BEDRIJF VOOR DE VERVAAR DIGING VAN TEXTIEL-CASEÏNE. We moeten bepaald hetzelfde gekriebel in onze vingertoppen hebben als een klepto maan in de laatste phase van zijn niet te onderdrukken neiging juist die zilveren le pel of dat ringetje in z'n zak te steken... Van alle voorwerpen in de gezellige huis kamer van de familie Blom te Haringhui- zen-bij-Schagen trekken twee op de tafel ons onweerstaanbaar aan, terwijl we wach ten op den heer des huizes, die nog elders bezig is. Als Mevrouw Blom even den gierenden fluitketel in de keuken gaat geruststellen, overwint de zondige begeerte der nieuws gierigheid ons gezond verstand, dat zegt kalm onze beurt af te wachten. Armzalige buit, zoo te zien: een plukje doodgewone wol'en een stukje geruite wollen stof... Edoch... niet het schaap was le verancier, maar de koe. Om nog duidelijker te zijn: eens waren het plukjes en het stukje eenige kelken melk, héérlijke versche melk, zóó van het beest. Melk wol! 't Ruikt niet eens zuur, 't is niet geschift, ook al is het vele maan den oud. Als we 't niet wisten, zouden we 't niet gelooven! En tóch is het zoo. De Crema te Haring huizen bij Schagen is de eerste zuivelfabriek in Noordholland, welke uit ondermelk tex- tiel-caseïne gaat. maken en deze caseïne tot poeder maalt. Dit poeder gaat naar Italië en daar verwerkt men het tot melkwol, Melkwol kan men, overal voor gebruiken, waar men schapenwol voor gebruikt. Ja, en 't mooiste is, dat melkwol nog duurza mer moet zijn dan schapenwol. Waarom men in 't algemeen met de pro ductie van textielcaseïne is begonnen? Een voudig om het groote melkoverschot gedeel telijk nuttig te maken voor andere doel einden. Men stelt zich niet voor, dat het nieuwe product een revolutie op de wol markt zal veroorzaken, maar ook is niet de bedoeling, dat het dragen van kleeren uit melk niet meer dan een curiositeit biijit. Hoe hef<zij, de groote bazen van de zui velindustrie zien er iets in. In Nederland zijn reeds veertien zuivelfabrieken, die con tracten voor levering van textielcaseïne hebben afgesloten. De Crema is er een van. Gisteren heeft de installatie proefge draaid, qver enkele dagen wordt full speed begonnen in vol contenu-bedrijf. Geheimzinnigheid- De witte fabriek te Haringhuizen heeft <lc laatste maanden iets geheimzinnigs om zweefd... Er gebeurde iets, maar men wist niet wat. De brave landlieden, die gewoon zijn zonder kloppen even binnen te wan delen, stuitten op groote borden met „Ver boden toegang". Met ontzag zagen zij enorm groote kuipen aanvoeren en zij heb ben de wijze hoofden geschud, toen op het erf het uit de fabriek gesloopte materiaal jvoor de kaasbereiding zich opstapelde... Den tijd van den duivel is men ook in Haringhuizen, 't Veld en de Moerbeek ont groeid, anders zou er zeker gefluisterd zijn, dat Blom z'n ziel aan den man met de 'hokspootcn had verkocht. Waarom anders die dichte deuren? Zij begrijpen 't in dezen tijd wel, waarom de Crema de laatste maanden pottekijkars weerde. „Een aar heb er niks mee van noöde, wat Blom deer uitspookt" hebben ze gezegd. „Aars ape ze zok allegaar nei, .v&nzelf!" Inderdaad. De Crema heeft zich contrac tueel verbonden de fabricage geheim te houden en niet dan bij hooge uitzondering iemand in de fabrieksruimtén toe te laten. Een van die hooge uitzonderingen gold voor uw verslaggever en uw fotograaf, die gisteren in de gele genheid waren van deze nieuwste nieuwigheid een praatje bij een plaatje te maken. ^en praatje, want waar het om gaat, oe scheikundige omzetting van ondermelk taptemelk in textielcaseïne en wei blijft °'t t •>b.r 0nze sP*edende oogen verborgen. Hppif a^es n0ff ^et meeste °P ecn Pe" e ,van d® gewone boter- en van de ge- J2™ Kaasbereiding. De melk wordt op de wijzè in de centrifuges ontroomd, arby men zooals velen onzer lezers - wel weten, gebruik maakt 51, middelpuntvliedende kracht. De - ln de trommel der centrifuge tracht rfran{«ali denkbeeldige as van de rond- wnrrt» k i ,tr°minel te verwijderen, maar dit ,et door de wanden. De lichte room ■Fu-noiJ Zl°k n*e' zoover als de soortelijk t-ïf ondermelk. Wanneer dus een onderJffn'rommel in beweging is, zal de van rtT Z1C^ meest bij de wanden 'f r™mel bevinden, de room meer in mor. t or sP©ciale constructies weet ernnt af ontroomde of ondermelk door een andere tenviiI de room aan de findei e zijde de centrifuge verlaat. De ondermelk promoveert. Meneer Blom van de Crema gaat z'n bo ter als vanouds netjes inpakken en ver- koopen, maar... de ondermelk wordt ter stond tot hoogerc waardigheid verheven. Als de boer of althans de fabriek kaas maakt, wordt de caseïne of kaasstof door ecn scheikundige bewerking van de rest van de melk gescheiden, van de volle melk dan altijd, want kaas van ondermelk is natuurlijk, waar de room er niet in is verwerkt, niet zoo smakelijk. De melk wordt verwarmd, op elke 100 liter melk gebruikt men pl.m. 30 gram stremsel bij ecn temperatuur van pl.m. 80 srradon Fah- renheit en na een halfuurtje is de melk een slappe massa geworden, die wordt doorgehaald met wat de boeren vroeger een „kliender" noemden. Men laat de massa bezakken, en boven deze „wrongel" komt dan ecn groenachtig vocht, de ..wei", dat de varkens graag opslobberen. De wrongel wordt geperst, fijngemaakt en weer geperst. Het laatste vocht, dat eruit komt. heet portel, en als een boer daar veel van drinkt krijgt hij een „portelbuk". Dit lus- schen haakjes. Precies hetzelfde gebeurt er vrij wel met de vervaardiging van tex- tielcasine. Ook nu wordt hij een bepaalde temperatuur ondermelk „gestremd", maar wat spul daarvoor wordt ge bruikt is fabrieksgeheim. Het pro duct wat men dan krijgt is evenzoo een slappe massa, welke wordt doorgehaald, moet uitlekken en wordt geperst. Daarna gaat het echter niet in de kaas koppen, maar wordt gemalen tot poeder. Het is ecn „klein" kuipje, waarin de 'melk wordt gestremd, er kan 5000 liter in. De Crema is voor wat de textielcaseïneinstal- latie betreft thans ingesteld op een capaci teit van 25000 liter per dag. De ochtendmclk is des middags om 2 .uur als poeder kant en klaar voor verzending. Als de Crema nu óók zelf het poeder tot wol verwerkte en do wol tot een eindpro duct., zou de boer, die, Maandagsochtends, bij. het riken zulke komye vingers had ge kregen, Dinsdagsochtends van de melk van z'n eigen beest ecn paar wanne „polsics" aan kunnen hebben. Brave dieren, die koeien toch! Maar zoover is 't nog niet. De Crema le vert het poeder aan de „HEMCA" de IIol- landsche Maatschappij voor Cascïnehercidi waarin o.a. het groote Friesche Lyempli- concern belangen heeft. Met den heer Blom hadden wij gistermorgen een interessant vraaggesprek, waaruit de mogelijkheden van de nieuwe industrie duidelijk bleken. Heeft U.vroegen we, van Uw boeren melk genoeg? „Buiten de gewone aanvoer krijg ik er volgende week te beginnen dagelijks 10.000 liter bij van elders. Daardoor wordt contenu bedrijf, noodzakelijk..." „Meer personeel dus?" „.Als 't goed is in de toekomst wel, ofschoon men er rekening mee moet houden, dat over bet geheel bij de caseïne fabricage per 1000 Heter melk minder arbeidskrachten noodig zijn dan voor de kaasbereiding." „Gaat U niets anders meer maken dan textielcaseïne?" „Nee nee", was 't antwoord, „de bedoeling is tot eind September door te gaan en voor de wintermaanden weer over te schakelen op kaasbereiding. Dat is een kwestie van een paar uur. Trouwens ook 's. zomers zet ten we de kaasbereiding niet geheel stop, want in de weken van de grootste melk- gift zal de aanvoer de capaciteit wel over treffen." „Wc merken wel, dat U op alle manieren hel risico dekt, meneer Blom"! „Dat ben ik toch wei verplicht tegenover m'n boeren... zoo verwacht ik, dat de- prij zen voor de melk voor textielcaseïne wei beter kunnen zijn dan voor kaasmelk." Is dit echter niet" het géval, dan wordt de melk van de gewone le veranciers direct voor kaasbereiding gebruikt en de extra aangevoerde hoeveelheid voor caseïne. De laatste is namelijk op basis van de caseïne- prijs gekocht en kan dus altijd voor deze fabricage dienen. M'n gewone leveranciers komen zeker niet slecht uit. „Hoe is de verwachting van de kaasmarkt xoor volgende zomer, meneer Blom?" „Niet best! Daarom ga ik full speed draaien voor caseïne." „Maar als ze dat nu allemaal in Neder land doen, is dat dan niet van invloed" op de kaasprijzen?" „Dat wel, zei de heer Blom. Een hoeveel heid melk onttrokken aan de kaasproductie stimuleert zeker de. prijzen, daarom is 't ook een algemeen belang deze fabricage!" „Zal melkwol duurder .zijn?" „Ik weet 't niet! Er ïs'ïOO" liter ondermelk noodig om 3 Kilo wol te maken. Veel lager dan de natmirwol zal'de- prijs Tiiët zijn, wel is 't product mooier en stabieler." Dat haden we stiewem al gezien en we zagen en vergeleken nogmaals. „Vreest U geen concurrentie?" „Er zijn driedubbel beschermde patenten vertelde de directeur van de Crema, dus daar is weinig gevaar voor. Ik zal er al thans hier geen last van hebben, maar zeker is zeker en daarom mondje toe en deurtje dicht..." Mondje toe, gedeeltelijk ook voor ons, maar dit mogen we toch wel vertellen, dat liet ecn reuze puzzle geweest moet zijn al de monster-machines in beperkte ruimte zoo keurig op te stellen zonder bovendien ander werk te stagneeren. En laten we tot slot den energieken lieer Blom en z'n Crema 't allerbeste wenscben, nieuwe industrie geeft werk en brood... We hebben véél gezien, gistermorgen 't was wezenlijk een sensatie. Ach, ons jasje wordt kaal. Mischien tikken we vandaag als laatste nieuwtje nog wel een nèt gedra gen demisaison op den kop, vervaardigd van prima ondermelk van bekroond stam boekvee, gegarandeerd krimp- en schiftvrij! De in het vak vergrijsde kaasmakers be handelen de nieuwe machines voor de be reiding van textielcaseïne met véél ontzag. Op de foto ziet men de maalmachine (links) en een gedeelte van de droogmachi- ne (rechts). Twee Schotten uit passagieren Ze kwamen in ziekenhuis en ■politiebureau terecht. Twee Schotten, een donkeyman en een matroos van het Engelsche vrachtschip „Boxhill", dat bij de Amsterdamsche Droogdok Maatschappij in reparatie ligt, waren Zaterdagavond in de hoofdstad gaan passagieren. Tegen den Zondagochtend aanvaardden zij den terugtocht in eenïgszins benevelden toestand: de een zou den ander aan boord brengen. Men was het echter niet eens over den weg en de eigen wijsheid van den don keyman maakte den matroos zoo boos, dat hij hem een stomp tegen het hoofd toe diende, waardoor deze zijn wankele even wicht verloor en tegen de straat sloeg. Het slachtoffer is met ecn hersenschud ding en verwondingen aan het hoofd naai de Valeriuskliniek vervoerd. De dader is aangehouden en op het poli tiebureau ingesloten. Patiënten (/etuigen. Voor den Amstcrdamschen kantonrechter stond gisteren de kruidenhandelaar van Ch., die een kruidenwinkel aan de Oostcnbur- gergraclit te Amsterdam drijft, terecht, ver dacht van onbevoegd uitoefenen der genees kunde. Verdachte zou een aantal klanten kruiden voor hun kwalen hebben verkocht en afge leverd. Verdachte ontkende. Hij had alleen maar kruiden verkocht, wanneer klanten ecn bepaalde kwaal noemden. Zelf stelde hij nooit een onderzoek in. Hij was slechts een eenvoudig winkelier... en raad gaf hij nooit. Achtereenvolgens worden getuigenverkla ringen afgelegd door een man, die een maagkwaal had. iemand die over pijn in de beenen klaagde, een onderofficier met spier pijn en een juffrouw met „gesprongen han- den".- De onderofficier en de maaglijder be merkten na het gebruik van kruiden beter schap. Verdachte verdedigde zich als volgt: Wanneer U, meneer de kantonrechter, Er lag geld voor klaar! Wie een zaak wil beginnen, moet In vele gevallen over contant geld be- «chlkken. Ook de wet eischt datl Spaar daarom, met het oog op de toekomst van Uw kind. Een spaarverzekerlng bij de VICTORIA - een daalder per maand voor Iedere 500 gulden spaarsom - is de aangewezen weg. Vraag inlichtingen op onderstaande coupon morgen met den Officier van Justitie wan delt en U vertelt hem, dat U zich grieperig voelt, zal hij U misschien den raad geven een stevig cognacgrocje te drinken maar daarmede oefent hij de geneeskunde nog niet uit! De ambtenaar van het O.M. was van oor deel, dat verd. zich ecn beroep aanmeet, waar hij niet toe gerechtigd is en eischte f 200 boete, subs. 100 dagen hechtenis. De kantonrechter veroordeelde verdachte tot f 100 boete, subs. 25 dagen hechtenis. Verd.: Ik ga in beroep... HET VANGEN VAN WIJTING. Men schrijft ons van bevoegde zijde: In het Crisis-Zeevischbesluit 1936 en in het daarop betrekking hebbende ontheffings besluit is o.m, bepaald, dat zij, die aan de Nederlandsche Visscherijcentrale hebben kennis gegeven, dat hun vaartuigen zullen deelnemen aan de visscherij op haring, sprot of makreel en zij, die toegelaten zijn tot de groep „garnalenvisschers", niet ge houden zullen zijn aan het voorschrift, dat hun vaartuigen slechts uitgerust. mogen zijn met netten, waarvan de maaswijdte tenminste 7 cm. bedraagt. Deze vaartuigen mogen echter na afloop van de reis geen tong, schar en wijting van een afmeting kleiner dan 21 c.m. geen schol, tongschar en schartong kleiner dan 23 c.m., geen schelvis of kabeljauw kleiner dan^ 24 c.m., geen tarbot en griet kleiner dan 25 c.m. en geen hake (merluccius) kleiner dan 30 c.m. aanvoeren. Aangezien wijting, na gevangen te zijn in een trawlnet, zoodanig geleden heeft, dat zij, bij onmiddellijke invrijheidsstelling na het vangen, slechts zeer geringe kans heeft in het leven te blijven, anderzijds de kans zeer gering is, dat men opzettelijk op jon ge wijting zal gaan visschen of dat men, teneinde jonge wijting te vangen, zal gaan visschen op terreinen, waar zich gewoon lijk andere jonge visch van waarde bevindt en voorts in de conventiën van Londen, ge sloten in Maart 1937, op wijting geen maat is gesteld, ligt het in het voornemen te be vorderen, dat de vischsoort wijting uit de genoemde crisisbesluiten zal worden ge schrapt. De datum, waarop deze wijziging ingaat, zal later worden bekend gemaakt. Niet naar luensch er wordt verlies geleden eendere gang van zaken verwacht er is im mers groot gebrek aan groenten vroeger veel hoogere prijzen na strenge winter nu is echter al les zoo heel anders vroeger geen contingenteeringen, clearing etc. en dit geldt vooral Duitschland ook onze regeering heft verhoogde invoerrechten tuinbouivkringen maar matig mee ingenomen in voer minder en dus ook uitvoer tuinbouw legt het loodje 75' wagons roode kool lagere prij zen gele kool loopt nog sterker in prijs achteruit bij geringe teelt geen redelijke prijzen Been sche witte kool daalt zeer sterk van loonende uitkomst .eigenlijk geen sprake meer soms partijen opgehouden sterk verminderde prijs voor uien peen goed in prijs bieten redelijk lage prijzen voor'aardappelen aan voer rammenas. Het ging in de afgeloopen week op onze groentenveilingen niet naar wensch: de prijzen worden eerder lager dan hooger. Verschillende we ken geleden werd meer gemaakt voor de kool dan thans. Dat bctee- kent een aanmerkelijke achteruit gang. Immers heeft men in dien tusschentijd een flink gewichtsver lies te boeken en heeft men heel wat arbeid moeten verrichten, om de kool schoon te houden. Zoo had men zich den loop van zaken allerminst voorgesteld. Hij is dan ook heel anders dan men op grond van vroegere op gedane ervaring zou mogen verwachten. Overal heerscht groot gebrek aan versche groenten, zoo goed als alles is weggevro- rcn. In normale tijden leidde dit tot steeds oploopende prijzen en hoe verder de winter ten einde liep en de maand April naderde hoe hooger de koolprijzcn werden, tot f 20 per 100 kg. soms, zelfs in winters, waarin het niet zoo stevig had gevroren als nu. De hoogste prijs, bij hooge uitzondering tot nu toe besteed, is f S en de markt wijst nog op een zakkende tendenz. Maar vroeger had men ook niet te worstelen met allerlei be lemmeringen, als heffingen, contingentee ringen, abnormaal hooge invoerrechten clei ring enz. Toen was er een bijna ideale vrije uitwisseling van producten tusschen de ver schillende landen. En vooral naar Duitsch land ging er toen zeer veel. Dit is nu af geloopen, contingenten blijken al schaar- scher te worden en al zou men onze groen ten daar nog zoo goed kunnen gebruiken, er kan op grond van de voorgeschreven be palingen niet meer invoer worden toege staan. Onze eigen rcgcering heeft nu ook talrijke invoerrechten verhoogd en tal van argumenten voert zij aan om dien maatre gel tc rechtvaardigen. In de kringen van den tuinbouw is men er echter maar matig mee ingenomen, neen, ecn ernstige vrees wordt in die kringen geuit over de noodlottige gevolgen, die men van den getroffen maatregel verwacht. De invoer zal terugloopen en dit zal zijn zeer ongunstigen invloed oefe nen op onzen uitvoer, vooral naar Duitschland, waarmee ons land in een clearingverhouding staat, en het zal vooral dc tuinbouw zijn, die er de nadeelige gevolgen van zal on dervinden. De voor het binnen land werkende industrieën kunnen er beter van worden, de exportbe drijven, de tuinbouw niet liet minst zal het loodje leggen. De toekomst ziet er dus nog weinig hoopvol uit. Aan de veiling van de Langendijker Grocntencenlrale werden rond 28 spoorwa gens roode kool aangevoerd en aan die van den Noordermarktbond 47. Het is wel een flinke hoeveelheid, doch van een over voerde markt kon toch moeilijk worden ge sproken. Toch waren de prijzen nog iets lager dan de vorige week. De hoogste no- teering van de vorige week was f 7.90; deze week was f 7.60 de hoogste prijs, die werd besteed. Over 't geheel was de prijsverla ging van 2050 cent. Er was ook vrij wat verschil op de verschillende marktdagen. Voor koot van 2 tot 4 pond werd f 6.80 f 7.30, soms tot f 7.50 en ecn heel enkele keer tot f 7.60 besteed. De zwaardere bracht f 5.605.90 op, een enkele keer iets meer. Tweede kwaliteit werd verhandeld voor f 4.50 tot ruim f 5, al naar gelang van ge wicht en aard der afwijking. Met de gele kool ging het nog minder eoed dan met de roode. Slechts éénmaal werd de prijs boven f 7, n.1. f 7.10 besteed aan do veiling van de L.G.C. Overigens werd alles beneden f 7 verkocht. En hier mee is dan bedoeld het neusje van den zalm onder deze koolsoort, n.1. in de sortee ring van 2 tot 4 pond en van de beste kwaliteit. Kon de vorige week nog van een prijs van f 6.507.20 worden gesproken voor pas genoenif'^ sorteering en kwali teit, deze week was dit aanmerkelijk min der n.1. f 5.90—6.10 Enkele partijtjes kwa men wel 1030 cent boven deze hoogste noteering uit. doch op sommige marktda gen gingen er evenveel of meer partijen beneden dien prijs weg. De grootere eerste kwaliteit gele kool werd voor f 5.20f 6 verkocht. Tweede kwaliteit bracht f 4.30 tot ruim f 5 op. Als men bedenkt, dat de teelt van deze kool hij tal van bouwers zeer matig is geweest, dan is het duidelijk, dat de genoemde prijzen, vooral nu we reeds zoo ver in het seizoen gevorderd zijn, nog moeilijk redelijk kunnen worden genoemd. De aanvoer aan beide veilingen beliep rond 55 spoorwagens. Nog slechter was de gang van zaken op de Deensche witte koolmarkt. Successieve lijk was voor deze kool al een prijsvermin dering ingetreden, doch deze week liep de markt op dusdanige wijze terug, dat ei genlijk niet meer van een loonende op brengst kan worden gesproken. Het kwam zelfs voor, dat. de aanvoerders het aange bodene ophielden Werd de vorige-week nog van f 4.40f 5 voor de eerste soort betaald, nu lagen de noteeringen tusschen f 3.50 en' 4.30. Aan de Broeker veiling werd Vrijdag en Zaterdag resp. f 2.90—3.80 en f 3.20—3.80 besteed, prijzen, welke weer doen denken aan doorgeleefde slechte tijden. Waar de voorraden van deze koolsoort nog van be- teekenis zijn, is deze slechte gang van za ken. zeer bedroevend. Ruim 70 spoorwagens werden deze week aan beide veilingen ver handeld. Voegen we hier nog bij het miserabele verloop met don handel in uien, dan is het duidelijk, dat de Langendijker tuinders hun plezier wel op kunnen. Inderdaad, met de uien ging het buitengewoon slecht. Enkele weken geleden werden zulke beste prijzen besteed en nu zijn ze laag. Aanvan kelijk kon voor mïddelgroote uien nog 3.80 —4.40 worden gemaakt en brachten grove f 3.50—4.50 op, eiken marktdag zakten de prijzen iets in, zoodat op het eind der'week voor middelbare f 2.20—3.20 en voor grove f 2.10 tot ruim f 3 werd betaald. Drielineen zakten in van f 2.60—f 3 tot f 1.50—2.50.' Nep werd voor f 1.60—1.70 verkocht en stek vooi' 5070 cent. Ruim 12 spoorwa gens werden aan beide veilingen verhandeld Peen werd weer tegen goede prijzen ver kocht. Grove breekneen bracht f '2.40—4.50 op, kleine f 1.302.30, met onkele uitzon deringen. Ook voor bieten was eenige be langstelling. Al naar de kwaliteit en het eewicht werd er 50 cent tot f 3.80 voor besteed. Een partij rammenas werd voqs f 2.60 verkocht. Blauwe Eigenheimers brachten f 1.90 tot 2.70 op. Eigenheimers blank, deen f 2.80.

Kranten Regionaal Archief Alkmaar

Schager Courant | 1939 | | pagina 5