Courtin!
taatssocialisme
uitgesloten
Mislukte communisten-
opstand te Madrid
Teeltregeling in
boerenhand
DAGBLAD VOOR HOLLANDS NOORDERKWARTIER
Weerbericht
in Nederland
krachtig
voortgezet
Reizen of niet reizen
in elk geval betalen
Datum zomertijd
vastgesteld
Laan. Schagen, Tel. 20.
WOENSDAG 8 MAART 1939. 83e Jaargang. No. 10823.
Uitgave der KV. Uitg.-Mif. „Rollonds Noorderkwartier"
Minister
Steenberg he
Onze bedrijfs ordening
is „z e e r positief
begrensd
Ordening wordt
De minister van Economische Zaken, mr. M. P. L.
Steenberghe, heeft een belangrijke verklaring afgelegd.
Zijne Excellentie zegt, in de zoo juist verschenen Ant-
woordmemorie aan de Eerste Kamer betreffende zijn De
partement, dat hij de tot nu toe gevolgde politiek inzake
de ordening van het bedrijfsleven onverzwakt zal voort
zetten. Deze politiek is in de eerste plaats gericht op de
bestrijding der werkloosheid. Tot een rechtstreeksche or
dening van het geheele economische leven wil de minister
echter niet overgaan; er bestaan voor hem „zeer positieve
grenzen!"
Er zal naar worden gestreefd, de uit het bedrijfsleven
zelf opgekomen ordening te stimuleeren, voor zoover het
algemeen belang dit eischt.
Voorts deelt mr. Steenberghe mede, dat thans een spe
ciaal onderzoek gaande is naar het vraagstuk van de ver
houding tusschen groot- en kleinwinketbedrijf doch de min.
verklaart den middenstanders bij voorbaat, dat er grootc
bezwaren verbonden zijn aan de bestrijding der waren
huizen!
Bemoeiingen werden de Regeering
opgedrongen
Dat er een duidelijke lijn ontbreekt in zijn
economische politiek, bestrijdt de minister,
wél erkent hij, dat deze politiek tweeslach
tig is, doch dit is aan de omstandigheden
te wijten.
Eerst het particuliere
leven!
bedrijfs-
Na de tariefmaatregelen verdedigd te heb
ben, welke noodzakelijk zijn voor een krach
tige gezonde binnenlandsche markt, zegt de
memorie, te betwijfelen of het consumptief
vermogen van ons volk bevorderd wordt
door de koopkrachtstheorie tot richtsnoer te
nemen. Ongetwijfeld zijn openbare werken
van veel belang voor de werkgelegenheid
en de koopkracht der daarbij betrokken
werknemers, doch primair blijft de produc
tie in het particuliere bedrijfsleven, welke
bevorderlijk is voor de koopkracht, indien
voor die productie blijvende afzet kan wor
den gevonden, hetgeen door de uitvoering
van openbare werken slechts zeer ten deele
kan worden bereikt. Indien deze immers
te zeer zouden worden opgevoerd, kunnen
zij alleen tot tijdelijke vermeerdering der
werkgelegenheid voeren. De aandacht blijft
gevestigd op verlaging van den kostprijs,
omdat dit dc exportpositie over het alge
meen versterkt.
Wet op de ondernemersovereen
komsten.
Waar noodig stimuleert de minister de
toepassing van dc Wet op de Ondernemers-
overeenkomsten, doch de minister wenscht
Tuot zoo ver te gaan, het bedrijfsleven van
boven af te ordenen.
Do overheidssanctie, waartoe deze wet de
gelegenheid biedt, houdt tevens de waarbor
gen m, dat het algemeen belang in- den
uimsten zin van het woord wordt gediend
Aa.b de innerlijke versterking van het
ven dient de grootste aandacht te
worden geschonken.
De minister kan niet instemmen
met de opvattingen van die leden,
welke meenden hun waarschuwende
stem te moeten laten hooren tegen
over den aandrang tot uitbreiding
der overheidsbemoeiing met het be-
rijfsleven. Voor hem bestaan onge
twijfeld zeer positieve grenzen voor
het overheidsingrijpen, zoodat hij al
lerminst verwacht, dat de overheid
overal de gewenschte oplossing zou
krengen, doch hij meent wel, dat in
de tegenwoordige abnormale omstan
digheden de overheid een belangrij
ke positieve taak heeft te vervullen:
de uit deze omstandigheden voort
vloeiende structureele wijzigingen
der samenleving zullen het zelfs wel
haast onmogelijk maken, dat de
overheid zich binnen afzienbaren
tijd kan terugtrekken van tal van
bemoeiingen, die haar werden opge
drongen.
In dit licht gezien mag men bescherming
van het bedrijfsleven niet identificeeren met
het steunen van zwakkeren, die hun be
staan op kosten van de gemeenschap voort-
sleepen.
Suggestie wordt afgewezen.
De minister moge verklaren, dat
de regeering haar tot op heden ge
volgde politiek inzake de ordening
van het bedrijfsleven onverzwakt
zal voortzetten.
Zij zal derhalve elke suggestie volgens
welke zij zelf op de eene of de andere wijze
tot een rechtstreeksche ordening van het
geheele economische leven zou dienen over
te gaan, moeten afwijzen.
Veel meer dan door dwang bepaalde or
ganisatievorm aan het bedrijfsleven op te
leggen zal de minister er naar blijven
streven de'volgens een natuurlijke ontwik
kelingsproces uit het bedrijfsleven zelf op
komende organisaties en de door de be
trokken bedrijfsgenootcn zelf tot stand ge
brachte ordening te stimuleeren en te
sanctionneeren, zoover het algemeen belang
dit eischt.
Het beginsel van samenwerking tusschen
overheid en bedrijfsleven, gegrond op de
gedachte, dat beide eèn eigen verantwoor
delijkheid hebben, zal worden gehandhaafd.
De minister is de meening toegedaan, dat
de bovenomschreven opvatting een er orde-
ningspolitiek het gevaar van te sterk ge
centraliseerde overheidsbemoeiing: welke
den vorm van staatssocialisme zou kunnen
aannemen, uitsluit.
Hij stelt er prijs op te verklaren, dat hij
van oordeel is, dat dc aan geen enkele
norm onderworpen vrije concurrentie niet
tot de voor het algemeen welzijn meest ge
wenschte toestanden kan leiden.
De middenstand en de warenhui-
De minister wenscht nog in het bijzonder
in te gaan op hetgeen op het terrein van de
middenstandpolitiek door sommige leden
is te berde gebracht. F.r zijn groote bezwa
ren van allerlei aard, hetgeen overigens bü
de uitvoering in het buitenland overdui
dclijk gebleken is, verbonden aan de bestrij
ding van de warenhuizen, hetzü door ver
mindering van het aantal, hetzü door he1
heffen van extra-belastingen. Het vraag
stuk van de verhouding grootbedrüf-klein
bedrijf in den detailhandel heeft de aan
dacht van den minister, een speciaal onder
zoek op dit gebied is thans in bewerikng.
Steun is noodig!
Dat het middenstandscrediet moet worden
ondersteund, doch niet dienstbaar gemaakt
aan het oprichten van winkel- en ambachts
bedrijven, waaraan geen behoefte bestaat,
kan de minister onderschrijven.
Aanleiding tot verzachting van de voor
waarden, waarop door de Borgstellingsfond-
sen credict wordt verleend, bestaat voors
hands niet, dit zou eerst kunnen geschieden
wanneer gebleken was, dat de tegenwoor
dige condilies te streng zijn. hetgeen niet
het. geval is.
Het toezicht op de gestie der Borgstel
lingsfondsen voor den middenstand voldoet
naar liet oordcel van den minister aan dc
daarvoor te stellen eischen.
De minister besluit het gedeelte over de
micldenstandspolitick met de mededeeling,
dat de exameneischen, voor de Vestigings
wet Kleinbedrijf gesteld, naar zijn meening
niet te hoog zijn.
PROF. GOUDRIAAN BEPLEIT EEN
VASTRECHTTARIEF VOOR DE
NED. SPOORWEGEN.
Ned. Spoorwegen moeten
de beste der were'd worden
Professor Goudriaan, de President-
Directeur van de Nederlandsche
Spoorwegen, heeft in een rede voor
de Rotterdamsche Kamer van Koop
handel, uiterst belangrijke mededec-
lingen gedaan. Deze mededeelingen
bewijzen zooveel te meer, dat de
Spoorwegen doelbewust een nieuwe
koers inslaan, en thans een man
aan het roer staat, die weet wat
hij wil. Een kenschetsende uitlating
van Prof. Goudriaan, de man die
eens hot Philips-concern zulke be
langrijke diensten 'bewees is wel:
Laat mij u mogen zeggen, dat wij cr
een eer in stellen van de N. S. het
beste spoorwegbedrijf van de wereld
te maken.
Dit teekent!
Vastrechttarief.
Verrassend is zeker het plan van Prof.
Goudriaan, om zoo mogelijk een „vastrecht-
tarief" voor elk gezin in te stellen, zooals
de moderne tarieftechniek van de electrici-
teitsbedrijven die kent. Het komt hierop
neer, dat een gezin overeenkomstig zijn
verbruikscapaciteit een vastrecht betaalt en
alle verdere eenheden kan betrekken tegen
een aanzienlijk verlaagden prijs, zeg tegen
de helft van den enkelen reis-prijs, dus tegen
1.1 cent per kilometer."
Het zou dus neerkomen op een belasting
van alle Nederlanders, welke lasten ver
dedigd worden door de overwegingen, dat de
spoorwegen in stand moeten worden gehou
den in het belang van allen.
Stationscontröle opgeheven?
Ten aanzien van de controle al
dus professor Gondriaan willen
wij gaan in de richting van het
Zwitsersche stelsel en niet alleen
de ingangscontrole, maar ook de uit-
gangscontröle op de stations geheel
opheffen. Dat kan echter pas geschie
den als alle rijtuigen zijn voorzien
van aansluitende doorgangen.
Bij Koninklijk Besluit Is bepaald,
dat de zomertijd dit jaar zal begin
nen op 15 Mei en zal eindigen op 8
October.
Dat de spoorwegverliezen terugloopen,
blijkt uit de volgende opgave. Zij belie
pen over 1935, 193G en 1937 resp. 28, 30 en
32 millioen. Over 1938 zal bet verlies ver
moedelijk ongeveer 22.5 millioen zijn.
De veiligheidsklaroen geblazen!
Graag zou ik de veiligheidsklaroen der
spoorwegen sterker doen blazen, besloot
Prof. Goudrian, opdat de 50 gedooden per
jaar door onbewaakte overwegen er niet
meer behoefden te zijn. In automatische licht
beveiligingen, waarvoor de onderdeelen in
hoofdzaak in Nederland gemaakt kunnen
worden, zag spr. dc oplossing. Een ander
gedeelte van zijn rede handelde over 't bus
vervoer en het parasitisme der wilde auto
bussen. Onder het hoofd ..Wilde bussen moe
ten verdwijnen", geven wij elders in dit
nummer de bijzonderheden weer.
Dit nummer bevat 8 pagina's
Met tanks en vliegtuigen bedwong
generaal Miaja den opstand.
De republikeinsche vloot geïnterneerd.
Italiaansche pers eischt uitlevering
aan Franco.
Franco eischt
onvoorwaardelijke overgave
Een niet geheel onverwachte poging
dor communisten om den nationalen
Verdedigingsraad omver te werpen,
is mislukt. Er is kort, maar hevig
gevochten. De verdedigingsraad heeft
de zaak krachtig aangepakt, zelfs
tanks gebruikt en door de lucht
macht de haarden van verzet laten
bestoken. Kolonel Casado, de minis
ter van landsverdediging, heeft ver
klaard, dat alles weer rustig is.
Gewerengeknetter
Gisterochtend bij het aanbreken van den
dag werd de bevolking van Madrid opge
schrikt door het geknetter van geweren,
dat afkomstig scheen te zijn uit de voor
steden. Drie uur lang werden de knallen
soms zeer krachtig gehoord.
Weldra werd vernomen, dat zekere com
munistische elementen geprobeerd hadden
te reagceren tegen het aan het bewind ko
men van den verdedigingsraad. Bovendien
hebben, over de geheele stad verspreid, ele
menten op huizen gevuurd. Het verkeer, dat
werd stilgelegd, werd later hersteld.
Oproep aan de communisten.
Tot tweemaal toe is den communisten
verzocht, zich ter beschikking te stellen van
den Nationalen Raad. Het gaf niet veel.
DE BILT SEINTt
I
Verwachting: Matige, tijdelijk
krachtige, Westelijke wind,
half tot zwaar bewolkt, kans
op lichte regenbuien, guur
weer.
Alg. vooruitz.: Aanvankelijk
guur, later toenemende be
wolking en zachter.
De communisten verschansten zich in een
blok in aanbouw zijnde huizen. Gedurende
den nacht en een gedeelte van den dag
werden gevechten geleverd. De in het oude
Hippodroom verschanste communisten ga
ven zich spoedig over.
Miaja predikt vrede.
Tn een gehouden toespraak heeft Miaja
verklaard, dat de eenige regeering van het
republikeinsche gebied de nationale verde
digingsraad is. De reden voor de vorming
van dezen raad was de wil, een einde te
maken aan den oorlog, op menschelijke
wijze en met ecre.
Franco wacht af.
Franco slaat de ontwikkeling van den
toestand te Madrid van uur tot uur gade.
Het legerconunando heeft zijn maatregelen
getroffen.Er worden uitgebreide troepen
bewegingen waargenomen: Franco wil, als
de toestand het noodig maakt, plotseling
met zijn legermacht ingrijpen.
De linksche vloot geïnterneerd.
Zooals werd verwacht heeft de bemanning
van de republikeinsche vloot zich in de
Fransche oorlogshaven in Noord-Afrika
Bizerte laten ontwapenen.
Naar schatting bevinden zich 5000 Span
jaarden aan boord der schepen. Tot de bur
gerpassagiers behooren vele vrouwen, doch
weinig kinderen. In het geheel waren 500
tot 600 burgers aan boord.
Naar aanleiding van de aankomst der re
publikeinsche vloot voor Bizerte, schrijft de
„Giornalc d'Italia" dat Italië niet zal dul
den, dat de vloot in de nabijheid van Sici
lië verblijft, „gegeven de bedoelingen, wel
ke zij altijd kenbaar heeft gemaakt en die
door Frankrijk gesteund werden." De vloot
moet ontwapend en aan Franco teruggeven
worden.
De Duitsche pers is weer boos.
De Duitsche bladen maken onder opschrif
ten als „bloedbad te Madrid" „bloedige
Bolsjewistische revolte tegen nieuwe regee
ring^ te Madrid." „straatgevechten te Ma
drid" melding van de jongste gebeurtenis
sen in de Spaansche hoofdstad.
„De ontwikkeling van den toestand te Ma
drid in de laatste 48 uur geeft de interna
tionale pers gelegenheid te spreken over
a.s. vredesonderhandelingen, aldus Deutsche
Allgemeinc Zeitung. Doch deze combinaties
weten niet, dat voor de rooden Negrin,
Miaja of Casado slechts een mogeliikheid
bestaat: „onvoorwaardelijke overgave."
Voortzetting der
graanpolitiek
Geen doelbewuste bevordering
van het levenspeil in den land
bouw.
In een nota over de begrooting van het
Landbouwcrisisfonds voor 1939 geeft de mi
nister ten aanzien van het doen overnemen
der landbouw-crisismaatregelen door de be-
drijfsgenooten gaarne de verzekering, dat
hij toepassing van het beginsel, dat allen,
die aan een bedrijfsregeling rechten of ver
plichtingen ontleenen, bij overname van
zulk een regeling zullen worden betrokken
zal bevorderen. Of zulks steeds zal geschie
den in den vorm, welke bij de overneming
der consumptiemelkregeling is gebezigd, n.1.
door een bedrijfsorgaan te stichten voor de
producenten eenerzijds en een voor de fa
brikanten en handelaren anderzijds, kan
echter niet in uitzicht worden gesteld. Zulks
zal mede van de belanghebbende groepen
zelf afhangen.
Voorts deelt de minister mede, dat zeer
binnenkort door voorzitter en ondervoorz
van het college van regceringscommissaris-
sen met den Nederlandschen Industrie- en
Handelsraad voor Land- en Tuinbouw een
bespreking zal worden gehouden over de
overneming in het algemeen.
Het ligt zeer zeker in de bedoeling,
dat bij de overneming der crisis
maatregelen de organisaties de be
voegdheid krijgen zelf teelt- en pro
ductieregelingen te treffen, ten ein
de de productie zooveel mogelijk aan
de afzetmogelijkheden aan te passen
Graanpolitiek
Ook op de vragen omtrent de door hem te
voeren graanpolitiek, kan de minister ant
woorden, dat hij voornemens is de huidige
politiek in 't algemeen te blijven volgen, zoo
lang althans de economische omstandighe
den niet tot wijziging nopen.
De minister geeft gaarne toe, dat de her
haalde verhooging van monopolieheffingen
op granen, speciaal om den richtprijs van
de rogge en gerst te steunen, niet altijd
aanstonds tot het gewenschte resultaat:
optrekking van de binnenlandsche rogge
en gerstprijzen tot aan den richtprijs heeft
geleid. Hij ziet daarin echter niet een ge
brek van het stelsel der monopolieheffin-
ren. Veeleer is naar zijn meening de oor
zaak hierin te zoeken, dat de buitenland-
sche graanprijzen in zulk een snel tempo
daalden, dat deze niet altijd terstond door
verhooging van de mononolieheffingen op
den voet kon worden gevolgd.
Wat betreft de overdracht van de over
heidsbemoeiing in den tuinbouw aan de
organisaties van belanghebbenden moge de
minister mededeelen. dat hij nog niet heeft
overwogen of zulks mogelijk en wenschelijk
is.
Tot zijn leedwezen ziet de minister nog
immer geen vrijheid maatregelen te treffen,
welke doelbewust on verhooeine van het
'evenspeil der agrarische bevolking en op
verbetering van de heiooning voor den
landarbeider gericht zijn.
Bacon varkens.
De voorziening der distributie van blik-
vlepsch aan werkloozen is reeds voor een
lüHnerV aanzienlijk grooter dan een jaar
eewaarborgd. Ook de rpcente verlaging van
den prijs, welken de Nederlandsche Vee
houderijcentrale .voor ,zouters" betaalt was
noodzakelijk, omdat een abnormaal groot
aanbod van haconvarkens op den duur de
marktverhoudingen nadeelig beinvloedt.
Dat het lager aanhouden der varkens door
deze verlaging in de band zou worden ge
werkt, vermag dn minister niet in te zien.
Het aanbod van haconvarkens is ook na de
laatste verlaging nog steeds overvloedig.
Hierbij dient te worden opgemerkt, dat de
reeering sedert half November 1938 boven
de voor don baronuitvner bonondigrle hoe
veelheid, reeds meer dan 70.000 haconvar
kens extra heeft afgenomen.
De meening, dat bet uit de
markt nemen van rundvee te vro"g is ge
staakt, kan door den minister niet worden
gedeeld.
Koudegrondtnlnders.
De steunuitkeering in bet iaar 1035 aan
de koudegronrisprodueten bedroeg f 3 200.000
pjus f 800.000 voor bij zon de ren steun op
Nonrdhollandcche knude<»rnndsoroduc?on. Tn
1937 bedroeg deze steunuitkeering f 2.700000
De steun - op koudegrondsprndneten, voor
zoover deze een normaal karakter beeft, is
dus met een half millioen gedaald. Deze da-
is meer dan ceromnenseerd door de
stijging van de vc?lingonbren",st. Dat deze
stiiging van de veilinq-nnhrengst een gevo'g
zou zijn van een geringe ren oogst, moet
worden tegongesnroken. Hoewel de oocst-
resultatcn van dp koudègrondscultuur wis
selvalliger zijn dan van de glasculf"ur,
blijkt uit de totaal aangevoerde hoeveelhe
den aan de veilingen, dat de oogsten in
verschillende iaren over het algemeen niet
ver uiteenloopen.
Bijzondere oogst mislukkingen kunnen
niet in een richtprijs worden gecalculeerd
Tndien een of ander product in bet jaar
1938 slechte ooestresultaten heeft ongel"-
verd, kan een verhooging van den richtprijs
tot 100 pet. van den kostnriis treen uitkom
sten brencen. Als de nogsf mislukt is, kan
een verhooging van den steun on het aan
gevoerde product weinig soulaas brengen.
