etfiu i*ii II I
Ernstige spanning
Chamberlain
wantrouwt
DAGBLAD VOOR HOLLANDS NOORDERKWARTIER
Welke staat is nu aan de beurt?
tusschen Berlijn
en Londen
Wijziging der
Amerikaansche
neutraliteitswetten
Hitiers oog op
België gericht?
Amerika laakt
Duitschlands daad
Duitschland zal te
Londen protesteeren
Financieele commissie
staat volmachten toe
BRUIDSFOTOs
AR PAD MOLDOVAN
r
Laan, Schagen. Tel. 20.
ZATERDAG 18 MAART 1939. 83e Jaargang. No. 10832.
Ifltgce iet N.V. Uitg.-MiT „Xollondt Noofderiiwortier"
De premier diep
„Engeland geeft zijn
verontwaardigd,
vrijheid nooit over"
De Engelsche minister-president
Chamberlain heeft gisteravond te
Bünmngham een in groote spanning
beluisterde redevoering gehouden,
over „de geweldige gebeurtenissen,
die deze week in Europa hebben
plaats gegrepen".
De openbare mccning in de we
reld heeft een grooteren schok gekre
gen dan haar ooit werd toegebracht,
zelfs door het huidige regime in
Duitschland, aldus de grijze staats
man in het begin van zijn rede.
Wat de gevolgen kunen zijn van
de diepe beroering, waarin de ge
moederen der menschen thans ge
bracht zijn, kan nog niet worden
voorspeld, maar ik ben er zeker van,
dat zij verstrekkend moet zijn in
haar resultaten voor de toekomst.
Chamberlain zegt, dat hij door onvoldoen
de inlichtingen over de gebeurtenissen in
Midden-Europa aanvankelijk tot een gere
serveerde, koele verklaring genoopt was,
doch vanavond hoopt hij het misverstand,
dat hij „geen sterke gevoelens" had in deze
zaak, welk misverstand mede ontstaan is
door zijn rustige, beheerschte manier van
'spreken, weg te nemen.
Beschuldiging afgewezen.
Chamberlain weerlegt krachtig
de beschuldiging, dat de blaam voor
het lot van Tsjecho-Slowakije op zijn
schouders moet rusten, als zou de
bezetting een rechtstreeksch gevolg
zijn geweest van zijn September-
bezoek aan München.
Het afwenden van een Europeeschen oor
log was het voornaamste doel van die éérst
zoo toegejuichte bezoeken aan Hitier en
zonder deze zouden thans honderdduizenden
gezinnen rouwdragers zijn voor de bloem
der Europeesche mannen.
Het ging te München om een, sinds het
verdrag van Versailles bestaand probleem,
dat lang geleden had belmoren te worden
opgelost, wanneer slechts de staatslieden
der laatste 20 jaar een meer verlicht inzicht
hadden gehad in hun plichtpn.
Niets wat Engeland, Frankrijk of Rusland
zou hebben kunnen doen, zou bij mogelijk
heid Tsjechoslowakije hebben kunnen red
den van een invasie en van vernieling, en
zelfs wanneer wij ten oorlog waren getrok
ken en tenslotte de zege bevochten hadden,
zouden wij nooit Tsjecho-Slowakije weer heb
ben kunnen vormen zooals het door het ver
drag van Versailles was gebouwd.
De waarde van Hitler's woord.
Ik had nog een tweede doel, zoo ging
Chamberlain verder, n.1. de z.g.n. Europee
sche tcvredenstelling, waarbij het er om
ging, dat geen mogendheid dc algemeene
ovcrhecrschi'ng zou verkrijgen van Europa.
Spreker hoopte er tc München achter te ko
men, of Hiller daartoe zou willen samwer-
kcn.
Spr. was toen niet ontevreden over
Hitler's opvattingen omtrent dit
punt, want de Rijkskanselier had
hem verzekerd, dat Sudeten-Duitsch
land zijn laatste territoriale ambitie
was in Europa en hij geen niet-Duit-
schers wilde inlijven. Chamberlain
somt nu een aantal uitspraken van
den Führer op, waarin deze nadruk
kelijk bovengenoemde verklaring be
vestigt; zelfs zegt geen Tsjechen te
willen hebben.
hl de regeling van München werd ten
overvloede bepaald, „dat de definitieve vast
stelling der grenzen zal worden uitgevoerd
door een internationale commissie.
Desondanks echter was ik, aldus
Chamberlain, tegelijkertijd niet. bereid de
voorzorgsmaatregelen te laten verslappen
vóór ik er zeker van was, dat die politiek ge
vestigd was en aanvaard door anderen. En
daarom werd na München ons defensiepro
gram inderdaad versneld. (Toejuichingen).
Vandaag deel ik de teleurstelling en
verontwaardiging van het Britsche
volk, dat de hoop op voortzetting van
de politiek der Europeesche tevre
denstelling zoo moedwillig den bo
dem is ingeslagen. Hoe kunnen de
gebeurtenissen, die deze week ge
schied zijn, in overeenstemming wor
den gebracht, met die verzekerin
gen, welke ik u heb voorgelezen?
„Ik had een recht".
Als medc-onder!eekenaar van de overeen
komst van Muenchen liad ik stellig het recht
wanneer Hitier van meening was, dat zij
ongedaan gemaakt moest worden, op dat
overleg, waarvoor een bepaling is opgeno
men in den Mucnchensche verklaring. In
plaats daarvan heeft hij het recht in zijn
eigen handen genomen.
Nog vóór de Tsjechische president
geplaatst werd tegenover de eischen,
waartegen hij niet bij machte was
tegenstand te bieden, waren de Duit-
sche troepen in beweging gebracht.
Wat is er geworden van Hitiers verzeke
ringen? roept Chamberlain uit, en van het
beginsel van zelfbeschikking, dat de Fueh-
rer zoo heftig met mij beredeneerde in
Berchtesgaden?
„Geen enkele rechtvaardiging".
Wanneer de wanordelijkheden zijn ge
schied, die volgens Duitschland de bescher
ming van Tsjecho Slowakije onvermijdelijk
maakten, dan zijn deze wanordelijkheden
van buitenaf aangestookt, zij vormen geen
enkele rechtvaardiging voor de annexatie.
Komt de vraag niet onvermijdelijk in on
zen geest op:
Wanneer het zoo gemakkelijk is om de
goede redenen te vinden voor het negeeren
van zoo plechtig en herhaaldelijk gegeven
verzekeringen, welk vertrouwen kunnen wij
dan stellen In eenigerlei andere verzekerin
gen van denzelfden kant? (Luide toejui
chingen).
Wij vragen ons allen af, zoo gaat de spre
ker voort:
Is dit het einde van een oud avontuur of
het begin van een nieuw?
Is dit de laatste aanval op een kleine?»
staat of moet die gevolgd worden door an
dere?
Is dit inderdaad een stap in de richting
van een poging tot overheersching van de
wereld door geweld?
Ik ben er zeker van dat deze vragen ern
stige ovei'weging zulcn eischen niet alleen
van de naburen van Duitschland, maar van
anderen, misschien zelfs buiten de grenzen
van Europa.
Er zijn reeds aanwijzingen, dat het proces
is begonnen en het ligt voor de hand, dat
waarschijnlijk is, dat dit proces thans ver
sneld zal worden.
Wij zelf zullen ons natuurlijk het eerst
wenden tot onze deelgenooten in het Brit
sche gemeenebcst van volkeren en tot Frank
rijk, waarmede wij zoo nauw verbonden
zijn en ik twijfel er niet aan, dat ook an
deren, die weten, dat wij niet gedesinteres
seerd zijn in Zuid Oost Europa den wensch
zullen hebben onzen raad en ons advies te
krijgen. In Groot Brïttannië moeten wij al
len de positie opnieuw onder oogen zien,
met dat gevoel van verantwoordelijkheid,
dat haar ernst eischt. Niets moet uitgeslo
ten worden uit dit opnieuw onder oogen
zien, wat van belang is voor de nationale
veiligheid.
Vrijheid voor alles!
Er rpoctcn voor die veiligheid offers ge
bracht worden, maar er is één ding waar
voor ik een uitzondering moet maken en
dat is de vrijheid, die wij honderden jaren
genoten hebben en die wij nooit zullen wil
len overgeven (langdurig applaus).
Er zou, géén grooter fout gemaakt kun
nen worden, zoo besluit Chamberlain, dan
de veronderstelling, dat Groot Brittannië
omdat het gelooft dat de oorlog iets zinne
loos en wreeds is, zóózeer zijn ruggegraat
verloren heeft dat het niet tot het uiterste
van zijn kracht zal deelnemen aan het
weerstand bieden van een uitdaging, wan
neer die ooit gedaan zou worden.
Het gehoor van Chamberlain, dat bestond
uit leden van een conservatieve vereeniging
heeft met algemeene stemmen een resolutie
aangenomen waarin „onverzwakt vertrou
wen" in Chamberlain's leiderschap tot uit
drukking wordt gebracht.
Britsche gezant teruggeroepen
Er heerscht te Londen een activi
teit die op onheilspellende wijze her
innert aan de spannende September
dagen.
De Britsche geiTant te Berlijn is met spoed
naar Engeland ontboden, zoogenaamd tot
het geven van nadere inlichtingen.
De beteekenis echter is zonneklaar, zegt
de corr. van de N. R. Crt.,
Het is een protest tegen den Duitschcn
coup in Tsjecho-Slowakije. Ook in bevoegde
kringen wordt dat niet ontkend.
Men zal zich herinneren, dat dit even
eens de officieele motiveering was van de
terugroeping van den Amerikaanschen ge
zant te Berlijn, in den vorigen herfst. Ie
dereen weet echter, dat de Amerikaansche
regeering hiertoe besloot, omdat zij haar
afkeuring van de excessen tegen dc Joden
kenbaar, wilde maken. Het was een nieuwe
vorm van diplomatiek protest, welke nu
ook door de Engelsche regeering is toege
past.
Onvoorziene omstandigheden bui
tengesloten, mag men dus aanne
men, dat de Engelsche gezant,
evenals zijn Amerikaansche collega,
voorloopig niet op zijn post zal te-
rugkeeren. Tevens kan 't als zeker
worden beschouwd, dat Berlijn op
dezelfde wijze zal reageeren als bij
de terugroeping van den Ameri
kaanschen gezant en niet zal tal
men het compliment te retournee-
ren, door den Duitschen gezant te
Londen naar Berlijn terug te roe
pen.
Het terugroepen van Ilendcrson is slechts
een van dc symptomen van de scherpe
spanning, die tengevolge van den jongsten
Duitschc coup is ingetreden.
Men geeft er zich niet alleen rekenschap
van, dat de knechting van Tsjecho-Slowakije
nog maar een eerste stap op den weg van
het Napoleonistische Duitschland is, maar
durft er ook niet meer op vertrouwen, dat
er nu, zooals na Hitler's vorige coups, een
korte adempauze zal intreden.
Allerwege wordt de vrees uitgespro
ken, dat Hitier zou kunnen besluiten
het ijzer te smeden nu het heet is en
elk oogenblik een nieuwen slag zal
kunnen slaan.
Waar? Ten koste van welke slachtoffers?
Dat is de groote vraag en daar weet niemand
eenig antwoord op te geven. Men tast weer
evenzeer in het duister en leeft weer in de
zelfde sfeer van angstige onzekerheid als in
Januari, toen de lucht gevuld' was van on
heilspellende geruchten over Duitschc plan-
nein
Geen Europeesche lamjstreek of zij wordt
niet genoemd als het volgende nummer op
Hitler's lijst. De nieuwe techniek van agres
sie, zooals die nu tot driemaal toe met zoo
veel succes is aangewend, is immers op vrij
wel alle landen toepasselijk. Overal zijn er
wel kleine theologische of ethnologische min
derheden, wier grieven gebruikt kunnen wor
den om „de bevrijding van" of „het herstel
van orde in" het betrokken land te recht
vaardigen. Opsomming van de landen, die in
dit verband als potentieele slachtoffers wor
den genoemd, heeft derhalve geen zin.
President Roosevelt heeft verklaard
dat het noodzakelijk is het congres
een herziening van de neutraliteits-
wet voor te leggen.
Roosevelt voegdt hieraan toe, dat
hij geloofde, dat de kwestie in con
ferenties zou kunnen worden uitge
werkt, in plaats van zijn aanbeve
lingen voor de wijzigingen, te gie
ten in den vorm van een boodschap
aan het congres.
In antwoord op een vraag om
verdere opheldering van zijn ver
klaring stelde Roosevel* voor zijn
boodschap van i Januari te lezen.
Naar vernomen wordt, zal de regeering
van de Vereenigde Staten alles doen om
haar misnoegen te uiten over de laatste ver
overing van Duitschland.
Men verwacht, dat de gezant van de Ver
eenigde Staten te Praag daar zal blijven
tot de Tsjechische gezant te Washington
schriftelijk uit Praag opdracht krijgt de le
gatie over te geven aan de Duitsche am
bassade.
Nog hoop op vrede
tusschen Jood en Arabier
Aanzienlijke beperking van
Joodsche kolonisatie waarschijn
lijk.
De Palestina-conferentie te Londen is mis
lukt. De Engelsche regeering zal nu aller
eerst trachten aan alle terroristische activi
teit een einde te maken en daarna pogen,
samenwerking tusschen Joden en Arabieren
op bestuursgebied te bevorderen.
De imigratie zal waarschijnlijk aanzienlijk
worden beperkt.
Naar wij vernemen, zullen de Joden in
geheel Palestina a.s. Maandag 24 uur sta
ken als protest tegen de laatste inmid
dels, venvorpen Britsche voorstellen.
Een speciaal bureau te Berlijn?
Geneviève Tabouis komt in 1'Ouvre met
een sensatiebcricht voor den dag. Zij be
weert uit Berlijn te hebben vernomen, dat
daar een nieuw persbureau is opgericht: het
„Belgiënbüro", dat onder de persoonlijke
leiding zou staan van Rudolf Hess. Dit
kantoor moet volgens het Rott. Nwsbl. dc
documenten verzamelen om Hitier steeds te
kunnen inlichten over de toestanden in Bel
gië. Een propaganda-conferentie zou onder
voorzitterschap van Goebbels op 7 en 8
Maart zijn gehouden.
„Wegens de Franschgezindheid der Wa
len en de anti-Fransche gevoelens der Vla
mingen, zal de Belgische staat ineen stor
ten na de aanstaande nederlaag van Frank
rijk in de Middellandsche zee."
Te Berlijn zou men verder oordeeleri, dat
de Vlamingen, wanneer zij zich van de Wa
len afscheiden, Het recht hebben een deel
van de Congokolonie voor zich op te eischen
Die kolonie zou... Duitsch bezit worden!
Landdag van het
Memelgebied bijeen
Betooging van Littausche orga
nisaties verboden.
Men verneemt, dat de Landdag van het
Memel-gebied hedenochtend te tien uur zal
bijeenkomen.
Sedert twee dagen bevinden zich de S.A.-
organisaties in staat van alarm, onder het
voorwendsel van oefeningen. Bertuleit heeft
een bijeenkomst van Littausche organisaties
verboden, omdat die samenviel met de ont
hulling van een gedenkteeken voor Willem
de Groote.
De Lithausche ministerraad zal morgen
bijeenkomen om den internationalen toe
stand tc bestudeeren.
Een Tsjechisch garnizoen
biedt tegenstand
Duilschers gedood.
De Kurjer Warsawski verneemt uit
Cieszyn, dat tijdens de bezetting van Fr.v-
dek het Tsjechische garnizoen tegenstand
heeft geboden "aan de Duitsche troepen.
Aan Tsjechische zijde zijn een kolonel en
zestien soldaten gesneuveld.
Ook te Mistek zou een deel van het gar
nizoen zich tegen de Duitschers verzet heb
ben, hier zouden elf Duitschers gedood zijn.
Summer Welles de tolk van het
wereldgeweten. Roo&evelt zal
de verovering niet erkennen.
Met goedkeuring van Roosevelt heeft
Summer Welles de plaatsvervan
gende minister van buitenlandsche
zaken, een formeele verklaring af
gelegd, waarin de regeering der Ver
eenigde Staten, de tijdelijke vernie
tiging van Tsjecho-Slowakije, een
land waarmede de V. S. bijzonder
hechte vriendschapsbetrekkingen
heeft onderhouden, ten scherpste
veroordeelt.
Welles onthulde, dat zijn verklaring is uit
gegeven ondanks het feit, dat de regeering
der Vereenigde Staten geen mededeeling
heeft ontvangen van eenige buitenlandsche
regeering ten aanzien van de ontwikkeling
in Midden-Europa.
De beteekenis van de verklaring.
De verklaring van Summer Welles wordt
door politieke kringen geacht een tweeledig
doel te hebben.
In de eerste plaats heeft de regeering der
Ver. Staten besloten, zich tot tolk te maken
van het beleedigde wereldgeweten. Voorts
zou Summer Welles, door te onderstreepen,
dat deze daden hebben geleid tot „een tij
delijke vernietiging van de vrijheden en de
onafhankelijkheid" van Tsjecho Slowakije,
hebben willen doen uitkomen, dat de Ver.
Staten niet geneigd zijn de vernietiging van
Tsjecho Slowakije als definitief te aanvaar
den. In leidende kringen te Washington is
men namelijk van meening dat het Tsjechi
sche volk ondanks het nazi-juk den strijd
voor de onafhankelijkheid niet zal opgeven.
Volgens sommige commentaren zou de ver
klaring van Sumner Welles te verstaan ge
ven, dat de regeeririg der Ver. Staten bereid
zou zijn, alle pogingen der Tsjechen in dien
geest te steunen.
Naar nieuwe serumwinning
tegen mond en klauwzeer
Minister wil bijzondere organisa
tie overwegen.
Op de vragen van den heer Weitkamp be
treffende den prijs van het reconcalescentcn
serum tegen het mond- en klauwzeer, heeft
de minister o.m. geantwoord:
dat hem, uit de van officieele Belgische zij
de verstrekte gegevens bekend is, dat de
kosten, welke de Belgische veehouder aan
den bchandelenden veearts betaalt voor
genoemd serum, gemiddeld per volwassen
rund 30 francs bedragen .hetgeen neerkomt
op ongeveer f 9.50 per liter.
De minister kan niet toezeggen, dat hij
bevorderen zal, dat de prijs van het recon
valescenten serum tegen mond- en klauw
zeer aanzienlijk wordt verminderd. Intus-
schen is hij bereid, de mogelijkheid eener
bijzondere organisatie der serumwinning
in overweging te nemen indien zulks prijs
verlaging van het serum ten gevolge zou
kunnen hebben.
Olt nummer bevat 16 pagina's
DE BILT SEINTi
Verwachting: Temperatuur om
het vriespunt, zwaar bewolkt
met opklaringen, enkele
lichte sneeuw of hagelbuien,
krachtige tot matige Noord
oostelijke wind.
Alg. vooruitz.: Koud weer.
Hitier voelt zich persoonlijk
beleedigd
Verbreking der diplomatieke be
trekkingen?
In een redevoering in het Britsdhe Lager
huis heeft oud-minister Duff Cooper, spre
kende over de vlootkwestie, .gezegd, thans
toch wel te mogen constateeren, dat het
woord van den Duitschen rijkskanselier, die
hij een driewerf meineedige woordbreker en
verrader noemde, het papier niet waard
was, waarop het geschreven stond.
Tegen deze uitspraak is in Duitschland
een storm van verontwaariging gerezen.
Welingelichte kringen te Berlijn
voorspellen, dat Duitschland een
krachtige diplomatieke actie te Lon
den zal ondernemen over deze door
Duff Cooper in het Lagerhuis gehou
den redevoering.
Deze actie zal waarschijnlijk den
vorm aannemen van een protest en
een eisch om verontschuldiging,
zelfs is het mogelijk dat de Duitsche
ambassadeur zal worden terugge
roepen.
Gezegd wordt, dat Hitier zichzelf beleedigd
gevoelt door de gebezigde woorden, welke
zijn houding jegens Groot Brittannië zou
kunnen beinvloeden.
Engelsche kringen meenen, dat dit gehee-
le protest slechts comedie is, teneinde het
verbreken van de diplomatieke betrekkin
gen, waarvoor Duitschland vreest, van Ber
lijn te laten uitgaan.
Duff Cooper, redeneert men, is geen offi
cieel regeeringspersoon, zoodat een protest
tot de Britsche regeering, niet op haar
plaats is.
FRANKRIJK
Begin volgende week eerste de
creten te verwachten.
De financieele commissie van de Fransche
Kamer heeft de door de regeering gevraag
de volmachten toegestaan. Uit de stemming
in de commissie blijkt, dat men ook in de
Kamer een groote meerderheid voor de re
geering mag verwachten.
Het ontwerp zal dan morgen door den Se
naat worden aangenomen en de eerste da
gen van de volgende week kan men de eer
ste decreten venvachten.
ARTISTIEKE
FOTOGR. KUNSTATELIER
NIEUWE N1EDORP
Geopend dagelijks, ook 's Zondags.
CENTRALE
VERWARMING
DOOR ONZE GEWEL
DIGE OMZET DE
LAAGSTE PRIJZEN.
DE V
TECHN.BUREAU
R 1 E S
ALKMAAR ROTTERDAM
Tel 3045-2 lijnen 44504
