vijfjarenplan
Cl* 1*0111*4 mi
Hongaarsche inval in
Slowakije
DAGBLAD VOOR HOLLANDS NOORDERKWARTIER
Plan voor uitbreiding
van onze weermacht
Besprekingen te Londen doodgeloopen
Geheimzinnig
afgezant te Parijs
Engeland bukt niet
voor geweld
Laan, Schagen. Tel. 20.
VRIJDAG 24 MAART 1939. 83e Jaargang. No. 10837.
ÜHgöve Jet KV. Uitg.-Mif. „Rottonch NoordeHcwortref**
Een DüitSch-
Roemeensch
Vérstrekkende economische samen-
werking tusschen beide landen
BOEKAREST HEEFT VELE CONCESSIES
MOETEN DOEN.
Terwijl Engeland, Frankrijk, Rusland en Polen het
onderling nog niet eens kunnen worden over de methode
van verweer tegen de ongewenschte Duitsche landhonger,
heeft Hitier drie successen achter elkaar geboekt. Twee er
van waren reeds bekend: de triomphale bezetting van het
Memelgebied en het bondgenootschap met Slowakije, het
derde en grootste is gisteren gekomen. Het handelsverdrag
met Roemenië is geteekend en ook op dit punt heeft
Hitier volkomen gezegevierd. Het is geen verdrag van wei
nig beteekenis geworden, zooals de laatste dagen werd ge
suggereerd, maar Duitschland krijgt precies wat het noo-
dig heeft: controle op de petroleumwinning en de exploi
tatie van de bauxiet-voorraden, de erts waarvan alumi
nium wordt gemaakt. Volgens Duitsche methoden zal het
land bebouwd worden en de bosschen geëxploiteerd. Men
zal de opbrengst van veevoederproducten, oliezaden en
vezelplanten, als vlas en hennep, opvoeren, allemaal zaken
dus die Duitschland broodnoodig heeft. Londen volstaat
met enkele clausules in het verdrag, dat als vijf jaren
plan kan worden opgevat, „duister" te noemea
Duitschland verstrekt Roemenië
oorlogsmateriaal.
De Duitsche gezant Favrisius heeft gister
middag een bezoek gebracht aan den Roe-
meenschen minister van buitenlandsche za
i?n Gafenco en hem medegedeeld, dat de
//jïareering voornemens is iedere bestel
ling van oorlogsmateriaal uit te voeren en
onverwijld de gereed gemaakte bestellingen
van de Skoda-fabricken in Bohemen af te
leveren. Hij verklaarde, dat via Polen dertig
wagons met materiaal naar Roemenië zijn
gezonden.
Ook dit wijst er dus op. dat Roemenië en
Duitschland elkaar in zeker mate hebben
gevonden.
Roemenië behoudt zijn economische onaf
hankelijkheid, kan dus dergelijke contracten
ook met andere landen afsluiten, maar het
is duidelijk, dat Boekarest zeer omvangrij
ke concessies heeft moeten doen, welke met
het oog op de aardrijkskundige ligging van
Roemenië ten opzichte van Duitschland ook
biet zonder groote politieke beteekenis zijn.
Het handelsverdrag tusschen
Duitschland en Roemenië bestrijkt
een gebied van verbazingwekkenden
omvang. Door dit verdran worden
aan Duitschland concessies ver
leend, welke vrijwel zonder prece
dent zijn in de betrekkingen tus
schen twee souvereine staten.
Men neemt aan, dat hot verdrag zal wor
den aangevuld met afzonderlijke contrac
ten tusschen verschillende takken van in
dustrie, die in het verdrag genoemd worden.
Bijdrage tot den vrede.
Minister Gafencu acht de overeenkomst
bijdrage tot den vrede en verklaart dat
Roemenië bereid is ook «iet andere landen
dergelijke verdragen te sluiten.
Onderhandelingen te Londen
doodgeloopen.
D't nieuwe groote succes van Hitier moet
natuurlijk invloed uitoefenen op de onder
handeling van Londen; waar intusschen
Mïmeensche minister van binnen-
landsche zaken Gafenco.
nog steeds weinig van is terecht gekomen.
De Russische ambassadeur Maisky heeft
een bezoek gebracht aan het Foreign Office.
Het verluidt, dat het antwoord der Sovjets
onderweg is. Het stemt toe in een ondertee-
kening der Britsche verklaring.
Vernomen- wordt, dat Polen nog steeds
aarzelt. Het zou kunnen, dat het niet zal on
derteekenen, ondanks de sterke sympa
thieën met de democratieën, omdat de nood
zakelijke voorwaarde nog steeds is, dat het
van Frankrijk en Groot-Brittannië de ver
plichting eischt het steun te verleenen, in
dien het in vijandelijkheden met Duitsch
land betrokken zou worden.
De troonrede van den koning van Italië
wordt in politieke kringen uitgelegd als een
aanwijzing voor den wensch naar goede be
trekkingen. Toch wacht de wereld nog
steeds op de redevoering van Mussolini.
In Italië wijdt men aan de besprekingen
te Londen tot het vormen van een democra
tisch front tegen Duitschland nog nauwe
lijks eenige aandacht. Men acht ze volko
men doodgeloopen. Of dit juist is, zal nog
moeten blijken. Zeker is het echter dat het
prestige van Engeland door de gebeurtenis
sen der laatste dagen weer niet is verhoogd.
Trouwens het initiatief, dat Chamberlain
heeft genomen om de vredelievende volke
ren bijeen te krijgen teneinde aan Duitsch
land een halt toe te roepen, is zeer gevaar
lijk. Gelukt het niet een eenheidsfront in
Oost-Europa te vormen, dan kan dit voor
Hitier een reden te meer zijn om toe te
slaan en zijn droom van Mein Kampf te ver
wezenlijken.
Hoop op vrede wet Italië
herleeft
Terwijl geheel Frankrijk zich gisteren be
zig hield met de militaire decreten van Da-
ladier, stapte er uit de Rome-express 's mor
gens een Franschman van ongeveer vijftig
jaar, Hubert de Lagardelle, die naar Parijs
was gekomen met inlichtingen, welke de
mogelijkheid voor een hetere verstandhou
ding tusschen Parijs en Italië kunnen schep
pen.
De Lagardelle, die in de Fransche am
bassade te Rome woont, is een intieme
vriend van Mussolini. Hij is de niet offici-
eele raadsman van Fran^ois Ponnet, den
Eranschen ambassadeur. Dikwijls brengt hij
den Duce een bezoek. Het verluidt dat hij
geen officieele zending heeft. Maar 's mid
dags bracht hij een bezoek aan zijn vriend
Anatole de Monzie, minister van openbare
Werken, die een van Daladiers nauwste sa-
menwerkers is en aan Pierre Laval, den
vroegeren premier, die eenige dagen gele
den aan de Senaatscommissie voor buiten
landsche zaken duidelijk maakte, dat indien
men hem een kans gaf, het mogelijk zou zijn
door directe onderhandelingen met Musso
lini tot een vergelijk te komen.
Het is bekend dat de Lagardelle door de
Fransche kolonie te Rome verzocht is er te
Parijs op aan te dringen om tot een betere
verstandhouding met Italië te komen.
Men neemt dan ook aan, zegt de Daily Ex
press, dat Lagardelle een persoonlijke bood
schap van Mussolini overbracht.
Merkwaardige omstandigheden.
Het is nog niet duidelijk, wat zich achter
de schermen heeft afgespeeld, maar bij de
beoordceling van deze gebeurtenissen stoot
men toch op twee merkwaardige feiten. Ten
eerste heeft I-Iongarijc, dat men veilig als
een bondgenoot van Duitschland en Italië
kan beschouwen, precies dat gedeelte bezet,
waardoor de spoorlijn Boedapst-Warschau
loopt. Hongarije, of zoo men wil Duitschland
heeft dus thans weer een uitstekend aan-
valspoort naar Polen.
Het tweede merkwaardige feit is, dat men
in Polen over deze bezetting in alle talen
zwijgt. Het heet dat een gemengde Hongaar
sche-Slowaaksche commissie de definitieve
grenslijn zal vaststellen.
De bezetting door Hongarije van eenige
Oekrainsche gemeenten in Oost-Slowakijc
noemt men in welingelichte politieke krin
gen te Berlijn als een uitvloeisel van de
arbitrage van Wecncn, waarbij deze gebie
den, die meerendeel door Ockrainers bevolkt
zouden zijn, aan Hongarije zouden zijn be
loofd.
Hitier naar Bratislava?
Na de onderteekening van het Duitsch
Slowaaksclie accoord venvacht men zeer
spoedig een bezoek van Hitier aan Bratisla
va. Zonder twijfel zal het bezoek nog voor
1 April gebracht worden.
DUITSCHLAND LAAT HET RUSTIG TOE.
POLEN OPNIEUW IN MOEILIJKE
POSITIE.
Geen conflict
Hongarije-Slowakije verwacht
Hoewel hierover de berichten zeer tegen
strijdig zijn, staat het vast dat drie colon
nes Hongaarsche troepen Slowakije zijn bin
nengevallen en versohillende punten ten
Westen van het Ungdal bezet hebben. Het
betreft hier een stuk grond dat steeds aan
leiding tot wrijving heeft gegeven, omdat
de grenslijn ter plaatse tusschen Roethenië en
Slowakije nooit goed is afgebakend. Brati
slava zou zich terstond tot Berlijn hebben
gewend en de eerste berichten spraken van
heftigen tegenstand der Slowaaksche troe
pen.
Berlijn doet niets.
Berlijn, dat toch krachtens het met Tisso
gesloten verdrag de onafhankelijkheid van
Slowakije zou waarborgen heeft niets
gedaan en haast zich te verzekeren, dat het
Hongaarsche optreden zeer beperkt was en
zeker tot geeneiiei verwikkelingen tusschen
Slowakije en Duitschland anderzijds zal lei
den. Ook over een aangekondigd ultimatum
van Bratislava aan Boedapest, hoort men
niets meeré De Slowaaksche troepen heb
ben zich teruggetrokken en de rust schijnt
weer geheel teruggekeerd te zijn.
Redelijke pogingen van Duitsch
land om zijn uitvoerhandel uit
te breiden, znllen niet belem
merd worden.
De met zooveel spanning tegemoet gezie
ne verklaring van Chamberlain over het
viermogendhedenverdrag tegen Duitschland
heeft nog weinig licht gebracht. Chamber
lain heeft hieromtrent niets verklaard. Wel
is Chamberlain vrij diep ingegaan op de
houding van Duitschland en zeide onder
andere:
„De regeering heeft reeds uiteenge
zet, dat de jongste actie van de Duit
sche regeering de vraag heeft doen
rijzen, of die regeering niet door op
eenvolgende daden wil trachten Eu
ropa te overheerschen en misschien
zelfs nog verder te gaan. Indien de
ze uitlegging van de bedoelingen
der Duitsche regeering zou blijken
juist te zijn, dan acht de Britsche
regeering zich verplicht te verkla
ren, dat een dergelijk optreden, zoo
als ook in het verleden is gebeurd,
den succesvollen tegenstand van En
geland en andere landen, die prijs
stellen op hun vrijheid, tot gevolg
zou hebben.
Chamberlain zette daarna uiteen, dat men
geen redelijke pogingen van Duitsch
land den uitvoerhandel uit te breiden, in
den weg zal staan. Evenmin wil Engeland
twee blokken in Europa. Echter zeide Cham
berlain, onze zorg hier betreft het voorstel,
dat wij ons niet kunnen onderwerpen aan
een procedure, op grond waarvan onafhan
kelijke landen onderhevig zijn aan een zoo
danige pressie, onder dreiging met geweld,
dat zij er toe verplicht worden hun onafhan
kelijkheid prijs te geven en wij zijn vastbe
sloten met alle middelen, waarover wij be
schikken, indien pogingen zouden worden
gedaan een dergelijke procedure in wer
king te stellen, ons daartegen te verzetten.
Dit nummer bevat 8 pagina's
WEERBERICHT
DE BILT SEINT:
Verwachting: Gedeeltelijk be
wolkt, geen neerslag van be
teekenis, meest zwakke ver
anderlijke wind, zelfde tem
peratuur als gisteren.
De Fransche president bezoekt
Westminster-Hall
Engeland en Frankrijk hand In
hand op het pad van den vrede.
Gistermorgen heeft de Fransche president
een bezoek aan Westminster Hall gebracht,
dat voor deze speciale gelegenheid ver
warmd was, een eer, welke zelfs de Ko
ninklijke Familie niet te beurt valt.
Klokslag elf uur arriveerde de president.
Buiten het gebouw werd de president luide
toegejuicht door de vele belangstellenden,
die zich hier hadden verzameld. Toen de
president de zaal binnentrad, stonden alle
aanwezigen onmiddellijk op en riepen „Vive
ie president", „Vive la France", waarna de
Marseillaise werd gezongen.
Bij het vertrek van dc Fransche gasten
werd wederom de Marseillaise gezongen,
gevolgd door het Britsche volkslied.
Na de beide huizen van het parlement te
hebben bezichtigd, legde pres. Lebrun nog
een krans op het graf van den onbekenden
soldaat in Westminster Abbey, waarna hij
zich naar Windsor begaf, waar hij met den
Koning en de Koningin zou lunchen.
In zijn begroetingsrede zeide de Lord Kan
selier van het Hoogerhuis o.a., dat velen,
die vroeger onder dit dak hun rol hebben
gespeeld, het vreemd zouden vinden, dat
alle vroegere vijandschap tusschen Enge
land en Frankrijk is vergeten en dat de pre
sident door een zoo gi-ootc vergadering als
vriend wordt begroet. De Lord Kanselier
dankte Lebrun voor zijn bezoek, dat een be
wijs is voor de banden van vriendschap en
gemeenschappelijke belangen, welke beide
landen samenbinden.
De speaker van het Lagerhuis, Fitzroy,
zeide, dat de liefde welke Franschen en
Engelschen koesteren voor hun eigen land
hen niet weerhoudt hand in hand te gaan,
spreker hoopt voor altijd, op de paden van
vrede. Toch zijn beiden bereid rechtvaar
digheid, vrijheid en vooruitgang te bescher
men.
In zijn antwoord herinnerde Lebrun, aan
het bezoek dat hij in Engeland gedurende
den oorlog had gebracht. Beide landen koes
teren, zoo zeide hij, in hooge mate den
wensch tot vrede, want vrede alleen kan
alles, wat de menschelijke beschaving in
de eeuwen heeft vergaderd, bewaren. Toch
zijn beiden bewust van de kracht van hun
groote imperia en hebben zij eenzelfde ide
aal. Beide landen kennen het onschatbare
voorrecht elkaar zonder beperking te kun
nen hoogachten, nadat zij zonder bijgedach
ten tot elkaar zijn genaderd.
Vier pantserschepen met zwaar geschut
en twee nieuwe legerdivisies noodzakelijk
geacht
Zoowel
te land als
ter zee
NEDERLAND BANT ELK IMPERIALISME.
„Het is merkwaardig en ook geluk
kig, dat de Nederlandsche geestes
gesteldheid er een is welke lijnrecht
tegenover de moderne philosophie
van den oorlog ligt, want deze be
schouwt zijn weermacht alleen in
dienst van den vrede. Nederland
bant elk imperialisme, of oorlog ter-
wille van den oorlog verre van zich
en stelt in de preventieve kracht
van zijn weermiddelen de hoogste
eer. Men kan niet genoeg herhalen,
dat het bij onze landsverdediging
niet gaat om een oordeel pro of con
tra stelsels of buitenlandsche ideo
logieën, maar om het doodnnohtere
feit, dat ons vaderland met de werke
lijkheid rekening moet houden".
Aldus luitenant-geripraal b. d. jhr. W.
Röell in een te Eindhoven voor de Maat
schappij voor •Nijverheid en Handel gehou
den rede over „Dc balans 1939 van onze
weerkracht".
De zoo belangrijke, maar dan ook strate
gisch gevaarlijke ligging van Nederland,
maken, mede in aanmerking genomen onze
rijkdom aan grondstoffen, ons land begeer
lijk, aldus jhr. Röell, maar bij onvoldoende
verdediging een gevaar voor den wereld
vrede.
Spr. behandelt dan de technische zijde van
de landverdediging. Ten eerste is daar de
zgn. „buitenverdediging", welke bij een
eventueelen inval a la minute moet. kun
nen optreden, teneinde de mobilisatie van
het leger mogelijk te maken en de verder
gelegen liiiiën veilig te stellen Daarom is
spr. verheugd dat de regeering overgaat tot
den aanleg van betonguerilla in de grens
gebieden.
De bescherming van onzen Ar
chipel.
Spr. behandelt daarna het brandende
vraagstuk van de versterking onzer Indi
sche Vloot en merkt in dit verband op. dat
de „aparte dreiging van Aziatische rassen
zich begint te openbaren" en in Indië een
groeiend gevoel van onbehagen valt te
constateeren.
Al is onze Archipel strategisch gunstig
gelegen en al is hij in onze handen van
groot belang voor Britfapnië en zijn Domini
ons, en al is verder de Britsche basis Sin
gapore ook voor ons van beteekenis, niette
min moet dc zekerheid naar builen bestaan,
dat ons gebied nadrukkelijk en met groote
energie wordt verdedigd.
Marinebases zijn onmisbaar, maar
zij zijn een statisch element in de
oorlogsvoering en de zeeoorlog is
dynamisch en een zeer dynamische
vloot is voor ons niet onbereikbaar.
Wij moeten nu een plaats innemen
in hét maritieme Pacific-evenwicht.
Slagschepen en steunpuntenl
Indië dient eerst veilig te zijn met slag
schepen en steunpunten, aldus spr., die dan
tot zijn nieuwe conclusies komt.
Aan de creditzijde staan de' volgende pos
ten: een zeer groote nationaal-geestelijke
kapitaalsverhooging („Liever ondergaan dan
slaaf!");
het zich meer en meer baanbrekend in
zicht, dat er nergens zooveel georganiseerde
en goedkoope werkgelegenheid is als in de
weermacht, waardoor o.m. de broodnoodige
weermachtsversterking bereikt wordt; de
matericele en personeele versterking, o.m.
door den aanbouw van 2 vervangende krui
sers en de toevoeging van licht materieel en
luchtstrijdkrachten aan dc vloot.
Debet
Op de debetzijde staan dc volgende posten
De aan de wereld en dus ook aan het
vreedzaam Nederland opgelegde ontzettende
these van den oorlog zonder front en zon
der genade van een heel volk tegen een heel
volk;
De moderne leer van het strategisch oor-
logsvoorspel;
De grillige horizontale vorm van Neder
land eischt voldoende kracht van het veld
leger om te opereeren ten noorden en ten
zuiden der Oost-West-loopende rivieren.
Daarvoor is een sterkere kracht noodig dan
liet huidige veldleger van 4 legerkorpsen en
1 lichte divisie.
Noodig zijn minstens G divisiegroepen en
2 lichte divisicn, de laatsten gemotoriseerd
en bereden n,aar gelang van 't terrein. Or
ganisatie en versterking van de grensbewa
king tot een vijfde en zesde divisiegroep is
hiertoe het aagewezen middel.
De mankracht van het huidige contingent
is daartoe te gering. Alle 50 a 60.000 valide
en bruikbare jonge mannen dienen elk jaar
een plaats in de weermacht te krijgen, ook
om door een te verdubbelen eersten oefen
tijd een zoo groot mogelijk aantal aan werk
loosheid te onttrekken.
Voor de luchtstrijdkrachten en hun bedrijf
zijn eenvoudige, bomvrije hangars noodig.
De maritieme verdediging van Ne-
derlandsch-Indië, nog steeds ge
grond zijnde op de grondslagen
van het voltooide en reeds iets uit
gebreide plan van minister Deckers,
heeft door de sedert geheel gewijzig
de politiek-strategisohe omstandighe
den in Azië en de gevaren van Azia
tische rijken van den Pacific en den
Indischen Oceaan, hare actueele ba
sis verloren. Onverminderd de groo
te beteekenis van de aanvullingen
en verbeteringen van het bestaande,
is in het Paoific-kader de beveiliging
van den Archipel slechts afdoende,
wanneer het moderne lichte materi
eel zeer spoedig over een viertal
pantserschepen met zwaar geschut
beschikt en naast de te voltooien
basis Soerabaja een tweetal steun
punten, eveneens met zwaar ge
schut, worden ingericht.
Aldus besloot jhr. Röell zijn zeer belang
wekkende rede.