Engeland en IU r k ij e
DAGBLAD VOOR HOLLAND'S NOORDERKWARTIER
Msandag Zomertijd
Bezwaren tegen verlenging
eersten oefentijd
UJeerbericht
Fvansch-Turksch I z^n eens
verdrag op komst
^„PACTOMANIE", zegi Duitschland
moederdag
ff
Bajonettea als wegwijzers
Anti-Poolsche incidenten
te Dantzig
Uw sportcostuum
uit melkwol
BRUIDSFOTO'S
centrale
verwarming
Laan, Schagen, Tel. 20.
ZATERDAG 13 MEI 1939. 83e Jaargang. No. 10879.
r <fe* "N.V. Urtg.-Mif. „Vlo#o«ds Noofdffcwqrtter" 4
IN AFWACHTING VAN EEN DEFINI
TIEF VERDRAG THANS REEDS SA
MENWERKING IN GEVAL VAN OORLOG
IN DE MIDDELLANDSCHE ZEE.
In het Britsche Lagerhuis heeft minister-president
Chamberlain medegedeeld, dat Engeland en Turkije zijn
overeengekomen een accoord van wederkeerigen aard en
van langen termijn in het belang van hun nationale vei
ligheid te sluiten.
In afwachting van de voltooiing der besprekingen ver
klaren de regeeringen van Engeland en Turkije, dat zij in
geval van een aanvalsdaad, die tot een oorlog in de Mid-
dellandsche Zee zou leiden, bereid zijn op doeltreffende
wijze samen te werken en elkander alle mogelijke hulp en
bijstand te verleenen.
Deze verklaring, aldus Chamlbcrlain is
evenmin als de voorgenomen overeenkomst
tegen eenig land gericht: Zij heeft ten doel
Engeland en Turkije van elkanders hulp en
bijstand te verzekeren, indien de noodzake
lijkheid zich zou voordoen.
De beide regeeringen hebben ingezien, dat
*kere punten, waaronder de scherpere de-
linitie der verschillende omstandigheden,
iwarin de wederkeerigc verbintenissen in
tvarking zullen treden, een nader onder-
wek vereischcn, alvorens de definitieve
overeenkomst kan worden voltooid. Met dit
onderzoek is men bezig.
De beide regeeringen beseffen verder, dat
het ook noodig is de veiligheid in het Bal-
ian -schiereiland te verzekerenZij plegen
met elkander overleg om dit doel zoo spoe-
dig mogelijk te bereiken.
Het is de bedoeling, dat genoemde rege
lingen de beide regeeringen niet verhinde
ren, overeenkomsten met andere partijen in
het algemeene belang van den vrede te
sluiten.
Henderson stelde de vraag of Britsche
oorlogsschepen de Zwarte Zee zouden kun
nen binnenkomen, indien men Roemenië te
hulp zou moeten komen. Chamberlain ant
woordde hierop, dat de verklaring geen be
trekking heeft op dergelijke specifieke pun
ten, die ongetwijfeld behandeld zullen wor
den in de definitieve overeenkomst.
Kapitein Fletcher vroeg nog of de term
„Middellandsehe Zee" (Mediterrean), dien
de premier in zijn verklaring gebruikt had,
beteekendc dat de Dardanellen èn de Zwar
te Zee daar niet toe behoorden. Neen, zeidc
Chamberlain, de uitdrukking Middelland-
sche Zee omvat die zee met alle wateren die
in onmiddellijke verbinding met haar staan.
Voldoening in het Lagerhuis.
In alle kringen van het Lagerhuis was
men algemeen voldaan over den inhoud
van Chamberlains verklaring over de be
trekkingen met Turkije.
Uit een in het Turksche parlement uitge
sproken rede van den Turkschen minister
president blijkt wel, dat dit land op een
'Openlijke verklaring van Chamberlain heeft
aangedrongen. Niet onwaarschijnlijk is het
dat de activiteit van v. Popen, den Duitschen
diplomaat tc Ankara de hoofdstad van Tur
kije, de gang van zaken heeft bespoedigd,
dus een tegengestelde uitwerking heeft ge
had.
Tnrkije wenscht, aldus de pre
mier, Saradjogloe
Dat alle aan de Middellandsche Zee be
langen hebbende mogendheden deze zee be
schouwen als een gemeenschappelijk vader
land. De orde op de Middellandsche Zee mag
niemand van de voordeelen berooven, waar
op hij recht heeft. Voor allen is zij een
kwestie van nationale veiligheid. Het meest
doeltreffende middel om een oorlogsramp tc
voorkomen was dan ook volgens den premier,
zich aan te sluiten bij de naties die zich
vereenigen voor den vrede in vredelievende
samenwerking, doch die niet voor een oor
log zouden terugschrikken indien dat nood
zakelijk zou zijn.
Daarom vraagt de Turksche regeering de
goedkeuring plaats te nemen aan de zijde
van Engeland in een gemeenschap van vre
de, verdediging en veiligheid, welke tegen
niemand gericht is, niemand omsingelt, nie
mand benadeelt., doch beoogt de volken te
vrijwaren voor de tragiek van een oorlogs-
rainp.
De minister-president deelde vervol
gens mede dat met Frankrijk even
eens vriendschappelijke besprekin
gen worden gehouden met het oog
op de sluiting van een dergelijk ver
drag.
Vervolgens sprekende over de be
trekkingen van Turkije met Rus
land, verklaarde de premier, dat het
meest directe en hartelijkste con
tact wordt onderhouden met de
machtige en bevriende buurmogend-
heid.
De gemeenschappelijkheid van opvattin
gen en belangen doet ons zien hoe duide
lijk de weg van samenwerking is, welke
zich voor ons opent.
Het jongste bezoek van Potemkin heeft
in staat gesteld te erkennen, dat wij ver-
eenigd worden door gelijkheid van inzicht
en begrip en dat onze politiek van morgen
er toe bestemd is zich op dezelfde bases te
ontwikkelen.
De redevoering werd langdurig toege
juicht.
De houding der regeering werd ten volle
goedgekeurd.
De Turksche nationale vergadering heeft
met algemeene stemmen de TurkschBrit
sche verklaring goedgekeurd.
Duitsche pers reageert op iro
nische wijze.
De Duitsche pers reageert op ironische
wijze op Chamberlains verklaring inzake
het Britsch-Turksche verdrag.
Wanneer dat zoo verder gaat, zijn wij
met het oog op een oorlogspsychose, welke
een oerproduct van Brittannie is, bezorgd
voor de komende geestesgesteldheid van
Britsche staatslieden.
Engeland biedt met een ijver, welke den
blinde tenslotte moet ziende maken aan
alle hoeken en kanten der wereld het ge
schenk aan van de Britsche bescherming te
gen oorlogsverwikkelingen en wie zich er
tegen verzet te gelooven, dat hij in gevaar
verkeert, dien maakt men bang en stopt
men geld in de zak.
Wat hopen, aldus vraagt de Duitsche
pers, de tegenwoordige verantwoordelijke
leiders der Turksche politiek, wanneer zij
zich van de veilige basis der neutraliteit
verwijderen en den weg van Engeland in
slaan, van welk land het een ieder moet
weten, dat het nog nooit voor andere dan
zijn eigen belangen heeft gestreden en dit
niet in de laatste plaats voornamelijk onder
opoffering van goed en bloed van andere
volken!
„Pactomanie".
Met betrekking tot het door Chamberlain
aangekondigde Britseh Turksche pact ver
klaart men in bevoogde kringen, dat
Duitschland hierin vooral een uiting ziet
van de „pactomanie", die zich plotseling
van Engeland meester heeft gemaakt. Men
verwijt Chamberlain, gisteren „vreeselijk
lichtvaardig" over den oorlog te hebben
gesproken en wil in de overhaaste aankon
diging van het nieuwe pact een teeken van
zwakheid zien.
De klokken Zondagnacht
één unr vooruit 1
In den nacht van Zondag
op Maandag gaat de zo
mertijd in. Men zette dus
Zondagavond alle klok
ken één uur vooruit.
De Tweede Kamer over
de voorgestelde wijziging
der Dienstplichtwet
Uitbreiding van het Contingent
„sociaal rechtvaardiger" geacht
KUNNEN WIJ MET MINDER MANNEN
TOE BIJ UITBREIDING VAN PERMA
NENTE KLEINE VERDEDIGINGS
STELLINGEN?
Ecnige Tweede Kamerleden zien het wets
ontwerp tot wijziging van de Dienstplicht
wet als een toegeven aan en een verster
king van militairistischc strevingen, die
aan een krachtige bestrijding van de werk
loosheid in den weg staan, aldus lezen wij
in het zoojuist verschenen Voorloopig Ver
slag. Deze opvatting wordt echter door
zeer vele andere leden weersproken.
Enkele leden keuren af, dat de re
geering een zoodanige buitenland
schep olitiek volgt, dat zij de vrij
heid mist tegenover agressieve mo
gendheden stelling te nemen, ja
gendheden stelling te nemen, ja
zelfs onder bepaalde omstandighe
den feitelijk gedwongen kan wor
den zich aan de zijde van die men
gendheden tc plaatsen.
Weer anderen achten de zelfslandig-
ncidspolitiek der regeering juist.
De financiering.
Velen achten het een ernstige leemte in
de Memorie van Toelichting, dat daarin
gezwegen wordt over de kosten. Hoe stelt
de overheid zich voorts de financiering
voor?
Verschillende denkbeelden worden ter
sprake gebracht: heffing van een oorlogs-
winstbelasting; een extra-belasting van de
belastingplichtigen, die voor de Defensie
geen persoonlijke offers brengen of gebracht
hebben, een bijzondere heffing van de!
groot ere vermogens, een bijzondere heffing
van inkomens, grooter dan bij voorbeeld
f 5000.:financiering uit leeningsgeldcn.
Wat de technische zijde van het ontwerp
betreft, worden de volgende vragen gesteld
en opmerkingen gemaakt:
„Moeder, jij bent twéé maal jarig!
Twéé maal in één jaar!
En Papa maar ééns zeg, Moeder,
Hoe speel je dat klaar?"
Moeder weet dat niet te zeggen,
O, haar „dag" is düür.
En zij denkt aan arbeid, offers,
Zorgen menig uur
Doch zij zwijgt met lieven glimlach
Over eigen daad:
Twee maal jarig 'is een kunststuk,
Dat slechts Z ij verstaat!
Hoe zal in de naaste toekomst in het groote
tekort aan kader worden voorzien? Hoe
heeft de regeering zioh de versterking van
de grens- en kustbeveiliging gedaoht? Op
welke wijze zullen de troepen, bestemd voor
de grens- en kustbeveiliging, worden geor
ganiseerd en gelegerd?
De troepen, die dienst zullen moeten doen
voor de beveiliging van grens en kust,.die
nen voortaan metterdaad bij de grens en bij
de kust te worden gelegerd, de tweede ba
taljons incluis. Alleen dan is het land tegen
een plotselingen overval verzekerd en alleen
zoo geraken deze troepen in hun operatie-
terrein geheel thuis.
Tijdelijk?
Daar de voorzieningen een tijdelijk ka
rakter behooren te dragen, wil men van ver
schillende zijden de machtiging tot verlen
ging van den duur der eerste oefening be
perken tot 2, 3 of 4 jaren, of deze
binden aan de lichting 1943.
Sommigen zouden ook de verlenging van
den duur der herhalingsoefeningen voor en
kele jaren willen doen gelden, evenals de
voorgestelde verlenging van den duur der
eerste oefening voor de dienstplichtigen bij
de Marine-kustwacht tot 21 maanden.
Vele leden zouden de werkgevers
willen verplichten, hun personeel,
dat voor herhalingsoefeningen onder
dienst is geweest, weer aan te stel
len.
De eerste oefentijd.
In hoeverre zal de Kroon gebruik maken
van haar machtiging, den eersten oefentijd
tot 2 jaren te verlengen? vragen vele Ka
merleden.
Volgens anderen had de regeering
de oplossing van het defensiepro
bleem beter kunnen zoeken in dc
richting van vergrooting van het
contingent, wellicht gepaard met
een matige verlenging van den
eersten oefentijd. Ook het stelsel
van vrijwilligerkorpsen had, naar
men meende, onder de oogen moeten
worden gezien.
Velen ondersteunen deze zienswijze, voor
al uit een oogpunt van sociale rechtvaardig
beid daar de lasten op de schouders van
een te gering aantal mannen neerkomen.
Men noemt in dit verband een contingent
van 50.000 man.
Tempo!
Door een vergrooting van het contingent
worden echter volgens een groote groep
Kamerleden, de benoodigde voorzieningen
niet snel genoeg verkregen! Ook is volgens
deze groep door den 2-jarigen oefentijd een
soepeler toepassing der Dcfcnsiemaatrege
len mogelijk! Een uitbreiding van het con
tingent is bovendien duurde, dan verlenging
oefentijd. Tenslotte zou een vergrooting van
het contingent tot 50.000 man het vredesle-
ger slechts met ongeveer 50 pet. versterken
Om, gelijk de regeering wil, verdubbeling
van het vredesleger mogelijk te maken, zou
de maximumduur dér eerste oefening dus
toch aanzienlijk verlegd moeten worden en
wel tot 18 maanden!
Sommige leden meenen, dat het vrijwilli-
gersstelsel vooral voor de kustwacht aan
beveling zou verdienen.
Kan het niet minder?
Enkele zouden gaarne vernemen, of Neder
land niet met een aanzienlijk geringere
personeelssterkte aan kust en grenzen zou
kunnen volstaan, indien meer spoed werd
betracht met de vervolmaking van de be
wapening en een uitgebreid stelsel van
permante kleine verdedigingsstellingen
werd ingericht.
Verscheidene leden hebben er be
zwaar tegen, de beslissing over de
verlenging van den diensttijd aan
de Kroon over te laten. In het ont
werp worde opgenomen een bepa
ling, krachtens welke de regeering
verplicht zal zijn aan de Staten-Ge-
neraal mededeeling te doen van de
krachtens artikel 30, tweede lid
(nieuw) der Dienstplichtwet, geno
men maatregelen.
Onze luchtbescherming.
In de memorie vinden wij tenslotte nog
een pleidooi voor een betere regeling der
kostwinnersvergoeding, nro en contra in
zake de voorgestelde verlenging der herha
lingsoefeningen en de opmerking, dat een
luchtbescherming van vitale objecten, welke
niet door het Rijk geschiedt, strijdig is met
de Grondwet. Anderen weerspreken de laat
ste opmerking.
Tenslotte wordt wederom aangedrongen
op het graven van een kanaal Almen—Pan-
nerden.
Dit nummer bevat 16 pagina's
DE BILT SEINT,
Verwachting: Betrokken tot
zwaar of half bewolkt, kans
op enkele regenbuien, daar
na opklarend, zelfde tempe
ratuur als gisteren, meest
matige N.O. tot N. wind.
Alg. vooruitz.: Opklarend, de
kans op nachtvorsten neemt
weer toe.
Voelkische Beob achter geeft de
Polen een goeden raad.
Voelkische Beobachter schrijft onder het
opschrift: „Bajonetten als wegwijzers" o.m.:
De Poolsche openbare meening zou er goed
aan doen zoo langzamerhand weer te ont-
waken uit haar nerveuze oververhitting en
den blik te slaan op de bestaande werke
lijkheid Niemand zal het Poolsche volk ver
hinderen zijn eigen belangen te behartigen.
Dat de Poolsche bajonet het daarbij den
weg zal wijzen interesseert ons voor het
oogenblik niet overmatig. Wij spreken
slechts de hoop uit, dat de. liet Poolsche
volk door de Poolsche bajonet aangewezen
weg, niet mogelijk gaat in die richting
welke op de in Polen uitgegeven nieuwe
landkaarten is aangegeven en welke de
Poolsche grens tot dicht voor de poorten
van Berlijn laat eindigen. Want in dat
gebied hebben wij reeds onze Duitsche bajo
netten als wegwijzers opgesteld. En die
zullen er in geval het noodig mocht zijn
cecn twijfel overlaten, waar Polen op
houdt en Duitschland begint.
Poolsch krantenbedrijf moet het
ontgelden.
Terwijl de Polen te Dantzig den dood van
Pilsoedski herdachten, heeft een nationaal-
socialistische menigte verwoestingen aan
gericht in een Poolsch restaurant en de
ruiten van de Poolsche krantencentrale in
gegooid. Stecnen werden naar het portret
van Pilsoedski geworpen. Van rouwfloers
vorziene vlaggen werden van vele Poolsche
gebouwen neergehaald.
Gisterochtend zijn de edities van twintig
Poolsche bladen in beslag genomen. De
Polen, die in de Poolsche school te Lang-
fuhr een herdenkingsbijeenkomst wilden
houden, zijn door de politie gewaarschuwd,
dat deze geen bescherming kon waarbor
gen.
Intusschen hooft de senaat den Poolschen
autoriteiten zijn verontschuldiging aange
boden voor het bomincident, dat zich eenïge
dagen geleden heeft voorgedaan, en voor
den aanval op den Poolschen stationschef
te Marianau, die in ernstigen toestand naar
een ziekenhuis moest worden gebracht.
Aan den uitgang van het station te
Lodz hebben gisterochtend voorbijgangers
alle uit Duitschland komende kranten, in
dc Duitsche taal verbrand.
Polen nlel bevreesd.
Ter gelegenheid van den vierden sterfdag
van Pilsoedski is gisteravond gedurende 3
minuten het verkeer in de geheele stad
stilgelegd, terwijl kanonschoten werden ge
lost.
Generaal Sosnkowski heeft voor de radio
een toespraak gehouden, waarin hij o.m.
zeide: Polen heeft thans wapens en zal zoo
noodig tot den laatstcn soldaat en het
laatste wapen strijden en als er geen wa
pens meer zijn zullen wij met onze tan
den strijden.
Wij zullen geen duimbreed van onzen
grond afstaan. Wij blijven in dezen onrusti-
gen tijd volkomen kalm. Met koelbloedig
heid, het hoofd omhoog, wachten wij de
gebeurtenissen af. Wee hun, die onze zenu
wen willen verzwakken en op een snelle
overwinning rekenen. Onze zenuwen zul
len het uithouden. En wij vreezen evenmin
degenen, die meer wapens zouden hebben
dan wij.
Volgens berichten in de „Manchester Gu
ardian" is men in Lancashire begonnen met
melkwolproducten, afkomstig van het Cour-
taulds-Concem te gaan verwerken op garens.
Men schijnt hierbij niet uitsluitend Lanital-
garens.te willen gebruiken, maar in een ze
kere menging met andere kunstwolproducten
(?-£- „staple fibre"). Verschillende weefsels
heeft men vervaardigd, die er wolachtig uit-'
zien en waarbij men garens gebruikt die
67 staple- en 33 caseine-wol bevatten.
Men heeft, volgens het Hdbld., in Lancashire
nogal verwachtingen van dit nieuwe product
en stelt zich voor dat de aldus vervaardigde
weefsels gebruikt kunnen worden voor
sportcostuums e.d.
Voet&ol
ZWALUWEN—EVERTON.
Op Zondag 28 Mei (Eersten Pinksterdag),
speelt de Engelsche kampioensclub Everton
in het Olympisch Stadion te Amsterdam een
wedstrijd tegen een sterke Zwaluwenploeg.
ARTISTIEKE
FOTOGR. KUNSTATELIER
ARP AD MOLDOVAN
NIEUWE NIEDORP
Geopend dagelijksook Zondags.
DE GROOTSTE OF DE
KLEINSTE INSTALLA
TIE. STEEDS BLIJFT
ONZE INTENSIEL'SI.
AFWERKING.
DE V
TECHN BUREAO
R 1 E S
ALKMAAR - ROTTERDAM
^Tel 3045-2 lijnen 44504 j
