Duitschland
verloor het vertrouwen
DAGBLAD VOOR HOLLAND'S NOORDERKWARTIER
der wereld
De eerste werklooze
dienstplichtigen opgeroepen
Brand op Terschelling
joden in Palestina
moeten zich kalm houden
De „Piet Hein' op
het IJsselmeer
„Ia eea waas" doodde bij
vier meoschea
BRUIDSFOTO'S
ARPAD MOLDOVAN
Rondooi de
internationale concessies
Belgisch personeel
vervangt Duitsch
Laan, Schagen, TeL 20.
ZATEHDAO 20 MEI 1939. 83* Jaargang. No. 10881.
tWgeee- <te« N.V. Uitg.-Mif „Vto»o«da
C'oin'diil
Groot debat in het 0
Lagerhuis over den toestand
CHAMBERLAIN:
WIJ MOETEN NIET TE ENG VAN
GEEST ZIJN.
LLOYD GEORGE:
GIJ WEET NIET WAT GIJ WILT!
SINCLAIR:
ALS WIJ DE RUSSISCHE SOLDA
TEN VERWELKOMEN, MOETEN
WIJ DE STAATSLIEDEN NIET
BUITENSLUITEN!
Britsche belangen
zijn wereldbelangen
Lloyd George hoeft gisteren in liet
Engelsche Lagerhuis het debat over
de buitenlandsche politiek in het
Lagerhuis geopend. Hij zeide, dat er
een punt bereikt is, waarop een be
slissing, in de eerstvolgende uren of
althans in de eerstvolgende dagen
door Engeland, Frankrijk en Rus-
d genomen, van meer gewicht
zijn dan welk besluit ook, door
deze landen sedert 1914* getroffen.
Ieder verwacht een nieuwen slag
van de zijde der dictatoren, die hun
wapening bespoedigen in een onge
kend tempo, vooral ten aanzien van
de aanvalswapenen, tanks, bombar
dementsvliegtuigen, duikboot.cn. Zij
bezetten en versterken nieuwe stel
lingen, waardoor zij zich strategi
sche voordeelen verschaffen. Lloyd
Gcorge zeide liet bericht, volgens
hetwelk acht gezantschappen te
Praag hun diplomatieke voorrech
ten zullen verliezen, vcclbeteeke-
nend te achten.
Als de dictatoren zouden weten, dat wij
aldus Lloyd George achter ons krach
ten hebben, die onze uiteindelijke overwin
ning verzekeren, zouden zij ons niet uitda
gen.
Lloyd Gcorge wenschte de regeering geluk
met de met Turkije bereikte overeenstem
ming. Ilij zeide verder: „De geheele kwestie
met Rusland bewijst dat we niet geheel
weten, wat we willen.Er is een sterke nei
ging het. zonder Rusland te doen. Rusland
heeft maanden geleden aangeboden samen
te werken. Sedert maanden zien we dit
machtige gegeven paard in den bek. Wij
zijn bang voor de Russische tanden, maar
niet voor de tanden van die roofdieren, die
het cene onafhankelijke land na het andere
verscheuren". Lloyd Gcorge bepleitte een sa
menwerking met. Rusland op dezelfden voet'
als met Frankrijk.
Attlee aan 't woord.
Attlee betoogde, dat Lloyd Gcorge een
zeer somber, maar volkomen juist beeld
van den wereldtoestand had opgehangen.
Rusland neemt het op voor de collectieve
veiligheid. In Italië bevinden zich de Gesta
po en Duitsche troepen en vele Italianen
beseffen, dat de politiek van Mussolini een
omverwerpen beteekent van het groote werk
van ViGtor Emimanuel en Garibaldi, die met
hulp van Frankrijk en Engeland Italië heb
ben bevrijd van Duitsche overhecrsching.
Italië is bijna evenzeer de vazal van
Duitschland als Tsjechoslowakije.
Rede van Chamberlain.
Minister-president Chamberlain, die lui
de werd toegejuicht, verklaarde, het er mee
eens te zijn, dat Engeland niet bereid is den
vrede te koopen voor concessies, die slechts
tot. nieuwe eischen leiden.
Dat beteekent zeker niet, aldus
Chamberlain, dat wij zouden weige
ren te spreken over een methode,
waardoor de redelijke verlangens
van andere naties bevredigd zouden
kunnen worden, zelfs indien daar
voor eenige wijziging in den be-
staanden toestand noodig zou zijn.
Vele concessies zouden zonder al te groo
te moeilijkheden gedaan kunnen worden, in
dien men ervan overtuigd kon zijn, dat zij
slechts zouden worden gebruikt voor het
doel, waarvoor zij gedaan zijn en niet
voor het betrekken van een strategische
stelling, gericht tegen de vrijheden van an
deren.
De Duitsche regeering, vervolgde Cham
berlain, heeft verklaard, dat zij dergelijke
bedoelingen niet heeft, maar het ongeluk
wil) dat Attlee niet de eenige is, die haar
niet gelooft en die toestand is door de Duit
sche regeering zelf veroorzaakt. Indien wij
CHAMBERLAIN.
de overtuiging konden hebben, dat er geen
sprake zal zijn van aanvalsplannen of van
verder gebruik van geweld in de betrekkin
gen tusschen Duitschland en andere landen,
dan zouden wij niet aarzelen uiteen te zet
ten, wat ons standpunt is en langs welke
lijn wij de voorwaarden voor een voortdu
rende» vrede zouden wijlen bespreken.
Ik bezie deze zaak niet in een te
en gen geest van zuiver Britsch be
lang in den zelfzuchtigen zin van
het woord. Ik geef toe, dat men het
Britsche belang niet kan losmaken
van het wereldbelang. Het grootste
van alle Britsche belangen is echter
de handhaving van den vrede.
Ik wil den ernst van den toestand niet
onderschatten, aldus Chamberlain, maar ik
geloof, dat Lloyd George een wat al te
somber beeld heeft omgehangen.
Spr. schreef de oorzaak van het gevoel
van onrust dat Europa beheerschte toe
aan het Duitsche optreden en verdedigde
in dit verband Engelands politiek, i.c. de
samenwerking met Frankrijk.
Een eerste stap
Onze verzekeringen aan Polen en
Roemenië beteekenden, zoo zeide
de staatsman, slechts een eersten
stap. Het stelsel moet nog versterkt
worden door meer permanente re
gelingen en door steun van andere
kringen, die bereid zijn en in staat
zijn dien steun te verleenen.
Ik wil er den nadruk op leggen, dat deze
politiek niet geïnspireerd wordt door het
streven naar het verdeelen van Europa in
vijandelijke statengroepen of door de mee
ning, dat een oorlog onvermijdelijk is. lik
acht een oorlog nooit onvermijdelijk tof hij
begonnen is. Een politiek van tegengestelde
statengroepen lijkt ons niet stabiel en
daa rom gev aarl ijk
Chamlberlain legde uit, dat de Britsche
„voorzorgspolitiek" geleid had tot, de be
sprekingen met Turkije en de Sovjet-Unie.
Onder applaus van het Lagerhuis bracht
hij hulde aan Turkije en zijn leiders en
zeide, dat de overeenkomst met dit land
niet met een knipoogje kon worden geslo
ten en verder reikte dan de Middellandschc
Zee. Hst verdrag erkent de noodzakelijk
heid de veiligheid op den Balkan te ver
zekeren. Ik twijfel er niet aan. aldus
Chamberlain, dat wij in staut zullen zijn
de resultaten te belichamen in een pact op
langen termijn.
Z»ie vervolg Pagina 2.
Vervangingstempo versneld.
Hot departement van Defensie heeft door
de tijdelijke uitbreiding van personeel de
regeling van de vervanging van „buitenge
woon opgeroopencn" niet groote kracht kun
nen aanpakken. I-Ict tempo van het „met
groot verlof" zenden is, naar de Tel. meldt,
belangrijk versneld.
Was het in het begin tot circa
vijfhonderd dienstplichtigen per dag
beperkt, dit aantal is met ettelijke
honderden dagelijks 'aangevuld. De
eerste contingenten werklooze dienst
plichtigen, opgegeven door burge
meesters, zijn opgeroepen.
Nog steeds ziet men het verschijnsel, dat
onder de opgegeven werklooze dichtplichti-
gen, die voor vervanging zullen nioeten in
springen, verschillende eensklaps werk heb
ben gevonden, zoodat het departement lien
weer van de lijst moet afvoeren.
Daarnaast blijft het een verheugend ver
schijnsel, dat het aantal vrijwilligers, dat
zich voor romplacant aanmeldt, eveneens
blijft aangroeien, zoodat ook hieruit nog
steeds kan worden geput om de buitenge
woon opgeroepenen te kunnen vervangen.
Oorspronkelijk hadden zich 1500 vrijwilli
gers opgegeven, doch dit aantal is den laat-
sten tijd belangrijk grooter geworden.
Het departement heeft met het omslach
tige werk om uit te zooken of de candidatcn
voor vervanging geschikt zijn, de handen
vol.
Sleepboot van Doeksen verleent
hulp.
Gistermiddag omstreeks half zes werd
brand ontdekt in de groote houten werk
plaats van de scheepswerf, toebehoorende
aan den heer J. Krul op West-Terschelling.
Vermoedelijk was het vuur ontstaan, door
dat opgeschoten jongens een brandje van
papier te dicht bij de schuur, waarin zich
veel brandbare stoffen, o.m. teer en ben
zine bevonden, hadden gestookt
De vrijwillige brandweer trok er met de
motorspuit op uit, terwijl de sleepboot „Hol
land" van de firma Doeksen in de haven
opstoomde en met twee stralen de brand
weer kwam assisteeren.
Hoewel in totaal met vijf stralen water
werd gegeven, kon niet worden voorko
men, dat de werkplaats geheel uitbrandde.
De scheepshelling bleef buiten gevaar.
Van het belendende huis, toebehoorende
aan den heer G. Slobbe, werd een zijmuur
zoo door de vlammen geteisterd, dat hij
scheurde. Ook de bovenverdieping bekwam
vrij veel brandschade. In het geheele pand
werd groote waterschade aangericht.
Omstreeks half tien kon de brandweer
inrukken.
Waarschuwing van den Britsche»
opperbevelhebber in Palestina.
Na ernstige ongeregeldheden thans
weer kalmte in Jeruzalem.
Luitenant-generaal Haining, de opperbe
velhebber der Britsche troepen in Palestina
heeft de Joodsche leiders, met inbegrip van
de vertegenwoordigers van het Joodsch
agentschap en den Joodschen nat ionalen
raad ontboden.
Haining heeft bij die gelegenheid
de door de Joodsche bevolking in 't
verleden betoonde zelfbeheersching
geprezen, doch gezegd, dat hij het
schieten op politiebeambten als
moord beschouwt Hij gaf te kennen
dat bij verdere ongeregeldheden zeer
strenge maatregelen zullen worden
genomen.
Het Joodsche agentschap heeft verklaard
het optreden der Joden te betreuren, doch te
begrijpen.
Inmiddels is de rust te Jeruzalem terug
gekeerd, na vrij ernstige incidenten in den
loop van den dag van gisteren.
Volgens de laatste schatting zijn 12 En
gelsche politiebeambten en een honderdtal
Joden gewond. De politie heeft overigens
een groote zelfbeheersching getoond. Twee
uur lang werden de agenten gebombardeerd
met steenen en scheldwoorden, en zij grepen
eerst in,'toen twee hunner door schoten ge
wond werden. Anderzijds hebben verant
woordelijke Joden getracht de menigte van
excessen te weerhouden. Terwijl de betoo
gingen in den ochtend een rustig karakter
hadden, nam de opgewondenheid der me
nigte later op den dag toe, totdat de hoofd
straten van de Joodsche wijk een aanblik
van de grootste wanorde boden De oproer
makers werden van de wijs gebracht, toen
de autoriteiten de verlichting doofden, zoo
dat het in de wijk geheel donker werd.
Belastingstaking
De hond van grondeigenaren in de stad
Jeruzalem en op het land heeft een resolu
tie aangenomen om een belastingstaking te
houden, tot de Britsche regeering het wit
boek zal hebben teruggetrokken.
Het oordeel over het Britsche Witboek
blijft over het algemeen weinig bemoedigend
Naar thans wordt bevestigd, heeft de re
geering van Irak een lang memorandum
gericht tot de regeering van Groot-Brittan-
nië, waarin een ongunstig oordeel wordt
uitgesproken over het witboek. Verschillen
de nationalistische kranten veroordeelen
eveneen® het witboek.
De zionistische organisatie heeft Cham
berlain een boodschap doen toekomen, die
onedrteekend is door Amerikaansohe Men
de figuren uit de religieuze en politieke we
reld en waarin de Engelsche regeering ver
zocht wordt „den letter en den geest van
de verklaring van Balfour" te eerbiedigen.
Onder de onderteekenaars bevinden zich
de burgemeester van New York, Laguardia,
Lewis, de voorzitter van het comité voor in-
dustrieele organisatie en Green de voorzit
ter van de Amerikaansche federatie van den
arbeid.
Portugeesch verzet tegen
Duitsche koloniale eischen
„Volgens Duitsche opvatting
toch geen enkel verdrag bindend
voor de toekomst".
Het. Portugeesche blad „O Jornal
do Conunercio das Colonias", dat
onlangs heftig is aangevallen door de
„Bcrliner Boeorsen Zeitung", omdat
het had geschreven, dat de terug
keer van de Duitschers in Afrika
een gevaar zou bctcckcnen niet al
leen voor België, Portugal en Neder
land, doch ook voor Engeland en
Frankrijk, heeft thans met nog
grooter felheid de politiek van het
derde rijk veroordeeld. Het. blad
schrijft o.a. dat de territoriale
eischen, hetzij in Europa hetzij in
Afi'ika, gedreven" worden door een
militair imperialistische politiek,
welke uitgaat boven de binnenland-
sche behoeften.
Indien Duitschland zijn vroegere koloniën
terug zou krijgen, dan zouden Frankrijk en
Engeland gedwongen worden tot een on
machtige neutraliteit, aangezien de impe
riale verbindingswegen verbroken zouden
zijn, zoodat. zij zich niet meer krachtdadig
zouden kunnen verzetten tegen den „drang
nach dem Osten"
Het blad merkt verder op, dat ook de
Vcreenigdc Staten een woord hebben inec
te spreken in een eventueele wijziging in
den kolonialen toestand. De Amerikanen
zouden niet onverschillig kunnen blijven
wanneer de Duitschers zich opnieuw zouden
vestigen aan de westkust van Afrika en
hierdoor de Amerikaansche beweging in den
Atlantischen Oceaan ernstig zouden belem
meren.
Het blad verwerpt vervolgens ook het
denkbeeld Duitschland zijn koloniën terug te
geven, met als voorwaarde een demilitari-
satic van Afrika, Duitschland zou deze voor
waarde aannemen en beloven geen vloot-
bases e.d. aan te leggen.
Doch hoe zou men een garantie hiervoor
kunnen krijgen? Sedert zes jaar volgt
Duitschland de leer van Trcitschke, volgens
welke geen enkel verdrag voor de toekomst
kan binden.
Chineesche troepen
bedreigen Kanton
Reeds tot op 25 K.M. genaderd.
Succesvolle tegenaanvallen in
Noord Hoepeh.
De Chineesche strijdkrachten, die langs
den spoorweg KantonHankau, ten noorden
van den straatweg naar Kanton, opcreeren,
bedreigen, naar het Chineesche persbureau
meldt, opnieuw de vroegere Zuid-Chineesche
metropolis Kanton. Zij hebben het op onge
veer 25 km. ten noorden van Kanton gele
gen spoorwegstation Soenkai heroverd en
rukken thans op naar het station Kongtsoen,
dat '22 km. ten noorden van de stad is gele
gen. Uit Tsoeng-Hoea, dat ruim 50 km. ten
N.O. van Kanton is gelegen, rukken de Chi-
neezen langs twee wegen naar de voormalige
hoofdstad van de provincie Kwangtoen op.
Ook elders Chineesche successen.
Van Chineesche zijde wordt medegedeeld,
dat de Chineesche strijdkrachten in Noord-
Hoepeh een tegenaanval hebben ondernomen
en den Japanneezen te Tangho, nabij de
grens tusschen Hoepeh en Honan zware ver
liezen hebben toegebracht. Tevens hebben zij
het gevaar van een omsingelende beweging
der Japanschc troepen bezworen. Volgens een
hoogen Chinoeschen officier hebben de Ja
panneezen mirtstens 18.000 man verloren.
Het Prinselijk jacht zeer stabiel.
Het Prinselijk jacht „Piet Hein" heeft op
17 dezer een kleine proeftocht gemaakt op
de Zuiderzee (IJsselmeer), welke wenschelijk
werd geacht na de verschillende jaarlijksche
winter-onderhouds-werken. De voorzitter en
enkele leden van de technische commissie,
onder wier auspiciën het jacht destijds werd
gebouwd, konden tot hun vreugde constatee-
ren dat het jacht nog steeds aan alle gestel
de verwachtingen beantwoordt, terwijl ook
prof. Vossnack uit Delft, na 'n te voren gehou
den stabiliteitsnroef opnieuw bevestigde, dat
de „Piet Hein" een schip is, dat aan de hoogst
gestelde eischen van'stabiliteit voldoet.
Chauffeur op vrije voeten gesteld.
Het vierde slachtoffer van de verschrikke
lijke aanrijding te Lonneker, het 15-jarig
meisje Sientje Smits, is gisternacht in het
ziekenhuis Ziekenzorg te Enschede overle
den.
De chauffeur C. S., dié in dronkenschap
de ramp heeft veroorzaakt, is gisterochtend
door de politie gehoord.
Hij zeide, dat hij zicli van het ongeluk
weinig kon herinneren. Alles had hij in een
waas gezien en hij wist slechts vaag, dat hij
één persoon had aangereden. Hij is toen nog
370 M. doorgereden, waarop hij zelf heeft ge
stopt.
Aangezien op het veroorzaken van dood
door schuld geen voorloopige aanhouding
staat, was de politie genoodzaakt, den chauf
feur weer op vrije voeten te stellen.
Dit nummer bevat 16 pagina'*
DE BILT SEINT i
Verwachting: Gedeeltelijk be
wolkt, droog weer, zelfde
temperatuur als gisteren,
zwakke lot matigen, Noorde
lijken tot Westelijken wind.
ARTISTIEKE
FOTOGR. KUNSTATELIER
NIEUWE NIEDORP
Geopend dagelijks, ook 's Zondags.
Maatregelen der mogendheden
niet speciaal tegen Japan ge
richt.
ZIJ VERDEDIGEN SLECHTS
HUN RECHTEN.
Het blijkt thans, dat de landing van de
Amerikaansche, Britsche en Fransche troe
pen op Amoy in de eerste plaats beschouwd
moet worden als een demonstratie, dat de
mogendheden hun rechten in de concessie
willen handhaven, zoowel tegenover Japan
als tegenover China. liet bewijs daarvan is,
dat te Shanghai iu de internationale conces
sies alle Chineesche huizen zijn doorzocht
en Chineesche politieke terroristen zijn ge
arresteerd.
Het Japansclie volk voelt, zich door de
strikt onpartijdige houding, meer gerust ge
steld in de overtuiging dat geen bepaalde
agressieve bedoelingen tegen Japan bij de
mogendheden voorzitten.
Uit Sjanghai wordt gemeld, dat de woord
voerder vn de Japansche marinestrijd-
krachten aldaar gewezen heeft op de moge
lijkheid, dat Japansche strijdkrachten over
de Soetsjaukreek naar het onbezette deel
van de internationale nederzetting worden
gebracht, „hetgeen noodig zou kunnen wor
den als zich een ernstig incident mocht
-voordoen". Hij weigerde echter iets naders
te zeggen omtrent „zulk een onprettige mo
gelijkheid". De woordvoerder voegde hier
aan nog toe, dat „de Japanneezen zich in
hun optreden zouden laten leiden door de
omstandigheden".
Overwinningsparade
in Madrid
Grootsch militair vertoon.
Zooals was te verwachten is de overwin
ningsparade te Madrid oen grootsche mili
taire demonstratie geworden. Er was o.a,
een troepqndefilé geopend door generaal Sa-
liquet, commandant van het Centrale leger
en zijn staf. Op hen volgden de Italianen.
Het Spaansche legercorps van Toledo pas
seerde in den ganzenpas. Vliegtuigen vorm
den in de lucht het woord Franco. Na bijna
een uur passeerde de eerste geheel Spaan
sche afdeeling, die een reusachtig portret
van Franco meedroeg. Daarna volgden bat
terijen luchtafweergeschut op vrachtauto's
en marme-èeniheden.
Totaal waren 'er 100.000 deelnemers. De
straten waren versierd met het rood en goud
van de nieuwe Spaansche vlag, op vele
plaatsen zag men kostbare tapisserieën, ter
wijl door den oorlog aangerichte schade in
derhaast hersteld was.
Franco heeft een rede g<$houden, waarin
hij zijn legér hulde bracht „dat een einde
maakte aan de barbarij van het marxisme".
De generalissimus riep geheel Spanje ten
arbeid op.
Rijkskanselier Hitier heeft een telegram
gezonden, waarin hij uitdrukking geeft aan
de hartelijke verbondenheid van het Duit
sche volk.
Het accoord tusschen de Holland
Amerika Lijn en de Red Star
Line.
De Red Star Line deelt in een communi
qué mede, dat in den loop der onderhande
lingen, die tot een accoord tusschen de Hol
land Amerika Lijn en do Red Star Line heb
ben geleid, besloten is, dat de Duitsche be
manningen ontslagen en naar haar land te
ruggezonden zullen worden en dat Belgisch
personeel zal kunnen worden aangenomen.
Eveneens is besloten, in de ruimste mate
rekening te houden met de Belgische belan
gen voor wat betreft de uitrusting.