De saneering van het Geestmerambacht
Nieuwe klachten over lakschheid
Landbouwers
op excursie
niet van de baan
uit Waard cn Groet
Hartjes
Dinsdag 23 Mei 1939
Tweede blad
Eenige mededeelingen omtrent de
werken in het Geestmerambacht
in het algemeen en den Ooste
lijken proefpolder in t bijzonder.
Onlangs ttietblben wij medegedeeld, dat
gedeputeerde staten de tenuitvoerlegging
■van liet plan tot het stichten van den; Oos-
telijken proefpolder in Geesümerambadht
yoorloopig Ebben opgeschort.
Naar aanleiding hiervan vernemen wij
nader het volgende:
Men heeft hier twee zaken wel te onder
scheiden.
De eene betreft de saneering van een op
pervlakte van ongeveer 2500 hectaren aan
de Westzijde van den Langenidijik in het
Geestnneramibachit, door grondaanwinndng en
veifoetering, door invoering van nieuwe cul
tuur en verbetering van bestaande cultuur,
gepaard gaande met werkverschaffing op
ruime schaal.
'Het andere heeft betrekking op de stich
ting van twee proef polders, waarmede de
noodige ervaringen moeten worden opge
daan alvorens het groote werk betreffende
de 2500 hectaren kan worden ondernomen.
Daartoe heeft 't van den anavang af in de
bedoeling van gedeputeerde staten gelegen
den Westelijlken proefpolder te stichten bij
Koedijk, die thans gereed is en in bedrijf
gebracht kan worden, en tevens den ooste
lijken proefpolder onder Zuidscharwoude,
(met den aanleg van welken proefpolder
nog moet worden begonnen.
Niet den oostelijken proefpolder wilde het
niet vlotten ten aanzien van de eigendoms-
verkrijging door de provincie en in het be
gin van dit jaar zijn daarom vanwege den
(minister van waterstaat ter visie gelegd de
stukken, ten einde tot onteigening te gera
ken van de benoodigde perceelen. Op de
onteigenings'zitfing zijn vele bezwaren te
gen den oostelijken proefpolder namens be
langhebbenden ingebracht en in dit blijvou/I
bezwaar hebben gedeputeerde staten nu aan
leiding gevonden den minister van water
staat te adviseeren het verkrijgen van een
koninklijk besluit tot onteigening nog eeni-
gen tijd uit te stellen, opdat gedeputeerde
staten kunnen waarnemen welke ervaringen
met den westelijken polder worden verkre
gen, die als gezegd inmiddels tijdens den
langen duur van de eigendomsverkrijging
in den oostpolder is gereed gekomen.
Hoewel gedeputeerde staten het niet
verwachten, zou het toch kunnen
zijn, dat bewaarheid wordt, wat
soms beweerd is, dat met den wes
telijken proefpolder alleen in die
mate ervaring wordt opgedaan, dat
reeds op grond van die ervaringen
tot uitvoering van het geheele werk
van 2500 hectaren zou kunnen wor
den besloten.
Wel verre dus van een terugtreden van
gedeputeerde staten, zou er integendeel zelfs
in dezen loop van zaken een bespoediging
gelegen kunnen zijn van uitvoering van het
geheel.
In hun voornemens met betrekking tot
het geheele werk (de 2300 hectaren), voor 't
geval de proeven slagen, zijn gedeputeerde
staten juist in den laatsten tijd (ook op
grond van hetgeen wij onlangs in een ver
gadering te Hoorn ter verbetering van tuin-
bouwtoestanden van woordvoerders uit den
Langenidijk mochten vernemen) zoo moge
lijk nog versterkt. Het geheele plan blijft
hun zeer ernstige aandacht bezighouden.
Blijkt het voor het vormen van een goed
oordeel noodig ook den oostelijken proef
polder te ondernemen, waaromtrent spoedig
zekerheid kan worden verkregen, dan zal
het onteigeningsplan in den oostelijken
proefpolder opnieuw onder het oog worden
gezien en tevens de daarmede voor een deel
gepaard gaande wegenaanleg, die evorigens
naar wij meenen ook op zichzelf kan wor
den bekeken.
De plannen met betrekking tot Geestimer"
ambacht blijven derhalve volop aan de or
de. Het eenige, wat veranderd is, bestaat
hierin, dat gedeputeerde staten, nu inmid
dels de westpolder is gereed gekomen, ter
tegemoetkoming aan de wenschen van be
langhebbenden in den oostpolder den loop
der onteigeningszaak even hebben stopgezet,
om te beoordeelen of wel met den westpolder
voor het nemen van proeven kan worden
volstaan. Maar mocht dat, niet het geval
blijken, dan staat dit wel vast, dat de ont
eigening voor den oosfpolder met kracht zal
worden doorgezet, omdat bezwaren tegen
dezen aanleg is geen geval de uitvoerine
van het geheele plan in den weg mogen
staan en van den rechter bij eventueele
onteigening is elk geval toekenning van
een billijke schadeloosstelling aan de eige
naren, voorgelicht door deskundigen, kan
worden tegemoet gezien.
Het verheugt ons deze mededeelingen te
ktinncn doen, ter wegneming van mogelijke
misvatting, die wij reeds hier en daar
meenden waar te nemen, alsof de plannen
met betrekking tot de saneering van
Geestmerambacht nu reeds door dit besluit
van gedeputeerde staten gevaar zouden
kunnen loopen. De wenschelijkheid van uit
voering van deze plannen is bij gedeputeer
de staten den laatsten tijd nog versterkt en
van proviuoiale staten mag ook in hun
nieuwe samenstelling worden verwacht,
dat zij even warm daarvoor zullen blijven
voelen.
reauchef van het verkoopbureau, maakten
we hierna een autotocht door Zuid-Limburg
Het ging berg op berg af slingerende we
gen. Telkens zagen we een ander panorama
nu eens uit het dal d<an weer vanaf een
bergrug. Hellende bouw en weilanden die
meestal met hoogstam appelboomen zijn be
plant. We kregen te Slenaken de boerderij
Broekhof te zien. Het is een Limburgsche
bouwtrant, een groote poort geeft toegang
tot een binnenplaats, waar de mestvaalt ligt
en waaromheen de \y)ning, de stallen en
schuren zijn gebouwd. De koeien stonden op
stal. De meisjes waren juist klaar met mel
ken en lieten ons het zuivellokaal zien waar
de nuclk gecentrifugeerd, gekarnd en ge
kneed werd. In verschillende kelders werd
de boter, proviand en brood bewaard. Men
bakt hier eens per week in een grootcn
oven zelf zijn brood. In een der kelders la
gen 24 groote brooden, zij die in de mobili
satie aan den grens dienst deden kennen ze
nog wel. Wte hebben met belangstelling dit
typisch Limburgsch bedrijf, gelegen temid
den van het mooie landschap aanschouwd.
In Valkenburg werd, na hen dank te
hebben gebracht, afscheid genomen van de
heeren van het stikstofbedrijf.
Naar de staalfabriek.
Den volgenden morgen reden wij over
Maastricht en Luik naar de Staalfabriek te
Ougree.
In de bekende Bessemer peeren werd 't ijzer
gesmolten en werden de slakken afgeroomd
het vloeibare staal in cilinders afgekoeld
waarna het door verschillende walsen werd
geperst tot dunne staven. De slakken wer
den op een hoop geworpen om af te koelen.
Na een week worden ze stuk geslagen, in
draaiende horizontale cylinders door stalen
kogels, fijn gemalen en in zakken afgewo
gen als Thomas slakkenmeel.
De bewerking in deze staal- en slakken-
meelfabriek kan men goed zien en beter
volgen dan die in het stikstof bedrijf waar
verschillende processen onzichtbaar in ke
tels en buizen plaats hebben.
Huistoe!
Na een korte verpoozing in Luik werd de
terugreis begonnen. Uit Luik ging het steil
omhoog en boven gekomen, hadden we een
prachtig gezicht over de stad die aan de
overs van de Maas ligt. Over Tongeren,
door een vruchtbare akkerbouwstreck, Has
selt, door de Kempen, bosch, heide en wa
terplassen, en Valkenswaard reden we naar
Eindhoven. Hier, werd gedineerd en op har
telijke wijze afscheid genomen van den
heer Visser, nadat de Voorzitter hem dank
had gebracht voor de aangename vriend
schappelijke wijze waarop hij ons had rond
geleid. Ook aan den voorzitter en de hee
ren van de Aankoopcommissie werd hulde
gebracht voor het vlote verloop van de reis
en hun verzocht maar weer eens uit te zien
naar een plan voor het volgende jaar.
Via den Bosch en Utrecht over de nieuwe
bruggen ging het naar Amsterdam. Na een
korte pauze ving de laatste étappe aan en
het was reeds Hemelsvaartdag toen we
thuiskwamen. We kunnen op een miooie ex
cursie terugzien.
RAAD HEERHUGOWAARD
Een interessant bezoek aan
Staatsmijnen en Staalfabriek.
De Aankoop Commissie van de Afd. Waard
en Groet der Holl. Mij. van Landbouw heelt
wederom dit jaar een excursie samenge
steld voor de leden, waaraan tevens deelna
men eenige heeren van De Ster te Barsin-
gerhorn.
De reis ging deze keer op 16 en 17 Mei
naar het Stikstofbindingsbedrijf van de
Staatsmijnen in Limburg te Lutterade en
een Staalfabriek met bijbehoorende fabriek
van Thomasslakkenmcel te Ougree Hari-
ihaije bij Luik.
De aanleiding tot het bezoek aan
deze fabrieken is wel, dat bij het
grondonderzoek gebleken is, dat het
kalkgehalte van den grond op ver
scheidene bedrijven zoo laag begint
te worden dat het gebruik van kalk-
ammonsalpeter en slakkenmeel
wordt aangevolen.
Met een Habo reiswagen werd 's morgens
vroeg vertrokken over Amsterdam, Arn
hem en Nijmegen naar Lutterade. Het weer
was een beetje regenachtig en nevelig,
maar in de ontluikende natuur met het fris
sche groen was het een genot langs de
groote wegen en over de nieuwe bruggen te
irijden.
Na een korte pauze in de Gooische Boer
en de Piasmolen kwam we te 12 uur in het
Casino van de mijn „Maurits" te Lutterade.
De heer H. Visser Directeur van het Tho-
inasslakkenmeel-bureau. die bereidwillig de
commissie bij de voorbereiding had bijge
staan en ons bij de Directies der fabrieken
introduceerde, benevens de heer Boudewijn
Landbouwkundige van de Staatsmijnen cn
leider van het Stikstofkantoór verwelkom
den ons hier.
De beteekenis van onze Staats-
mijnen.
Na de koffietafel die gereed stond en ons
werd aangeboden hield de heer Boudewijn
een korte uiteenzetting over het Staatsbe
drijf.
In 1901 is onze Regeering begonnen met
het exploiteeren der Staatsmijnen; deze zijn
uitgegroeid tot een groot bedrijf, waaraan
thans werkzaam zijn 35.000 personen. Met
de gezinsleden meegeteld leven er ongeveer
140.000 mcnschen van, welk getal overeen
komt met de bevolking van de stad Utrecht
Wekelijks wordt een millioen aan loon uit
betaald.
Het kauwen van WRIGLEY'S P.K,
is goed voor Uw gezondheid; het
kalmeert en voorkomt overspannen
zenuwen.
Behalve dat de verkwikkende P.K. na eiken
maaltijd de zenuwen sterkt, bevordert het
de spijsvertering en houdt het de tanden
schoon, gaaf en sterk. P.K. kauwen is een
goede gewoonte voor jong en oud.
Koopt vandaag nog enkele pakjes en houdt
er steeds een paar bij de hand. h.t.s.
Veel genot voor weinig geld: 5 cent.
AAAAAAAAAAAAAA
De Steenkool, die van 300 Meter en dieper
wordt bovengebracht wordt gesorteerd in
grove en fijne stukken. De grove worden
verkocht als stukkolen voor het stoken van
stoommachines, de fijne gebruikt men voor
de fabrikage van cokes en gas. De cokes
wordt afgeleverd naar alle landen, het gas
gebruikt voor huisdoeleinden in de provin
cies Limburg en Noordbrabant. De gaspro
ductie van de Staatsmijnen is grooter dan
die van alle gasfabrieken in ons land tc
samen. Om het overschot aan gas produc
tief te maken heeft men in 1930 nabij de
Maurits een bedrijf gesticht, waarin men de
waterstof van 't gas bindt aan stikstof uit
de lucht.
Men verkrijgt dan ammoniak, waaruit
men met zwavelzuur de zwavelzure ammo
niak maakt. Verder maakt men uit ammoni
ak salpeterzuur dat met Limburgsche kalk
mergel de kalkammonsalpeter vormt.
Jaarlijks kan men 250.000 ton zwavelzure
ammoniak en kalkammonsalpeter producee-
ren, dat in de bekende zakken wordt ver
kocht.
De fabrieken in!
Na dit overzicht werden de fabrieken be
zocht, waar de verschillende bewerkingen
nader werden uitgelegd. Groote machineka
mers, gashouders en opslagplaatsen werden
bekeken. Na vele bewerkingen ziet men ein
delijk de kalkammonsalpeter in de zakken
loopen; deze worden dichtgenaaid en in de
wagons opgestapeld.
Hierna liet men ons zien de eigen groote
haven aan het Julianakanaal. waar de mij
nen Maurits Emma en Hendrik de steen
kolen, cokes en kunstmeststoffen leveren.
Met eigen spoorweg worden de producten
aan de haven gebracht en met groote kra
nen bij halve wagons tegelijk in de schepen
gestort.
Bcrq-op, berq-af.
Onder leiding van den heer Lauman bu
De burgemeester zegt
ernstig onderzoek toe
Had de heer Dekkers niet ge
waakt, Laan was zonder eed
raadslid geraakt. Het Kabelpad-
adxes in handen van B. en W.
Of 't niet zoo lang duurt, vraagt
de raad. Voorzitter kent rijen
instanties die er over moeten
ademen, langzamerhand uit het
hoofd. Plaatselijke middenstand
mag geen wollen dekens voor
werkloozen leveren. Martelgang
van een jonge moeder.
De raad vergaderde gistermiddag onder
presidium van den burgemeester, den heer
B. J. F. Sutman Meijer.
De heer Bancras is afwezig.
Secretaris was de heer van den Wilden-
bergh.
Aan de orde is de beëediging van den
heer Laan, die wordt binnengeleid door
de heeren Dekker en Tromp.
Voorzitter spreekt eenige hartelijke woor
den, doch vergeet de beëediging.
De heer Dekkers: Moet de heer Laai;
niet beëedigd worden?
Voorzitter: O, bliksem ja, da's waar ook.
Na beëediging van het nieuwe raadslid,
den heer P. J. Laan, wórden de notulen dei-
vorige vergaderingen vastgesteld.
De heer Poland: 't Heeft weer erg lang
geduurd.
Voorzitter: Dat is geen aanmerking op
de notulen.
INGEKOMEN STUKKEN.
Art 13.
Ingevolge verzoek van C. van Diepen wordt
hem op grond van art. 13 der Lager Onder
wijswet 1920 f 2.60 toegestaan als tegemoet
koming in de kosten vervoer van een zij
ner kinderen naar de Lagere School.
Aldus besloten
Kabelpadmisère.
Een aantal bewoners van het Kalbelpad
heeft verzocht aan genoemd pad eenige
verbeteringen aan te brengen.
Voorzitter vraagt of het adres in handen
van B. en W. gesteld kan worden om prae-
advies.
De heer Dekkers is het hier mee eens,
doch hoopt dat het prae-advies niet te lang
op zich laat wachten. Het kan wel een jaar
duren, gezien het verloop der andere werk-
wcrkverschaffingsobjecten. De toestand is
ter plaatse zeer slecht. Spr. hoopt dat als
het prae-advies komt, alles klaar is, met
tcekening en al.
Voorzitter kan de suggestie van den heer
Dek'kers, dat het de scfhuld van B. en W.
zou zijn, dat de werkverschaffing zoo lang
duurt, niet accepteeren, maar zal zijn besf
doen bij den minister van Sociale Zaken.
Ook de heer Tromp is van meenine dat
spoed gewenscht is. Er zijn andere objecten,
waar minder haast bij is.
Voorzitter merkt op, dat het initiatief
eigenlijk bij B. en W. berust heeft. Men is
als proef met kleine objecten begonnen,
maar men moet het goed bekijken en di
verse instanties moeten erin meespreken.
Het gaat
niet in een vloek en een zucht
De heer Laan (als voorzitter een heel rij
tje instanties oplepelt): U kent 't goed uit
Uw hoofd.
Voorzitter: Langzamerhand wel.
Wijziging Politieverordening.
De afd. van den L.T.B. heeft verzocht art.
37 der Alg. Politieverordening te wijzigen.
Om prae-advies in handen van B. en W.
gesteld.
MEDEDEELINGEN.
Voorzitter deelt mede, dat eenige eerder
genomen raadsbesluiten door hoogere in
stanties zijn goedgekeurd. Voorts zijn nog
ingekomen proces-verbaal kasopname bij
den gemeente-ontvanger en eenige versla
gen. Ged. Staten hebben het quotiënt, be-
deold in het tweede lid van art. 16 van het
financiecle verhoudingsbesluit voor het re
keningsjaar 1936 vastgesteld.
Voor kennisgeving aangenomen.
VOORSTELLEN VAN B. EN W.
Begrotingswijziging.
B. en W. bieden een begrootingswijizigi,nj
ter vaststelling aan.
Ze zijn van administratieven aard en be
treffen het hoofdstuk werkloozenzorg.
OPHEFFING ZEKERHEIDSSTELLING
GEMEENTEONTVANGER.
B. en W. stellen voor, ter uitvoering van
een betreffend Kon. Besluit van 4 Januari
1939 toestemming te verleenen tot ophef
fing van de ten behoeve der gemeente dooi
den gemeente-ontvanger gestelde zekerheid.
Aldus besloten.
B-STEUN.
Evenals vorig jaar kan ook voor 1939 een
subsidie verleend worden aan het Crisis
comité B voor hulpverleening aan werk
loozen, kleine boeren en kleine tuinbouwers.
B. en W. stellen voor dit bedrag te be
palen op f 592.45. Van dit bedrag neemt het
Rijk f 387.45 voor zijn rekening, welk be
drag gedeeltelijk aan de gemeente wordt
uitgekeerd in natura.
De heer Dekkers vraagt of de plaatselij
ke middenstand wordt uitgeschakeld.
Voorzitter: Ja, 't gaat van 't departement
uit. 't Zijn meestal wollen dekens.
VELDV/ACHTERSVERORDENING.
B. en W. stellen voor de veldwachtersver
ordening te wij-zigen.
Deze wijziging houdt verhand met een
van den Commissaris der Koningin ontvan
gen circulaire betreffende meetellen van
dienstjaren voor periodieke verhoogingen
bij benoeming van een capitulant of een
gewezen capitulant.
Aldus besloten.
AANKOOP EFFECTEN.
B. en W. stellen op advies van Ged. Staten
voor een wijziging te brengen in hun in
de vorige vergadering verleende machti
ging tot aankoop van effecten.
De wijziging is van ondergeschikt belang-
Aldus besloten.
ZIEKENFONDSPREMIE VOOR WERK
LOOZEN.
In veihand met het feit, dat degenen,
die in de steunregelingen voor kleine boe
ren en kleine tuinbouwers zijn opgenomen
over de geheele linie gelijk gesteld zijn met
de werkloozen, n.1. ten aanzien von ver
strekking van goedkoope levensmiddelen,
spaarregeling, enz., achten B. en \V. het bil
lijk de zi eke nfon ds p rem i ere d u c ti e regeling
voor werkloozen eveneens toe tc passen op
voornoemde en boeren en kleine tuinbou
wers.
Mede ook uit ovenveging, dat deze per
sonen door de overheid worden gesteund,
achten B. en W. het gewenscht, dat hun
eveneens de verplichting wordt opgelegd tot
verzbekering met toepassing van de dwa»**
maatregelen, die in de regeling zijn opgeno
men. B. en W. bieden daarom een wijziging
der regeling ter vaststelling aan
De heer Tromp vraagt of alle gesteund»
kleine boeren eronder moeten vallen. De
steun wordt bepaald naar het geraamde
inkomen, en er kunnen er zijn, die zelf de
premie kunnen betalen. Beter is elk geval
op zich Self te beschouwen.
Voorziter zal miet deze opmerking gaarne
rekening houden, maar 't is moeilijk aan
de algemeene verordening te tornen.
De heer Tromp vreest toch onbillijkheden;
waarop voorzitter opmerkt, dat als 't. gaat
zoo de heer Tromp wil, alles wordt overge
laten aan het subjectieve oordeel van B. en
W.
Zei men bij de baggerregcling ook niet, dat
B. en W. daar subjectief over oordeelden?
Beter is het alles over een kam te scheren.
De heer Tromp: De nonnen houden niet
altijd rekening met de werkelijkheid.
Voorzitter geeft dit toe, vooral als het
een kleine bijsteun betreft, maar wil het
voorstel gaarne nog terugnemen om de
zaak nog eens rustig te bezien.
Overplaatsing Hoofd der SchooL
Voorstel om den heer S. Post hoofd der
Openbare Lagere School over te plaatsen
van school 3 naar school 2 Er is een advies
van den inspecteur betreffende deze zaak.
Aan de school Noord kan dan een wacht
gelder benoemd worden. Een en ander dient
per 1 Juni te geschieden.
Aldus besloten.
Vragen.
De heer A. van Ellen doet vragen betref
fende maatschappelijke sic lui I-Ieni heeft
een klacht bereikt dat de verzoeken zoo
treurig lang onderweg waren en er veelal
een negatief antwoord op is gegeven.
Een zwangere vrouw had vrij verloslum-
dige hulp gevraag begin Febr. Zij hoorde
niets, de tijd harer bevalling naderde, zij
ging nog eens vragen bij den heer Ruyter,
die haar beloofde dat het terecht zou komen
Het liep zoover, dat de verloskundige waar
schuwde dat 't tijd werd voor de volmacht
VAN MIJN HARDT,
Bi] apothekers en drogisten,
koker 12 st. 50 ct. - doosje 6 st. 30 ct.
ander zouden de kosten voor eigen rekening
komen. De vrouw ging naar raadslid Tromp
deze verwees haar naar wethouder Krom.
Deze beloofde, volgenden dag de zaak op de
secretarie te behandelen. Inmiddels beviel
de vrouw, en veertien dagen later was er
nog geen bericht en de iaatste cent ging
uit huis voor de kosten. Voorheen kwamen
zulke klachten niet voor. Spr. vraagt nu:
Wie gooide er de rem op?
De mensdhen zijn in groote iwoeilijklhedcn.
Verder heeft. spr. nog klachten over lang
uitblijven antwoord op aanvrage spaarre
geling. Mcnschen die kinderen moesten
laten aannemen, kwamen in moeilijkheden.
De burgemeester weet van niets.
Voorzitter zegt van niets te weten, maar
het geval komt hem vreemd voor.
In den regel adviseert de vroedvrouw en
dan is de zaak af. Zij moet volgens haar
instructie gratis helpen. Bij steungevallen
kan het langer duren door 't onderzoek
naar den welstand. Voorzitter zal onmid
dellijk een onderzoek instellen en als er
schuld is bij een of andere instantiee, zal
hij maatregelen nemen dat de mcnschen
alle schade vergoed krijgen.
Laat men toch steeds met klachten bij
den burgemeester komen, hij en de secreta
ris kunnen niet alles weten, er is te veel
verscheidenheid.
De heer Tromp bevestigt, dat de vrouw bij
hem geweest is, doch weet ook verder van
niets.
Weth. Krom weet er ook van. Hij heeft de
zaak waarschynlyk op de secretarie ter
sprake gebracht, maar weet het niet goed
meer. Als de klacht gegrond is, moet er ge
holpen worden.
Volks- en schoolbad.
De heer Tromp heeft gevraagd wat men
wil doen met het perceel grond van volks-
en schoolbad.
Voorzitter zegt dat men er eerst gerst op
wou telen, doch er was sprake van dat men
1 Juni moest beginnen met werken op het
terrein, doch later heeft men op advies van
den inspecteur zich tot den minister ge
wend, met verzoek het werk later te begin
nen, om plaatselijke werkloozen in te scha
kelen, die in den zomer in het vrije be
drijf zijn.
Inmiddels werd het te laat om gerst te
zaaien, maar men zal het „knap" houden.
De heer Tromp denkt dat het land nog
wel tijdelijk te verhuren is.
Wethouder Krom wil maar geen drukte
maken, er zou misschien een dun sneedje
kunnen worden omgeploegd.
De heer Dekkers wil nog wat vragen,
maar moet dat schriftelijk doen, ingevolge
het reglement van orde.
Hierna sluiting.
