Tegenover de as een
DAGBLAD VOOR HOLLANDS NOORDERKWARTIER
standen hechte keten
garantie 1
De aatte Siegfriedlinie
De ramp van
de Squalus
Duitschland eerbiedigt
onze onafhankelijkheid
Japan blokkeert de
Chineesche kust
Laan, Schagen, Tel.
VRIJDAG 26 MEI 1939. 83e Jaargang. No. 10889.
Bfcgaav Ja N V Uitg -Mif „HoNoedi HootdeKwortwr*
krijgen geen
HET DRIEVOUDIG VERBOND ENGELAND,
RUSLAND, FRANKRIJK ALS SLUITSTEEN
VAN HALIFAX' VREDESPOLITIEK BE-
SCHOUWD.
VOLDOENING ,IN LONDEN, PARIJS EN
WASHINGTON. - BERLIJN ZEER ONT
STEMD.
Het Britsch-Fransch-Russische verdrag is practisch
een feit. Het zal waarschijnlijk naar den inhoud het Rus
sische, naar den vorm echter het Engelsche plan het dichtst
benaderen.
Volgens de Daily Express zijn de drie verdragsluitende
mogendheden van plan in hun garantie alle staten van
Europa te betrekken, uitgezonderd acht. Deze acht zijn in
twee groepen verdeeld, ten eerste de asmogendheden en
hun vrienden, dus Duitschland, Italië, Hongarije, Bulga
rije en Joego-Slavië, ten tweede de Scandinavische landen,
Denemarken, Zweden en Noorwegen.
De as zal, zegt men te Berlijn, antwoorden op deze om-
sïngelingspolitiek.
De te Genève afgelegde verklaringen van
de ministers van buitenlandsche zaken van
Engeland en Frankrijk en de Britsch-Fran-
sclie pogingen, met alle middelen een pact
met Moskou tot stand te brengen, worden,
zoo wordt in deze verklaring o.a. gezegd, in
politieke kringen te Berlijn beschouwd als
een bewijs, dat de West-Europecsche mo
gendheden de „laatste uitnoodiging" van de
asmogendheden aan de democratieën tot 't
[gemeenschappelijk oplossen van de Euro-
pcesche vraagstukken van de hand hebben
gewezen.
Wat is deze „laatste uitnoodi
ging"?
Naar de diplomatieke medewerker van
Reuter verneemt, begrijpt men in Britsche
officieele kringen niet wat bedoeld wordt
met de in de te Berlijn uitgegeven geinspi-
reerde verklaring voorkomende zinsnede,
omtrent een „laatste uitnoodiging van de
asmogendheden aan de democratieën tot ge
meenschappelijke oplossing van de Euro-
pecsche vraagstukken."
Het standpunt der Britsche regeering, zoo
wordt uiteengezet is, dat alle verplichtingen,
die zij heeft aangegaan of nog op zich zal
nemen, pas van kracht zullen worden inge
val van een daad van aanval, die do onaf
hankelijkheid van een souvereinen staat be
dreigt, Zoolang derhalve niet zulk een daad
van agressie wordt gepleegd, kunnen deze
verplichtingen niet in werking treden en
kan er dus geen sprake zijn van omsinge
ling.
De inhoud van het pact.
Hoewel officieele kringen uiterst gere
serveerd zijn over dcri aard en den vorm
der jongste Britsche voorstellen aan de Sov
jet regcering, verneemt de diplomatieke
correspondent van Reuter, dat men in wel
ingelichte kringen gelooft, dat zij betrek
king hebben op de volgende drie punten:
1) Een pact van wedcrzijdsche bijstand,
dat in werking zou treden in geval van
een directe agressie op het grondgebied in
Europa van een der drie verdragsluitende
partijen.
Dit zou voorafgaan door oen verklaring
der drie partijen, welke voor een derge
lijke bedreiging zou gelden tot het formeele
pact zal zijn gesloten.
2) Overleg en zoo noodig optreden in ge
val van een directe agressie op het gebied
van een der staten welke door de drie ver
dragsluitende partijen worden gegarandeerd
3) Overleg tusschen de generale staven
der drie partijen ter verzekering van een
zoo efficiënt mogelijke samenwerking van
de strijdkrachten te land, ter zee en in de
lucht der drie staten indien op hen het
beroep zou worden gedaan een agressie te
weerstaan.
De reactie.
De reactie in Engeland en Amerika is er
een van groote voldoening.
De „Times" zegt, dat het getuigt voor de
diplomatieke bekwaamheid der onderhande
laars, dat reeds een zoo groote overeenstem
ming van opvattingen bereikt is, en boven
al bewijst dit, dat een sterke gelijkheid van
doelstelling de onderhandelenden tot elkan
der heeft gebracht.
De „Daily Herald" zegt, dat deze aankondi
ging verreweg het meest geruststellende
nieuws sedert langen tijd is en dat de ver
betering in den Europeeschen toestand,
waartoe zij zal leiden, onmetelijk is.
Politieke kringen te Washington zijn ge
neigd thans optimisme te gevoelen, overwe
gende, dat oorlog onwaarschijnlijker is ge
worden. Zonder een verrassing van de spil
uit te sluiten, is men van meening, dat de
toevoeging van Rusland aan het vredesfront
de kansen op succes van een avontuur ver
mindert.
Berlijn boos.
De Duitschc pers toont zich nog steeds zeer
geprikkeld door de verwachte overeenstem
ming tusschen Engeland en Rusland. In hun
commentaar op de aankondiging van Cham-
berlain spreken de bladen van een capitula
tie voor Moskou;
De „Lokal Anzeiger" schrijft: „Uit deze
verklaringen volgt, dat de Britsche regeering
voornemens is Moskou nieuwe voorstellen te
doen op den grondslag der besprekingen, te
Genève. Dit zoogenaamd nieuwe plan schijnt
een teruggrijpen op de Fransche compromis
formule te beteekenen. Het Britsche kabinet
heeft gistermorgen een besluit in dien zin
genomen. Zoo voltrekt zich de capitulatie der
Britsche regeering en het opgeven van de on
afhankelijke politie." Het blad keert zich
verder tegen ieder bijstandsplan, dat liet
„een brutale omsingeling van Duitschland"
noemt.
Italië ongerust.
Ook in Italië begint men te beseffen dat
het ernst wordt. Men is thans zeer bezorgd
over de opname van Rusland in het anti-
agressiefront, en acht dit veel belangrijker
dan de totstandkoming van het Britsch—
Turksche verdrag.
Het beton niet harcL
Vanaf de Fransche grens neemt men tal
/an rookpluimen waar, welke uit de Duit-
sche Siegfriedlinie opstijgen.
Deze rook schijnt afkomstig te zijn van
groote vuren welke zijn aangelegd om het
beton van de Duitsche verdedigingswer
ken te drogen.
Het schijnt dat de Fiihrer niet zeer en
thousiast was over de Siegfriedlinie, daar
het gebruikte beton niet schijnt te willen
drogen. Men neemt aan, dat hiervoor een
nieuwe, geheim gehouden samenstelling is
gebruikt.
Koninklijke keert 17 pet. nit
Nog 3 pet. slotdividend.
In de gisteren gehouden vergadering van
commissarissen van de N.V. Koninklijke Ne-
derlandsche Maatschappij tot exploitatie
van petroleum bronnen in Ned. Indie werd
besloten aan de algemeene vergadering van
aandeelhouders voor te stellen over het
boekjaar 1938 een dividend uit te keeren
van 17 pet., waarvan in januari j.1. een in
terim dividend is uitgekeerd van 6 pet,, ter
wijl in April j.1. een tweede interimdividend
van 8 pet. werd betaald, zoodat nog een
slotdividend van 3 pet. kan worden uitge
keerd.
Voetbalwedstrijd is geen
openbare vermakelijkheid
Friezen handelden niet in strijd
met de Zondagswet.
De kantonrechter te Leeuwarden heeft
gisteren schriftelijk vonnis gewezen in de
zaak tegen bestuur van de voctbalvercenig.
„Zwaag-Westeinde", dat, in strijd met de
Zondagswet, bij een vanwege den Friesclicn
Voetbalbond georganiseerden wedstrijd, pu
bliek als toeschouwer zou hebben toegelaten.
De kantonrechter overwoog, dat de in de
dagvaarding bedoelde wedstrijd niet is een
vermakelijkheid en ook niet doordat daar
bij publiek tegen betaling werd toegelaten
een openbare vermakelijkheid kon wor
den.
Hij achtte het feit niet strafbaar en ont
sloeg verdachte van alle rechtsvervolging.
26 man als verloren beschouwd
Heldenmoed van een duikboot
matroos.
VREESELIJKE UREN OP DEN
BODEM DER OCEAAN.
Vreeselijke uren hebben de over
levenden van de ramp met de
Amerikaansche duikboot Squalus op
den bodem van den Oceaan mee
gemaakt. De mannen die bij de
vierde en laatste reddingspoging
imet de duikerklok uit de onder
zeeboot. zijn gehaald, moeten ver
schrikkelijke momenten hebben
doorleefd. Vier uur lang hebben
zij op eikaar gedrongen in de
nauwe klok gestaan, vier onbe
schrijflijk lange uren, toen het
reddingsapparaat 45 meter onder
de oppervlakte was vastgeraakt,
26 menschen omgekomen.
Men heeft de hoop op redding van de
26 mannen, die zich nog in de gezonken
duikboot bevinden, opgegeven. De marine-
autoriteiten zijn van meening, dat men met
de duikerklok in wanhopige omstandighe
den 'n ongeëvenaard succes heeft behaald.
Luitenant Naquin, de commandant van
de gezonken duikboot, die liet laatst in de
duikerklok heeft plaats genomen, zijn
plaats-vervanger, zes leden der bemanning
en een technicus zijn naar het ziekenhuis
te Portsmouth overgebracht.
Op het nipuertje.
De overlevenden van den Squalus hebben
o.m. verteld, dat zij hun leven danken aan
de omstandigheid, dat een lid der beman
ning na het binnendringen van het water,
het schot voor het achterschip met boven-
menschelijke krachtsinspanning had geslo
ten.
Dit moest in verband met het snelle bin
nendringen van liet water geschieden, ook
al wist men, dat nog talrijke leden der
bemanning in het achterschip zaten, vijf
hunner konden letterlijk op het laatste
oogenblik nog gered worden. Het schot
was n.1. bijna gesloten, toen de man op
gewonden kreten hoorde om het schot nog
even open te laten. Met het binnenstroo-
mende water waren toen nog vijf mannen
door de kleine opening gedrongen.
Het departement van marine deelt mede,
dat verscheidene duikers tot in het inwen
dige van het wrak van de Squalus zullen
afdalen om vast te stellen of nog opvaren
den in leven zijn. Vervolgens zal getracht
worden de duikboot te lichten. Deze werk
zaamheden zullen verscheidene dagen
duren.
Toen de duikerklok bleef ste
ken
Aan boord van het Amerikaansche oor
logsschip „Brooklyn", dat meegeholpen
heeft aan het reddingswerk bij het ongeluk
van de „Squalus", heeft een vertegenwoor
diger van de „United Press" een onderhoud
gehad met den duiker John MacDonald, die
de opvarenden van de „Squalus" met de
duikerklok naar de oppervlakte heeft ge
bracht,
De duiker beschtreef hoe de laatste acht
overlevenden van de „Squalus" uit de duis
ternis op den bodem van den Oceaan, veer
tig vaam diep, naar hoven werden gehaald
De kabel, die de duikerklok naar boven
moest hijschen, raakte echter op een gege
ven oogenblik onklaar, zoodat het scheen,
alsof het water, waaran zij zoo juist ont
snapt waren, toch nog hun graf zou wor
den. Maar de opgesloten mannen lachten
en maakten grapjes.
Met de acht overlevenden van de „Squa
lus" en zijn collega, Milialowski, bevond
MacDonald zich in de duikerklok, toen deze
defect raakte. Het leven van nog een man
hing echter van de sterkte van de onklaar
geraakte kabel af. Er bevond zich name
lijk nog een. duiker op het dek van de
„Squalus".
De medewerker der „United Press" vroeg
MacDonald: „Wat deden jullie, toen de dui
kerklok bleef steken?"
„Wij maakten grapjes", was het ant
woord.
Toen MacDonald gevraagd werd, een van
die grappen over te vertellen, lachte hij en
schudde zijn hoofd. Hij zeide, dat er een
oogenblik stilte heerschte, toen de klok niet
verder steeg. Toen maakte iemand een
kwinkslag en de spanning was gebroken.
MacDonald onderzocht het toestel, begreep
wt er aan haperde en zag in, dat het eeni-
ge, wat hij kon doen, was de klok weer te
laten zakken tot den zeebodem en opnieuw
op te stijgen, als de kabel hersteld was.
Zelfs toen demannen weer daalden naai
de donkere diepten, waar zij juist vandaan
kwamen, gingen zij door met lachen en
schertsen.
NAZI-LEIDER IN NEW-YORK GE
ARRESTEERD.
De leider van den German-American Bund,
Fritz Kuhn, is gisteren in Krummsville
(Pensylvania) gearresteerd, beschuldigd
van diefstal van 14.589 dollar.
De arrestatie van Fritz Kuhn zal waar
schijnlijk het einde beteekenen van de liai
son Bund te New York»
En die van België.
Een Duitsche persstem over het
koninklijk bezoek aan België.
Naar aanleiding van het bezoek van HM.
Koningin Wilheknina aan Brussel schrijft,
de Deutsche Diplomatisch Politische Korres-
pondenz o.a. het volgende:
Het is voor alle bij een waren vrede ge
in teresseerde staten een voldoening, wan
neer zij de overtuiging kunnen krijgen, dat
landen van de beteekenis en positie van
België en Nederland het oprechte streven
toonen om, in plaats van de plannen van
machtengroepeeringen, welke ook, te bevor
deren en daardoor de spanningen te verhoo-
gen, integendeel door een bewust afstand
nemen daarvan de rustende polen in het
Europeesohe volkerenleven te vermeerderen
en te versterken.
Wat Duitsohlands standpunt jegens
de beide naburige Noordzeelanden
betreft, het is ondubbelzinnig: 'het
Duitsche Rijk eerbiedigt onvoorwaar
delijk de onafhankelijkheid van bei
de landen, wenscht echter ook die
onafhankelijkheid door alle anderen
geeerbiedigd te weten. Alle veronder
stellingen betreffende Duitsche plan
nen tot een overval en tot agressie
behooren derhalve zonder meer thuis
in het rijk der fabelen. Zij kunnen
dus slechts het doel hebben om de
beide staten in de rechtlijnigheid
hunner politiek te doen wankelen en
hen met de middelen van den laster
te brengen in een front, waarhij
egocentrische voorstellingen of ego
ïstische motieven ovcrheerschen en
ieder rekening houden met erkend
gerechtvaardigde strevingen van
anderen ontbreekt.
Duitschland zelf heeft in geen enkel op
zicht bedoelingen of bijgedachten om bui
tenstaanders en hen, die in het geheel niet
betrokken zijn bij politieke controversen,
welke het zelf nu eenmaal niet bespaard
blijven, daarbij te betrekken. Het verwacht
van zijn kant niets anders, dan dat deze
derde mogendheden haar welbegrepen be
lang er in zoeken, dat aanwezige spannin
gen door haar houding niet eventueel nog
verhoogd worden, maar dat in laatste instan
tie de weg naar een vreedzame oplossing
gevonden wordt.
Helsche machine te
Praag ontploft
In de buurt van een synagoge.
Gisteravond is een helsche machine ont
ploft in het vroegere Ghetto van Praag, niet
ver van de synagoge. De explosie vernielde
geheel den ingang van een huis en bedolf
twee personen onder het puin. Zij werden
ernstig gewond.
De politie is van meening, dat het hier
gaat om een optreden van de fascisten, die
op het oogenblik een antisemietisohe cam
pagne voeren. Het is de derde ontploffing
sinds een maand, welke geschiedt bij den
ingang van een Joodsch huis.
Vannacht heeft de politie op het Wences-
lausplein een groep in uniform gekleede fas
cisten uiteengejaagd, die daar betoogden ten
gunste van een snelle oplossing der Jood-
sche kwestie.
Olt nummer bevat 8 pagina's
DE BILT SEINT
Verwachting: Iets koeler dan
gisteren, gedeeltelijk be
wolkt, droog weer, matige,
in den middag krachtige
Noordelijke wind.
Het rommelt nog in
Abessinië
Nog steeds haarden van verzet,
Economische toestand niet goed.
De onderstaatssecretaris voor Italiaansch
Oost-Afrika, Terruzzi, heeft in den senaat
verklaard „de politieke en militaire toestand
in Italiaansch Oost-Afrika is bevredigend.
Wij moeten echter erkennen, dat er nog
kleine sectoren zijn, die ten prooi zijn aan
rebellie. Het betreft kleine centra van op
stand, gelegen in Amara en Chiao, die ge
leidelijk tot rede worden gebracht en welker
onderdrukking het gebruik van slechts en
kele bataillons noodig maakt. Groote mili
taire acties zijn niet meer noodig".
Spr. voegde hieraan toe, dat de economi
sche toestand niet goed was en wel om drie
redenen: Het Suezkanaal, de hooge kosten
der transporten, inlandsche werkkrachten,
die thans gebruikt worden voor den aanleg
van wegen en dus onttrokken worden aan
den landbouw. Teruzzi besloot: „Wanneer
deze hinderpalen verdwenen zullen zijn, zal
de ontwikkeling der kolonie normaal wor
den".
Het nieuwste Fokker-product
taxiet
De D 23 op Schiphol.
Het nieuwste product der Fokkerfabrie
ken, het tweemotorige jachtvliegtuig D 23,
dat dezer dagen is voltooid eh naar Schip
hol werd overgebracht, heeft Woensdag en
gisteren voor het eerst taxiproeven over het
veld gemaakt.
Het vliegtuig werd bestuur door den in-
vlieger der Fokkerfabrieken, den heer Scn-
dermann, die het toestel op den grond aller
lei manoeuvres liet verrichten, welke nauw
keurig door ingenieurs en deskundigen der
Fokkerfabrieken werden gadegeslagen.
Wanneer de resultaten hiervan bevredi
gend zijn, zal het toestel dezer dagen zijn
luchtdoop ondergaan.
Elk schip wordt in een
blokkadezöne van 200 mijl
aangehouden
DREIGENDE TAAL VAN JAPANSCHEN
SCHOUT-BIJ-NACHT.
Naar aanleiding van het aanhouden
van het Britsche s.s. „Ranpura" en
het Fransche s.s. „Aramis" door Ja-
pansche oorlogsschepen heeft de
woordvoerder der Japansche marine
te Shanghai verklaard, dat de
scheepvaart aan de Chineesche kust
practisch als geblokkeerd dient te
worden beschouwd.
De Japansche autoriteiten eischen
voor zich het recht op, elk schip
aan de kust aan te houden, om
het te inspecteeren, te registreeren
en uit te maken of de vaartuigen
worden gebruikt „voor militaire
doeleinden ten gunste van het re
gime van Tsjang Kai Sjek", hetgeen
het geval is, wanneer zij een la.
ding vervoeren, bestemd voor Chi-
neesch militair gebruik.
In Japansche vlootkringen verklaart men,
dat de blokkade langs de geheele Chinee
sche kust tot tweehonderd mijlen in zee
zou gelden en dat weldra sensalioneele
bijzonderheden aart den dag zouden kun
nen komen omtrent de wijze, waarop de
buitenlandsche schepen hulp verleenden
aan het regime van Tsjang Kai Sjek. Deze
hip is dan ook de reden, waarom Japan
tot de blokkade besloten heeft en het
steunt hierbij op getuigenissen van gevan
gen genomen Chineesche soldaten.
Krachtig protest.
Officieel wordt medegedeeld, dat sir Percy
Noble, commandant der Britsche vloot in
de Chineesche wateren, krachtig bij de
Japansche autoriteiten geprotesteerd heeft
tegen de aanhouding van de „Ranpura".
Volgens een bericht uit Hongkong is de
Britsche ambassadeur in China, sir Arclii-
bald Clark Kerr, vandaar naar Amoy ver
trokken om overleg te plegen met vice ad
miraal sir Percy Snoble, den opperbevel
hebber van de Britsche vloot in de Chinee
sche wateren. Sir Archrbald zal naar
Sjanghai doorreizen, waar hij Maandag
verwacht wordt.
Te Londen wordt verklaard, dat het be
zoek van den ambassadeur aan Amoy ge
schiedt ter vergemakkelijking van het over
leg met den opperbevelhebber en dat er
geen bijzondere beteekenis aan moet wor
den gehecht.
Nog meer Japansche matrozen
naar Koelangsoe?
Schout-bij-nacht Kanazawa, het hoofd
van het persbureau der admiraliteit heeft
in een door hem afgelegde verklaring de
bedreiging uitgesproken dat nog meer Ja
pansche matrozen naar Koelangsoe zullen
worden gezonden, indien de toestand niet
zal verbeteren. Hij zeide, dat de ontscheping
van buitenlandsche mariniers te Koelang
soe drie reacties teweeg gebracht;
1) plotseling wijziging in de houding van
den gemeenteraad der internationale neder
zetting welke sinds de aankomst van bui
tenlandsche mariniers zijn verzoenende hou
ding jegens de Japansche autoriteiten heeft
prijsgegeven.
2) toeneming der anti-Japansche stem-
ming.
3) toenemend verkeer tusschen Koelang-
üoe en het vasteland, waardoor antti-Ja-
pansche elementen de nederzetting kunnen
binnenkomen. Kanazawa voegde hieraan toe
dat Koelangsoe de basis is geworden voor
anti-Japansche operaties te Amoy.