PARAPLUI
Onder Moeders
Is de Duitsche luchtmacht de
sterkste
De as beschikt over een enorme vloot, doch ook
de democratische landen halen hun schade in
De fraude te Roswinkel
Het erfpacbtschandaal
in de hoofdstad
Kan de
mensch
regen
maken
Verbijsterend cijfer
materiaal
Eenige maanden geleden heeft Joe Kennedy,
de Amerikaansche gezant te Londen, tijdens
een verblgf in de Vereenigde Staten het relaas
gedaan van een sensationeel onderhoud dat
hij enkele dagen vóór de bg eenkomst te Mün-
chen, met ministerpresident Chamberlain had.
De premier had hem laten roepen om hem
nogmaals de motieven van zijn verzoenings-
ataatkunde uiteen te zetten. Kennedy wien
het niet onbekend was dat een politiek die
tot de vernietiging van Tsjechoslowakrje
moest leiden, in de Vereenigde Staten wei
nig waardeering zou vinden, stelde slechts één
vraag: „Why?" Waarom is dit noodig? Als
antwoord deelde Chamberlain hem kort mede,
dat hg juist dien morgen van onverdachte
zijde de aankondiging had gekregen, dat tien
duizend bommenwerpers op de Duitsche vlieg
velden klaar stonden om op het eerste teeken
hun doodelgke last naar Pargs en Londen te
dragen. Diep onder den indruk seinde Ken
nedy onmiddellijk de onrustbarende mededee-
ling naar Washington, aldus schrijft L. de
Jong in „De Groene Amsterdammer" van
deze week.
Het is mogelgk dat Amerikaansche verslag
gevers het verhaal van den gezant eeniger-
mate verfraaid hebben. Desondanks is het
een feit, dat het terugwijken der democra
tieën in het vorig jaar voor een deel het ge
volg is geweest van den achterstand dien hun
militaire uitrusting in de lucht vertoonde. Een
zoo betrouwbaar schrijver als de Engelsch-
man Graham Hutton, die jarenlang aan de
staf van de Londensche „Economist" verbon
den was, deelde nog in het begin van dit jaar
mede, dat volgens zijn berekeningen Duitsch-
land en Italië tezamen ruim vijftienduizend
oorlogsvliegtuigen hadden, toen het Münche-
ner accoord onderteekend werd: Frankrijk en
Engeland bezaten slechts een derde van dat
aantal
De Duitsche suprematie.
Schakelt men de Sowjet-Unie uit wjj
komen daarop straks terug dan heeft
Duitschland op het oogenblik van de over
blijvende mogendheden de grootste productie
aan jagers en bommenwerpers. Deze produc
tie is niet uitsluitend een prestatie geweest
van het Derde Rijk. Hoewel het Verdrag van
Versailles Duitschland het bezit van een mili
taire luchtvloot had verboden, had de regee
ring der Weimar-republiek toch altijd mid
delen weten te vinden om „bg" te blijven. Zi>
liet in het buitenland veel vliegtuigen bouwen
en de beroemde Junkers, Dorniers en Heinkels
die voor het civiel verkeer gebruikt werden,
konden in een minimum van tijd in oorlogs
vliegtuigen veranderd worden. Aan deze
camouflage maakte het Hitler-bewind een
spoedig einde. Göring belastte zich met de
productie van oorlogsvliegtuigen, en met be
hulp van geschoolde arbeiders, technici en
constructeurs begon de regeering een lucht
vloot te bouwen in een tempo, dat „nie da-
gewesen" was. De eerste series vielen tegen.
Deze vlieger thans op den Balkan en in Zuid-
Amerika rond. Maar na enkele jaren van
koortsachtig experimenteer waren de bruik
bare modellen ontdekt.
De Duitsche vliegtuigindustrie telt op
het oogenblik ongeveer honderdzeventig
duizend arbeiders, die tusschen de 45 en
60 uur per week soms nog langer!
werken. Er z\jn 51 fabrieken, benevens
17 fabrieken voor motoren, allen liggende
aan de Oostzeekust, rond Berlijn en in
Midden-Duitschland: zoo ver mogelijk van
de grenzen verwijderd. De mededeeling
van minister Chamberlain, dat „tiendui
zend bommenwerpers klaar stonden", was
echter onjuist ZjJ was hem waarschijnlijk
door de Duitschers zelf in handen ge
speeld die belang hadden bij overdreven
angstgevoelens aan de zijde hunner tegen
standers. De frontsterkte van de Duitsche
luchtvloot bedroeg in den herfst van het
vorig jaar volgens de jongste inlichtingen
namelijk niet meer dan ongeveer 4200
vliegtuigen, waarvan 2500 bommenwer
pers. In dit verband kan men er op wijzen,
dat de „Essener National-Zeitung", een
blad dat nauwe connecties met Göring
onderhoudt, op 80 October j.L een Ita-
liaansche mededeeling vermeldde, waarin
het heette, dat de eerste-linie-kracht der
Duitschers ten tijde van Mtinchen 3000
machines bedroeg.
De zorgen van Hermann Göring.
Het Derde Rijk heeft op het oogenblik vier
verschillende luchtvloten. Eén ia gestation-
neerd in Berlijn (tegen Polen en Rusland),
één te Bronswijk (tegen Engeland), één te
München (tegen Frankrijk) en één te Weenen
(tegen den Balkan). De kracht van deze
eskaders is zéér groot; de qualiteit van het
materiaal is goed, het personeel verkeert in
uitstekende conditie. Het komt er echter min
der op aan of de luchtvloot op een bepaald
moment sterk is: belangrijker is of zij onder
alle omstandigheden haar kracht kan be
waren.
De zorgen van Hermann Göring, generaal
Udet, en de honderden andere Duitsche des
kundigen die zich dagelijks met de Duitsche
luchtvloot bezig houden, betreffen vóór alles
twee problemen: het probleem van de grond
stoffen voor den bouw der machines, en het
probleem van de petroleum.
Het eerste probleem is minder urgent dan
het tweede. De Duitsche technici zijn er name
lijk in reeds in geslaagd, een licht trainings
vliegtuig te bouwen, dat slechts voor 16%
uit geïmporteerd materiaal is gebouwd. Het
gebruik van synthetisch samengestelde, plas
tische stoffen breidt zich voortdurend uit,
met name bjj de vleugelbedekking. Het Derde
Rijk heeft voorts geen dringend tekort aan
aluminium.
Het petroleum-probleem is dringender.
Duitschland produceert 1.2 mill. ton petro
leum per jaar. Volgens het Vierjarenplan zal
het echter in 1930 in vredestijd reeds 6.3 mill.
ton noodig hebben. In oorlogstijd mag men de
behoefte schatten op 15 a 20 mill. ton. Het
is vrijwel ondoenlijk om deze enorme hoeveel
heid langs scheikundigen weg uit steenkool
te vervaardigen. Er is echter een andere
mogelijkheid: Roemenië. Zonder Roemenië zou
Duitschland, in een oorlog gewikkeld, in
enkele maanden tijds geen petroleum meer
hebben vcor zijn tanks, en bommenwerpers.
De veronderstelling is dan ook niet te ge
waagd, dat een tweede Wereldoorlog begin
nen zou met een krachtigen Duitschen aan
val op dit rijke petroleurn-gebied.
De groeiende kracht van het
„vredesfront".
Engeland heeft eenige jaren noodig gehad
om zijn vliegtuig-productie op peil te bren
gen. Het jongste plan voorzag in een totaal
van 2370 eerste-linie-vliegtuigen per 31 Maart
j.1. Het is waarschijnlijk overschreden. Terwijl
de Duitsche productie op het oogenblik vol
gens de betrouwbaarste schattingen zeshon
derd toestellen per maand bedraagt, bedraagt
de Engelsche slechts vierhonderd. Engeland
zal echter, naar men verwacht, in het eind
van dit jaar den achterstand ingehaald heb
ben. De Engelsche toestellen zijn over de ge-
heele linie op zgn minst even goed, in som
mige klassen zelfs beter dan de Duitsche.
Frankrijk bezit op het oogenblik ongeveer
vijftienhonderd moderne toestellen. De produc
tie bedraagt honderd per maand, maar zal
binnenkort tweehonderd bedragen. Vooral de
jagers hebben uitmuntende hoedanigheden.
Frankrijk heeft voorts groote orders geplaatst
in de Vereenigde Staten.
Italië heeft, wat de productie betreft, vol
gens velen het toppunt bereikt, te weten drie
honderd toestellen per maand. Het worstelt
met dezelfde grondstoffen-problemen als
Duitschland.
De Vereenigde Staten zullen over twee jaar
een luchtvloot hebben van de kracht van de
huidige Duitsche. Het is echter waarschijnlijk,
dat de plannen veranderd worden en de vloot
sneller zal groeien.
Over de Sowjet-Unie tenslotte, is weinig
bekend. Het eenige cijfer dat ooit in de Rus
sische pers aangehaald werd, vermeldde een
totaal van 9000 vliegtuigen. Men weet echter,
dat de productie sterk stijgt en dat de quali
teit der toestellen goed is, maar dat er een
tekort bestaat aan geschoolde arbeiders.
Telt men de krachten van Italië en Duitsch
land aan den eenen kant, en van de 'Sowjet-
Unie, Frankrijk en Engeland aan den anderen
kant bij elkaar op, dan zal de balans op het
oogenblik ongeveer in evenwicht zijn. Echter
ligt de oorlogsindustrie der as-mogendheden
uiterst kwetsbaar en is hun grondstoffen-
voorziening zéér moeilijk, terwijl de Sowjet-
Unie en Engeland met behulp van Amerika
over onbegrensde hoeveelheden zouden be
schikken. Met het oog op de enorme verliezen
aan materiaal die de luchtoorlog met zich
brengt om 3500eerste-linie-vliegtuigen in
de lucht te hebben moet men per jaar 50.000
bouwen! is dat feit van groote beteekenis.
Immers, wanneer slechts de grondstof voor
één essentieel onderdeel ontbreekt, zou de
productie stokken. In de Vereenigde Staten
is tijdens den Wereldoorlog een catastrofale
opstopping van half-klare machines ontstaan,
doordat de voorraad linnen (dat toen nog veel
gebruikt werd) uitgeput was
„Sempre crescendo"?
Hoewel de tegenstanders van Duitschland
langzamerhand hun achterstand inhalen, zijn
er nog enkele punten waarop zij iets van het
Derde Rijk kunnen leeren. Vooral de scheiding
die er tusschen den bouw van nieuwe type's
en den serie-bouw bestaat, verdient de aan
dacht. Heinkel heeft bijvoorbeeld in Rostock
en Warnemünde twee fabrieken waar uitslui
tend nieuwe modellen geconstrueerd worden;
alle andere fabrieken dienen voor de produc-
tie-in-serie van de beste type's. Deze schei
ding voldoet voortreffelijk. Zg is van te meer
belang, omdat in de vliegtuigproductie de
technische ontwikkeling en daardoor de snel
heid waarmee de type's elkaar afwisselen,
bijzonder groot is. De mogendheden jagen
elkaar op. De Sowjet-Unie had parachute
corpsen, Duitschland heeft ze nu ook.
Duitschland bouwt speciale bommenwerpers
die in duikvlucht hun last afwerpen waar
bij door de ontzettende snelheden bij het „op
trekken" enorme spanningen ontstaan die de
hoogste eischen aan het materiaal stellen
nu heeft Engeland zich sinds kort ook op deze
productie toegelegd. In het algemeen zijn de
bestaande type's in vier jaar tijds verouderd,
en daar er ongeveer anderhalf jaar verloopt
voor men een nieuw ontworpen type in serie
kan produceeren daarvoor moeten vaak
eerst geheel nieuwe machines geconstrueerd
worden dient men ruim twee jaar nadat
men het eene model is gaan vervaardigen, het
andere model al weer klaar te hebben.
Zal de snelheid waarmee zich deze typen
afwisselen, gehandhaafd blijven? Voorloopig
waarschijnlijk wel. Op den langen duur zal de
ontwikkeling mogelijkerwijs eenigszins tot
rust komen. Hoe meer kapitaal in deze indu
strie belegd wordt, des te zwakker zal de
neiging worden om door ingrijpende verande
ringen een groot deel daarvan waardeloos te
maken. Bovendien is ieder nieuw wapen na
een roerige beginperiode, eenigermate tot
„rust" gekomen. De afstand tusschen „nieuw"
en „oud" is dan niet zoo groot meer. Frank
rijk heeft bijvoorbeeld in den wereldoorlog met
succes kanonnen gebruikt die uit 1877 dateer
den.
Intusschen zal deze bewapenings-wed-
strgd voorloopig nog wel onverminderd
voortduren. En wat deze vernietigings
industrie in een nieuwen oorlog zou
eischen, laat zich nauwelijks aanzien.
Zoomin als men in Engeland, dat in 1915
2500 vliegtuigen bouwde, wist dat men er
in 1918 meer dan 30.000 zou producee
ren......
Rechtbank acht onderzoek uiet
volledig.
De rechtbank te Assen zou gistermórgen
uitspraak doen in de zaak tegen den kas
sier van de boerenleenbank Ie Roswinkel,
den landbouwer K. G., die 26 Mei j.1. te
recht stond wegens verduistering van groote
sommen gclds van genoemde bank.
Aan G. was ten laste gelegd, dat hij in het
tijdvak van 1927 tot 1938 een totaal bedrag
van ongeveer 246.000 gulden zou hebben
verduisterd, terwijl hij voorts van valsch-
heid in geschrifte was beschuldigd.
De Officier van Justitie cischte veertien
dagen geleden drie en een half jaar gevan-
gensstraf. De rechtbank achtte het onder
zoek niet volledig en stelde gisterochtend
de zaak uit tot 16 Juni, teneinde als getuige
nog te hooren den opper-wachtmeester der
marechaussee, den lieer B. Hoeksuui te Bar-
gerCompascuum.
Het vervoer van illegale
vluchtelingen
Niet meer met Grieksche schepen.
Griekenland zal een einde maken aan het
gebruiken van grieksche schepen voor het
vervoer van Joodsche emigranten naar Pa
lestina. De schepen zullen geen passagiers
naar Palestina mogen overbrengen, tenzij
die in het bezit zijn van geldige paspoorten
en de overige noodzakelijke formaliteiten zul
len zijn vervuld. Een desbetreffend decreet
is in het Grieksche staatsblad gepubliceerd.
Overtredingen zullen worden bestraft met
een geldboete van öOO.OOO drachmen (ong.
fl 8000) en twee jaren gevangenisstraf.
Grieksche reeders en gezagvoerders van
Grieksche schepen en hun bemanningen
staan aan dezelfde straf bloot, indien zij
willens en wetens helpen aan 't binnensmok
kelen van personen in Palestina, zelfs in
dien de passagier de reis maakt met een
schip dat onder buitenlandsche vlag vaart.
De havenautoriteiten in geheel Griekenland
hebben strenge instructies gekregen de wet
na te leven.
Zij hebben, zoo noodig, het recht alle ver
keer met de kust te verbreken van schepen
die ongewenschte personen aap boord heb
ben en een schip tot buiten de Grieksche
territoriale wateren te escorteeren.
Eerste deel rapport verschijnt
spoedig.
Nar wij vernemen wordt thans door de
commissie van onderzoek inzake het erf
pachtschandaal te Amsterdam, de laatste
hand gelegd aan het eerste deel van haar
rapport. Het ligt in het voornemen van de
commissie, die gedeelte in het laatst van de
volgende weck te doen verschijnen.
't Was uit met het
behangen!
Een moeilijke arrestatie in
Haagje.
In den vorigen nacht omstreeks half twei
wilden twee rijksveldwachters te Den Haaj
een 18-jarigen behanger aanhouden, dl
nog een boete van 19 gulden moest beta
len subs. een hechtenis van tien dagej
moest ondergaan. De jongen verrichtte te
zamen met zijn vader behangers werkzaam
heden in een perceel aan de Laan Cop«
van Cattenburgh. Bij zijn aanhouding ver.
zette hij zich hevig en het gelukte dei
rijksveldwachters slechts met groote moeit»
hem over te brengen. Ook de vader verzetti
zich tegen de aanhouding van zijn zoon q
bedreigde de veldwachters zelfs met e
scherpe behangersschaar. De gemeente
ke politie heeft asistentie verleend, waar
ook de vader kon worden aangeh{
den. Beiden zijn voorloopig in bewari
gesteld. De jongeman heeft zich schub
gemaakt aan wederspannigheid, de vadi
aan belemmering en aan bedreiging m
een misdrijf tegen het leven.
Belgisch onderwijzer
aangehouden
De man had een Jaar gevang»
nisstraf tegoed.
Gistermorgen in de vroegte heeft de Haag,
sche politie in een hotel aldaar aange
houden een 27-jarige onderwijzer, in Ant
werpen woonachtig. I-lij stond gesignaleerd
in het Belgische politieblad, daar hij op 2
Mei van dit jaar door de Antwerpsche
rechtbank bij verstek veroordeeld is tot een
gevangenisstraf van één jaar wegena
valschhcid in geschrifte en oplichting. Zijn
onmiddellijke aanhouding werd verzocht.
Hij is Ier beschikking gesteld van den
vreemdelingendienst.
480ste STAATSLOTERIJ
(Niet officieel)
5de klasse, 17de lijst
Trekking van Vrijdag 9 Juni 1939
Hooge Prijzen
2403 niet, met premie van 3000.—.
100.— 1955
Prijzen van 70.—
1363 1439 1531 3168 3206 3989 5259 5880
6181 6405 6433 6768 6801 9623 11325 11514
12901 12911 13743 14325 14545 15833 16085 16303
16395 16858 17722 17935 18330 21816
Nieten
1157 1294 2162 2430 2734 2906 3309
3688 3757 4319 4507 4604 4807 5110 5494
5974 6329 6343 6450 6899 6972 7790
8170 8504 8590 9000 9057 9413 9427 9701
10252 10364 10528 11337 11371 11380 11926 12414
12744 13191 13488 13963 14931 15240 15643 15809
15922 16065 16804 16811 17184 17265 17327 17662
17753 17865 19171 19215 19489 19585 19901 2006!
20114 20180 21119 21667
Verbeteringen 5e Klasse 16e lijst: 19579 met
f70 moet zijn 19577 met f70.
Fantastische ideeën.
Onder Móéders paraplu... Van
die Idylle is in de afgeloopen we
ken niet veel terecht gekomen
Droogte en nog eens droogte! Maar
waar de natuurlijke regen op zich
laat wachten, komen de „regenma
kers", als paddenstoelen uit den
grond! Zij zullen er wel voor zor
gen. dat Moeders paraplu niet over
bodig wordt
Tijdens de jongste droogteperiode in het
Midden-Westen van Amerika werd het
meteorologisch instituut te Washington als
het ware overstroomd met brieven, waar
van de schrijvers beweerden kunstmatig re
gen te kunnen voortbrengen.
Sommigen denken dit gedaan te krijgen
door den eolfstroom om te leggen, anderen
weer koesteren het denkbeeld op de top
pen der hergen reusachtige vuren aan te
leggen.
Overbekend zijn de pogingen in ons eigen
land om kunstmatig „regen te maken", on
dernomen door den heer Veraart, die zijn
proefnemingen met groote volharding blijft
voortzetten. Zijn methode bestaat hierin,
dat van uit vliegtuigen ijskristallen van
buitengewoon lage temperatuur in de
lucht worden verdeeld. Een ander procédé
tracht den zoo wcldadigcn regen te ver
wekken door een aantal vliegers in spiraal
vlucht op ruwe wijze de atmosfeer te doen
verstoren.
Luchtverwarmlng en -verver-
sching op groote schaal.
Een van de interessantste plannen is ont
worpen door een zekeren John Coop uit San
Bernardine in Californië. Hij stelt voor
reusachtige torens te bouwen en een systeem
van zuigslangen aan te leggen, door welke
de warme lucht van do aardoppervlakte
wordt weggezogen en in de frisscho lucht
van de hoogere luchtlagen wordt overge
bracht. Daardoor zullen wolken ontstaan.
De meteorologische wetenschap staat even
wel tamelijk sceptisch tegenover dergelijke
plannen. Zij beschouwt ze als tot het rijk
der utopie, te behooren en zelfs worden vele
in theorie onjuist geacht. Doch zelfs al zou
den zij theoretisch uitvoerbaar zijn, dan
nog zou hun verwezenlijking naar alle
waarschijnlijkheid stranden op de onmoge
lijkheid, om de daarvoor benoodigde enor-
me hoeveelheden energie voort te brengen.
IJsmuren en stralenvangers.
Enkele jaren geleden, toen een ontzetten
de hittegolf Amerika teisterde, legde een
uitvinder den meteorologischen dienst het
volgende plan voor: reusachtige ijsmuren
moesten worden opgetrokken. Door het con
tact met het ijs zou de omringende lucht
worden afgekoeld. Aan den kant der mu
ren. waarop de wind stond, zou dientenge
volge regen worden verwekt. Dit alles leek
in théorie heel aannemelijk, alleen stond
men voor de moeilijkheid, dat voor het uit
voeren van dit plan ontzaglijke hoeveelhe
den ijs noodig zouden zijn geweest. Men
heeft toentertijd berekend, dat om op een
morgen land op deze kunstmatige wijze vol
doende regen te doen vallen, een kapitaal
van 20.000 dollar zou moeten worden be
steed.
Het kunstmatig afkoelen van de wamü
lucht door zekere gassen in de atmosfeer
te brengen, stuit op dezelfde moeilijkheden
af: men zou om dit plan op eenigszins
groote schaal te verwezenlijken, enorme hoe
veelheden stikstof noodig hebbeD,. wilde
men althans het percentage van dit element
in de lucht op merkbare wijze verhoogen.
Een feit is het. dat er gassen zijn, die in
staat zouden zijn de zonnestralen te breken.
Het inbrengen van zulk een gaslaag in de
lucht zou een groot deel van de zonnehitte
in het wereldruim kunnen terugzenden.
Ook hier al weer dezelfde moeilijkheid:
men zou eerst een middel moeten vinden,
om millioenen tonnen van het betreffende
gas te vervaardigen.
In China wordt stof tot regen
gemaakt.
Een merkwaardige theoretische oplossing
heeft men in China gevonden: daar wil men
een groote hoeveelheid stof in de lucht slin
geren. Men stelt zich voor, dat dit twee din
gen tengevolge zal hebben: allereerst gelooft
men, dat dit slof de hitte op een of andere
wijze zal obserbeeren en zoodoende den Chi-
neeschen zomer minder drukkend zal ma
ken;
in de tweede plaats is men ervan overtuigd,
dat de stofdeeltjes kernen zullen vormen,
waaromheen het vocht uit de atmosfeer zich
zal vastzetten. Geschiedt dit in sterke mate,
dan zal dit vocht neerslaan. Op deze wijze
hoopt men regen te kunnen „maken".
In principe is dit plan volkomen logisch,
d.w.z. in zoo verre de atmosfeer voldoende
vocht bevat.. Na groote vulkanische uit
barstingen heeft men inderdaad waargeno
men, dat de temperatuur der lucht enkele
graden was gedaald. Men veronderstelt nu,
dat dit het gevolg is geweest van de myri
aden nietige stofdeeltjes, die bij zulk een
explosie in de lucht worden geslingerd.
De regenmakers der toekomst.
Tegenwoordig, nu de wetenschap zich
steeds meer in het teeken van de radio ont
wikkelt, werkt men plannen uit, waarin dé
radiogolven een zeer groote rol spelen. Zij
moeten dc lucht op bepaalde wijze electrifi-
ceeren. Men schrijft namelijk aan de radio,
sinds deze algemeen gebruikt wordt, het ver
mogen toe, invloed uit te oefenen op den at-
mosferischen toestand.
De bedenkingen, die togen de methoden
met behulp van de radio worden aangevoerd,
wijzen op de enorme hoeveelheden energie,
die er voor noodig zouden zijn. Om regen te
produceeren, zou men een kracht noodig heb
ben, die een millioen maal zoo sterk moet
zijn als de energie van alle bestaande zend
stations bij elkaar.
Echter heeft men ecnigen tijd geleden eei
nieuwe golfsoort ontdekt, die momenteel het
voorwerp van ernstige onderzoekingen en
proefnemingen is. Zij geeft de luchtatomcn
een buitengewoon groote snelheid, tengevol
ge waarvan de waterdampdeeltjes tot den
zoo gewenschten regen worden omgevormd.
Wanneer men er nu in zou slagen, deze ca
tegorie van geluidsgolven in voldoende hoe-,
veelheid door de lucht tc doen gaan, waartoe
natuurlijk eerst geweldige machines
bouwd zouden moeten worden, dan zou de
menschheid misschien in de toekomst den
zoozeer begeerden regen kunstmatig kun
nen verwekken. Doch onze trommelvliezen
zullen dan op een zware proef worden ge
steld!
Wat zonden die twee bespreken?,
