Cleopatra verrees uit
i den bodem
van Wieringen
Drama in Batavia's
onderwereld
De eerste Nederlandsche
pantserwagens
Piet van Nek niet in den
Tour de France
Donderdag 29 Juni 1939
(Schoone reliefkunst in de
oudheidkundige Kamer
pOORDHOLLAND OP STEENEN
JN KAART GEBRACHT.
Julius Caesar grijnst naar ons...
Sint Willibrordus staart ons aan...
de woeste blikken van koning Rad
boud bedreigen ons... Wodan's ver
vaarlijk aanschijn licht op in het
schemerduister van een kille ruim
teRondom worden de helle kleu
ren zichtbaar van beelden en van de
wonderlijkste schilderijen, die ooit
een wand versierd hebbenZijn
we in een beeldengalerij, in een ge-
heimzinnig-lugubere kermistent of
bestookt een nachtmerrie uw ver
slaggever, terwijl hij zich neerzet
om wat copie te maken voor de
krant?
Niets van dat alles, op-sensatie-beluste-le-
Bser
Wij.bevinden ons'In de Oudheidkundige
Kamer van den heer 0. J. Bosker te Hippoly-
tushoef en wèl in die afdeeling, waar de
laatste oudheidkundige vondsten, naarstig
op initiatief van den eigenaar opgegraven
zijn uitgestald: eeuwenoude stecnen van al
lerlei formaat, waarin zijn gegrift portret
ten, jaartallen en landkaarten vanaf het
begin onzer jaartelling. Het kostbare relief
is voor de duidelijkheid met verf geaccen
tueerd, zoodat hier vaderlandsche historie
en aardrijkskunde ons met recht in kleuren
en geuren verteld worden.
De heer Bosker maakt ons wegwijs tus-
sohen de grillige en veelsoortige monumen
ten uit het grijze verleden
En wij krijgen eenig besef van de cul-
ituur, welke onze voorvaderen bezaten!
Noord-Holland in beeld.
Ze griffelden in harden steen plattegron
den van de streken waarin ze leefden, met
wegen en namen, vaarten en dijken. Hier
uit kunnen we heel wat leeren over de lig
ging van onze provincie in vroeger jaren.
Uit één dezer enorme steen en kaar
ten blijkt, dat van 1015 tot 1017 een
groote doorbraak van Noordholland
plaats had, de Westfriesche dijk was
in 1016 door het water verzwolgen,
terwijl alles wat nu Wieringermeer
heet, volgens de kaart in 1017 blank
stond
Op een volgend relief staat geschreven,
'dat W.-Friesland in 1060 „gedicht" werd en
Graaf Floris op 5 Oct. 1060 de „schouw uit
Hoorn medemaakte".
De geleerden hebben, aldus de heer Bos
ker, altijd naar den juisten datum van de
zen doorbraak van Noordholland gezocht;
mag men deze cijfers, door ons voorgeslacht
dngegrift, gelooven, dan is zulks dus in 't
begin der elfde eeuw geschied.
Bataven en Kaninefaten.
Met blauw, geel, groen en rood en in tien
tallen nuances heeft de heer Bosker met
zijn staf de hieroglyphen verlevendigd en
zoo lezen wij op deze primitieve, maar toch
zeer interessante plattegronden de namen
der volksstammen, waar wij ons in onize
schooljaren het hoofd mee braken. Kanine
faten, Bataven, Kimbren, Mariënzaten
Typisch, hier eenige tastbare bewijzen te
aanschouwen van zóóveel boekenwijsheid, en
de herinnering bewaard te zien aan al die
helden en goden, die zoo groote rol speel
den in 't leven onzer voorzaten.
Er zijn niet alleen beelden van Ju-
iius Caesar en de verleidelijke Cleo
patra, maar ook koppen van Augus
tus, Radboud en St. Willibord, de
„kerstenaar van Nederland", zooals
de apostel onlangs ter gelegenheid
van zijn herdenkingsfeest genoemd
werd.
Ja, Willibrord woont hier zelfs in diver
se uitgaven. Op een der groote keien staat
gegraveerd: „In Stroe op 't yland Wiron is
van Wi'lfried ADCCLXIX gesticht deze Chris
tusheerenkerk".
Maar Koning Radboud verjoeg den mon
nik en leerde het volk weer de afgoden die
nen: de geschiedschrijvers hebben ook die
periode weer op hun massale „leien" ge
boekstaafd en wij zien heilige olifanten en
.varkens, een Wodan, een Viking
Enkele van deze voor de historie zeer
waardevolle stukken gaan eerstdaags naai
de St Willibrordustentoonstelling te Utrecht
Oerstadium van den N.O.-polder.
Het is verder hoogst interessant, den- N.O.
Polder in zijn oerstadium te zien. Zooals be
kend, was de toekomstige Zuiderzeepolder
eens land. We ontmoeten vele namen, o.m.;
de Schoklanden, Lagewirdum, Hogewirdum,
Nagel, Oosteruid, Mirdcrijseldel, Verondel-
brug, Erabrug, Emmeloortl en Ens (beide
laatste namen vindt men nog op Schok
land), Voorsterdiep, Reesenburg, IJselburg...
Het oude Mirderveer doorsneed den „N.O.-
Polder", vanaf Enkhuizen tot .Lemmer.
Benoorden Enkhuizen vinden we een. plek
gronds nu eens „Creupel", dan weer „Kreil"
genaamd. „Kreil" bQteekent, aldus de heer
Bosker, „klein hout" (kriel) en bewijst, dat
hier het zgn. Kreilerwoud gestaan heeft,
waarvan bij de drooglegging der Wieringer
meer zoovele boomstammen gevonden zijn.
Door dat Kreilerwoud liep volgens de kaart
een weg naar Schagen, dwars door wat nu
de Wieringermeer is, naar Stavoren.
Vaak treffen we het woord „Wiron" aan,
dat beteekent Wieringen en „Cauchen", vol
gens onze gids is hier „Kaag" en later Ska-
gen, resp. Schagen van afgeleid. Voor ons
geheele land geldt de naam „Choland."
Kaarteering op een hoog peil.
Uit deze zeldzame collectie landkaarten
blijkt wel, dat de kaarteering in de middel
eeuwen reeds op een vrij hoog peil stond;
veelal is de schaal, naar de heer Bosker ons
verzekert, zeer juist.
Van tal van fraaie relief-werkcn genieten
wij nog, o.a. een paradijsvoorstelling, Ma
donna's, en een wonderlijke compositie,
waarin bijbelsohe en wereldlijke historie op
een zinnebeeldige manier samenvloeien.
En al die zeldzame oudheidkundige vond
sten komen uit den Wicringer bodem! De
grondarbeiders zien niets bijzonders in zoo'n
ruwe klomp steen, zoo'n grove kei--, maar
het kennersoog van den lieer Bosker ont
dekt de nauw zichtbare inkervingen, zij
gaan voor hem leven, krijgen gedaante en
beteekenis... letters, cijfers, lijnen, figuren,
gezichten...
Een Romein bij den neus.
Wij aanschouwen zelf den „verschen" aan
voer: grauwe, onooglijke brokken zandsteen
en vragen geïnteresseerd:
Hoé ontwart U al deze raadselen?
De „museum-directeur" vertelt ons
dan, hoe hij het materiaal eerst ge
heel met water bevochtigt;wat het
eerst dróóg1 Wortli,' zijn de"' hoogste
deelen van het relief: Soms is het de
neus van 'een ouden Romein, dan
weer een terp, waarop de Batavieren -
zich tegen het water beveiligden.
Deze punten worden zorgvuldig met verf
of krijt vastgelegd, *en, geholpen door zijn
intuïtie en uitgebreide kennis, speurt de
heer Bosker verder, uren zoek brengend in
dien doolhof der oudheidHoevelc uren
zijn het? Wij wagen het niet ze te tellen,
want wie de tientallen vondsten bedondert,
de kaarten, die als bonte tapijten de wan
den van liet museum bckleeden, de vele
fraaie beelden, die houdt op met cijferen,
maar begrijpt, dat hier werk van onschat
bare waarde verricht wordt. Menig geleer
de bracht zijn tijd zoek in deze geheim
zinnige bonte wereld, soms in een detail een
aanwijzing vindend voor verdere speur
tochten door het land der historieHet
is niet te zeggen, hoeveel dikbebrilde wijze
oogen nog 'n vorschenden blik. zullen rich
ten op 'n cijfer, 'n naaim, hoeveel geleerde
handen de fijne inprentingen van liet. kost
bare relief zullen betasten, hoeveel geïnspi
reerde pennen nog schrijven gaan over. de
bodemschatten van Wieringen, met zooveel
liefde en ijver opgediept.
Vliegtuigen voor
honderd passagiers
Op Amerikaansch—Europeeschc
lijn.
Functionarissen van de Boeiing-vliegtui
gen fabrieken te San Francisco hebben ver
klaard, dat er plannen bestaan voor het in
dienst stellen van reusachtige vliegtuigen op
de lijnen tusschcn Amerika en Europa. De
ze vliegtuigen zullen 100 passagiers kunnen
vervoeren en een kruissenlheid van 320 km.
per uur hebben. De spanwydte zal ongeveer
75 meter bedragen.
OP JACHT NAAR EEN WERELDRECORD.
Onze Oost
Twee mannen en een vrouw ver
moord.
Dinsdagavond tusschen half acht en acht
uur heeft zich in de wijk van Batavia, waai
de z.g. onderwereld bijeen pleegt te komen,
een bloedig drama afgespeeld, waarbij drie
personen zijn vermoord.
Het betreft hier twee zeer beruchte
Europenen, Josef de Winter en Sci-
pio Bühne, en een inlandsclie vrouw
S. en de inlandsclie vrouw zijn
dood aangetroffen in een kamer van
een berucht huis. Naast hen lag een
bebloed mes. De W. is, naar uit de
verwondingen blijkt, beschoten met
een revolver en verder met messte
ken afgemaakt.
Het onderzoek wordt, aldus de N.R.Gt., ge
leid door den Officier van Justitie. De ver-
hooren zijn gedurende den geheelen nacht
voortgezet.
Wraak...
Het staat thans vrijwel vast, dat de W.
vermoord is, omdat hij zich niet heeft ge
houden aan de gewoonte waaraan hier
strikt de hand gehouden wordt, n.1. „om
zich niet met andermans vechtpartijen te
bemoeien". Hij is nl. eenige dagen geleden
Dij een vechtpartij voor iemand anders in
de bres gesprongen, werd hierbij door de
politie gearresteerd, en is nu door S., die
over het voargaonde met wraakgevoelens
bezield was, uit den weg geruimd. S. is
hierna naar huis gegaan, daar hij zelf ge
wond was, hier heeft hij, vermoedelijk toen
hij zich bewust werd, wat hij had gedaan,
zijn bezinning verloren, en heeft toen een
einde gemaakt aan het leven van de vrouw,
waarmede hij een verhouding had en zich
zelf.
Intusschen is ook een derde type uit de
onderwerld van Batavia, een zekere N., ver
hoord. Ook deze stond zeer ongunstig be
kend en heeft bij de zedemisdrijven de rol
van bemiddelaar gespeeld. Het onderzoek
is nog gaande.
Zuinigheid is zaak!
Prol-Christelijke Werkc/evers te
gen belastingverhooging.
Hret Verbond van Protestant sch-Christe-
lijke Werkgevers heeft aan de Tweede Ka
nier een adres doen toekomen met betrek
king tot het wetsontwerp tot heffing van
een nationale, inkomsten- en winstbelasting
en wijziging van enkele belastingwetten.
Adressat acht 'invoering van de voorgestel
de 'belastingen in strijd met het algemeen
maatschapplijk belang, terwijl zij boven
dien, in plaats van tot dekking van het ge
raamde tekort op de staatdbegrooting, op
den duur zelfs tot een. nog grooter tekort
zou moeten leiden. -
Nu steeds grooter offers voor de werk
loosheidsbestrijding én de defensie-voorzie
ningen worden geëisoht, is het volgens
adressant zaak met de meest rigoureuze
zuinigheid met de rijksmiddelen om te gaan
en te zinnen op mogelijkheden om zonder
belangrijke schade aan de volksgemeen
schap tot inkrimping van de staatsbemoei
ing over te gaan. Het Verbond kan den in
druk niet van zich afzetten, dat, bij alle
goede bedoelingen van enkele bewindslie
den, deze noodzakelijkheid niet in alle de
partementale kringen voldoende is door
gedrongen.
Zwaar veldgeschut kan nu door
het zand en moeras gesleept.-"
Dezer dagen heeft de N.V. van Doornc's
aanhangwagenfabriek (D.A.F.) te Eindho
ven een demonstratie gegeven van een door
haar vervaardigden 4-persopns mitrailleur
wagen, welke dient ter vervanging van mo
tor met zijspan.
In het midden van den wagen bevindt
zich de motor. Aan de beide zijden is op
de drijfas een kruiskoppcling geplaatst, van
welke koppeling drijfassen naar de differen-
tieelen loopen voor het voor en achterwiel.
Op het kroon wiel van het differentieel loopt
een as met pignon, waaraan een kleine
scheepsschroef in een oogwenk bevestigd
kan worden, want de wagen kan ook te wa
ter rijden en zich daar zoowel als te land
voox*- en achterwaarts voortbewegen.
Deze mitrailleurwagen heeft de fabriek op
eigen initiatief en in samenwerking met den
eersten luitenant der artillerie, Ir. van der
Trappen, ontworpen, evenals verschillende
andere constructies voor wielaandrijving,
waardoor het mogelijk zal zijn zelfs zwaar
veldgeschut door zand en moeras te sleepen.
Reeds echter heeft de fabriek ook
in opdracht van het Nederlandsche
leger belangrijke orders uitgevoerd.
Zij heeft namelijk de eerste Neder
landsche pantserwagens, geheel van
Nederlandsch fabrikaat, in opdracht
van bet leger vervaardigd. Tot nog-
toe waren deze gevechtswagens uit
sluitend van' buitenlandsch fabri
kaat.
De indrukwekkende zes ton wegende pant
serwagen gewicht compleet met beman
ning en bewapening van een anti-tankka
non en drie machinegeweren biedt plaats
aan vijf man en heeft een snelheid van 75
k.m. vooruit en 50 km. achteruit. Het is een
chassislqoze constructie, waarbij de pantse
ring tevens draagraam is. Tal van vernuf
tige vindingen zijn in het interieur toege
past.
BLOEIEND VINGERHOEDSKRUID.
Soldatenkrant voor den Prins
Een verjaarsattenttie.
Heden-zal ter gelegenheid van den ver
jaardag van Z.K.H. Prins Bomhard een wie-
rennersploeg van vijf soldaten te 12 uur van
Malden bij Nijmegen vertrekken om het
speciale Prins Bernhard-nummer van dc
soldatenkrant van het 1ste bataljon van het
26e regiment infanterie voor Prins Bernliard
bestemd, naar Soestdijk te brengen.
Aankomst ten paleize zal ongeveer 4 uur
plaats vinden.
Voor het vertrek der soldaten van Malden
zal „aldaar een parade worcleii gehouden,
gevólgd" door liet' jïlaatsé'iV van' een Prins
Bernhardboom, waarbij' "Prof; Molkcniboer
een feestrede zal uitspreken.
Kees, Kees, Kees, je hebt er
water bij gedaan!
Een melkverkooper uit Nootdorp .stond
gisteren terecht voor den kantonrechter te
Delft wegens overtreding van het mellkbe-
sluit.
Hij had n.1. op zijn wagen twee bussen
gehad met voor consumptie bestemde melk,
Waaraan water was toegevoegd.
De verdachte was voor dergelijke overtre
dingen reeds zesmaal veroordeeld.
Het O. M. eischic een principale hechtenis
van drie dagen. De verdediger bepleitte een
geldboete. Na re en' dupliek veroordeelde
de kantonrechter verdachte tot f 250 subs.
twee maanden hechtenis..
HET CHIEF WHIP WISSELSCHILD
THANS EIGENDOM VAN AJAX.
Een der mooiste bekroningen van het sei
zoen 1938'39 is voor Ajax ongetwijfeld het
feit, dat. het Chief Whip Wisselschuld thans
haar definitief eigendom wordt.
Sinds 1925, in welk jaar de fabrikanten
van de bekende Chief Whip Virginia Ciga-
rett.es dezen prachtigen wisselprijs, die 3 X
achtereen of 5 X in totaal gewonnen moest
worden, uitloofden, is liet Chief Whip Wis-
sclschild afwisselend in het bezit geweest
van
Sportclub Enschede 1 maal
Hcracles, Almelo 1 maal
P.S.V., Eindhoven 2 maal
Go-Ahcad, Deventer 2 maal
Feijenoord, Rotterdam 3 maal
Ajax. Amsterdam 5 maal
Dc inscripties op bet Chief Whip Wissel-
schild maken dan ook dezen prijs tot een
brok voetbalhistorie, op het bezit waarvan
Ajax reden heeft trotsch te zijn.
Zooals gebruikelijk, zal aan elk der spe
lers van Ajax' kampioensclftal ook thans
een gouden herinneringsmedaille door de
fabrikanten van Chief Whip Virginia Ciga-
reltes aangeboden worden
WlefAenn&n.
Tenzij hem gunstiger voorstellen
worden gedaan.
Dq kahs''daj pïet van Nek in den
Tour de France zal starten, welke
van 10 tot 30 Juli a»s. gehouden
wordt, is zeer klein geworden.
De Nieuwendammer heeft het contract,
dat reeds geruimen tijd sinds de Ronde
van Pui-merend voor hem klaar ligt nog
steeds niet geteekend en het ziet er geens
zins naar. uit dat dit nog tijdig gebeuren zab
Van Nek wensoht, naar de Prov. Noordh. Ct.
meldt, niet te rijden voor de vergoeding, die
hem aangeboden wordt, hij heeft meer ge
vraagd en wenseht slechts op zijn condities
in den Tour te rijden.
Ook vorig jaar had de Nieuwendammer
reeds bezwaren tegen de contract-prijzen, re
den waarom men hem in een apart schrijven
buiten het contract om een extra toelage toe
zegde. Bij de uitbetaling bleken de heeren
dezen brief echter vergeten.
Geen enkel risico wil Van Nek", zooals be
grijpelijk, thans loopen, temeer omdat hij
zooals hij dezer dagen vertelde
den Tour de France niet noodig heeft. Vol
doende geld kan hij op andere wijze ver
dienen.
Intusschen blijkt men zoowel in Frankrijk
als in België nog wel eenige hoop te koes
teren op een gunstigverloop der onderhan
delingen. De bladen daar laten duidelijk tot
uitdrukking komen dat Van Nek „de
beste renner uit den omloop van Zuid-West-
Frankrijk" in de Hollandsclie ploeg niet
gemist kan worden. Ook Joris van den
Bërgh, de samensteller en technisch leider
van het team, heeft den moed nog niet ver
loren. Zeven renners zijn gekozen, n.1. Al-
bert en Antoon van Sohcndel, Hellemons,
Lamibrichts, Dominicus, Goirumers en de Kor
ver; de achtste plaats blijft nog voor van
Nek open.
Gehuldigd te Utrecht.
Voorloopig heeft Van Nek nog werk ge
noeg en hij heeft er zelf al voor 80 pet.
op gerekend niet in de Fransohe ronde te
zullen rijden.
Vorige week werd hem on de Utreclitsche
wielerbaan een zeer hartelijke huldiging be
reid in verband met zijn succes in Frank
rijk. De baandircctie sprak zeer waartlee-
rende woorden. In een omnium werd hij
tweede.
Zondag a.s. rijdt hij op dc Veka-baan.
Donderdag 6 Juli op het Stadioncement een
achtervolging tegen Pijnenburg, Schulte en
Klink; Zaterdag 8 Juli in het criterium
van Zand voort en den volgenden Zondag op
de baan te Heemstede.
Bij niet uitkomen in den Tour de France
start Van Nek op 12 Juli in den Franschen
wegwedstrijd „Du Midi", welke zes dagen
duurt. In Augustus volgt dan waarschijn
lijk^ bij toestemming van zijn fabriek „Fran
ce Sport" dc Ronde van Zwitserland, terwijl
reeds thans als vrijwel zeker gezegd kan
worden, dat de. Nieuwendammer in Augus
tus door de N.W.U. uitgezonden zal worden
naar Milaan voor deelname aan de wereld-
kam-pi oc n schap p'e n
